Tíminn - 20.11.1947, Blaðsíða 3

213. blað
I
TÍMINN, fimmtudaginn 20. nóv. 1947
Fór frá Eysfrasalti tsl Hvítahafs,
en fékk ekki að sfíga á rúss-
neska grund í þeirri ferð
Á götum Gautaborgar hljóma mörg tungumál. Heyrast
þar, auk sænskunnar, oft danska, norska og enska. Móðir
norrænu málanna, íslenzkan, er aftur á móti orðin sjaldgæf.
Löndum hefir fækkað hér í seinni tíð.
Max Glanzelius kennari var
samt ekki lengi að finna ís-
lendinga handa mér að skrafa
við. Og morguninn eftir að ég
kom hingað, kom Auður Að-
alsteinsdóttir í gistihúsið til
mín. Auður er í Marie Nor-
denfeldts-saumakennara-
skólanum og lýkur prófi það-
an í vor. Auður segist kunna
vel við sig í Sviþjóð, en dýrt
þykir henni hér, og gjaldeyris-
skammturinn að heiman er
takmarkaður. Húsnæði er
dýrt í Gautaborg, eitt herbergi
75—125 sænskar krónur. Mið-
degisverð er hægt að fá á tvær
krónur og láta flestir íslenzku
námsmennirnir sér það
nægja. Aðgangur að eldhúsi
fæst sjaldan, þar sem herbergi
eru leigð, en fólk fær sér
brauð og mjólk og borðar það
heima hjá sér.
Auður sagði mér frá landa-
móti, sem átti að halda um
kvöldið, og fór ég þangað. —
Átján komu á landamótið, og
voru það flest íslendingar,
sem nú dvelj a í Gautaborg.
Landamótið hófst með sam-
eiginlegu borðhaldi, og yfir
borðum var skeggrætt og
sungið, allir spurðu alla frétta
að heiman og þeir, sem næst-
ir sátu Guðjóni Hermanns-
syni frá Garði, spurðu hann
frétta frá Rússlandi. Hann
hafði farið þangað með
sænsku skipi. Þótt Guðjón
sigldi í gegnum Rússland frá
Eystrasalti til Hvítahafs, steig
hann ekki rnörg spor á rúss-.
neskri grundu. Rússar sýndu
Guðjóni litla gestrisni — þeir
leyfðu honum ekki landgöngu.
Guðjón treysti sér ekki til að
lýsa Rússabyggðum fyrir okk-
ur, og sneri ég mér því að Ás-
geiri Valdimarssyni.
Ásgeir kvað landa þá, er
stunda nám í Gautaborg, vera
Knút Otterstedt við raf-
magnsverkfræðinám, Óttar
ísfeld Karlsson við skipaverk-
fræðinám, Ottó Valdemars-
son, við rafmagnsverkfræði-
nám, Ragnar Emilsson, við
byggingaverkfræðinám og Ás-
geir Valdimarsson, við bygg-
ingaverkfræðinám. Þessir
menn hafa stundað nám í
Gautaborg í rúmt ár, en nám
þeirra tekur fjögur ár.
Við Götaborgs Tekniska
Institut nema svo þeir Sigur-
jón Sveinsson og Stefán
Jóhannesson. Ljúka þeir báð-
ir prófi i vetur.
í verzlunarháskólanum er
Jakob Löve, og er þetta ann-
að námsár hans. í Götaborgs
Praktiska Hushállsskola er
Ólína Steindórsdóttir á nám-
skeiði, sem lýkur um jól. í
þeim skóla hafa margar á-
gætar íslenzkar stúlkur fengið
sína grautarmenntun.
Ásgeir sagði mér, að gjald-
eyrisskortur væri mikill meðal
stúdenta í Gautaborg, enda
var auðséð á meðferð land-
anna á sænski’i mynt, að „nóg
var ekki inni.“ Við borðuðum
á þessu landamóti fyrir fimm
krónur, en maturinn var held-
ur lítill. Þeir, sem bjartsýn-
astir voru, gerðu ráð fyrir
nógum mat á landamóti 1.
desember, en sögðu, að þá
yrðu menn að borga a. m. k.
sjö krónur.
Yfirleitt líkar íslendingun-
um vel í Gautaborg, en ein-
staka Svíar hafa samt gaman
af að stríða þeim. T. d. sagði
Ásgeir, að sumir væru aö
spyrja sig, hvenær ísland yrði
49. ríkið í Bandaríkjunum.
Hann kvaðst segja þeim, að
það yrði um sama leyti og
Svíþjóð yrði hluti af Sovét-
ríkjunum. Svíum líkar þetta
svar illa og ræða þá ekki frek-
ar um ísland sem hluta af
Bandaríkj unum.
Allir landar, sem ég hitti í
Gautaborg, stunduðu nám eða
störf af kappi og höfðu hug á
að vinna landi sinu og þjóð
gagn, bæði heima og erlendis.
Hallgrímur Pétursson
Ævi hans starf
Eftir dr. theol. MAGNÚS JÓNSSON prófessor.
Rit þetta er árangur margra ára athugana og
rannsókna á ævi og starfi Hallgríms Péturssonar, og
er í raun og veru fyrsta tilraun, sem gerð hefir verið
á síðari tímum til þess að rita rækilega ævisögu hans
og skýra skáldskap hans svo nokkru nemi. Er ritið
geysifjölþætt og yfirgripsmikið.
Ritið er yfir 700 blaðsíður í 2 bindum, í stóru
broti, prentað á úrvalspappír og bundið í forláta band.
Vafalítið er þetta merkasta bók ársins og jafn-
framt einhver hin fallegasta bók, sem út hefir komið
hér á landi.
Fæst hjá öllum bóksölum og útgefanda.
H. F. 1ÆIFTL R
Sími 7554.
BánarmiiiGilng:
Guðjón Bjarnason
frá Gelíagili
Guðjón Bjarnason var
fæddur að Helgastöðúm í
Biskupstungum 20. nóv. 1803
og voru foreldrar hans Sigríð-
ur .Jóhannsdóttir og Bjarni
Þóroddsson, sem þar bjuggu
lengi. Þau eignuðust 7 börn,
en af þeim eru nú aðeins tvö á
lífi, Guðríður og Jóhann, bæði
í Reykjavík.
Þau Bjarni og Sigríður
brugðu búi á Helgastöðum
1882 eða 1883 og fluttu til
Reykjavíkur og fór Guðjón
með þeim. Skömmu síðar nam
hann trésmiði, sem hugur
hans hafði jafnan hneigzt til,
og þá iðn stundaöi hann jafn-
an siðan jafnframt sveitabú-
skap og sjómennsku, sem urðu
aðalstörf hans um langt skeið.
Árið 1891 giftist Guðjón Guð-
björgu Brynjólfsdóttur fra
Kaldbak í Hreppum, hinni á-
gætustu konu, og varð hjóna-
band þeirra þar eftir. — Gúð-
björg dó 1935. — Þau eignúð-
ust 8 börn og eru 6 þeirra á lífi,
3 synir og 3 dætur, öll gift og
eru afkomendur Gúðjóns og
Guðbjargar nú 40 á lífi. Einn-
ig ólu þau upp 2 fósturdætur
en misstu aðra á fermingar-
aldri, en hin er gift kona hér
í bæ.
Ekki mun Guðjón hafa ætl-
að sér að ílendast í Reykja-
vík, enda varð það ekki svo,
þótt hann ætti eftir að lifa
þar aftur síðustu æviár sín.
1849 fluttist hann til Patreks-
fjarðar, byggði sér þar hús á
Geirseyri og dvaldi þar næstu
árin. 1903 byrjuðú þau Guð-
björg búskap að Geitagili í Ör-
lygshöfn og þar bjuggu þau í
22 ár, unz þau fluttust aftur
til Reykjavíkur 1925. Á Geita-
gili mun Guðjón hafa unað
hag sínum einna bezt og verið
óljúft að flytja þaðan alfar-
inn. Hann hélt líka órofa
tryggð við gömlu sveitungana,
sem nú eru margir farnir
sama veg og hann. En hans er
enn víða minnst þar vestra og
um allt á einn veg.
Það varð að líkindum, að
Guðjóni yrðu falin ýms trún-
aðarstörf í sveit sinni, og
leysti hann þau öll af hendi
með stakri trúmennsku og
kostgæfni eins og allt annað,
sem hann vann að. Hann var
einn af þessum gömlu, góðu
mönnum, sem í engu vildi
vamm sitt vita. Vandur að
virðingu sinni og svo grand-
var til orðs og æðis, að tiltekið
var. Hann hugsaði hvorki um
erfiði né endurgjald, þegar
hann var beðinn um eitthvað,
sem aðrir gátu ekki gert. Og
það var margt. —
Guðjón hefði getað orðið
(Framhald á 6. síðuj■
« , ,, V. , ,t. \ . f \ S. 't v
Þrjár nýjar bækun
OLAFUR OLAFSSON:
Frá Tokyo til Moskvu
Ferðasögur með myndum.
196 bls. — Verð kr. 20.00
og.kr. 28.00 ib.
Fyrir nokkru flutti Ólafur Olafsson kristniboði
nokkra Ferðaþætti í Ríkisútvarpið og vöktu þeir mjög
mikla athygli. Fyrir áeggjan margra hlustenda, hefir
Ólafur aukið verulega við þessi erindi og gefur þau
nú út í fallegri bók með fjölda mynda.
Ólafur hefir frábærlega skemmtilegan frásagnarstíl,
og er snillingur í að flétta ótrúlega mikinn fróðleik
inn í .skemmtilega frásögn. Er ekki að efa að þessar
skemmtilegu ferðasögur verði eftirsótt lestrarefni af
ungum ,sem eldri.
Þetta er rnjög eiguleg bók og hentug til hvers konar
tækifærisgjafa. En vegna pappírsskorts er upplagið
takmarkað og má því gera ráð fyrir, að það þrjóti fyrr
en varir.
DAGFINN HAUGE:
Hetjur á dauðastund
Ástráður Sigursteindórsson
þýddi. — 152 bls. Verð kr.
10.00 ób. og kr. 17.ib.
Bók þessi nefnist á norsku: „Slik dör menn“ og hefir
vérið metsölubók í Noregi síðan hún kom út og
verið prentuð i 70.000 eintökum. Auk þess hefir hún
komið út á hinum Norðurlandamálunum í mörgum
útgáfum.
Höfundurinn var fangelsisprestur í Akershusfangels-
inu í Oslo á stríðsárunum. Hefir hann því frá mörgu
og merkilegu að segja. í bókinni segir hann frá kynn-
um sínum af nokkrum dauðadæmdum föngum á lát-
lausan en áhrifamikinn hátt.
íslenzkir kennimenn hafa hvað eftir annað vitnað
til þessarar bókar og má því búast við að marga muni
fýsa að lesa þessar merkilegu frásögur. En vegna papp-
írsskorts er upplagið mjög takmarkað.
C. S.LEWIS:
t
Guð og menn
Andrés Björnsson þýddi.
96 bls. — Verð kr. 8.00. ób. og kr.
15.00 ib.
Bækur C. S. Lewis hafa vakið mjög mikla athygli
bæði í enskumælandi löndum og á Norðurlöndum. Er
þetta önnur bókin eftir hann, sem út kemur á íslenzku.
Hin kom út í fyrra og nefnist „Rétt og rangt.“
C. S. Lewis er sem kunnugt er prófessor í bók-
. menntasögu við háskólann í Oxford, en síðari árin
hefir hann skrifað margar bækur um trúmál.
Eru bækur hans mjög rökfastar og skrifar hann svo
um mjög torskilin atriði, að glögg verða til skilnings.
Eiga bækur hans því sérstaklega erindi til þeirra, er
gjarnan vilja fá greinargóðar skýringar á ýmsu í trú-
arefnum.
Bækur þessar eru hver annarri merkari.
Þær fást hjá öllum bóksölum.
Bókagerbin Lilja
MN