Tíminn - 10.04.1958, Síða 5

T' í MIN N, fimmtudaginn 10. april 1958.
5
MINNINGARORÐ:
Ðr. theol. Magnús Jónsson, prófessor
i.
Það koirn mér ekki á óvart, er
ég frétti lát Magnúsar Jónssonar
prófessors. Hann hafði verið sjiúi-
lingur á Landsspítalamun frtá því
í haust, og orðið fyrir þeirri sorg
að sjá á l>ak konu sinni, samtímis
þvi, er hann sjálfur barðist við
veikindin. Lengi framan af hafði
hann ferlivist að jafnaði, og gat
þá tekið þátt í morgunguðsþjón-
ustum á sjúkrahúsinu. — Þess
varð ég var, að þegar hann var
svo hress, að hann nyti sín, var
kringum hann líf og fjör, eins
og jafnan. Minnist ég þess eitt
sinn, er ég hitti hann inni í einni
af setustefum spítalans, og nokkr-
ir sjúklrngar voru þar á tali við
hann. Þetta var ein hinifci mörgu
góðu stunda, er veikir menn fá
gleymt hönnum sínum.
Á sjúkrahúsunum eru oft sjúk-
lingar, sem öðrum fremur verða
nieðbræðrum sínum til sérstakrar
hressingar, og var dr. Magmis
áreiðanlega einn þeirra. Á pálma
sunnudagsmorgun ræddurn við I
saman síðast. Þá var liann furðu
hress, miðað við það sem verið
hafði skömanu á undan, og lét
hann í ljósi við mig að sér þætti
í rauninni ekkert betra, að það
slægi þannig úr og í, með veik-
indin. Hann óskaði þess helzt,
að til úrslita gæti dregið. Hann að íslenzkir guðfræðingar af hin-
var of veikur til þess að vera við wn frjálslynda skóla hafa aldrei
guðsþjónustuna, svo að við lásttm verið haldnir af þeirri tilhneig-
morgunbænina saman, og þykir ingu að hnjóða í Pál, eins og sum-
mér gott að eiga þá minningu ir erlendir „f]okksbræður“ okkar
síðasta um minn gamla kennara. af sömu stefnu virtust hafa nokk-
. urn hug á. — En það man, óg, að
II, dócentinn harmaði það sáran að
hafa ekki meira í höndum af rit-
Magnús Jónsson fellur síðastur um eftir andstæðinga Páls, því að
í valinn þeirra guðfræðikennara, þar sagðist hann, vera viss um,
er ég og niínir bekkjarhræður nut- að margt merki-legt væri að finna.
um leiðsagmar hjá á námsárttnuin.
Þeir vpru ixver öðrum ólíkir, en
samvinna þcirra var frábær, og
: áttum við þcim öllum mikið að
þakka.
Áðal kennslugreinar Magnúsar
III.
Sem guðfræðingur var Magnús
fyrst og fromst hinn rólegi yfir-
vegandi, sem kom inn hjá stúdent-
um sínum tilhneigingu til að forð- 1
aðeins nemendur Iians, heldur
stéttin í heild. Hann hóf starf sitt
sem prestur, fyrst um þriggja ára
skeið í Norður-Dakota, en varð
sóknarprestur á ísafirði frá 1915,
unz hann gerðist guðfræðikenn-
ari árið 1917.
Hann átti sæti í stjórn Presta-
félags íslands frá stofnun þess
sumarið 1918 til ársins 1941. —
Ritari þess 1918—1920, og formað-
ur 1920—1924. Ritstjóri Kirkju-
ritsins var hann fjölda ára, ýmist
einn eða með Ásmundi hiskupi
Guðmundssyni. Bæði Prestafélags-
ritið gamla og Kirkjuritið geyma
fjölda merkra ritgerða og greina
frá- hans hendi. Hann barðist fyrir
kjarabótum stéttarinnar á þingi,
í mjög náinni samvinnu við suma
pólitíska andstæöinga' sína, á tím-
um, þegar erfitt var um fjárhag
presta, og skilningur á hlutverki
þeirra minni en nu er. — Kirkju-
leg löggjöf var honum áhugamál.
Meðal annars kom hann með frum-
varp um kirkjuþing á síðasta Al-
þingi, er hann sat, og sveið það
sárt, að það náði ckki fram að
ganga þá. Þó lifði hann það að
sjá þessa hugsjón sína ver'ða að
veruleika. Hann vildi og endur-
reisa biskupsstólana fornu, og síð-
asta málið, sem hann vann að í
þágu kirkjunnar, var einmitt bisk-
upsdæmamálið. Hann var af syn-
ódus kjörinn formaður í nefnd, er
fjallaði um það mál, og' hélt nefnd-
in fyrsta fund sinn að Hólum í
Hjaltadal, er Ilólahátíðin var hald-
in sumarið 1956. — Tillögur þeirr-
ár nefndar voru sendar biskupi og
af innileik hefir íhugað hin hinztu
rök og komizt að persónulegri ni'ö-
urstöðu, kvaddi hann þennan heim.
Við kveðjum hann með hinni æv&-
fornu fyrirbæn kristinnar kirlcju
fyrir framliðnum mönnum: „Drott
inn, veit þeim hina eilífu hvíld, og
lát hið eilífa ljós lýsa þeim“.
En börnum hans, fjölskyldu '<g
vinum, vottum vér samúð við frá-
fall hans.
Jakob Jónsson
Góður gesíur
Öríá minningarorð
Fyrir íöngu síðan væri ég hætt
ur við veitingarekiStur, væri ekki
bjartar hliðar á þvi starfi, sem
gera það, Íþríáfct fý'rir erfiði og ó-
næði, oft að heillandi þjónustu
við góða gesti, sem að garði bera.
Einn þes,sara góðu gesta, sem.
jafnan ihefir veitt mér ánægju á
liðnum árum með heimsókn sinni,
þegar leið hans hafði legið nærri.
gestaheimili mínu, kveðjum við
samlandar hans í dag. Þetta er
prcíessor Maguús Jónsson.
Efalaust skrifa margir merkileg
ar greinar um hann í dag og minn-
ast íþar helztu æviatriða hans og
starfa. Þó að sMkt verði ekki gert
...... . hér, þá langar imig til þess a®
kirkjumalaraðherra,- - Magnus lninnast þesia ágæta manns sem
voru Jurkjusaga °g Nyja-testa- ast einstrengingsskap í hugsun. j
mentrsfræðm. Það er erfitt að lysa Var ekki laust við að okkur %nd_\
kcnnslu hans Hun var að ymsu ist stundum sem hann gæti gjarnJ
serkennileg Vig fyrstu kynm an haft tvæ, skoðanir á sama UutJ
Virttst hun laus í reipum, og. ekki. eftir því hvort siónarmiðíð væri!
íntt við að manm fynd.st docent- tekið> en skærist ; odda u;n vanda
mn halda Mtt í við hugarflug stud málið> var ekki um afstöðu hans
entanna og sjalfs sin. Hann v.rt.st að efast Annars var það einkenni
a s staðar heima, og talaði al á 0jjum okkar kennurum, að þeir
hrifnmgu um listir og bokmenntir, vildn að stúdentarnir vissu um !
ekk. siður en sagnfræð. og gúð- andstæðar skoðanir á hverju máli
læ?1-.?'n T1® komst kennsl- innan guðfræðinnar, og þjálfuðu
an i Mandi samband v.ð h.n fjol- hugsun sina á þvi að gera sjálfir
þættu verkefm mannlegs lifs. — npp á mi]li
Hjá slitomi mönnum sem honum, Kennslubækur Magnúsar , guð
ga guð íæðin aldrei orðið stem- frœðl voru ijúsar og giöggar, og
runnm fornspek,, heldur ljos.ð, þó hygg ég, að bók hans um Pál
sem vari>að, ge.slum smum i allar postula só nemendum hans kær-
v.ðfangsefn. hennar ust. Af öðrum guðfræðiritum er
hfþraður t.lverunnar r smurn ú (sérstaklega áslæða til aS minna5t
teljand. myndum. - Eg a erf.tt á rit hans um Marteiu Luther, svo
með að l.ugsa mer skemmtdegn lítið sem til 0r um það bndans
soguKennara cn Magnus. Et það stórmenni á íslenzkri tungu, og
er goður sogukennan sc.n getur loks rit hans i tveim bindum um
gert vismdagrc.n sma Mfandi fynr séra Hallgrim Pétursson. Sú bók
lelegum nemendum, ætti ég að er yfirlitsverk um flest það, sen.
geta uim það borið. Tvo tel cg
verið hafa megín kosti hans sem
sögukennara,' og komu þeir raun-
ar einnig fram í ritskýringum. —
■ Hinn fyrri var sá, hvemig hann
gat sýnt atburði li'ðinna alda í
ljósi samtímahugsunar, svo að stúd
entinn tók afstöðu sína út írá
þeirra tíma sjónarmiðum, en ekki
núfcímans. En þetta stóð í beinu
.sambandi við hinn höfuð kostinn,
sem var í því fólginn, að geta sýnt
sama atburðinn frá fleiri en einni
hlið, svo að hin ólíku sjónarmið
komu frarn í cðlilegu sambandi
við stefnur og strauma tímans. —
Loks mætti hér minna á enn citt,
sem sé undraverðan hæfileifca til
að hregða upp stuttum samlíking-
um og leiftrandi dæmum, cr sýndu
á svipstundu kjarna hvers vanda-
máls. Við það urðu allar umræður
lun það ljósari og gleggri, svo að
engin hætta var á því, að aðal-
atriðið gleymdist, þótt hugurinn
leita'ði út um alia heima og geirna.
I Nýja-testamentisfræðunum var
vrtað er um Hallgrím Pétursson,
og má þess vænta, að fyrir síðari
tiíma rannsóknir verði hún til
mikilla nota.
IV.
Magnús Jónsson var ekki við
cina fjölina felldur, að því er
snerti hugðarefni og verkefni. —
Hann hefir komið mikið við stjórn
ntálasögu samtíðarinnar, og tek ég
eklci að mér að rekja það hér. —
Hann var lengi ævinnar alþingis-
maðtu', fylgdi fyrst íhaldsflokkn-
um og síðan Sjáilfstæðisflokknum
frá stofnun hans, og var fulltiúi
ftoteks síns við mörg hin þýðingar.
mestu verkefni, svo. sem. banka-
mál, verzlunarmál og afcvmnuanál.
Ráðhcrra var hann um sfceið.
U>m árabil var hann forma'ður
fjárhagsráðs. — Á mímtm studcnts
árum hélt háskólinn tii í Alþingis
húsinu. Það var því innangengt
Jailli þingsalanna og guðfræði
deildarinnar. Nú kynnu menn að
þa'ð stórmennið Páll postuli, sem halda, að maður sem stóð í grimmi
Magnúsi virtist hugstæðastur, og legustu orrahríð inni í Alþingi,
það or elcki sízt honiun að þakka, hlyti áð b'era þess minjar, cr hann
lifði það ekki að sjá málið útkljáð
af stjórnarvöldunum, og má segja,
að enn sé aUt í óvissu urn það,
hvað sþrettur af þessu síðasta verki
hans í þágu kirkjunnar. —-
Vér íslenzkir prestar þökkum
starf hans fyrir kirkju vora og
stétt Ilann var hvort tveggja í
scnn, svipmikill kirkjuhöfðingi,
sern rnikið sópaði að í vorum hóþi,
og ltinn glaði og skemmtilegi
félagi, sem átti hvort tveggja í rík-
um mæli, gamansemi og spakleg
tilsvör, sem fóru vel' saman í munni
hans.
VII.
Hér hafa eklci verið rakin ná-
kvæm æviatriði Magnúsar Jónsson-
ar. Þau fylla tvær heilar síður í
Guðfræðingatalinu, og vísast til
þeirra þar. Hann var fæddur 26.
nóv. 1887 í Hvanuni í Norðurár-
dal, sonur séra Jóns Magnússonar
og lconu hans Steinunnar Þor-
steinsclóttur. — Kona hans var
Ingveldur Benedikta (Bennie) Lár-
úsdóttir frá Selárdal. Hún andað-
ist í vetur sem leið. Var hún kona
heimiliskær og heimilisrækin. Oft
og tíðum aðstoðaði hún niann sinn
við undirbúning ritverka lians til út
gáfu. — Börn þeirra eru Unnur
Lára, gift Gunnari Guðjónssyni
skipamiðlara í Reykjavík, Ólöf Sig-
ríður, gift Birgi bónda Halldóa's-
syni í Víðinesi á Kjalarnesi, Ás-
Íaug Inga, gift Frederic Mann
Boutilier, birgðaverði í Cleveland,
Oh.o, og Jón Þorsteinn, vélvirlci í
Reykjavík (Samhr. Guðfræðinga-
íal bls. 231)
VIII.
kæmi inn í kennslustund guðfræði
deildarinnar. En þess varð aldrei
vart hjá Magnúsi. Fyrir honum
var gúðfræðin, trúin og kirkjan
svo mikið aðalatriði, þrátt fyrir
allt anaað, sem hann haf ði afskipti
af, að hvergi vildi hann fremur
vera. Eg minnist þess okki, að við,
hinir viðkvæmu vinstri menn í
stúdentahópi, fengjum nokkurn
ttma ástæðu tii að kvarta yfir
„veraldarívasan" kennarans. Hann
rækli kennslust.mdir sínar með
stakri samvízkusemi, hvað sem á
gekk í þinginu, og hanu setti það
að slcilyrði fyrir setu í þingnefnd-
um, að fimdartími rxkist ekki á
starf guðfræðideildarimiar. —Því
er ekki að leima, að oít hefi ég
séð eftir starfskröftum Magnúsar
Jónssonar í pólitík og bankamál-
um og þess háttar. En víst er u;m
það, að íslenzku kirkjunni var það
engan veginn lítils virði, að eiga
hann að, þegar um sérmál hennar
var að ræða á þingi. —• Það má
ekki gleymast,, að Alþingi er einn
aðiilinn að kirkjustjórn landsins,
og kirkjunni er nauðsyn að Biga
þar fulítrúa 1 öllum flokkum, sem
hafa áhuga og skilning á hennar
nsálefnum', hvort sem eru préstar
eða leikmenn.
V.
Annars - kom Magnús Jónsson
víðar við sögu en í guðfræðideild-
inni og á Alþingi. Hann féll fyrir
þeirri freistingu fjölhæfra manna
að dreifa kröftum sínum, stimdum
um of, — en þegar á allt er litið,
var þetta honum svo eðlilegt, að
annað var beinlínis óhugsandi
fyrir mann með hans skapgerð.
Hann átti í ríkum n.æli þann óró
leska, er einkennir listamannshug
ann, enda var hann listamaður
ásamt mörgu öðru, meira að segja
einn af afkastamestu málurum
sinnar samtíðar, og hefi ég það
íyrir satt, að sem vatnslitamálari
hafi bann skipað sæti sitt með
mestri sæmd. Sennilega er guð-
fræðideild lláskóla íslands eini
guðfræðiskólinn í heimi, sem get-
ur státað af því að hafa heilan
vegg skreyttan vatnslilamyndum
frá iancMnu helgá, eítir einn af
kennurum sínum. — Hann var
einnig músikalskur með afbrigð-
offl og'kom töluvért við ssjguúsi.
karlakóra. — Annars kemur mér
ekki til hugar að reyna hér að
telja upp öll þau verkefni, sem
Magn.is Jónsson valdi sér um dag-
ana. Hann var ritstjöri 'tímarita,
svo sem Eimreiðarinnar, Iðunnar
'og Stefnis, ritaði fjölda bóka um alvöru, og við, sem nutum tilsagn-
sögu íslands, og he,föi lokið við ar hans, erum lionum ævinlega
síðasta verk sitt á því sviði, rétt þakkiátir íyrir það, hvernig hann
áður en hann fór á sjúkrahús. skyggndist með okkur inn í rök
Prestastétt íslands ó Magnúsi þeirra vísinda, sem okkur eru helg
Jónssyni mildð að þakka. Ekki ust. Með rósemi trúaðs manns, sem
■gests mdns.
Lengst af veitingamannsttð
minni liafa margir pólitískir flokks
andstæðingar sneitt hjá gestaheim
ili mínu af flokksástæðum, enda
veitingamaðurinn stundum barizt
nokkuð hart í landsimálunum. En
alltaf hafa talsvert margir frjáls-
Iyndu- menn efckert látig slíkt é
sig fá og framarlega í þeim hóp
hefir prófessor Magnús’ Jónsson
verið. Hann átti jafnan svo rnikið
frjálslyndi og viðsýni, að ha.rn
liirti ekkert um þó að veitinga-
inaðurinn á gestahein.ilinu hefði
önnur flokkssjónarmið held-
ur en hann' sjálfur. Hann kom
jafnt fyrir því við o-g dvaldi stund-
um fáeina daga. Alltaf var hann
glaður og reifur, hressandi, fræð-
andi og skemmtilegur. Og sara-
ræðuefnið var jafnan óþrjótandi.
t>ó að allt flokkaþras okkar lá
milli væri algerlega lagt á hilluna.
Við voru.n báðir fyrst og fremst
íslendingar og það var nóg sam-
tenging okkar á milli. Hve stedk
íslenzkur Magnús lvar, jók mikið á
ánægjuna að kynnast honum. Ást
hans á íslenzkum sögum og sögn-
um, íslenzkri fegurð og anenntun,
ásamt léttleika og græzkulausri
gamansemi í máli gerði samveru-
stundirnar jafnan að tilhlökkunar
efni, þegar prófessor Magnús ók
í lilaðið.
Það var líka eins og honum
væri sérstök unun að því að miðla
öðrum af sínurn mikla fróðleiks-
forða.
Þótt í ýmsum öðrum veitinga-
húsum væri miklu ríkmannlegra'
og fullkomnara, fann ég aldrei
Á fertugsafmæli Magnúsar dós- frá Magnúsi annað en -ánægjit og
ents, eins og hann þá var oftast þakklátssemi í garð míns fremur
nefndur, voru guðfræðistúdentar í . fátæklega gestaheimilis.
heimboði hjá honum og frú hans. J Nú þegar hann er horfinn miim
Glatt var á hjalla það kvöld, og J ist ég 'hans með ihlýju og þakklæti
m.kið sungið, við undirleik hús- fyrir tryggð hans, allar skemmti
bóndans, sem fór höndum um pí-1 stundh-nar og (ágæt persónuleg
anóið af hinu mesta fjöri. — Frá j kynni.
húsdyrum hans við Laufásveginn Þegar góðir gestir mínir era
hcldum við hópinn niður að Mensa nú smlám sæman að hverfa yíir
Academica í Lækjargötu, og sung- hafið, sem iheimana skilur, iþá
um fullum hálsi alla leið. Sagði skilja þeir margir eftir sólargeisia>
Magnús Jónsson mér siðar, að í minuiogunni og með þeim hlým1
mikið hefði hann orðið ánægður, og ikærari eru þeir í minning-
er hann frétti um hina l.ispurs- uuni llm prófessor Magnús Jóns-
lausu gleði stúdenta sinna. — ‘ son. Með honum kom jafnan hress
Oft hljómaði slrengur gleðinnar, andi gieðinnar blær í bæinn.
þar sem Magnús Jónsson var með 0ft var Magnús að leita að feg-
í góðum hópi, og það verður ávallt urstu hlettum landsins okkar til
gleði yfir mmningum okkar, sem þess að festa svipmót þeirra á Jér-
höfðum af honum margra ara oftiðj því að fegU;-ðin var hans
kynni. Sjálfur var hann stundum
sakaður um, að taka of létt á al-
varlegum málum. En hér sem oft-
l.f og yndi. Lífsþná hans virtist
sLöðugt vera í leit að meiri 'fegurð,
melri fróðlcik, meiri þekkingu. Og
ar var glaðværðin samofin djúpri að sí5ustu hlýtur hann að hafa
fagnað yfir að:
„Bak við hafið, bak við haiið
bíður fagurt draumaland.“
V.G.