Tíminn - 06.06.1964, Qupperneq 6

%
ÚTGEFANDI: SAMBAND UNGRA FRAMSÓKNARMANNA Ritstjóri: Elías Snæland Jónsson.
Lífeyriskerfi fyrir alla landsmenn er helzta baráttumál Norska Verkamannaflokksíns í dag:
i
VID SJÖTUGSALDUR ERU ÖLLUM TRYGGD 67% AF TEKJUM SÍNUM ÁRLEGA
Riklsstjórn Verkamannaflokksins í Noregi
hefur nú lagt fram í Stórþinginu frumvarp um
lífeyriskerfi ffyrir alla landsmenn, og fer þar aS
miklu leyti eftir sænska lífeyriskerfinu, eins og
bent var á hér í Vettvangi æskunnar nýlega.
Það er nú eitt helzta baráttumál Verkamanna-
ftokksins að koma þessu lífeyriskerfi í fram-
kvæmd, en þeir hafa mætt andstöðu meðal
norskra íhaldsafla, alveg eins og Framsóknar-
flokkurinn hefur mætt andstöðu íslenzku íhalds-
flokkanna, þegar alþingismenn flokksíns hafa
borið þetta mál fram á Alþingt. Við höfum áð-
ur gert grein fyrir sænska kerfinu, og bendum
því hér á helztu atriðin á áætlun norskra stjórn-
arvalda um lífeyriskerfi fyrir alla landsmenn.
Eitt aðalatriðið í norsku áætluninni er, að grunn-
tryggingin og viðbótartryggingin (A.T.P.) eru samein-
aðar í eina þjóðartryggingu (folkepensjon), þ. e. einn
allsherjar lífeyrissjóð, og skal hún reiknuð út eftir
tekjum og tíma þeim, sem veitir rétt til lífeyris, þó
þannig, að allir hinna tryggðu fá vissa lágmarksupphæð.
Lífeyriskerfið er í beinu sambandi við vísitöluna, og
breytast greiðslurnar því sjálfkrafa ef verðlagið breyt-
ist. Einnig hækka tryggingabæturnar, ef kauphækkan-
ir verða í landinu. Einstaklingur með venjulegar tekj-
ur, munu fá í lífeyri um % af meðáltekjum sínum þau
15 ár, sem hann fékk hæst laun. Lífeyririnn er hlut-
fallslega meiri fyrir þá, sem hafa lágar tekjur, en þá,
sem hafa háar tekjur, og lífeyrir er ekki greiddur fyrir
laun, sem fara yfir 42.000 norskar krónur.
Tryggingaraldurinn er ákveðinn 70 ár og þarf 40
ára starf til þess að eiga rétt á fullum lífeyri. Þó er
lagt til, að fyrst um sinn skulu allir, sem eru 50 ára
eða eldri, geta unnið sér inn fullan lífeyri en þeir, sem
eru 50-70 ára, vinna sér inn 1/20 af lífeyrinum ár hvert.
Hér fyrir neðan sjáum við upphæð þá, sem lífeyriskerfið veitir manni, sem náð
hefur sjötugsaldri og starfað hefur í 40 ár. Grunnupphæðin er 4.200 norskar krón-
ur fyrir ógifta og 6,300 fyrir gifta. Ellilaunin fara síðan eftir launum viðkomandi.
Ógiftur einstaklingur Hjón
Laun sem Laun sem Lífeyris- Laun sem Lífeyrfs-
starfsmaSur lífeyrisþegn prósentan lífeyrisþegn prósentan
4.200 4.200 100,0 6.300 150,0
5.000 4.600 92.0 6.700 134.0
7.000 5.600 80.0 7.700 110.0
9.500 6.850 72.0 8.950 94.2
12.500 8.350 66.8 10.450 83.6
16.000 10.100 63.1 12.200 76.2
20.000 12.100 60.5 14.200 71.0
24.000 14.100 58.8 16.200 67.5
28...000 16.100 57.5 18.200 65.0
42.000 23.100 55.0 25.200 60.0
Lágmarkslífeyrir er ákveðinn
4,200 krónur norskar fyrir ó-
gifta og 6,300 fyrir gifta. Lagt
er til, að lífeyririnn verði ekki
í algjöru hlutfalli við tekjur
þess tryggða. Það er ljóst, að
miklu auðveldara er að lækika
40.000 króna tekjur niður í
20,000, en að lækka 10.000 kr.
tekjur niður í t. d. 5.000 (ath.
allar krónutölur í þessari grein •
eru norskar krónur). Þess
vegna hefur verið ákveðið að
lífeyrir þeirra, sem hafa lágar
tekjur, verði fyrir ofan meðal-
talið, en þeir, sem hafa háar
tekjur, fá í lífeyri, sem er lægri
en meðaltalið. Aftur á móti
verður tryggingaiðgjaldið reikn
að út hlutfallslega.
Lagt er til, að ekknalaunin
verði greidd á þennan hátt:
• Fullan lífeyri til ekkju,
sem ekki er búizt við að komist
í launað starf, eða sem ekki
myndi fá meira en % af venju
legum tekjum í starfi, sem
hæfði henni. Ekkja, sem mun
fá meira en %, en ekki meira
en helming venjulegra tekna
skal fá 2/íj fuils lífeyris. Til
annarra ekkna skal greiða %
lífeyrisins.
Við lát mannsins skal ekkj-
unni greidd viss upphæð til
þess að komast yfir þau efna-
hagslegu vandræði, sem oft
skapast, þegar fyrirvinna heim
ilisins fellur frá. Sá styrkur er
sá sami fyrir alla, og á að
vera % af grunntryggingunni.
Fyrst mn sinn eftir lát manns
ins, skulu ekkjunni greidd laun
sem samsvara fullum lífeyri,
ef maðurinn hefur verið fyr-
irvinna heimilisins. Þessi bráða
birgðalaun skulu greidd þar til
ekkjan hefur fengið viðunandi
vinnu, eða umsókn hennar um
ekknalaun samþykkt. Þó fær
hún þessi bráðabirgðalaun
greidd svo lengi sem nauðsyn
legt reynist, ef hún getur ekki
séð fyrir börnum sínum á ann-
an hátt.
Menntunarstyrkur er veittur
ekkju, sem þarf fjármagn tU
þess að búa sig undir eitthvert
visst starf. Einnig fær hún
styrk, 900 kr. norskar, ef hún,
vegna starfs síns, þarf að láta
aðra sjá um börn sín.
Ekknalaun verða veitt ekkju,
sem verið hefur,gift í minnst
fimm ár ,eða ef hún hefur eign
azt bam í hjónabandinu eða
hefur bam á framfæri sínu.
Full ekknalaun eru 60% af
þeim ellilaunum, sem maður
hennar hefði fengið við sjötugs
aldur.
Einnig er lagt til, að fjöl-
skyldubætur, öryrkjabætur og
aðrar slíkar tryggingar skuli
falla inn í lífeyriskerfið eftir
settuiú reglum.
í áætlun norsku ríkisstjóm-
arinnar er gert ráð fyrir, að í
lífeyrissjóðinn borgi auk hins
tryggða, atvinnurekendur,
sveitarfélögin og rikið, og að
þeir greiði viss mörg prósent af
tekjunum.
Framhald a 15 siðu
Tvennólík
Bandaríki
Við höfum verið minnt á það all-
óvaegilega undanfarið, að það eru
tll tvenns konar Bandarikl. Það
eru til göfug, framsýn og frjáÞ-
lynd Bandaríkl, en glæsilegastl full-
trúl þeirra fyrr og síðar var John F
Kennedy. Og það eru til öfgafull,
striðsæst og óheilbrigð Bandaríkl,
sem um þessar mundir hafa Barry
Goldwater, öldungadeildarþingmann
frá Arizona, fyrlr æðstaprest.
Barry Goldwater, sem vlll láta
Bandar. segja sig úr Sam. þjóðun-1
um slíta Moskvu-sáttmálanum um
takmarkað bann við tilraunum msð
kjarnorkuvopn, nota kjarnorku-
sprengjur í baráttunni vlð skæru-
liða í Suður-Vletnam, láta Banda-
rfkjaher gera Innrás á Kúbu og
fleira af svlpuðu tagi, var eltt slnn
einungis aðhlátursefnl. En nú er
það alvara, þvi að komið hefur f
Ijós, að Barry Goldwater stendur
alls ekkl elnn. Hann hefur sigrað
í hverju prófkjör'nu á fætur öðru,
nú sfðast f Kaliforníu. Hann er nú
liklegastur tll þess að vera fram-
bjóðandi republikana við forseta-
kosnlngarnar I haust. Sérhvern skyn
saman mann hlýtur að hrylla dð
hugsuninnl elnnl — Barry Gold-
water forseti Bandaríkjannal
Sem betur fer má telja öruggt, að
Goldwater myndi biða lægri hiut
1 fyrlr Johnson forseta, því að frjáls- j
lyndir og skynsamlr menn, sem
hafna öllum öfgastefnum, eru se-n
betur fer ennþá í meiri hluta f
Bandarfkjunum. En ofstæklsfullir
þjóðernissinnar og strfðsæslngamem
á borð vlð Barry Goldwater erj
allt of marglr f Bandaríkjunum, eins
og atkvæðatölur slna, tll þess að
hægt sé að líta fram hjá þeim.
Stjórn kosfn
í kaupfélagi
ALÞÝDUBLADIÐ hamrar á bví
þessa dagana, að Framsóknarmenn
stjórni samvinnuhreyfingunni af
pólitfsku fostæki og hafi hrakið
menn úr öðrum flokkum úr stjórn-
i um samvinnuféiaga. Nefna þeir
í því sambandi, að Ragnar Guðlaugs-
son, s'em verið hafl [ stjórn Kaup-
félags Suðurnesja I „tvo áratugi".
hafi ekki náð endurkjöri á síðasta
aðalfundi félagsins. Segir blaðið, að
Framsóknarmenn leltist við „a 3
hrekja jafnaðarmenn úr stjórn eða
öðrum trúnaðarstöðum kaupfélag-
anna".
Þetta er auðvitað eintóm þvæla og
á ekki við neltt að styðjast f raun-
veruleikanum. Það er orðinn siður
hjá íhaldskrörum að lifa við einræði,
og þeir geta þess vegna alls ekki
skilið að félagsmenn, hvort sem
þelr eru i kaupféiagl eða öðru fé-
lagi, geti fenglð að kjósa sjálfir Já
menn, sem þeim finnst hæfastir til
starfa, eða að til finnist hér á
landi hæfari menn en íhaldskratar.
f hvert slnn sem fhaldskrati er
ekki endurkjörinn i stjórn ein-
hvers kaupfélags, hrópa íhaldskrat-
ar, að hér sé um pólitískt ofstæki
Framsóknarmanna að ræða. Aftur á
móti heyrist ekkert úr þeirra flokki,
ef íhaldskrati ei kjörinn f stjóm
kaupfélags, og t. d. Framsóknarmað
ur hefur ekki náð endurkjöri!
„Jafnaðarmenn eru samvlnnumenn
að eðlisfari" segir málgagn íhaldv
krata, og er það alveg rétt. Enda
hafa jafnaðarmenn um allan heim
9tutt samvinnuhreyfinguna með
ráðum og dáð, á sama hátt og
Framsóknarflokkurinn hefur stutt
samvinnuhreyfinguna hér á landi.
En Alþýðuflokkurlnn, sem nú um
skeið hefur verið algjör og oft næsta
ofstækisfullur fhaldsflokkur, hefur
alitaf reynt að óvingast við sam-
vlnnuhreyfinguna og kasta í hana
skít. íhaldskratar eru engir sam-
Frsmnald s 15 sfðu.
T f M I N N. laugárdaginn 6. júní 1964 —
6