Morgunblaðið - 14.06.1918, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Karl Schalech
Laugaveg 27,
Vinnustofa í MVölundi“,
tekur að sér alt er að beykisiðn lýtur, svo sem
að smíða og gera við ílát, smíða og breyta tunn-
um, o. fl. þar að lútaDdi.
Mikið af allskonar nýjum ílátum — máluðum að
utan — fyrirliggjandi.
Vandaðri vinna eða lægra verð
finst eigi í bænum.
þeir þá orðið bættulegir keppinautar
hverjum sem er.
Þess má geta, að »Framc hafði
yfirleitt betri aðstöðu í leiknum, því
að um það leyti er leikhlé varð og
keppendur skiftu um mörk, dró ský
fyrir sólu og hafði þvi »Fram« al-
drei sólskinið í angu sér.
Ahorfendur voru með langflesta
móti og hefir liklega aldrei slíkur
mannfjöldi verið samankomin hér á
knattspyrnumóti. Mátti svo kalla,
þá er leiknnm var lokið og hinir
siðustu voru að komast út af vell-
inum, að þá næði fylkingin óslitin
niður að Uppsölum. Skemtu menn
sér hið bezta og var auðheyrt að
kapp og metnaður var í áhorfendum
fyrir hönd keppenda og mátti þar
heyra mörg frýju- og eggjunarorð
og reyndi hver sem betur gat að
stappa stálinu í »sína« menn.
Portugal
og bandamenn.
Af frásögnum Þjóðverja og banda-
manna hefir mátt sjá það að eitt-
hvað hefir verið bogið við afstöðu
portugalska hersins á vesturvígstöð-
vunum meðan sókn Þjóðverja hefir
staðið. Þjóðverjar sögðu blátt áfram
að Portugalsmenn hefðu gefist upp
í stórhópum. Og eftir því sem
»Gazette de Lauzannec segist síðar
frá, hefir það eigi verið af hugleysi
eða illri stjórn að Portugalsmenn
gáfust þannig upp, heldur liggja til
þess aðrar ástæður.
Menn mun reka minni til þess,
að hinn 5. desember i fyrra var
gerð stjórnarbylting í Lissabon. For-
setanum, Bernardino Machado, sem
var eindreginn vinur bandamanna
og hafði mestu ráðið um það að
Portugal gekk inn i ófriðinn, var
steypt af veldisstóli. Og eftirmaður
hans varð Sidonie Paes, sem áður
var sendiherra i Berlín og hafði bar-
ist manna mest fyrir þvi, að Portúgal
sæti hlutlaust hjá í ófriðnum. Hann
og Brito Camacho, sem var í raun-
inni aðalmaður stjórnbyltingarinnar,
eru báðir eindregnir Þjóðverjavinir.
Þess vegna kom það þá fram i
ýmsum blöðum, að stjórnbyltingin
væri af þýzkum rótum runnin og
að Portugal ætlaði nú að svíkja
bandamenn. En jafnframt komu þá
fram mótmæli gegn þessu, bæði frá
Sviss og víðar og Oliveira, sendi-
herra Portugals í Frakklandi, sagði
frönskum blöðum frá, því að Portu-
gal væri engu óvinveittara banda-
mönnum heldur en áður og hefði
fullan áhuga á því, að halda striðinu
áfram til þrautar. Nokkur frönsk
blöð trúðu þessu og sögðu rð
stjórnbyltingin væri gerð vegna þess
að Portugalsmenn væru óánægðir
með það hvað þeir hefðu verið
atkvaeðalitlir í stríðinu og vildu nú
láta meira til sín taka.
En eftir þvi sem á leið veturinn
þvarr smám saman þátttaka Portu-
galsmanna í stríðinu og hafa frönsku
blöðin eigi dregið dul á það. Aður
en stjórnbyltingin varð í Portugal
hafði það tvær herdeildir á vígstöð-
vunum í Frakklandi og hafði stjórn-
in skuldbundið sig til þess að halda
þeim við, með þvi að senda 4000
menn á hverjum mánnði til þess að
fylla í skörðin. En eftir stjónbylt-
inguna var annari herdeildinni kipt
af herlínunni og gerð úr henni vara-
hersveit og ennfremur hefir Portu-
gal kvatt heim alla flugmeDn sína,
sem komnir voru til Frakklands.
Frönsku blöðin hafa þvi flestsnú-
ist á þá skoðun, að hin nýja stjórn
i Portugal sé bandamönnum andvíg
og meðal annars láta »Temps« og
»Humanité« i ljós fullkomið van-
traust sitt á henni. »Temps« hefir
hvað eftir annað tekið ritgerðir af
Bernardino Machado fyrverandi Portu-
galsforseta sem nú dvelur í Paris.
Hann segir i þeim greinum óhikað
að stjórnbyltingin hafi verið gerð að
undirlagi Þjóðverja og haft það tak-
mark að draga úr hernaðarframkvæmd-
um Portugals eða stöðva þær alveg.
Annars er þetta mál mjög á huldu.
En síðustu fregnir herma það að nú
séu líkur til þess að Portugalsmenn
láti meira til sín taka í stríðiuu
heldur en áður. Liðsforingjar og
undirliðsforingjar í setuliðinu i
Lissabon, hafa beðið hermálaráð-
herrann um það, að verða sendir
þegar til vígvallarins. Og það er
sagt að innanrikisráðherrann og ýmsir
herforingjar, sem eru forsetanum
nákomnir hafi farið fram á það, að
sendur yrði nú þegar her til Frakk-
lands. Það er sennilegt að þessi
fregn sé komin fram vegna árása
þeirra, er frönsku blöðin hafa gert
á portugölsku stjórnina — samanber
hin villandi ummæli Oliveiras sendi-
herra i vetur.
Eftir því sem »Gazette de Lauz-
anne« segist frá, þá stendur stjórn
Sidonie Paes á mjög völtum fótum.
Hinir einu, sem styðja hana opin-
berlega, eru konungsvaldssinnar.
Lýðveldismenn vilja eigi við hana
kannast. Stjórnin hefir nú orðið að
ákveða að kosningar til beggja þing-
deilda skuli fram fara, en þrátt fyrir
ötulan kosningaróður búast margir
við því að hún muni verða í minni
hluta.
Skipstrand
í gær barst hingað sú fiegn s!m-
leiðis frá Sandgerði, að þaðan skamt
frá væri allstórt seglskip siglt á grunn.
Klukkan um 4 í gær vissu menn
að skip þetta var saltskip, sem
»Kol og Salt« hefir átt von á und-
anfarnar vikur. Skipið h itir »A.
Andersen* og er hlnðið 700 smá-
lestum af salti. Það hafði siglt á
sker, en enginn leki var kominn að
því kl. 6 i gærkvöld. Það er því
enn von um það, að skipinu verði
1 bjargað óskemdu. ,
Mál höfðað gegn LiebnowsKy.
Eftir áskorun frá ríkisréttarmála-
flutningsmanni við fyrsta landsdóm
í Berlín hefir efri deild prússneska
þingsins samþykt í einu hljóði að
höfðuð skuli sakamálsrannsókn á
hendur Lichnowsky fursta.
Þegar þetta mál var til umræðu
í þinginu, sagði framsögumaðurinn,
prófessor Loening frá Halle: Lich-
nowsky lét nokkra vini sina fá að
sjá endurminningar sínar. Mála-
flutningsmaður ríkisins telur þetta
brot á 353. grein hegningarlaganna,
þvi að með því hafi Lichnovsky
skýrt óviðkomandi mönnum frá
skjölum, sem honum var trúað fyrir
sem embættismanni, fyrirskipun um
er yfirmenn hans höfðu gefið hon-
um eða skýrt frá efni þeirra, og
þar með rofið þá þagnarskyldu, er
hvíldi á honum sem embættismanni,
Lögmaður Lichnowskys sjálfs fór
einnig fram á það við þingið, að
það yrði við áskorun ríkisréttarmála-
flutningsmannsins, vegna þess að
Liknowsky væri mjög um það
hugað, að mál þetta skýrðist sem
bezt, vegna þess að margskonar
mishermi hefði fram komið i sam--
bandi við það.
Framferði ,hinna rauðu‘.
Hroðasögur frá Finnlandi.
í »Tammarfors Aftonblad* hefir
C. Lindholm, foringi 10. herdeildar
stórskotaliðsins finska, birt skýrslu
um hermdarverk »hinna rauðu« í
í Finniandi. Eru sögurnar svo ljót-
ar, að þeim er tæplega trúandi,,
en þó hefir hershöfðinginn sjálfur
verið sjónarvottur að flestu og legg- *
ur við dreugskap sinn, að rétt sé
frá skýrt. Auk þess er frásögn hans
studd af fjölda vitna.
Vér skulum hér nefna fá dæmi.
Hinn 18. marz kom hvíta herliðið
heim á bóndabæ nokkurn milli
Lavía og Putaja.' Fann það þar alt
heimilisfólkið, bóndann, konu hans
og tvö ung börn, myrt á hinn hræði-
legasta bátt. Höfðu rauðu þorpar-
arnir raðað þeim umhverfis borð crg “
neglt hendur þeirra fastar vió borðið.
Og auk þess höfðu þeir slitið tung-
una úr bóndanum.
Hinn 20. marz kom hvíta herlið-
ið til Suodenniemi og fann )á prest-
inn þar myrtan. Höfðu hinir rauðu
klætt hann úr hverri flík og stóð
likið upprétt og studdist við tvær
byssur, en byssustingjunum var stung-
ið undir herðablöðin og komu odd.-
arnir út í brjóstinu rétt hf«'■9Wbem-
unum. Augnn höfðu þeir stungið
j úr prestinum, en sett svo aftur á
í hann gleraugun og biblíu undir hand-
I legg hans. Eftir því sem herforing-
inn frétti síðar, höfðu hinir rauðu
neytt prestskonuna til þess að hcrfa
á það, hvernig þeir léku mann
hennar.
Hinn 31. marz fann hvita herliðið
prestinn í Mouhijarvi-kirkjusókn kross-
festan á altarinu í kirkjunni. Túng-
an hafði verið slitin úr honum og
kviðurÍDn ristur að endilöngu og
salti stráð í sárið. Ýfir höfði prests-
ins höfðu ódæðismennirnir fest blað
og ritað á það með blóði hans:"
»Auttakon jumaleune« (Láttu guð
þinn hjálpa þérl).
Kirkjurnar í Lavia, Suodenniemi, .
Mouhijárvi og Karkku höfðu hinir
rauðu svívirt á hinn viðbjóðslegasta
hátt. Altarismyndirnar höfðu þeir
rist allar í sundur og hengt svo upp ’
á þær afhöggna limi og búta úr
mannabúkum og atað alt í blóði og
saur. Og prédikunarstóla í sumum
kirkjunum höfðu þeir notað fyrir-
kamra.