Tíminn - 24.12.1957, Blaðsíða 13

J □ LAB LAÐ TÍMANS 1957 ★
13
SAGAN UM ÁSTRÍÐI
Þórunn Elfa Magnúsaóttir:
ÁstríSur og Leopold nýtrúIofuS.
Einu sinni var ung og fögur
drottning, heitt elskuð af manni
sínum, konunginum og elskuð og
dáð af þjóð hans, sem hún hafði
gert aö sinni þjóð. Og þvi var al-
mennt trúað meðal þjóðarinnar að
drottningin væri hamingjustjarna
konungsins og með hana, svo góða
og göfuga, sér við hlið mundi hann
verða góður og þjóðhollur konung-
ur. En svo fórst drottningin unga
af slysförum og fáum árum síðar
dundi ógæfan yfir þjóðina. Stríð
leiddi af sér sundrung og sundrung
in dró til þess að konungurinn
neyddist til að afsaia sér konung-
dómi. Margir hafa þá skoðun, að
ef Ástríður Belgíudrottning hefði
lifað fram á þennan dag væri Leó-
pold III. enn konungur í Belgíu,
þá hefði hann snúizt á annan veg
við vandamálum styrj aldarinnar og
ekki lent í missætti við þjóð sína.
Og — það eru heldur engir smá-
munir í augum þjóðarinnar, sem
geymir minningu Ástríðar drottn-
ingar eins og helgan dóm, að kon-
ungurinn, sem valdur var að dauða
hennar, skyldi geta fengið sig til
að setja aðra konu í hennar sæti,
konu, sem belgíska bjóðin telur til
ættjaröarsvikaranna, nazistanna,
vegna ætternis hennar, .konu, sem
belgíska þjóðin hefði aldrei írokk-
urntíma viðurkennt sem drottn-
ingu Belgíu, jafnvel þó að manni
hennar hefði tekizt að halda kon-
ungstign sinni.
Sagan um Ástríði, Snæprinsess-
una frá Norðri, sem varð hinn fagri,
stutti draumur belgísku þjóðarinn-
ar um þjóðlega einingu og farsæld,
er fljótsögð, líf hennar rennur
fram eins og árstraumur, sem líður
lygn að ósi, furðulega umbrotalítið
þrátt fyrir allan glæsileikann.
Ástríður var sonardóttir óskars
II. Svíakonungs, dóttir Karls prins,
hertoga af Vestur-Gautlandi og
Ingiborg Danaprinsessu. Hún fædd
ist 17. nóvember 1905 í gamalli
höll sænsku konungsættarinnar,
Arvfurstens Paláts í Stokkhólmi.
Foreldrar hennar áttu tvær litlar
stúlkur fyrir, önnur þeirra, Mar-
grét, giftist dönskum prins, en hin,
Marta, varð krónprinsessa Noregs.
Óskar konungur beið heima hjá
Karli syni sínum eftir því að barna
barn hans kæmi í heiminn. Þeg-
ar barnið var fætt gekk hann til
systranna, sem voru að leik í skrif-
stofu föður síns og sagði: „Færið
ykkur að glugganum, börn, og heyr
ið, hvernig þeir skjóta vegna þess
að þið hafið eignazt litla systur.“
Fjörutíu og tvö fallbyssuskot
kváðu við Þannig var litla prlns-
essan heiðruð og þjóðinni til-
kynnt að hertogahjónunum á Vest-
ur-Gautlandi væri fædd dóttir.
Foreldrarnir, ,sem áttu tvær dæt-
ur fyrir, höfðu óskaö þess að barn-
ið yrði drengur, en þegar svo varð
ekki, sagði faðirinn liressilega:
„Auðvitað verður maður að eiga
þrjár telpur, drengurinn kemur
næst.“ Og svo varð.
Litla stuikan var skýrð Ástríður
Soffía Lovísa Thyra, en ávallt
nefnd fyrsta nafninu, Ástríður.
ILún dafnaði vel, varð hraust og
fallegt barn, glöð og góð. Hún varð
snemma athafnasöm, og þegar hún
fór að geta labbað úti ýtti hún
kerrunni sinni á undan sér, brosti
til allra, sem hún mætti á leið sinni
og bauð góðan dag á tæpitungu-
máli sínu Hún var ekki orðin al-
talandi, þegar hún, á hverju
kvöldi, bað guð að varðveita pabba
og mömmu, Margréti, Mörtu, ailar
fátækar manneskjur og öll fátæk,
lítil börn. Hún var frá fyrstu
bemsku góðgerðasöm og gjafmild,
og þegar hún, 5 ára gömul heyrði
talað um litla stúlku, sem þyrfti
að skera upp, sendi hún henni fal-
legustu brúðuna sína, vegna þess
að hún kenndi svo fjarska mikið í
brjósti um hana.
Bernskuheimili Ástríðar Jitlu
var gott, glatt og frjálslegt, sam-
band foreldranna við börnin inni-
legt og börnunum var innrætt að
vera þakklát fyrir allt gott, sem
lífið veit'i þeim, vera auðmjúk í
meðlæti, þolgóð í mótlæti, tillits-
söm við alla og þeim bezt, sem
bágast ættu. Þeim var kennt að
meta og þakka allt það fagra og
góða í lífinu.
Ástríður settist fyrst á skólabekk,
þegar hf" var fjögra ára, en þá
aðeins sem áheyrandi að kennslu
systra sinna, þegar þar að kom að
hún fór sjálf að læra var hún auð-
sveipur nemandi, en ekki sérlega
ííkin í námið og fegin var hún,
þegar skólatímanum var lokið
hvern daginn, þá gat hún haft það
til að hlaupa upp um hálsinn á
kennslukonunni sinni og segja
glettin og glöð: „Þökk fyrir í dag,
fröken, nú skulum við hafa það
skemmtilegt."
Þegar Ástriður var fjögra ára
reistu foreldrar hennar sér sumar-
höll, er þau nefndu Friðheim, en
Karl prins kallaði sumarbústaö
sinn oft Friðinn. Sumarhöllin stóð
i stórum og fögrum garði mót
blárri vík, oft voru mjallahvítir
svanir á sundi úti fyrir, en
skammt undan landi var mergð
grænna hólma. Á stórri grasflöt við
höllina er nú eitt einasta blóma-
beð, nafnið Ástríður gjört af blóm-
um og í umgjörð af blómum.
í hallargarðinum var börnunum
reist lítið hús, það var útbúið eins
og heimili og umhverfis það var
svæði, sem skipt var í jafnmarga
reiti og börnin voxm mörg og þeim
í sjálfsvald sett hvað þau gerðu
með sinn reit. Ástríður vildi hafa
blóm á öllum sínum bletti, en
Karl bi'óðir henixar vildi aöeins
rækta kartöflur, það fannst honum
eitthvert vit. í litla eldhúsinu sínu
bjuggu litlu prinsessxxrnar til mat
og bökuðu eins og hverjar aðrar
húsmæður, þær héldu heimili sínu
tandurhreinu og höfðu boð inni
fyrir foreldra sína og vini. Þegar
Ástríður hafði boð steikti hún æti-
sveppi, sem hún hafði sjálf tínt
úti í skógi og skreytti matborðiö
með blómum af blettinum sinum.
Iixgiborg prinsessa var vinnugef-
in og stjórnsöm húsmóðir og lét
dætur sínar snemma byrja að létta
undir á heimilinu. Þegar fjölskyld-
an dvaldist á Friðheim þurfti mörg
handtökin við garðinn og nær því
daglega sást öll fjölskyldan vera
þar að verki, með tréskó á fótum
og hlífðarsvuntur úr skinni vökv-
uðu þau garðinn i þurrkatið með
slöngum og garðkönnum. Telpun-
um þótti svo sjálfsagt að vinna að
því að halda garðinum snyitileg-
um, að ef mamma þeirra sagði eitt-
hvað á þessa leið: >rAð sjá hvaö
hér er komið mikið illgresi", þá
fannst þeim næstum að þær ættu
sök á því.
Dag nokkurn var sem oftar von
á konunginum, Gustav V, sem kom
til í’íkis eftir föður sinn, Óskar II.
Þá sagði hertogafrúin við dætur
sínar: „Gólfið í herberginu hans
Gustafs frænda er svo ljótt, komið
þið, við skulum láta á okkur svunt-
urnar okkar og nudda yfir gólfið
með súrri mjólk.“ Svo lögðust
prinsessurnar á hnén á gólfið og
nudduðu það þangað til það var
orðið spegilgljáandi og fullboð-
legt fyrir Gustaf frænda.
Ástríður litla hafði mikinn á-
hixga fyrir búskapnum á Friðheim
og vissi nöfn á öllum kúm, best-
um og svínum, oft var til hennar
leitað, ef nafn vantaði á grís, kálf
eða folald. Hænsni átti hún sjálf.
Það var svo sjálfsagt að taka þátt
í búskapnxxm og hafa eitthvað til
að sjá um.
Á sumrin var æði gestkvæmt á
Friðheim, en þegar haustaði að og
minna var orðið um að vera þar
fór hertogafjölskyldan í orlofsferð
til frændfólksins í Danmörku. Ást-
ríður lét sér þá jafnan annt Um
heimaxxbúnaðinn, og var með bolla
leggingar um, hvað mikið þyrfti af
smurðu brauði og ávöxtum í nesti,
og hvaða bækur hún skyldi hafa
með sér til að lesa á ferðalaginu.
Svo liðu indælu bernskuárin við
lærdóm, leik og störf, litla prins-
essan var fermd og lífið fékk á
sig annað snið. Húix skyldi nú fá
að taka þátt í samkvæmislífinu og
fara á regluleg böll. Exx þrátt fyrir
allt fjör sitt og dugnað heima fyr-
ir var hún feimin og hlédræg við
ókunnuga, og fyrir fyrsta bailið
sitt kveiö hún því mjög að enginn
muxxdi koma til að bjóða henni
upp, því að hún væri svo mikið
síðri en hinar systurixar, Margrét
og Marta, senx væru svo sætar. En
húix var þá þegar orðin allra lag-
legasta stúlka, vel vaxin, með vel
formað andlit, tinnudökkt, mjúk-
lega liðað hár, dökkan augnabún-
ing og dökkar brýr. Barnslegur