Tíminn - 16.07.1961, Blaðsíða 5

T í MI N N, sunnudaginn 16. júli 196L
5
r
Útgefendi: FRAMSÓKNARFLOKKURlNN
Framkvæmdast.ióri' l'ómas Arnason Rit-
stjórar- Þórarmn Þórarmsson 'áb >. Andres
Kristjánsson. lón Helgason FuUtrii) rit
stjómar: Tómas (Carlsson Auglýsmga
stjóri; Egili Bjarnason — Skritstofui
i Edduhúsinu — Simar- 18300- 18305
Auglýsingasimi: 19523 Afgreiösiusími:
12323 — Prentsmiðjan Edda h t
Hleypir stjórnin fleiri þjóðum
í lantíiielgina á bak við jiingiö?
Eins og skýrt er frá á forsíðu blaðsins í dag, gerðust
þau tíðindi í gær, að utanríkismálanefnd var kölluð fyrir-
varalaust saman, og þar skýrt frá þeim boðskap ríkis-
stjórnarinnar, að viðræður hefðu að undanförnu staðið
milli fulltrúa vestur-þýzku stjórnarinnar og íslenzku ríkis-
stjórnarinnar um það, að V-Þjóðverjar fái sömu fríðindi
innan íslenzkrar fiskveiðilandhelgi og Bretar öðluðust
með nauðungarsamningnum í vetur, þegar brezkum tog-
urum var hleypt inn að sex mílum.
Jafnframt kom fram á fundi utanríkismálanefndar, að
ríkisstjórnin vildi veita Þjóðverjum þessi sömu fríðindi.
Eysteinn Jónsson gerði þegar þá kröfu, að ekki yrði
frá þessu máli gengið á bak við þingið, og það yrði þegar
kvatt saman til þess að fialla um málið, ef ætti að afgreiða
það nú.
Hann lýsti og jafnframt yfir, að hann væri andvígur
því, að fleiri þjóðum væri hleypt inn í landhelgina.
í umræðunum, sem urðu um samninginn við Breta i
vetur, var þráfaldlega á það bent, að yrðu Bretum veitt
þau fríðindi, sem í samningnum fólust, mundu flestar eða
allar þær þjóðir, sem fiskveiðar stunda að marki á ís-
landsmiðum, krefjast hins sama. Talsmenn ríkisstjórnar-
innar og samningsins gerðu þá lítið úr því og töldu litla
hættu á því, og létu engar skoðanir uppi um það, að þeir
vildu eða ætluðu að veita öðrum þjóðum sömu fríðindi.
Við því mátti þó auðvitað búast, eins og nú er komið á
daginn.
Samningurinn við Breta var sem kunnugt er gerður,
meðan herskipabeiting Breta átti sér stað innan íslenzkr-
ar fiskveiðilandhelgi, og forsendur hans og eðli bera því
augljóst mót nauðungarsamnings. íselndingar munu auð-
vitað halda hann sem aðra milliríkjasamninga, en hins
vegar hlýtur viðleitni þeirra fremur að beinast að því að
fá hann afnuminn eða breytt til bóta en að opna
landhelgina enn meira og hleypa fleiri þjóðum inn í hana.
Hér er um svo alvarlegt mál að ræða, að ríkisstjórnin
hefur hvorki siðferðilega né stjórnlagalega heimild til að
ráða því til lykta á eigin spýtur. Forsætisráðherra hét því
í vetur, að ekki skyldi farið á bak við þingið í brezku
samningunum, þótt það loforð væri illa efnt. Hið sama
gildir að sjálfsögðu um samninga við Þjóðverja um sama
efni.
Þetta er mál þingsins. og ríkisstjórninni ber að kveðja
það tafarlaust saman, eða láta samninga niður falla að
öðrum kosti.
Hvað átti ráðherrann við?
Þjóðin hefur undrazt mjög ábyrgðarlaus skrif fjár-
málaráðherra í Vísi undanfarið, þar sem hann krefst taf-
arlausra ráðstafana „á næstu vikum“ til að vega upp á
móti kauphækkunum, og „endurskoðunar á gengisskrán-
ingunni".
Svo ábyrgðarlaus skrif hefur enginn íslenzkur fjár-
málaráðherra látið frá sér fara. Er augljóst. að þessi skrif
hljóta að grafa undan trausti manna á gjaldmiðlinum inn-
an lands og utan og eru því stórhættulegt skemmdarverk
í efnahagslífi landsmanna. Nú þykist fjármálaráðherra
aldrei hafa mælt með gengislækkun. en þá ber honum
skylda til að skýra. hvað hann átti við með orðunum ,.end-
urskoðun gengisskránin?arinnar“ Hér dugar ekkert
nema skýlaus yfirlýsing, ef enn meira tjón á ekki að hljót-
ast af þessu óráðshjali.
Helgi Bergs verkfræðingur:
Um framleiðsluauknin
Fyrir nokkrum dögum birtu
| öll stjórnarblöðin nýjar tölur
_j um aukningu þjóSarfram-
leiðslunnar. Öll láta þau þess
getið, að með þessum tölum
séu tekin af tvímæli um það
að tala um vöxt þjóðarfram-
leiðslunnar, sem birtist í grein
eftir mig í Tímanum fyrir
fjórum mánuðum, væri röng.
Þykir mér rétt að gera við það
örlitla athugasemd.
Fyrst vil ég þá benda á það að
allar tölur af þfessu tagi eru a. n.
1. byggðar á áætlun. Þeir hagfræð-
ingar, sem fjallað hafa um útreikn-
ing þeirra, hafa orðið að áætla í
eyðurnar þar sem skýrslur ná ekki
tÚ. Það liggur því í hlutarins eðli
að niðurstöður geta verið eilítið
mismunandi eftir því hver verkið
vinnur og hvernig hann lítur á á-
reiðanleik frumgagna og eftir mati
hans á þeim atriðum, sem gögn
skortir um. Þessir menn eru að
vinna vandasamt verk. Þeir gera
það vafalaust af samvizkusemi og
leggja í það þekkingu sína og fag-
legan metnað. Við megum vera
þeim þakklátir fyrir þann fróðleik,
sem þeir láta okkur í té og þeir
eiga það ekki skilið að niðurstöður
þeirra séu misnotaðar á þann hátt,
að þær séu í meira og minna vill-
andi búningi notaðar til framdrátt-
ar óviðkomandi sjónarmiðum og af
þeim dregnar viðtækar ályktanir,
sem þær gefa ekkert tilefni til.
Þetta hef ég reynt að forðast og
mun halda því áfram.
Talan 6,3
í grein, sem ég skrifaði í Tím-
ann 14. marz s.l. birti ég töflu um
árlega aukningu þjóðarframleiðslu
í ýmsum löndum þ. á m. íslandi.
Erlendu tölurnar tók ég úr ýmsum
gögnum, sem ég hafði handbær,
flestar úr skýrslum Efnahagsstofn-
unar Evrópu. Töluna fyrir ísland
úr Fjármálatíðindum Landsbank-
ans.
Nú er vöxtur framleiðshinnar í
öllum löndum og ekki sízt á ís-
landi, misjafn frá ári til árs og
veltur því á miklu hvaða árabil er
valið.
Ég valdi 1954—1959 af tveim
ástæðum. I fyrsta lagi voru flestar
þær samanburðartölur sem ég
hafði erlendis frá frá svipuðu
tímabili og í öðru lagi hafði þessi
tala birzt í 2. hefti Fjármálatíð-
inda 1960 bls. 98, og það var hand-
hæg og góð heimild.
Ég birti þetta fyrst og fremst til
fróðleiks og gerði mér ekki far um
að leita uppi tímabil, sem gæfi sér-
lega háa eða lága tölu. Ef ég hefði
viljað sýna sérlega háa tölu hefði
ég valið tímabilið 1952—’56, en þá
ber mönnum saman um að vöxtur-
inn hafi verið mestur.
Talan sem ég tók eftir Fjármála-
tíðindum var 6.3% árleg meðal-
aukning á heildarframleiðslunni á
árunum 1954—’59 Þær tölur. sem
stjórnarblöðin birta nú og eiga að
afsanna þetta, eru hins vegar frá
allt öðrum tímabilum 1946—’58,
1946—’50, 1951--’55, 1956—’58, dg
þær hljóta þegar af þessari ástæðu
að vera allt aðrar Þær eru því
ósambærilegar og sanna ekkert
um að hin fyrri sé röng.
Árið 1945
Það er rétt að benda á það að
tímabilið 1946—’58 er þannig valið
að það hlýtur að sýna mjög
litla framför. Veldur þar mestu
upphafsárið Byrjað er á fram-
leiðsluaukningu ársins 1946, við-
Þjóðin verður að geta treysi
opinberum hagfræðitölum
miðunin er því 1945, en það ár
mælist þjóðarframleiðslan óvenju-
lega há vegna þeirra geysihag-
stæðu viðskiptakjara, sem við nut-
um í lok stríðsins. Á árunum 1940
—’45 vex framleiðslan mjög mikið,
meir en 10% á ári, en sá vöxtur er
óraunverulegur, vegna þess að
hann byggist að verulegu leyti á
því sérlega hagstæða verðlagi,
sem við nulum á stríðsárunum og
hlaut að hverfa fljótlega eftir
Helgi Bergs
stríðið, enda fór það svo að fram-
leiðsluaukningin mældist sáralítil
frá stríðslokum og fram til 1952,
enda versna viðskiptakjör um
rúmlega 30% á þessum tíma.
Viðmiðunin við 1945 gefur því
óhagstæðari útkomu fyrir okkur
en nokkur önnur. Hjá flesfum öðr-
um þjóðum er þessu öfugt farið
Framleiðsla þeirra flestra var í
lágmarki 1945 og framleiðslutækin
i rúst eftir stríðið. Samanburður á
tímabilinu næst á eftir stríðið er
því mjög ósanngjarn í garð okkar
íslendinga. Við tókum út á árun-
um 1940—’45 þann vöxt, sem flest-
ar aðrar þjóðir tóku út 1945—50.
Þess vegna ber þeim sem vilja
meta þessi atriði af sanngirni að
mæla vöxtinn annað hvort frá því
fyrir stríð, áður en hin óeðlilegu
viðskiptakjör hófust, eða frá því t.
d 1951 eða 1952 þegar viðskipta-
kjörin voru komin í eðlilegra horf.
Eru nýju tölurnar réttari?
Séu þessar nýbirtu tölur, sem
stjórnarblöðin hafa kallað „nýj-
ustu tölur Framkvæmdabankans"
bornar saman við þær tölur, sem
áður hafa verið birtar á vegum
Framkvæmdabankans og sambæri-
legar geta talizt, kemur í ljós að
þær „nýju“ eru nokkru lægri. Ég
sneri mér því til Framkvæmda-
bankans til þess að fá staðfest-
ingu á hinum nýju niðurstöðum og
skýringu á því hvað rangt hefði
verið í hinum fyrri. Mér tóksrt
hvorugt að fá.
Þær tölur sem bankinn hefur
áður birt um þessi efni hafa kom-
ið í tímariti hans „Úr þjóðarbú-
skapnum" ásamt ýtarlegum grein-
um eftir þá hagfræðinga, sem að
rannsóknunum hafa unnið, þar
sem þeir skýra nákvæmlega frá
forsendum sínum og vinnubrögð-
um. (Sbr Úr þj. 8 og 9. hefti).
Nú skal þetta allt i ruslakörf-
una. Nýjar tölur eru birtar í
rammaklausum í tveim dagblöð-
um án nokkurra skýringa á því
hvað rangt hafi reynzt við margra
ára slarf þeirra hagfræðinga sem
áður hafa að þessu unnið.
Ég skal ekki að óreyndu gera
þvi skóna að sá hagfræðingur, sem
þarna hefur unnið að enduiskoð-
un á þeim tölum sem bankinn hef-
ur birt, hafi ekki unnið starf sitt
af vandvirkni. En honum ber
að sjálfsögðu að gera grein fyrir
vinnubrögðum síníim og í hverju
hann telur fyrri aðferðum, sem
leiddu til annarrar niðurstöðu,
ábótavant.
Þangað til það skeður má ekki
ætla mönnum, að fleygja frá sér
öllum þeim ýtarlegu gögnum, sem
bankinn hefur birt, fyrir úrklipp-
ur úr dagblaði.
Ó'ov*ilegar ályktanir
Mbl. á fimmtudaginn segir, að
þessar nýju tölur sýni „svo ekki
verði um villzt. að atvinnuvegirnir
muni ekki með nokkru móti geta
risið undir hinum miklu kaup-
hækkunum, sem orðið hafa að
undanförnu". Þetta er rangt. Um
það segja tölurnar ekki neitt.
Þær segja það eitt. að fram-
leiðsla ársins 1958 var 68% meiri
en ársins 1945. sem er um 29%
meira á hvert mannsbarn. En þær
segja ekkert um það. hvað laun-
þegar hafa fengið í sinn hlut af
þeirri aukningu og þaðan af síður
segja þær neitt um það, hvað
kaupsriald geti verið á árinu 1961.
Bæði Vísir og Alþýðublaðið
skýra frá bví, að ég hafi í nefndri
grein í Tímanum 14 marz s. 1.
látið í ljós þá skoðun. að stöðvun
verðbólgu og hagkvæmari fjárfest-
ing væru veigamikil atriði til að
stuðla að örum efnahagsvexti.
Þetta er rétt eftir haft og mér er
það ánægjuefni. að blöðin láta það
fvlgja með að ríkisstjórnin sé
sömu skoðunar. Þess er þá
kannske að vænta, að hún snúi
sér að þessu af meiri alvöru en
fram að þessu. Hitt hefur mér
aldrei dottið í hug, að þetta tvennt
nægði. ef dauð hönd svartsýnis-
og kreppupólitíkur á að halda
áfram að grúfa yfir landinu.
Helgi Bergs.
Slysavarnakonur
•í langferð
1. júlí síðast liðinn fóru 40 kon-
ur úr kvennadeild Slysavarnafé-
lagsins á Akranesi í fimm daga
ferðalag um Vestfirði. Farið var
með bil frá Akranesi, en bílstjór-
inn í þessari ferð var hinn kunni
knattspyrnumaður Þórður Þórðar-
son, traustur og góður ökumaður .
Fyrsti áfangi á Vestfjörðum var
Hrafnseyri. Þar voru skoðaðar
merkar minjar. — Þaðan var hald-
ið til Þingeyrar, en að hreppa-
mörkum kom séra Stefán Eggerts-
son ásamt fleirum til móts við
þær, en séra Stefán er formaður
slysavarnadeildarinnar „Vörn“ á
Þingeyri. Þar var gist um nóttina
en deildarkonur þar útveguðu
komugestum húsnæði, auk þess
buðu þær heim til kaffidrykkju.
Næsta dag var farið að Núpi og
staður og mannvirki skoðuð ásamt
„Skrúð“, sem nú er mjög fagur
gróðurlundur. og að sögn, er langt
síðan hann hefur verið jafn fagur
og nú.
Frá Núpi var ekið til Flateyrar.
Þar tóku konur úr kvennadeild-
(Framhaid á 15. síðu).