Alþýðublaðið - 01.08.1950, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Þriðjudagur 1. ágúst 1350.
Útgefandi: Alþýðuflobkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt Gröndal.
Þingfréttirí Helgi Sæmundsson.
Ritstjdrnarsimar: 4901, 4902.
Auglýsingar: Emilía Möller.
Auglýsingasími: 4906. ;
Áfgreiðslusimi: 4900.
Aðsetur: Alþýðuhúsið.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Miklir, en illa nof-
aðir möguieikar.
SÍÐASTLIÐIÐ VOR fékk
ríkisstjórnin í samvinnu við
Marshallstofnunina amerískan
fiskifræðing, Edward H. Cooley
til að koma hingað til lands og
gera atnugun á fiskiðnaði ís-
lendinga. Gerði hann all ýtar-
lega rannsókn, sérstaklega á
frystihúsunum, og hefur nú skil
að ríkisstjórninni skýrslu sinni.
Þessi skýrsla er í senn sorg-
legur og hughreystandi lestur.
Hún er sorgleg fyrir þá, sem
ekki hafa gert sér ljóst, hversu
ábótavant fiskiðnaðinum er
hér á landi og hversu ófullkom-
in vara íslenzki fiskurinn oft
er, þegar hann er boðinn á er-
lendum markaði. En skýrslan er
hughreystandi að því leyti, að
Cooley telur ísland hafa stór-
kostlega möguleika til að verða
ein mesta fiskmiðstöð verald-
ar og íslenzka fiskinn hinn
bezta, sem fáanlegur er.
Gagnrýni Cooleys kemur
þeim mönnum, sem kunnugast
ir eru fiskiðnaðinum í landinu,
sennilega ekki á óvart. Þeim
er mörgum Ijóst, að ýmsu er á-
bótavant, og þeir hafa oft varað
við hættum og gert tillögur um
endurbætur. Þó er fengur að
þessari skýrslu, af þ'ví að glöggt
er gests augað, og slíkur útlend-
ingur verður varla ákærður um
hlutdrægni eða sérhagsmuni.
Þá getur slík skýrsla, sem
tryggt er að ráðherrar og aðrir
Valdamenn lesi með athygli,
Drðið til þess að opna augu
manna fyrir þeirri nauðsyn sem
er á fullkomnari og vandaðri
framleiðslu og meira átaki til
afurðasölu. Þannig gæti þessi
skýrsla orðið til þess að lyfta
undir baráttu þeirra manna,
sem vinna að framförum á
þessu sviði hér á landi.
Skýrsla Cooleys hefur fram
að færa margvíslegan fróðleik
og athugasemdir. Þó virðast
þrjú meginatriði koma fram í
skýrslunni, en þau eru þessi:
í fyrsta lagi telur hann, að
fiskiðnaðurinn hér á landi sé
hvergi nærri nógu vel skipu-
iagður. JÞað eru allt of mörg,
en lítil, frystihús, oft í sama
bæ. Fyrir bragðið er kostnaður
of mikill og bæði mannafli, vél
ar og húsnæði notast illa, af-
köst verða og lítil, kostnaður
of mikill. Hann telur að' skipu-
leggja megi útgerðina þannig,
að skipin notist betur árið um
kring, og frystihús og önnur
fiskiðjuver þurfi s& ^starfa ár-
ið um kring aS einhverjum
verkefnum, en hann telur þau
nægileg fyrir hendi. Þá bendir
Cooley á, að núverandi skipu-
lag sé þannig, að fiskurinn sé
seldur í einu lagi, léleg vara
með hinni góðu, allt á sáma
vefði. Hann sýnir fram á, að
með þessu skipulagsleysi sé ver-
Borgfirðingafélagið
efnir til skemmtiferðar á Snorrahátíðina í Reyk-
holti n.k. sunnudag kl. 10 árdegis. — Farseðla þarf
rr ■ áðíi viéjan'i -Skáhúþ rRéykjavíkuf fyrir miðviku-
dagskvöld.
ST.tf'mviv
Reiður sjóiraður skrifar um fiskiðnað. — Hvað
hafa ungu mennirnir lært? — Eða eru þeir skap-
lausar dulur, sem ekki hafa þorað að brjótast á
móti viðtekinni hefð og vankunnóttu? — Bornar
frara ákveðnar kröfur.
SJÓMAÐUR SKRIFAR. „Ég
ið að verðlauna skussana og
refsa þeim, sem vel vinna, í
stað þess að knýja þá, sem ekki
hafa nægilega fullkomin tæki
eða vandaða framleiðslu, til
þess að gera betur eða sæta
lægra verði. Eins og nú er hög-
um háttgð, er^afurðunum öllum
stór hætta buin á erlendum
markaði, því að gæði vörunnar
eru dæmd .eftir því versta,; en
ekki því bezta, sem selt er.
Þá gerir Cooley tillögur úm
að Sölusamband íslenzkra hrað
frystihúsa sé skipulagt þann-
ig, að það geti haft meiri áhrif
á framleiðsluna og gert meiri
kröfur til framleiðenda, jafn-
framt því, sem það geri meira
til þess að greiða fyrir bættum
framleiðsluháttum og skipulagi.
Hann gerir einnig tillögu um
það, að stjórnardeild fái það
hlutverk að safna ýtarlegum
skýrslum um allar fiski- eða
sjávardýrategundir, sem finn-
ast við landið, svo og möguleika
á vinnslu þeirra, og sé fjöl-
breytni framleiðslunnar aukin
á grundvelli þess starfs.
í öðru lagi telur Cooley, að
markaðsleit og sölutilraunir ís-
lendinga þurfi áð endurskipu-
leggjast. Hugsar hann þar ein-
göngu um Ameríkumarkað,
enda mun rannsókn hans hafa
átt að hafa í huga sérstaklega
þann markað, sem alvarleg þörf
er að auka, ef vörukaup þjóð-
arinnar í Bandaríkjunum eiga
ekki að stórminnka. Bendir
Cooley á, að íslendingar séu á
bessum markaði ávallt á eftir
öðrum, ávallt að reyna að feta
í fótspor keppinautanna. Þau
ummæli um íslenzka fiskinn,
sem hann hefur eftir kaupmönn
um vestra, eru vissulega ugg-
vænleg, og sýna að vöruvönd-
un hér heima þarf að stórbatna.
Þegar sú bót hefur á orðið, er
sennilega rétt að ráða til að-
stoðar við söluna þarlenda'
tnenn, sem bezt þekkja mark-
aðinn og hina tilvonandi kaup.
endur.
í þriðja og síðasta lagi kem-
ur fram í skýrslu þessari
mikil bjartsýni um möguleiha
íslendinga til þess að framleiða
betri og seljanlegri vörur en
aðrar fiskveiðaþjóðir, og leggja
undir sig ríflegan hluta heims-
markaðarins. Cooley bendir á,
að hér sé að finna margar teg-
undir fiska og mörg önnur sjáv
ardýr, sem ekki séu nýtt, en
Éiafa mætti stórtekjur af. Hann
sýnir fram ,á , ágæti áálenzka
fiskjaríns, auð fiskimiðanna
fmælir eindregið með friðun-
arráfðstöfunum) og nálægð mið
anna við verstöðvarnar. Loks
fullyrðir hann, að laun verka-
fólks séu ekki hærri héf á landi
en í þeim löndum, sem við þurf
um að keppa við, og mun hann
þar eiga við ameríska markað-
inn. Stingur þetta mjög í stúf
við hinn eilífa barlóm íhalds-
manna um það, að kaupgjald
sé svo hátt á íslandi, af afurð
irnar séu þess vegna óseljan-
legar.
Vonandi verður þessi skýrsla
til þess, að hafizt verði handa
um að bæta úr því, sem Cooley
bendir á, og margir framsýn-
ir menn hér á landi hafa ár,eft-
ir ár bent á. Vonandi verður
þesi athugun ekki látin gleym-
ast án þess að nokkuð tillit sé
tekið til þeirrar alvarlegu gagn
rýni, sem þar er að finna, og
þeirra ábendinga um stórkost-
Lega möguleika, sem hún hefur
einnig inni að halda. Þá væri
verr af stað farið en heima
setið.
---------..........—-
Skemmtiferð
til Hélmavikur.
UM verzíunarmannahelgina
efnir Ferðafélag templara til
hópferðar til Hólmavíkur. Far-
ið verður héðan úr bænum á
laugardag og komið til bæjar-
ins aftur á mánudagskvöldið.
Farið verður um Holtavörðu
heiði, út Hrútaf jörðinn, um
Borðeyri, Ospakseyri í Bitru-
firði og Kollafjörð til Hólma-
víkur. Á sunnudag verður svo
farið á bát til Drangsness og
jafnvel norður í Bjarnarfjörð,
en haldið heimleiðis á mánu-
dag um Steinadalsheiði, suður
í Gilsfjörð og síðan um Dali.
hugsa að fleirum hafi farið eins
og mér, að þeim hafi sviðiff dá-
lítið þegar þeir lásu ummæli
bandaríska sérfræðingsins um
meðferðina á fiskinnm hér á
landi. Það fer ekki hjá því, að
okkur finnist að við höfum hag
að okkur eins og bÖrn eða van-
kunnandi stritkarlar í öllu því,
sem lýtur að meðferð hins mikla
afla, sem hér berast á land. Ég
geri nefnilega ráð fyrir því, að
það megi taka mark á þessum
manni, og að líkindum getum
við treyst því, að hann segi að-
eins sannleikann og ekkert ann
að en sannleikann, enda ekki lík
!egt, að hann hafi orðið sam-
dauna neinum klíknm hér með-
an hann dvaldi við rannsóknir
sínar hér á Iandi.
VIÐ EIGUM fullkomnustu at
vinnutæki til sjávarins í heimi,
og sagt er, að við eigum líka
eina duglegustu sjómannastétt
sem völ er á, en við kunnum lít
ið að fara með aflann og stór-
eyðileggjum hann í meðferð-
Lnni. Þetta hlýtur að koma þjóð-
Lnni á óvart. Margir menn hafa
verið kostáðir til mennta, ein-
mitt mðe það fyrir augum, að
mitt með það fyrir augum, að
hærra stig, e'n annað hvort hafa
þeir ekkert lært, eða þá skortir
framtak og dirfsku til þess að
afnema gamlar hefðir og þyrja
á nýjum aðferðum.
ANNARS VIL ÉG segja það,
að ég held að réttara væri fyr-
ir okkur að beina ungum náms-
mönnum meir inn á svið fram-
leiðslunnar heldur en gert hef-
ur verið. Ætli væri ekki heppi-
Legra fyrir okkur að styrkja
unga efnilega menn til þess að
nema allt, sem hægt er að nema
um meðfierð fiskjar og verzlun
með hann, en að styrkja fólk til
þess, til dæmis að læra þýzku í
Noregi! Svo að eitt dæmi sé
tekið.
ÉG SÉ EKKI betur en að hinn
bandaríski sérfræðingur hafi
gefið öllum þeim, sem við fram
Leiðslu fiskafurða fást, laglega
utanundir, — og hafi hann þökk
fyrir. Það þýðir lítið að vera
að kaupa stórkostleg atvinnu-
tæki og §tunda Veiðar árið um
kring úti á hinum salta mar, ef
lielmingurinn af aflanum er svo
eyðilagður í höndunum á þeim
sem fjalla um hann á landi, —
og ef til vill er einnig mjög á-
fátt í meðferð okkar sjómann-
anna sjálfra á aflanum.
Rússland og KóreustríÖiö.
BLÖÐ UM ALLAN HEIM
vestan járntjaldsins hafa
hvað eftir annað bent á það,
að það þyrfti ekki nema eitt
orð frá sovétstjórninni til þess
að stöðva stríðið, blóðsúthell-
ingamar, í Koreu og koma
aftur á friði í Austur-Asíu.
En þetta orð þarf að vísu að
vera fyrirskipun til lepp-
stjórnarinnar í Norður-Kóreu
um að kalla innrásarher sinn
í Suður-Kóreu no^ður fyrir
38. breiddarbauginn og þar
með burt úr Suður-Kóreu.
En þetta orð hefur sovét-
stjórnin enn ekki fengizt til
að segja. Sýnir það betur en
allt annað, hve einlægur,
eða hitt þó heldur, friðarvilj-
inn er austur í Moskvu.
ÞEGAR STJÓRNIR VESTUR-
VELDANNA sneru sér til
sovétstjórnarinnar, eftir að
innrásin í Suður-Kóreu var
byrjuð, og skoruðu á hana,
að gera áhrif sín ^jldandi til
þess, að stríðið yrði stöðvað
og innrásarherinn kallaður til
baka, svaraði sovétstjórnin
því til, að það væri ekki vani
hennar, að blanda sér inn í
mál annarra þjóða(!), og því
myndi hún engin afskipti
hafa af stríðinu í Kóreu. En
nokkru síðar sneri Nehru sér
tií Stalins og Trumans cg
skoraði á þá, að reyna sættir
í Kóreustríðinu á þeim grund-
belli, að kommúnistastjórnin
í Peking fengi sæti Kína í
öryggisráðinu og sovétstjórn-
in léti síðan fulltxúa sinn
einnig taka sæti í því á ný;
og þá virtist allt í einu ekk-
ert vera því til fyrirstöðu, að
sovétstjórnin blandaði sér í
málið! Að minnsta kosti tók
Stalin vel í málaleitunNehrus,
sem hins vegar fékk engan
hljómgrunn hjá Vesturveld-
unum. Þau vildu ekki kaupa
frið í Kóreu með neinum
pólitískum fríðindum fyrir
Rússland.
ÞESSI TVÖFELDNI sovét-
stjórnarinnar í Kóreumálinu
er einkar athyglisverð. Fyrst
þykist hún ekki geta bland-
að sér í málið af því, að það
myndi þýða íhlutun um mál
annars ríkis! En þegar hún
sér sér þann leik á borði, að
geta slegið sér stórpólitíska
mynt úr því blóði, sem búið
er að úthella á Kóreu, þ. e.
komið fulltrúa frá hinni kín-
versku leppstjórn sinni inn í
öryggisráðið, þá er ekkert
lengur því til fyrirstöðu, að
hún blandi sér í mál Kóreu,
þótt það þýddi að blanda sér
inn í mál annars ríkis!
EKKERT SÝNIR BETUR, en
einmitt þetta, að í augum
sovétstjórnarinnar er innrás
Norður-Kóreu í Suður-Kóreu
aðeins þáttur í útþenslupóli-
tík Rússlands. Enda veit að
vísu hvert mannsbarn, að
innrásin er skipulögð og fyr-
irskipuð af sovétstjórninni.
Hún hefur látið þjálfa Norð-
ur-Kóreumenn til hennar,
lagt þeim til vopnin, látið þá
hafa rússneska ráðunauta, og
vafalítið einnig æfða rúss-
neska hermenn af mongóla-
kyni og reynda úr annarri
heimsstyrjöldinni. Þannig er
Rússland raunverulega ann-
ar stríðsaðilinn í Kóreu, og
það meira að segja árásarrík-
ið, þótt það þykist hvergi
koma þar nærri!
ÉG HUGSA að ég mæli fyrir
munn allrar þjóðarinnar, þegar
I ég segi, að til þess sé ætlazt af
riKisstjórninni, að hún taki þessi
mál nú þegar mjög föstum tök-
um, að hún fyrirskipi nýjar að-
ferðir í vinnslu aflans og að
beitt sé miskunnarlausri hörku
gagnvart öllum þeim, hvað sem
'peir heita, og í hvaða stjórn-
málaflokki, sem þeir eru, sem
skki reynast starfi sínu vaxn-
ir. Það er blóðugt að vita til þess
að við skulum geta náð hvaða
markaði, sem er vegna yfir-
burða hráefnis okkar, en við
skulum ekki gera það vegna
heimsku og kunnáttuleysis
þeirra manna, sem um þessi mál
fjalla."
ÞETTA SEGIR sjómaðurinn
og býst ég við, að fleirum en
honum hafi sviðið þegar þeir
lásu frásagnirnar í blöðunum á
sunnudaginn. Óneitanlega er
því líkast í þessu efni, sem
hér stjórni hálfgerðir skrælingj-
ar.
AMERÍSK KONA varð í
gær langamma í 100. sinn, að
því er útvarpsfregnir herma.
Hún á nú 64 barnábörn á lífi.