Morgunblaðið - 07.12.1952, Blaðsíða 8

8
MORGUISBLAÐIÐ
Sunnudagur 7. des. 1952
Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavlk.
Framkv.stj.: Sigíús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgöarm.)
Lesbók: Arni óla, sími 3045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Súni 1600
Askriftargjald kr. 20.00 6 mánuði, innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakiö.
[oma Sullioss fil itorilimf IhIhii
yrði lýr tengiliðar ntilli liéiiiiti
Viku verkfall
HIÐ pólitíska verkfall, sem lán-
lausustu æsingaseggir kommún-
ista og AB-manna hafa dregið
verkalýðssamtökin út í hefur nú
staðið í rétta viku. Áður en það
hófst höfðu forsprakkarnir full-
yrt við fólkið, að vinnustöðvun
myndi aldrei standa nema ör-
fáa daga. Þessir menn vissu að
verkamenn voru ekki ginnkeypt-
ir við verkfalli rétt fyrir jólin.
Þessvegna var allra bragða freist
að til þess að ginna þá út í það.
Kommúnistar og taglhnýting-
ar þeirra beina nú allri sinni
heift gegn ríkisstjórninni. Þeir
vita sem er, að atvinnuvegirnir
geta ekki borið hærri rekstrar-
kostnað. Hækkun hans þyðir
ekkert annað en stöðvun at-
vinnutækjanna, stórfellt atvúinu-
leysi eða gengisfellingu.
•k
En það er athyglisvert, að
hvorki kommúnistar né AB-
menn, og ekki heldur samn-
inganefnd verkalýðsfélaganna
hafa borið fram neinar ák veðn
ar tillögur við rikisstjórnina
um aðgerðir af hennar halfu
í laasn deilunnar. Þeir hafa
að visu minnst á það i blóð-
um að lækkun skatta og tolla
myndi vel þegin. En þeir hafa
ekki ennþá gert minnstu til-
raun til þess að sýna fram á,
hvemig ríkissjóður á að mæta
stórfelldum tekjumissi.
Ekkert væri æskilegra en að
löggjafarvaldið sæi sér fært að
hækka t. d. persónufrádrátt fjöl-
skyldufólks, afnema skatta á lág-
tekjum og lækka tolla verulega.
En á það hefur verið bent, og
því hefur ekki verið andmælt,
að af því hljóti að leiða að sama
skapi minnkandi framkvæmdir
hjá ríkinu og þverrandi fram-
lög til menningar-, atvinnu- og
félagsmála. í kjölfar slíkra ráð-
stafana hlyti því að renna minni
atvinna.
Ekki myndi það bæta lífskjör-
in eða skapa launþegum aukið
öryggi um afkomu sína.
*
Kommúnistar og AB-meún
skamma nú ríkisstjórnina aðai-
lega fyrir það, að hún hafi ekk-
ert aðhafst allan nóvembermánu.ð
til þess að afstýra verkfaiiinu,
sem hún hafi vitað að ákveðið
hafi verið.
í þessu fellst stórfelld blekk-
ing, sem bezt verður afsönnuð
með þvi að vitna í bréf Alþýðu-
feambandsstjórnarinnar sjálfrar,
sem hún ritaði verkaiýðsfelög-
tmum 25. ágúst s. 1. Þar er kom-
ist að orði á þessa leið:
„Eins og ykkur hefur þegar
verið tilkynnt, verður Alþýðu-
sambandsþing haldið um miðjan
nóvember n. k. og væri ekki ó-
eðlilegt, að verulegum tíma þings
ins yrði varið til þess að ræða
þau málin, sem áður er getið og
tæki það þá ákvarðanir um, hvað
gera skuli. Á það skal bent, að
þótt samningum væri sagt upp
á næstunni, þannig að þeir yrðu
úr gildi 1. desember n. k. er ekki
þarmeð sagt að nauðsynlegt væri
að fara í aðgerðir eða í deilu
þá þegar, ef sambandsþingi sýnd
íst annað vænlegra".
Af þessu er tvennt auðsætt.
í fyrsta lagi það, að sambands-
stjórnin er beinlinis að ginna
verkalýðsfélögin til að segja
upp samningum sínum. Hán
lætur lireinlega að því liggja,
að til verkfalls þurfi alls ekki
að koma þótt félögin hafi samn
inga sína lausa. Þau geti bara
verið róleg. Óþari'i sé að ótt-
ast verkfall í jólamánuðinum
þegar verkamenn mega sizt
við langri vinnustöðvun.
Annað er hitt, að þegar Al-
þýðusambandsstjórnin sjálf hef-
ur lagt málið þannig fyrir verka-
lýðsfélögin, þá er varla von, að
rikisstjórnin og aðrir landsmenn
hafi öðlast fullvissu um það
löngu fyrirfram að verkfall væri
fullráðið.
¥
Alþýðusambandsþing kom sam
an síðari hluta nóvembermánað-
ar og gerði hinar endemislegu
ályktanir sínar, þar sem skorað
var á allan landslýð að greiða
engum frambjóðanda núverandi
stjórnarflokka atkvæði við :iæstu
kosningar.
Eftir það gat engum dnlist,
hvað raunverulega var að gerast.
Kommúnistar og kratar höfðu
ákveðið að etja launþegasamtök-
unum út í pólitískt verkfall. Til
þess að stjórna því var siðan
fenginn landsfrægur æsingasegg-
ur, sem helzt hefur unnið sér
það til frægðar að svíkja þjóð sína
á örlagastundu sjálfstæðisbaráttu
hennar.
Þennan mann hafa kommún
istar nú gert að formanni
istar nú gert að formanni
samninganefndar verkalýðs-
félaganna og etja honum sem
ákaflegast á foraðið.
Þegar þannig er á málunum
haldið verður flestum augljóst
að hagsmunir verkalýðsíns í
landinu eru í óvitahöndum.
Annarsvegar eru kommún-
istar, sem eiga það takmark
eitt, að eyðileggja efnahags-
grundvöll þjóðfélagsins og
skapa eymd og volæði meðal
almennings. Hinsvegar dóm-
greinarlausustu og vitgrennstu
foringjar AB-flokksins, sem
eygja það úrræði eitt flokki
sínum til lífsbjargar, að hefja
villt kapphlaup í ábyrgðar-
levsi við fimmtuherdeild Stal-
ins á íslandi.
Kommúnistar hafa
í hétunum
KOÍÆTvIÚNISTAR eru orðnir
hræddir við afleiðingar verka
sinna í verkfallsmálunum. Þess
vegna láta þeir „Þjóðviljann"
hafa í hótunum um ofbeldi og
hermdarverk.
í gær krefst blaðið þess að
gengið verði til tafarlausra samn-
inga um þær kröfur, serp settar
hafa verið fram.
„Verði það ekki gert", seg-
ir kommúnistahlaðið, „mun
rikisstjórnin fá að finna fyrir
ábyrgðinni á áþreifanlegan
hátf.“.
Það er ekkert um að vill-
ast. Kommúnistar eru hér að
hafa í hótunum um beitingu
ofbeldis. Þarf það að sjálf-
sögðu engum að koma á ó-
vart. Það er aldrei háttur
þeirra að berjast fyrst og
fremst með rökum. Ofbeldið
er jafnan þeirra nærtækasta
vopn.
íslenzka þjóðin fyrirlítur of-1
beldisstefnu kommúnista. Það er 1
aðeins „þjóðin frá Þórsgötu 1“,1
sem fylgir henni.
í SÍÐUSTU ferð Gullfoss kom
hann við í Kristiansand í Noregi
og tók þar jólatré, er Land-
græðslusjóður hefur til sölu fyr-
ír þessi jol. Er þetta í íyrsta
skipti sem þetta stærsta og veg-
legasta skip íslands kemur í
norska höín.
Forsætisráðherra Noregs Oscar
Torp var á ferð í Kristiansand
daginn sem Gullfoss kom. Hafði
ráðherrann og frú hans komið
til bæjarins kl. 4 um nóttina.
Sendiherra Norðmanna hér í
Reykjavík Torgeir Andersen
Rysst tók sér far með Gullfossi
að þassu sinni, og fylgdi sendi-
herra íslands í iSíoregi, Bjarni
Ásgeirsson, starfsbróður sínum
til skipsins.
Skipstjórinn á Gullfossi, Jón
Sigurðsson, greip tækiíænð í
þessari fyrstu heimsókn skipsins
til Noregs, að halda þann atburð
hátíðlegan með áraegisveiziu í
skipi sznu, og fékk njarna As-
gensson senaiherra iyiir sína
hönd til þess að bjóða hinum
norsku forsætisráðheirahjónum
til þessa glaðnings.
Preiri íyrirmenn sátu þetta boð
en forsætisráðherrahjonin og
sendiherrarnir, meðal þeirra
biskupinn yfir Agda biskups-
dæmi, Smidt, Fryaenberg íyikiS-
maður, lögreglustjóri staðarins
Rynning Tönnesen, forseti bæj-
arstjórnar Gröningsæther og Otto
Christiansen íslenzkur konsúll í
Kristiansand, fulltrúar blaðanna
o. fl.
NÝ ÞJÓBATENGSL
Christiansen konsúll tók til
máls í hádegisverðinum og bar
fram þá ósk, að reynt verði á ný
að koma á föstum skipaferðum
milli Noregs og ís’ands og gerði
það að tillögu sinni að Gullfoss
yrði framvegis látinn koma þar
við, á leið sinni milli Kaup-
mannahafnar og Reykjavikur.
Oscar Torp forsætisráðherra
kvaðst meðal annars dáðst að
hinu veglega farþegaskipi Eim-
skipafélagsins, er hann nú sá í
fyrsta sinni. Ef það tækist að
láta Gullfoss koma til norskra
hafna í föstum ferðum sínum,
yrði með því komið á nýju kynn-
ingarsambandi og nýjum tengsl-
um milli Norðmanna og íslend-
inga.
Eftir að Gullfoss kom hingað
heim hefur Morgunblaðið haft
tal af norska sendiherranum.
Iiann er mjög ánægður yfir
Noregsferð sinni og m. a. því hve
vel tókst til með heimsókn hins
norska forsætisráðherra um borð
í Gullfoss og þau kynni sem hann
og áhrifamenn í Kristiansand
fengu af hinu ísl. farþegaskipi.
MARGIR HAFA HUG Á
ÍSLANDSFERÐ
Harrn komst að orði á þessa
leið að hann vonaðist eftir því
að sú tillaga er rædd var í há-
degisverðarboði skipstjórans á
Gullfossi í Kristiansand, yrði tek-
in til rækilegar athugunar af
réttum aðiljum og sagði:
— Ég hef alltaf vitað að marg-
ir af löndum mínum bera þá ein-
lægu von í brjósti, og hafa bor-
ið frá barnæsku, að fá tækifæri
til að koma til íslands. Margar
stoðir renna undir þá ósk þeirra
sem óþarft er að telja upp hér,
enda eru þær augljósar.
En aldrei hef ég orðið þess var
í eins ríkum mæli og i þessari
síðustu Noregsför minni hve ósk
þessi er almenn. Ég þykist því
hafa fulla ástæðu til að álíta að
auðvellt verði að fá marga far-
þega í íslandsferð með Gullfossi,
ef skipið kæmi við i norskri höfn
með reglulegu millibíli.
SKÓGRÆKTAR
SAMVINNA
Sendiherrann hafði ennfrem-
ur orð á því, hve margir landar
Framh. á bls. 12
Oscar Torp forsætisráölierra Noregs, frú hans og Torgeir Andersen
Rysst sendiherra um borð í Gullfossi í Kristiansand við afhend-
ingu jólatrjánna.
Velvakandi skrifar:
ÚR DAGLEGA LlFINU
Umræður um
æskulýðshöll.
UNDANFARiÐ hafa staðið yfir
töluverðar umræður um
æskulýðshöllina hér í Reykjavík.
Koma þar fyrst og fremst fram
tvö megin sjónarmið. Annarsveg-
ar þeirra, sem vilja fyrst og
fremst eina mikla höll yfir félags-
líf og tómstundaiðju unga fólks-
ins í höfuðborginni. Hinsvegar
þeirra, sem vilja tómstundaheim-
ili í hinum ýmsu bæjarhlutum.
Hér fer á eftir kafli úr bréfi
frá íslenzkri menntakonu, sem
búsett er erlendis. Hefur hún rætt
og ritað mikið um uppeldis- og
menningarmál og fylgst vel með
því, sem gerist hér heima á þessu
sviði.
Kemst hún að orði á þessa leið:
Heimili en ekki höll.
GREININ í Morgunblaðinu um
æskulýðshöll og tómstunda-
heimili eftir frú Bjarnveigu
Bjarnadóttur var afbragð, og er
ég á alveg sama máli og hún.
Árið 1947 sá ég í Stokkhólmi
nokkur tómstundaheimili, Svíar
kalla þau „hemgárdar". Mér er
sérstaklega minnisstætt eitt
þeirra, það var í kjallara (sennii.
leiguhúsnæði). Ég dáðist að hve
Öllu var þar framúrskarandi vel
og sniðuglega fyrirkomið fyrir
unga fólkið, bæði hvað snertir
skemmtanir þess og önnur hugð-
arefni. Slík heimili vantar okkur
heima en ekki höll. Hversvegna
þurfum við alltaf að hugsa í höli-
um? Er það af því að við erum
svo smáir?"
Skuggasveinn á leiðinni.
SKUGGASVEINN verður eins
og kunugt er jólaleikrit Þjóð-
j leikhússins. Munu margir fagna
: þessu vinsæla og þjóðlega leik-
riti, sem ekki hefur verið sýnt
hér í heild síðan Leikfélag Reykja
víkur sýndi það i Iðnó gömlu árið
1935.
| Þá fór Ragnar heitinn Kvaran
með hlutverk Skuggasveins. Nú
^verður Jón Aðils í því hlutverki
en Guðbjörg Þorbjarnardóttir
leikur Ástu. Er óhætt að gera
sér góðar vonir um leik þeirra.
Frumsýnt fyrir rúmum
S0 árum.
ETTA leikrit var sýnt í fyrsta
skipti hér í Reykjavík vet-
urinn 1862. Höfundur þess, skóla-
pilturinn Matthías Jochumsson,
var þá á öðru ári i Latínuskólan-
um. Hann var þá 27 ára gamall.
Leikritið samdi hann árið áður og
hét það Útilegumennirnir er það
; var frumsýnt.
Það voru menntaskólanemend-
ur, sem önnuðust þessa fyrstu
sýningu leikritsins. Var henni
ágætiega tekið. Fór hún fram í
svokölluðum Gildaskála, sem var
einhverskonar samkomuhús, er
stóð á svipuðum stað og Herkast-
alinn nú.
Sigurður Guðmundsson málari
gerði leiktjöldin og þótti fólki
mikið til þeirra koma.
E. Ó. P.
LEIKFÉLAG Reykjavíkur sýndi
leikritið fyrst árið 1908 í Iðnó.
Fór Jens Waage þá með hlutverk
Skuggasveins.
Næst er Skuggasveinn sýndur
árið 1910—1911. Þá kemur Er-
lendur Ó. Pétursson þar fyrst
fram í gerfi Skuggasveins. En

hann hefur leikið það hlutverk
oftast allra manna, eða samtals
78 sinnum.
Þessi sýning fór fram í pakk-
húsi vestur við Bræðraborgarstíg.
Um allt land hefur Skugga-
sveinn verið sýndur við miklar
vinsældir.
Eindæma þvættingur.
rriJARNARBÍÓ hefur nýlega
í frumsýnt nokkrar íslenzkar
kvikmyndir, nokkurskonar
myndasafn. Eru þær svo ein-
stæður þvættingur og hrákasmíð
að fyllsta ástæða er til þess að
furða sig á, að slíkt rusl skuli
tekið til sýningar.
Hvaða menningarauki er t. d.
að því að hefja hér töku glæpa-
kvikmynda? Höfum við ekki
fengið nóg af slíkum kvikmynd-
um frá öðrum löndum?
Sannarlega.
Út yfir tekur að kvikmynda-
hús, sem rekið er á vegum menn-
ingarstofnunar eins og Háskóla
íslands, skuli taka þennan ósóma
til sýningar. Skárri er það nú
menningarstarfsemin!!
Nei, íslenzk kvikmyndagerð
vinnur sér áreiðanlega hvorki
álit né vinsældir með slíkum
vinnubrögðum.