Dagblaðið Vísir - DV - 10.06.1999, Blaðsíða 11

FIMMTUDAGUR 10. JUNI 1999
enning
Umsjón
Aðalsteinn Ingólfsson
Vandi nútíma-
mannsins?
Orgeltónlist í einrúmi
Bók í veganesti
Prentsmiðjan Oddi og Félag íslenskra bókaút-
gefenda hafa haldið
til streitu þeim góða
sið að færa 10. bekk-
ingum að gjöf sér-
prentaða bók við út-
skrift, til að „hvetja
þá til áframhaldandi
afreka í framtíð-
inni“. í þetta sinn völdu Valhúsaskóli og Víði-
staðaskóli (á mynd) margar af þekktustu þjóð-
sögum okkar, Gilitrutt, Sálina hans Jóns míns,
Djáknann á Myrká, Átján bama fóður í Álfheim-
um og nokkrar fleiri, 27 þjóðsögur alls. Bókin,
sem hlaut nafnið Nú skyldi ég hlœja... var síðan
afhent 4300 nemendum.
Kammerverk tilnefnd til tón-
listarverðlauna í fyrsta sinn
Hingað til hafa einungis stærri hljómsveitar-
verk eða óperur norrænna tónskálda verið til-
nefndar til Tónskáldaverðlauna Norðurlanda-
ráðs. Nýlega var tekin ákvörðun
um að tilnefna einnig verk fyrir
færri flytjendur til verðlaun-
anna, þ.e.a.s. kammerverk af
ýmsum gerðum. Tvö verk af því
tagi hafa nú verið tilnefhd af ís-
lands hönd tO þessara verð-
launa, Konsert fyrir fiðlu og
kammersveit eftir Hauk Tómas-
son (á mynd) og strengjakvar-
tettinn Frá draumi til draums
eftir Jón Nordal en í honum er vísað tO ljóðs Jó-
hanns Jónssonar, Söknuöar. Dómnefndin tekur
ákvörðun um verðlaunaverkið í september nk„
en Selma Guðmundsdóttir píanóleOcari situr í
henni fyrir íslands hönd.
Menn hafa orðað við mig áhyggjur af Stef-
áni Karli Stefánssyni leikara. Einhver fúll-
yrti að hann væri að leika þrjátíu hlutverk
um þessar mundir og æddi mOli sýningar-
staða eins og vitleysingur frá morgni tO
kvölds. Með því að leggja aOt þetta á sig svo
stuttu eftir útskrift ætti hann á hættu að
ganga sér hreinlega tO húðar.
Þrjátíu hlutverkin eru nú ýkjur og á Stef-
áni er engin þreytumerki að sjá. Þvert á móti
blómstrar hann á sviðinu og fer á kostum í
hlutverki leiðindadurgsins Sigurðar Karls
sem situr í flugvél á leiðinni til útlanda.
Hann hefur tekið ákvörðun um að yfirgefa
konu sína og böm og tekur það lítið nærri
sér, en styttir sér stundir með því að mala
við óvOjugan sætisfélaga sinn. Sigurður Karl
er afskaplega sjálfhverfur maður og þreyt-
andi. Hann æpir þegar honum dettur í hug,
þvaðrar einhverja steypu og talar í farsíma
þó að það sé bannað. Þær fjölmörgu skyldur
sem við hversdagshetjumar reynum að elt-
ast við á hverjum degi skipta hann litlu máli
lengur.
Sláandi líkindi var að sjá með persónunni
Sigurði Karli og Mr. Bean, öðrum karakter
sem lætur sér í léttu rúmi liggja hvað með-
borgarar hans aðhafast. Grínið byggist á
geiflum og sérkennOegum líkamsburði og
þeirri tOhneigingu að fara yfir strikið í sam-
skiptum sínum við fólk með reglulegu mOli-
bOi. Meira að segja hárgreiðslan var eins.
Látbragð leiðindadurgsins þegar hann er að
gera eitthvað eins nauðaómerkOegt og að
reyna að koma sér fyrir í sætinu verður að
löngu atriði sem um leið er ferlega fyndið.
Hann grettir sig og segir brandara um örygg-
isútbúnað í flugvélum og það er líka fyndið.
Eða kannski er ég bara vinguO.
Kannski er sósan táknræn, eins og höf-
undur hefur raunar látið í veðri vaka. Þetta
er þá sósa sem eiginkonunni þykir góð og
sækist eftir, en Sigurður Karl hefur ekki fyr-
ir því að kaupa. Hann er þó einkennOega
upptekinn af því að reyna að festa sér heiti
sósunnar í minni sem gefur tO kynna að
honum sé ekki aOs varnað.
Kannski er verið að segja manni hvað sé
erfitt að vera nútímamaður. Fyrirtækið bara
feik, það er logið í konuna og bömin og
skuldirnar yfirgefnar. Áreiðanlega veraleiki
margra nútímakarla, en til þess að vekja
þanka um vanda manneskjunnar og merk-
Stefán Kari Stefánsson leikur eina hlutverkið í nýju verki Hallgríms Helga-
sonar, Þúsund eyja sósu, sem sýnt er í Iðnó.
veiku fólki.
Eins er með
Þúsund eyja
sósu. Aðskiln-
aður Sigurðar
Karls frá kon-
unni snertir
okkur ekki.
Vandi nútíma-
mannsins
fyrirtækja-
rekstri og
öðru vafstri
verður létt-
vægur.
Þó að
endirinn sé
einhvers kon-
ar guð úr vél-
inni sem
kemur tO að
bjarga leik-
riti sem má
ekki vera of
langt og mað-
ur hrökkvi
hálfpartinn
við þegar ljós-
in eru kveikt,
þá skiptir það
eiginlega engu
máli. Brandar-
amir eru snið-
ugir og hádeg-
isleikhús
skemmtOegt
fyrirbæri. Súp-
an er fín og
stúlkurnar
Leiklist
Þórunn Hrefna Sigurjónsdóttir
ingu lifsins þarf fyrst að vekja samúð. Sig-
urður Karl vekur ekki samúð ffernur en per-
sóna Mr. Beans. Mr. Bean er sennilega ein-
hverfur en okkur er alveg sama. Við hlæjum
að honum þó að það sé bannað aö hlæja að
sem ganga um
beina sérlega
alúðlegar.
Og svo er það náttúrlega Stefán Karl, sem
ég æOa að biðja þess lengstra orða að ganga
sér ekki tO húðar.
Leikfélag íslands sýnir:
1000 eyja sósa
eftir Hallgrím Helgason
Leikari: Stefán Karl Stefánsson
Leikstjóri: Magnús Geir Þórðarson
Leikmynd og búningar: Snorri Freyr Hilm-
arsson.
Frumsýnt í lðnó 9. júní 1999.
Út er kominn geisladiskur með Marteini
H. Friðrikssyni orgeOeikara. Diskurinn ber
heitið Kvöldstund við orgelið og í bæklingn-
um sem fylgir honum segir að verkin á disk-
inum kalli „á næði og sennOega er best að
hlusta að kveldi dags þegar friður gefst frá
amstri dagsins. Þá má njóta kvöldstundar
við orgelið."
Hér er ekkert léttmeti á ferðinni heldur öO
verkin svo alvarleg og andleg að mann lang-
ar mest tO að fara á hnéskeljarnar og spenna
greipar. Á svona geisladisk hlustar maður
ekki með öðru eyranu heldur er best að láta
fara vel um sig í sófanum, senda bömin og
makann í pössun og setja upp heymartól tO
að styggja ekki geðvonda nágrannana. Þá
fyrst er hægt að hafa ánægju af tónlistinni.
Marteinn byrjar á prelúdíu og fúgu í D-dúr
eftir Dietrich Buxtehude, en fyrir þá sem
ekki vita var Buxtehude danskur orgeOeik-
ari sem var uppi á árunum 1637 tO 1707 og
starfaði í Lýbíku í Þýskalandi. Prelúdía og
fúga Buxtehudes er fallegt og tignarlegt verk
sem Marteinn leikur einstaklega vel, hann
slær aldrei feOnótu og er túlkunin markviss
og kraftmikO.
Sömu sögu er að segja um næstu þrjár tón-
smíðamar, aríuna Vakna, Síons veröir kalla
eftir Bach, prelúdíu og fúgu í Es-dúr eftir
sama tónskáld, og sónötu í A-dúr eftir
Mendelssohn. Prelúdían og fúgan í Es-dúr er
eitt stærsta verk sem Bach samdi fyrir orgel,
margbreytOeg og litrík tónsmíð sem Mart-
einn hefur fullkomlega á valdi sínu. Einnig
er sónatan eftir Mendelssohn samin af mik-
00 andakt og Marteinn meðhöndlar hana
þannig að hún upphefur öragglega sál hlust-
andans og aOt hans geð.
Marteinn H. Friðriksson við útkomu á geisla-
plötu sinni
Geislaplötur
Jónas Sen
Endalok tímans
Á geisladiskinum má finna nokkur íslensk
verk, og er hið fyrsta Chaconne eftir Pál ís-
Þjóðsagnamyndir Kristins í
Norska húsinu
Kristmn Pétursson listmálari (á mynd) setti
mikinn svip á Reykjavflc meöan hann lflöi.
Framlag hans tO íslenskrar myndlistar á þessari
öld er umtalsvert, því hann var ffumkvöðuO í
grafíklistum og þrívíddarlist,
auk þess sem landslagsmyndir
hans og afstraktmyndir eru
merkfleg fyrirbæri í myndlistar-
sögu okkar. En Kristinn var ein-
fari, a.m.k. síðari hluta ævi
sinnar og var á skjön við samfé-
lag listamanna sem er e.t.v.
ástæða þess að verk hans hafa
ekki hlotið þann sess sem þau
verðskulda. í Norska húsinu í
Stykkishólmi hefur nú verið
eftit tO sýningar á þjóðsagnamyndum Kristins
en þær eru ólíkar flestum slíkum myndum sem
íslenskir Ostamenn hafa gert, opnar í formi,
óræðar og þrungi.ar sérkennflegri dulúð. Því
ættu ferðalangar um SnæfeOsnes að gera stans í
Norska húsinu í Hólminum, þiggja góðar veit-
ingar og beija augum þessar myndir. Þjóðsagna-
myndir Kristins verða uppihangandi í Norska
húsmu tO ágúsOoka.
Jakinn fær silfurverðlaun
Jakinn, stóO Erlu Sólveigar Óskarsdóttur hús-
gagnahönnuöar hlaut í fyrradag silfur-
verðlaun á húsgagnasýningunni Neo Con í
Bandaríkjunum. Er þetta stærsta hús-
gagnasýning fyrir verktakamarkaðinn,
það er arkitekta og stóra innkaupaaðila,
sem haldin er þar í iandi og því hefur
þessi viðurkenning sjálfkrafa í för með sér
mOda auglýsingu og sölu eða söluaukn-
ingu - fyrir þann sem verður hennar að-
njótandi. Stóll Erlu, sem Bandaríkjamenn
nefna Etro, var þama á vegum umboösað-
Oa hennar, Bemhards, sem kynntist hon-
um á húsgagnasýningu í Þýskalandi. Hafa
þegar verið gerðar áætlanir um að fi'am-
leiða um 6000 stykki af stólnum á árs-
grundvefli fyrir bandarískan markað.
Allt öirnur Edda
Fyrir sambland af hand-
vömm og misskflningi varð
umsjónarmanni á að birta
mynd af rangri Eddu á menn-
ingarsíðu þriðjudagsins. Hér
er hins vegar komin sú Edda
Jónsdóttir (á mynd) sem fjall-
að var um á síðunni í tengsl-
um við blómlegan gaOerí-
1 rekstur hennar. Menningarsíðan biður báðar
: Eddur forláts á þessum mistökum.
ólfsson. Undirritaður er ekki
hrifinn af tónsmíðum Páls sem
era ekki sérstaklega frumlegar
en leikur Marteins er þó svo
hnitmiðaður og úthugsaður að
tónlistin hljómar hér bara nokk-
uð vel. TokkataJóns Nordals er
aftur á móti mun magnaðri. Hún
er vel samin, formið er aOt að þvi
áþreifanlegt en stemningin svo
kuldaleg að maður vefur uOar-
teppinu fastar að sér í sófanum.
Jón Þórarinsson hefur samið
afar faOegan sálm, Jesús, mín
morgunstjarna, sem er innblásin
og lýrískur, og að mínu mati áhrifamesta
verkið á diskinum. Tónsmið Hjálmars H.
Ragnarssonar, Um endalok tímans er reynd-
ar áhrifarík líka, en hún dálítið tormelt og
ekki fyrir hvem sem er. Upphafið minnir
ögn á orgelkonsert Jóns Leifs, kraftmikiO
hljómur sem pákukenndur bassinn svarar
með þjósti, en síðan byrjar fantasía, sem er
fyrst veikróma en magnast smám saman upp
í mikinn tryOing.
Geisladiskurinn með Marteini er hinn
eigulegasti, orgeOeikurinn frábær og efnis-
skráin fjölbreytt. Þeir sem á annað borð hafa
gaman af orgeltónlist ættu ekki að láta hann
fram hjá sér fara. En þetta er ekki diskur
sem hægt er að hafa i bakgrunni á meðan
maður er eitthvað að dútla, það þarf að
hlusta á hann með báðum eyram.
Marteinn H. Friðriksson - Orgelverk eftir
Buxtehude, Bach, Jón Nordal, Pál ísólfsson
og Hjálmar H. Ragnarsson, Útgefin 1999