Tíminn - 10.04.1958, Blaðsíða 1

Mmar TÍMANS eru
Rltstjðrn og skrifstofur
1 83 00
■ laðamenn eftlr kl. 19:
18301 — 18302 — 18303 — 18304
42. árgangur.
Reykjavík, fúnmtudaginn 10. apríl 1958.
Inni í blaðinu:
Magnús Jónsson, prófessor, minn-
ing, bls. 5.
Erlent yfirlit, bls. 6.
Dr. Victor Urbancic, minning,
fols. 7.
79. blað.
Norðmenn beita ekki neitun til að
hindra kjarnavopn í V-Þýzkalandi
Svar Gerhardsens forsætisráíiherra vi<S áskor-
un til stjórnarinnar, sem m.a. var undirrituð af
45 hingmönnum Verkamannaflokksins
NTB—Osló, 9. apríl. — Gerhardsen forsætisráðherra
Norðmann:: birti í dag í Ósló yfirlýsingu vegna áskorunar
sósíaldemókratiskra stúdentasamtaka í landinu um að Norð-
menn be?t; neitunarvaldi á fundi Atlantshafsráðsins íil að
koma í veg fyrir aö Vestur-Þjóðverjar fái í hendur kjarnorku-
vopn, Áskorun þessi er meðal annars undirrituð af 45 af 78
þingmönnum norska Verkamannaflokksins. Segir Gerhard-
scn. að ekki komi til mála að beita neitunarvaldi á væntan-
legum NATO-fundi. Sumir fréttamenn telja, að ágreiningur-
inn innan í'iokks forsætisráðherrans sé nokkuð alvarlegur.
Krustjoff skrifar forsætisráðherra
Islands bréf um kjamorkuvandamál
Mun samhljóíia öíirum bréfum, sem afhent hafa
veriÖ ýmsum forsætisráííherrum og fjallar hvergi
sérstaklega um ísland
Forsætisráðuneytið birti í gær bréf, sem Hermanni Jónas-
syni forsætisráðherra hefir borizt frá N. Krustjoff, forsætis-
ráðherra Ráðstjórnarríkjanna. Bréfið er dagsett 4. apríl. Það
var ambassador Ráðstjórnarríkjanna hér, P. K. Ermoshin,
sem afhent: bréfið.
Ekkert orð sérstaklega
Eréf þetta fjallar um k.jarnorku-' um fslaud.
1 yfirlýsingu sinni segir Gcr-
hardsen, að. ekkert ósamkcmulag
sé in:ian norskia Ver&amannaifl.
enda þótt þingmenn ilokksins hafi
Málamiðíun í Túnis-
deílunni virðist
komin í strand
Gahiard forsætisráðherra Frakka
átti í dag Sex klukkustunda við-
ræðiu’ við málamiðlarana Beekey
og Murþhy. Eftir þessar viðræður
lét hann svo ummælt við frétta-
menn, að fyrsta þætti málamiðlun
ar i deilu Frakka og Túnisbúa væri
nú Mkið. Ekki. skýrði hann nán-
ara, við hvað hann ætti meðviy
ara, við hvað hann ætti með
,,fyrsta þætti“, en tók fram, að
fyrir laegju fleiri tillögur til lausn
ar deilunni en hafa verið birtar.
Almennt er nú talið, að málamiðl
unin mái ekki lengra, a.m.k. ekki
fyrst um sinn.
MáEami&lunin hefir sem sé
stramáað vegna þess, að Frakkar
krefjjast gæzfuliðs við iandamæri
Alsír og Túnís, en það geta Túnis-
búær alls ekki fallizt á. Þykjast
TÚHÍshúar hafa gengið svo langt
til sátta, sem þeim liafi verið
mögnlegt. Er nú búizt við, að
Túnisbúar beri fram formlega
kæra á hendur Frökkum fyrir ör-
yggisráðið. Það liafa Bretar og
BajaiSaríkiamenn í lengstu lög
reynt að koma í veg fyrir, því að
þá yrðu þeír að velja milli vináttu
Frakka og Túuisbúa hjá Samein-
uðui þjóðunum.
ritað undir áskorun þessa, enda
væri það mjög illt og hörmulegt,
að fioikkurinn stæöi ekki lieill um
stefnuna í utanrikismálum. Hann
harmar, aö á.korunin skuli hafa
kcmið fram á þcnnan liátt, sem
hann kallar mög óheþpilegan.
1 áskoruninni, sem stúdentar
voru upphafsmenn að. er meðal
anna.s sagt, að kjamorkuvopn í
höndum Vestur-Þjóðverja mundu
aðeins leiða af scr aukna hættu,
með því, að þá y.rði slikum vopn-
um örugglega einnig stillt upp í
Austur-Þýzkalandi. Er þess kraf-
izt, að stjórnin beiti neitunarvaldi
til að hindra þetta.
Lange segir ekki koma
til mála að beita neitun.
Sem svar við inntaki sjálfrar
áskorunarinnar vísar Gerhardsen
til blaðagreinar eftir Halvard
Lange utanríkisráðherra, sem birt
ist í Osló í dag. í grein þessari
segir utanríkisiiáðherrann. að ekki
komi til mála, að Norðmenn beiti
neitunarvaldi til að hindra, að
Þjóðverjar taki upp kjarnorku-
vopn. Segir Lange, að einstök ríki
innan Atlantshafsbandalagsins
eigi að ráða því alveg sj'álif, hvort
þau hafi slík vopn í landi sínu
eða ekki. Gerhardsen forsætisráð-
herra kvaðsi háfa lesiö og sam-
þýkkt blaðagrein Lange. áður en
hún var prentuð. Hann upplýsti,
að áskorunin myndi annars verða
tekin til umræðu á fundi stjórnar
innar á morgun, og myndi hún
vafalaust samþykkja, að hún yrði
lögð fyrir utanrikism'álanefnd
þingsiins. Einnig sagði Gerhardsen
að málið myndi verða rætt á fundi
þingflokks Verkamannaflokksins
á næstunni.
málin almennt og um nauðsyn
I brófinu er viðhorf Rússa til
Nú skrifar Krustjoff sjálfur
undir bréfin.
þess að hanna tilraunir með hvers .kjarnorkumálanna rakið í alllöngu
máli og' skýrt frá þerri ákvörðun
þeirra að hætta frekari tilraun-
'um með lrj arnorkusprengj ur. í
hréfinu er hvergi rætt um ísland
sérstaiklega, eins og var í bréfi því,
konar kjarnavopn. — Það mun að
mestu samhijóða hrófum, sem
rússneski forsætisráðherrann hef-
ir að undanförnu sent ýmsum
þjóðaleiðtogum, m. a. forsætisráð- er Bulganin þáv. forsætisráðherra
herrum Noregs og Danmerkur.
Álvarleg átök í Havana milli manna
Fidel Castro og herliðs Batista
Talið er, aíJ nokkurt mannfall hafi ortSift
NTB—Havana, 9. apríl. — í dag kom til alvarlegra átaka
í Havana. Stuðningsmenn uppreisnarforingjans Fidel Castro
og her og lögregla stjórnar Batista skiptust á skotum. Fregnir
frá Havana eru óljósar, því að samgöngur þaðan við um-
heiminn eru næstum engar, en haft er fyrir satt, að eitthvert
mannfall hafi orðið.
„Kommúnistar þurrkaðir iit“.
Átökin munu hafa orðið, þegar
menn úr uppreisnarliðinu ætluðu
að taka skotfæraverzlun á svæðinu
við höfnina. Samkvæmt sögn
Ungverskir verkamenn létu ræðu
Krústjoffs sem vind um eyrun þjéta
Kusu heldur ganga heim til sín en hlusta
á ræÖu forsætisrátSherra Rússlands á verk-
smi^jutorgi í Búdapest
NTB—Búdapest, 9. apríl. — Þúsundir ungverskra verka-
manna létu í dag orð Krústjoffs sem vind um eyru þjóta
og kúsu heklur að'ganga heim til sín að afloknu dagsverki,
í stað þecs að hlusta á ræðu forsætisráðherrans á verksmiðju-
torgi einu í Búdapest.
Þao var í. þessari verksmiðju- j verjalandi 1956. og bar til haka
miðsíöð1, að einhver hörðuslu á- fregnir vestrænna hlaða um að ung
tökin urðu í uppreisninni 1956. verskir verkamenn hefðu risið
Vestrænum bl'aðamönnum var ekki gegn alþýðulýðveldinu. og bar það
gefinm kostur að koma inn á torgið einnig til baka, að það hefðu ekki
og var það vandlega girt vopnuð- verið gagnbyltingarsinnaðir og
um öryggisvörðum og lögreglu. fasistískir þorparar. sem hefðu
Meig’ð verkamanna, sem einmitt staðið á bak við uppreisnina. „Það
voru að koma af vakt sinni, voru fáeinir svikulir verkamenu
síreymdi hljóofega út úr verksmiðj- innan um hina gagnfoyltingarsinn-
unni, meðan irödd Krustjoffs liljóm uðu, en jafnvel þeir skiptu um
aði magnþrungin út yfir umhverf- skoðun, er þeim varð Ijóst. hvað
ið gegiium öfiuga hátalara. Krust- var á ferðinni“, sagði forsætisráð-
joff ræddi urn alburðina í Ung- herra Rússlands.
Uppreisnarmennirnir hafa náð
útvarpsstöð á sitt vald og skorað
á verkamenn að hefja allshcrjar-
verkfall i Iiavana. Að hve miklu
leyti við þessu kalli verður orðið,
kemur vart fram fyrr en síðar.
Útvaapið í New York skýrir frá því
að 3000 borgarar hafi vopnast og
scu búnir við götubardögum.
Stjórnin hefir undir forustu
Batista, sent mikið herlið ög lög-
reglulið til hafnarhverfanna, sem
virðast vera miðstöð starfsemi upp
reisnarmanna. Annað lið hefir tek
ið varðslöðu í sjálfri borginni. Ó-
^taðfest fregn hermir, að rafmagn
hafi verið tekið ai’ miðhluta horg-
arinnar og kveikt hafi verið í úl-
varpsstöðinni. Fjöldi siökkviliðs-
hifreiða þaut um gctur horgarinn-
ar síðdegis í dag.
ritaði forsætisráðherra íslands
fyrr í vetur. í lok hréfs Krustjoffs,
er þess farið á leit, að íslenzka
ríkisstjórnin taki vel tillögum
þeirn, sem Rússar bera fram á al-
þjóðavettvangi um kjarnorkumáJ'in.
Bréfið er hirt í heild á hls. 2.
Eisenhower von-
góður í efna-
hagsmáíunum
Nehru fagnar tillögu
Eisenhowers íorseta
LONDON, 9. apríl. — Nehru, for-
sætis-áí'herra Indlands, lét svo
umimælt í dag, að tillögu:* Eisen-
hovvers um að snúa kjarnorkutil-
raunum yfir á svið friðarins, væru
gagnlegar. Ef þær væru fram-
’ kvæmda • — ásamt nýlegum tillög-
1 uim Rússa. myndi það verða til
. mikilla bóta, og til eyðingar því
andrúmslofti ótta og sársauka,
sem nú ríkti í heiminum. Stærsta
skrefið á síðuslu tínnvm taldi
Nohru vera ákvörðun Rússa að
hælta tiiraunum með kjarnavopn
urn tírna að minnsta kosli. Vel
mætti vera, að Rússar hefðu nú
einimitt haft efni á að hætla til-
raunum, vegna þess, að þeir liefðu
nýlokið umfangjmiklum tilraun-
um. Eigi að siður fögnuðu Indverj
ar ákvörðun þeirra. Góður skenf-
ur væri ætið góður skerfur. Næsta
skrefið væri nú, að Sameinuðu
þjóðirnar eða einhver önnur stofn
i un léti vísindamenn vinna að því
I að íinna eitthvert eftirlitskerfi.
stjórnarvaldanna voru þá allmarg
ir uppreisnarmenn skotnir
Síðdegis í dag höfðu uppreisn-
armenn lálið undan í átökunum. I
Hljótt var í borginni og fátt
manna á götum úti, þar sem lög-
reglumenn með alvæpni stóðu:
vörð. Stjórnin sendi út tilkynn-
ingu, þar sem segir, að uppreisn-
armennirnir, sem kallaðir eru
kommúnistar, hafi verið þurrkaðir
út, er lögreglan hafi verið að stilla
til friðar. Bankar voru aftur opn-
aðir síðdegis, en fimm útvarps-
slöðvar voru þöglar vegna raf-
magnsskorts.
NTB—WASHiNGTON, 9. april. —
Á blaðamannafundi sínum í dag'
ræddi Eisenhower Bandarikjafor-
seti meðal annars um ásíandið í
efnahagsimálunum. Hvatti hann
þjóðina til að nota fé sitt til inn-
'kaupa á hverskonar iðpvaraingi
og leggja á þann hátt sitt af mörk
um til stöðvunar hnignuninni. —
Hahn hélt því annars fram, aö
eins og m'álum væri komið, væri
ekki þörf neinna róttækra "áð-
stafana, svo sem stórfelldrar
skatlalækkunar. Hann kvaðst ekki
vilja hvetja menn til neins inn-
kaupaæðis, heldur skyklu menn
neyta fjár síns til skynsamlegra
vörukaupa. Það myndi skapa rheiri
atvinnu hjá framleiðendum.
Vestræn ríki ánægð með afstöðu Kín-
verja til frjálsra kosninga í Kóreu
Oljóst er þó enn, hvort af þeim verífur í ná-
inni framtíð, og hverjir hafa skuli eftirlit og
umsjón meíf þeim
Þær 16 þjóöir, sem þátt tóku í Kóreustríðinu á vegum Sam-
einuðu þjóðanna, hafa í orðsendingu til stjórnar Kínverska
alþýðulýðveldisins lýst ánægju yfir því, að bæði Kína og
Norður-Kórea hafa lýst yfir þeim vilja sínum, að efnt verði
til frjálsra kosninga um alla Kóreu.
ivilji, að hlutlausar þjóðh- fylgist
Orðsendingin er sva-r við orð-lmeð undirbúningi að frjálsum
senditigu Kínverja frá því snemma kosningum, en að löndin vilji ekki
í febrúar, og var hún afhent í
Peking í dag af fuHtrúa Breta þar.
Þjóðirnar 16 lýsa þar yfir ánægju
sinni yfir hrottflutningi kinverska beðið um skýringu á þessari af-
hersins frá Kóreu, en þær æskja stöðu, og einnig eru Kínverjar
eftir nánari upplýsingum um af- beðnir að láta uppi vi-lja sinn um,
stö'ðu Norður-Kóreu til frjálsra livort hinar hlutlausu þjóðir skuli
Ikosninga undir umsjón og eftirliti inna af liendi hlutverk sitt undir
Sameinuðu þjóðanna. í kínversku umsjón S.Þ. Afrit af þessari orð-
orðsendingunni segir, að alþýðu- sendingu var sent Sameimiðu þjóð-
lýðveldið Kína og Norður-Kórea! unum.
yfirumsjón S.Þ. méð sjálíum kosn-
ingunum.
í svarinu frá vesturveldunum er