Tíminn - 22.07.1961, Blaðsíða 5

TIMINN, laugardaginn 22. júlí 1961.
5
Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
PramKvæmdastjóri: Tómas Arnason Rit
stjórar: Þórarmn Þórarinsson lábi. Andrés
Kristjánsson, Jón Helgason Fulltrú) rit-
stjórnar: Tómas Karlsson Auglýsmga
stjóri: Egili Bjarnason - Skriístofui
| Eddubúsmu — Slmar: 18300—18305
Auglýsmgasimi: 19523 Afgreiðslusimi:
12323 — Prentsmiðjan Edda b.í.
Gleyma afsalinu
Morgunblaðið reynir að gylla það enn á ný, hve vitur-
lega ríkisstjórnin hafi farið að ráði sínu, þegar hún samdi
við Breta um landhelgina og opnaði hana þar með fyrir
togurum allra Evrópu-þjóða, sem hér vilja veiða, og telur,
að með þessu hafi hin ómetanlega viðurkenning á fisk-
veiðilandhelginni fengizt, en veiðiréttindatíminn innan
hennar sé svo stuttur, að ekki muni skaða.
Þegar talsmenn ríkisstjórnarinnar eru að gylla þetta,
stinga þeir ætíð langhættulegasta atriði þessara brezku
nauðungarsamninga undir stól, en það er afsal sjálfs-
ákvörðunarréttar til frekari útfærslu á landhelginni, til-
kynningarskyldan og sjálfdæmi annarra þjóða um að
vísa slíkum ágreiningi til alþjóðadóms. Þar er um svo
geigvænlegt tilræði við sjálfstæði þjóðarinnar að ræða,
að talsmenn stjórnarinnar finna, að ekki er til neins að
reyna að bera þar fyrir sig villandi falsrök og kjósa því
þögnina eina og vona, að hún sé bezta skjólið.
En eitt er víst, að það verður ekki þagað um þessi mál,
þegar að því kemur að sæmileg ríkisstjórn reynir að
stækka landhelgina á ný, og íslendingar verða þá að til-
kynna það með drjúgum fyrirvara einum eða tveim tug-
rnn þjóða og lúta vilja þeirra um dómskot, ef einhverri
þeirra þóknast, síðan að fresta framkvæmdum tvö til þrjú
ár, meðan málið er þæft fyrir alþjóðadómi.
Þá mun þeim vandræðamönnum, sem sömdu af okkur
sjálfsákvörðunarrétt í málinu, ekki verða þakkað
*
Oinnheimt útsvör
Borgarstjórinn og íhaldsmeirihlutinn í Reykjavík hafa
hækkað útsvör borgaranna um nær 12 millj. kr. og
segist þurfa að vinna upp kostnað af kauphækkunum.
Bent hefur verið á, að hagsýn og velviljuð bæjaryfirvöld
mundu hafa ýmsar leiðir til þess að komast hjá því að
leggja þennan aukabagga á borgarana.
Áður en aukabagginn er á lagður er t. d. ekki úr vegi
að spyrja um, hvernig standi á hinum miklu afföllum
álagðra útsvara 1 Reykjavík. Óinnheimt útsvör hafa verið
10—12 millj. kr. á ári hin síðustu ár og farið vaxandi.
Aldrei er nein greinileg skýrsla gefin um það í bæjar-
reikningum eða í bæjarstjórn, hvernig standi á þessum
miklu afföllum, eða hverjir það eru, sem ekki borga út-
svör sín, eða eiga þessi óinnheimtu útsvör, og hvaða
ástæður eru til þess, að þau eru ekki greidd. Það er opin-
bert leyndarmál, að ýmsir öndvegisgæðingar íhaldsins í
bænum skjóta sér með þessum hætti undan útsvars-
greiðslum til bæjarins. Það er lágmarkskrafa, að borgar-
stjóri geri jafnan nákvæma grein fyrir þessurr Aínn-
heimtu útsvörum, og birt sé i reikningum skrá u ; i,
sem ekki greiða.
Væri betur á þessum málum haldið, er ekki ólíklegt,
að afla mætti nokkurra milljóna, svo að komast mætti hjá
áminnstri útsvarshækkun.
Ýmist í ökla eða eyra
Skrif Morgunblaðsins um samvinnufélögin eru jafnan
eins og óráðshjal. Annað misserið er SÍS t. d. kallað vold-
ugasti auðhringur landsins og lýst svo, að það dragi óspart
fé frá almenningi sjálfu sér til auðgunar.
Hitt misserið er það kallað skuldugasta fyrirtæki
landsins — og það er einmitt sú árstíð núna — og því
lýst sem bónbjargarstofnun í þjóðfélaginu. Þetta fer að-
eins eftir því, hvorri myndinni íhaldinu þykir álitlegra
að bregða upp í áróðursþvættingi sínum.
t
't
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
't
't
't
't
't
't
't
i
j
)
)
)
)
)
)
)
‘t
t
)
)
*
)
)
)
/
/
<
/
t
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
'i
't
't
t
't
t
'i
't
't
)
t
't
't
't
)
)
r
't
‘t
't
't
'i
't
't
't
t
t
't
't
't
't
‘t
't
't
't
't
't
't
Brandenborgarhliðið í Berlín
KENNEDY KRUSTJOFF
Tjaldið hefur verið dregið
frá. Síðasti þátturinn í hi'num
ógurlega margþætta og mjög
svo kveljandi örlagaleik innan
stjórnar Kennedys, vegna Ber-
línarvandamálsins er hafinn.
Almenningur hefur auðvitað
ekki fengið aðgang að sýning-
unni, en maður skynjar hina
mi'klu hörku, sem svo hefur
leitt af sér þá skjótu ákvörð-
un, er nú hefur verið tekin.
Fyrsta atriði síðasta þáttar
var fundurinn í Hvita húsinu
s.l. fimmtudag, þar sem forset-
inn kynnti sér gang mála í
Berlínardeilunni frá fyrsta
degi til þessa dags. Niðurstaöa
fundarins var ’siðan eins konar
bráðabirgðasamkomulag um
flest atrið'in varðándi Berlínar
deiluna, en þau höfðu verig tek
in saman af fyrrverandi utan-
ríkisráðherra, Dean Acheson,
að beiðni Kennedys forseta.
Þetta þýðir bráðabirgðaá-
kvörðun þess efnis, að laga sig
eftir því, sem nefna' mætti
hina hörðu stefnu. Þetta þýðir
víðtækan hernaðarundirbúning,
þar sem Sovétríkin hafa hótað
styrjöld, ef menn setja sig upp
á móti því hlutskipti, er þau
hafa ætlað Berlín. Þetta boðar,
að reynt verði að gera Krust-
joff ljóst með öllum tiltæki-
legum ráðum, að allt glefs utan
í Berlín sé stórum háskalegra
en hann virðist nú ætla.
En þrátt l'yrir allt, kann svo
að fara, að þessari hörðu
stefnu verði vikið til hliðar eða
hún a.m.k mildug að nokkrum
mun Á fundinum í Hvíta hús-
inu voru nefnilega ekki allir
á einu máli um hina hörðu
stefnu. Þessum sömu mönn-
um var skipað af forsetan-
um að leggja fram sínar áætl-
anir, svo að forsetinn gæti
kynnt sér þær.
Mestu efasemdarmennirnir
um ágæti hinnar hörðu stefnu
eru í utanríkisráðuneytinu. —
Fremstur í flokki og áhrifa-
mestur er Abram Chayes, einn
af ráðgjöfum Chesters Bowles
aðstoðarutanríkisráðherra. —
Aðrir efasemdarmen'n þekkjast
ekki með vissu. Ekki verður
þó talið útilokað, að sjálfur
utanríkisráðh., Dean Rusk, að-
hyllist áætlun efasemdar-
manna, ef þeim má takast að
gera einhverja, sem .talin verð-
ur nægilega sannfærandi. Vit-
að er, að Rusk er fullur kvíða
vegna þeirra afleiðinga. sem
aukin spenna, einskorðaður
metnaðúr og stóryrtar orðsend
ingar í Berlínardeilunni stofna
sameiginlega til. Fram hjá af-
leiðingum þessum yrði tæplega
komizt. ef hinni hörðu stefnu
yrði endanlega fylgt.
En hvar svo sem Rusk stend
ur ag lokum í þessu máli,
reikna andstæðingar hinnar
hörðu stefnu með verulegum
stuðningi af hálfu rikisstiórn-
arinnar sjálf’-ar og ekki síður
einstakra ráðvjafa forjsetans
Mistökin á Kúbu hafa haft var
anleg áhrif á marga þessara
rnðajafa. sem líta á það sem
dtt æðsta hlutverk að stuðla
að velgengni forsetans. Þeir
le<?gia sérlega við hlustirnar
þegar forsetinn ráðleggur „ver-
djarfir" Þes.sír ráðqiofar
fnrsetans láta ng ekk' orð and-
stæðinga hörðu stefnunar í
•X'X' V' v>
• V»V* V* V ’
Berlín
Berlínarmálinu sem vind um
eyrum þjóta, einmitt vegna
þess, að þeir, sem nú vara við
hörðu stefnunni í Berlín eru
þeir hinir sömu, sem vöruðu
við Kúbuglapræðinu á sínum
tima.
Herforingjaráðið virðist állt
fylgjandi hinni hörðu stefnu
og fer sjálfur landvarnaráðherr
ann McNamara í broddi fylk-
ingar. Einnig í utanríkisráðu-
neytinu er stór hópur fylnU
andi hörðu stefnunni, sem svo
hefur verið nefnd hér á und-
an, en mætti eins nefna jafn-
vægisstefnu Achesons. Hún
byg'gist á því að mæta hverri
hótun Sovétrí'kjanna með gagn
hótun. Meða! utanríkisTáðu-
neytismanna, er hörðu stefn-
unni fylgja, eru margir hæfir
og áhrifarikir menn eins og
t.d. Alexis Johnson og Loy
Kohler. Margir áhrifamiklir
ráðgjafar forsetans fylgja og
hinni hörðu stefnu eins og t. d.
Maxwell Taylor.
Eins og sjá má af þessari
tilraun til þess að kynna ein-
staka leikendur og hlufcverk
þeirra í þeim örlagaleik, sem
nú fer fram innan veggja Hvíta
hússins, er Ijóst, að margt ligg
ur ekki á hreinu, en vilji menn
veðja um leikslok, teldi ég vit-
urlega ag leggja á si'gur hörðu
stefnunnar að lokum.
Astæðan til þessa er þó
hreint ekki hið herskág skap
forsetans. Forseti.nn er ekki
svo herskár, heldur er hann
þvert á móti augljóslega angr
aður vegna þeirrar grimmdar,
er býr í ákvörðun þeirri, sem
hann hefur verið að velta fyrir
sér, og sem nú hefur verig upp
tekin til bráðabirgða Forset-
inn er og smeykur við að koma
sovézka forsætisráðherranum
í svo alvarlega klípu, að hann
geti ekki bjargað heiðri sínum
nema með því að gera alvöru
úr hótunum sínum. Því mun
forsetinn líta svo á, að harða
stefnan skuli þannig fram-
kvæmd, að orðin skuli mild
en athafnirnar harðvítugar, ef
til þeirra þarf á annað borð að
koma.
En hin raunverulega ástæð'a
til þess að fremur má reikna
með því, að harða stefnan verði
ófan á, er sú, að andstæðing-
um hennar mun ganga erfið-
lega að koma saman annari á-
ætlun en harða stefnan gerir
ráfj fyrir. Það er að vísu auð-
velt að vara við afleiðingum
aukinnar spennu og benda á
þann möguleika, að vestrænir
bandamenn okkar kunni að
vera annars sinnis, og muni
skerast úr leik. En það er erf-
itt að gera áætlun um aðgerðir,
sem bá ekki væru í samraomi
við hörðu stefnuna, því að tæp-
lega hefðu aðrar aðgerðir, en
þar er rág fyrir gert. minnstu
möguleika til bess að vernda
aðstöðu Veriurveldanna f Ber-
línardeiiunni.
Það skynsamlegasta, er fram
til bessa hefur komið frá and-
stæðingum hörðu stefnunar, er
áætlun um efnahagsbvinganir
oagnvart Austur-Þvzkalandi. —
Sendiráð okkar f Moskva hefur
hins veear tjáð okkur. að Krust
ioff hafi begar gert ráð fyrir
þessu og sé albúinn að mæta
slíku svari við hótunum sínum.
Þetta mun því til einskis duga
Það virðist þvi fullljóst, að
harð'a stefnan verður ofan á,
ef andst.æðingar hennar geta
ekkí fundið unn á einhverju
betra ráði en ef.nahagsþving-
unum.
X-W.V'V.V.V*X.V.>,I-V.
i
'i
't
'i
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
'i
'i
't
'i
'i
t
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
!
)
't
t
t
't
't
t
't
't
t
't
't
't
't
't
't
‘t
't
't
't
't
't
't
't
't
't
t
‘t
t
‘t
t
J
)
)
)
t
)
)
)
)
)
't
't
't
't
't
)
't
)
)
't
't
't
)
't
't
t
t
't
't
't
)
'i