Morgunblaðið - 18.12.1930, Qupperneq 5

Fimtudaginn 18. deaember 1930.
6

Sjer grefur gröf.
1« er kemfne tM fll ai parta M til lilaana.
fa iai i ai aara ebils-sl.
Ifija hverrar þjóðar gengur að-
allega til þess tvenns, að fæða og
klæða kana sjálfa, og að búa í
haginn fyrir komandi kynslóðir,
með því að bæta lífsskilyrðin í
landinu. Geta þjóðarinnar í þess-
um efnum er langmest komin und-
ir því, hverjum arði atvinnuvegir
hennar geta skilað.
Framleiðsla fslendinga er fá-
breytt, en hvort heldur er leitað
til moldarinnar eða á miðin, er
af nægtabrunni að ausa. Aðalum-
hugsunarefnið virðist því eiga að
vera það, ,hvernig auka megi
framleiðsluna og gera hlutföllin
milli tekna og tilkostnaðar hag-
stæð. Þetta er skilyrðið fyrir því
að allir borgarar þjóðfjelagsins
geti lifað þolanlegu lífi og landið
sjálft geti jafnframt tekið breyt-
ingum til bættra lífsskilyrða óbor-
inna kynslóða.
Þetta hafa ekki allir flokkar
manna hjer á landi skilið, og kann
ske aldrei ratað á að hugsa um
slíkt. En skilningsleysi þetta, eða
hvað það er, hefir fengið Islend-
ingum annað vandasamt verkefni
að leysa, sem sje það, að öðlast
vinnufrið.
Á íslandi, eins og annars staðar
veldur mismunandi skapgerð
manna því, að sumir verða atvinnu
rekendur en aðrir starfsmenn. —
Menn, sem alast upp við alveg
samskonar skilyrði, eru oft ólíkt
skapi farnir. Sumir geta með engu
móti rýmt úr huga sínum heila-
brotum um allskonar fyrirtæki.
Þeir geta að sönnu gengið að
vinnu eins og aðrir menn, en í
huga þeirra verður, hvar sem
þeir eru, aðfall nýrra hugmynda.
Þeir sjá sífelt fyrir sjer í hug-
anum atvinnufyrirtæki í stórum
stíl. Þessir menn verða atvinnu-
rekendur.
Menn segja að þetta sje ágirnd.
En slíkt er ályktun íhugunarlausra
manna. Flestir menn eru ágjarnir,
þó ekki sjeu það allir jafnt. Jafn
vel betlarinn getur verið versta
blóðsuga.
Fjöldi manna lætur sjer aldrei
detta í hug sjálfstæðan atvinnu-
rekstur. Menn þessir geta hugsað
jafn ósleitilega um framtíðina og
hinir, en þeir eru engir umbrota-
menn í þessum sökum; vilja hafa
alt á þurru landi, ganga að sínu
vissu. Menn þessir verða starfs-
menn annara. Og flestir hugsa
J^eir mest um J>að, að fá fasta
stöðu. Höfuðeinkenni þeirra er
óbeit á allri óvissu.
Af þessum alveg eðlilegu á-
stæðum er það svo hjer á landi,
eins og annars staðar, að til eru
atvinnurekendur, sumir einir sjer
um fyrirtæki. aðrir margir í fje-
lagi — og svo hins vegar launaðir
Starfsmenn. En þessum tveim aðil-
um sýnist oft sitt hvorum nm það,
hvernig skifta beri arðinum af at-
vinnurekstrinum. Og eins og inenn
vita, hafa af þessu risið þrálátar
deiíur. Getur slíkt leitt til fjár-
hagsvandræða beggja |>ó atvinnu-
reksturinn hafi í eðli sínu öll skil-
yrði til áð gera afkomu beggja
mjög hagstæða.
Sjálfstæðismenn halda því fram.
sem éfláust er alveg rjett, að
orsakir ósættar milli atvinnurek-
enda og starfsmanna. og sxi vinnu-
stöðvun sem þar af leiðir, sjeu
eklri þær, að hvor um sig vilji
grnga á hins hluta, heldur hitt,
að þeir geta ekki orðið sammála
um það, hvað sje rjett. Þeir hafa
því lagt til að sú leið yrði reynd,
til'að jafna þessar deilur, að óvil-
höllum mönnum verði í hvert sinn
falið að rannsaka málið, bæði kaup
þörf starfsmann og greiðslugetu
fyrirtækjanna — og birta niður-
stöður fyrir báðum aðilum.
Þessa tillögu byggja þeir, eins
og áður er sagt, á því, að ósættinni
valdi skoðanamunur, en ekki það,
að hvor vilji gera öðrum rangt.
Þess vegna muni sættir takast af
sjálfu sjer, ef á málið er litið í
Ijósi óvilhallrar rannsóknar.
Nú hefir svo illa til tekist, að
pólitík hefir blandast inn í þetta
mál, sem velferð þjóðarinnar er
svo mjog undir komin. Ástæðan
er sú, að flestir atvinnurekendur,
sem eitthvað kveður að, eru Sjálf-
stæðismenn. Svo er um betri bænd-
ur um land alt, og eins atvinnu-
rekendur við sjávarsíðuna. Þetta
hefir leitt hina flokkana út í þá
heimsku að gera mál þetta há-
pólitískt.
Það er ekki með öllu óskiljan-
legt þó foringjar Alþýðuflokksins
reyni að raska vinnufriði. Þeir
þurfa að halda hópnum saman og^
leiða athygli hans frá sinni eigin
auðsöfnun; og meðan foringjarnir
ganga fram eins og hetjur, ganga
jafnvel í blóðugan bardaga, til
]>ess að koma fram verkföllum,
sjer fólkið að það á þó foringja,
og það jafnvel foringja sem vilja
úthella sínu eigin blóði fyrir sitt
elskaða fólk! Vinnuófriður er þess
um lciðtogum lífsskilyrði, og þess
vegna er þó þeirra aðstaða skilj-
anleg.
En Framsókn liefir minni af-
sökun. Foringjar hennar hafa ein-
blínt á það eitt, að verkföll og
vinnuófriður skaðaði Sjálfstæðis-
flokkinn einan. Þeir hafa því ein-
béitt öllu sínu klækjaviti að því,
að koma á verkföllum og fram-
leiðsluspjöllum. Þeir hafa alið á
tortryg^ii, öfund og fullum fjand-
skap, og hlakkað til að sjá fjand-
menn sína farast í þeim eldi, sem
kveiktur var og glæddur. Þess
vegna hafa ]>eir líka harðlega snú-
ist gcgn öllum tilraunum Sjálf-
stæðismanna á þingi, til ]>ess að
fá friðsamlega úrlausn þessara
mála. Og Framsóknarþingmennirn-
ir liafa ]>ar flestir fylgt foringjum
sínum, þó bersýnilega sje hjer ekki
síður, unnið gegn bændum en öðr-
um atvinnurekendum.
Tíminn ]>ykist vera vinveittur
bæudastjettinni og sveitabúskapn-
um. En hvað er það, sem hefir
gersamlega tæmt sveitirnar af
starfsfólki, anuað en prjedikauir
foringja lians? Þeir Tímarithöf-
nndarnir hafa aldrei þreytst á að
segja sveitámönnum frá hinni
míklu auðsöfnun í kaupstöðunum,
]>ar sem braskararnir beri upp
lumga af auðæfum, sem raunar sje
jeign alþýðunnar. Er ekki von að
menn fýsi úr fásinninu inn í slík
æfintýralönd ?
Syc> ]>egar kaupfjelögin þurfa
] að bjarga búsafurðum bændanna
lundan skemdum, gerir þetta fólk
Pli klflt nml bllt. BiCjlð pvl illlt Uffl:
EBILS
Jélail
Pilswer
Bejer
Maliextrakt
tegunlir ftst alstaðsr.
ölgerðia Egiil SkaUagrimsson.
Símar: 390 og 1303.
verkfall og leggur afgreiðslubann
á samvinnufjelögin.
Gærur og ull liafa fallið stór-
kostlega í verði. Kaupfjelag Ey-
firðinga er að reyna að gera þess-
ar vörur verðmætar fyrir bændur,
með því að verka skinnin og vinna
dúka úr ultinni. Lærisveinar Tíma-
forkólfanna, mennirnir sem áttu
að hjálpa til að velta fyrirtækjum
Sjálfstæðismanna, gera verkfall og
vinnustöðvun við hvort tveggja.
Dómsmálaráðlierrann er að und-
irbúa sálufjelagið við sósíalista við
næstu kosningar. Hann fer króka-
leið nokkra að bændunum, eins og
þegar verið er að leiða í tal ógeð-
þekkan ráðahag. Flokkaskiftingin
í landinu er nú leidd fram í alveg
nýju Ijósi. Annars vegar eru öfga-
menn, sem ráðherranum virðist- að
ekki standi hvorir mjög fjarri
öðrum. Þetta eru Sjálfstæðismenn
(Svartliðar lieita þeir nú) og
kommúnistar (þeir fá nafnið rauð-
liðar).
Andstæður öfgaflokkanna eru
„borgararnir“ — Framsóknar-
menn og jafnaðarmenn — þeir
vilja hvorir tveggja rólegar fram-
farir, breyt.ingar á þjóðrjettar-
fræðilegum grundvelli!
Er ekki alveg sjálfsagt fyrir
svona inndæl börn að leika sjer
saman? ' \||
I sama Tímablaði og þessar gift-
ingarhugleiðingar ráðherrans birt-
ast, er grein eftir annan mann.
Það cr Jón Árnason fulltrúi í
sr.mbandinu. ILann segir frá því,
að Samband ísl. samvinnufjelaga
sje að reyna að drýgja búsafurðir
bænda með því að verka og gera
verðmætar kindagarnir. Á þessari
gamaverkunarstöð eru líka verk-
aðar gærur. Þarna hafa 30—40
manns fasta atvinnu nálægt helm-
ing ársins.
11. þ. m. kom Hjeðinn Valdi-
marsson með nokkra „borgara“
og stöðyaði þessa vinnu með valdi.
Ólafur Friðrilisson var í liðs-
sveit Hjeðins og gekk fast fram.
Verkstjórinn bað nú um lögreglu-
hjálp og var hiin Veitt, þó enign
A’æri ríkislögregan, en brátt sló í
orustu, og var lögreglan ofurliði
borin og kom á flótta. „Borgarar‘‘
dómsmálaráðlierrans hafa nú lagt
fullkomið afgreiðslubann á allar
vörur til og frá Sambandi ísl.
samvinnufjelága.
Tll jölanna:
Niðursoðnir ávextir:
Apricósur.
Ferskjur.
Bl. ávextir.
Perur.
Jarðarber í 1/1 & 1/2 dósum
Ennfremur suðu- og átsúkkulaði, fjölmargar tegundír.
FyrirliggjaHÍi:
Kartöflur, ágætar teg.
Appelsínur, 2 teg.
Epli, 3 teg.
Vínber. Laukur.
Eggart Krist}ánispit 41 C«.
Mautr 1317 — 1400 og 141«.
Wý fcék:
Dr. Lilly Heber: Glimt av ny ideveMen.
Bókin um Krishnamurti.
Bikivarslfifi i■ aldar.
Meðan ráðherrann var að skrifa
gyllingarnar um jafnaðarmenn í
,bændablaðið“, þennan rólega
milliflokk, sem vill fTamfarir á
þjóðrjettarfræðilegúm grundvelli,
þá voru þessir andstæðingar öfga-
flokkann að gera innbrot í garna-
verkunarstöð bændanna. Á þjóð-
rjettarfræðilegum grundvelli
hleyptu þeir vatni í saltið og gær-
urnar og gerðu alt ónýtt.
: Þeir sóma sjer ekki illa hlið við
lilið í Tímanum þessir greinastúf-
ar. annar - um binn rólega mitli-
'flokk. sem standa á við lilið Fram-
' sókiiar f baráttunni við öfgaflokk-
aúa. Hinú um sömu menn við
húsbrot hjá Sámbandinu, spillaiidi
j .verðmætum, er bændur eiga, án
ávinnings fyrjr nokkurn, aðeins
til að. þjóna lund sinni, líkt. ög
! siðsnauðustu ræningjaflokkum er
' tít.t.
Okeypis 8 pakka
af suðusúkkulaði
getið þjer fengið, ef þjer
kaupið Tt
„Renommée“
(tölusetta súkkulaðið)

Cierduft

Maónus T» S BuíKoahi^í Reyksavik