Morgunblaðið - 18.01.1955, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 18. jan. 1955
MORGVNBLA&iÐ
*
s
s
AKI) REYRA
eftir Vigni Guðmundsson
s
s
i
s
s
s
s
i
OG enn eru það áfengismálin,
sem mjög eru til umræðu í
þessum blessaða bæ. Það er eins
og þetta umræðuefni þurfi ávallt
að hanga fast við Akureyri og
okkur Akureyringa, allt frá þeim
óheilladegi, er íslenzka bindindis-
hreyfingin kom í þennan heim
einmitt hér á Akureyri fyrir
rúmri hálfri öld síðan. Ekki eru
menn fyrr búnir að hrista af sér
áramótatimburmennina, en hing-
að er kominn til bæjarins setu-
dómari til þess að dæma í einu
þessara mála. Svo einstök eru
þessi mál hér talin, að okkar
prýðisgóðu dómarar eru ekki fær
ir taldir um að kveða upp dóma
í þeim, en þar til eru ef til vill
aðrar orsakir.
En úr því farið er að minnast á
dóma, dettur mér í hug atvik, í
rauninni einkar skemmtilegt
atvik, sem skeði hér í sumar. Við-
staddir þetta atvik voru þrír
menn. Sjálfur var ég aðalpersón-
an og í rauninni höfimdur atviks-
ins, annar var einn af dómurum
okkar hér í héraði, og hinn þriðji
fulltrúi áfengisvarnarnefndarinn
ar á Akureyri. Atvikið var réttar-
rannsókn yfir mér út af grein er
ég hafði skrifað í bréf sa'mskonar
og þetta hér. Þessi réttarrann-
sókn fór hið bezta fram. Það var
um það bil tveggja tíma yfir-
heyrsla, spurt og svarað. Ég hygg
að oft hafi verið leiðinlegri mál
til meðferðar í dómsal bæjar-
fógetaembættisins á Akureyri.
Málið var síðan sent dómsmála-
ráðuneytinu, sem svar við kröfu
þess um réttarrannsókn yfir mér,
sem það krafðist vegna sam-
þykktar áfengisvarnarnefndarfor
manna Eyjafjarðarsýslu að til-
hlutan áfengismálaráðunauts rík-
isstjórnarinnar, herra Brynleyfi
Tobíassyni. Nú mun dómsmála-
ráðuneytið hafa afgreitt málið og
ekki talið ástæðu til frekari að-
gerða.
Mönnum finnst ef til vill, að
það komi ekki þessu máli við, að
það var vígður nýr flugvöllur hér
við Akureyri á dögunum. Þótti
þá við eiga að bjóða ráðherrum
og öllum hinum upp á smurt
brauð og brennivín. Stóð háttvirt
bæjarstjórn Akureyrar að boði
þessu, sem var hið ánægjulegasta
í alla staði. Svo vill til, að þrátt
fyrir hið margumtalaða sölubann
á áfengi hér á Akureyri, mun
heimilt að veita vín í slíkum
„ekki-almennings-hófum“ sem
þessum, en til þess þarf þó leyfi,
er sækja skal um til bæjarfógeta.
Mér er tjáð að gleymjt hafi að
biðja um leyfið og bæjarstjórnin
því úthellt sínum svartadauða í
hreinni óþökk við lög og rétt.
Leyfist mér nú að spyrja: Hví
heimtar áfengisvarnarnefnd Ak-
ureyrarkaupstaðar ekki réttar-
rannsókn út af þessu máli? Og
hví rýkur nú ekki hinn árvaki
áfengismálaráðunautur, herra
Brynleifur Tobíasson, upp til
handa og fóta og hreytir skætingi
í blöðum landsins í þá menn, sem
þarna eiga hlut að máli? Getur
þetta stafað af því að formaður
áfengisvarnarnefndarinnar er
sjálfur forseti bæjarstjórnarinn-
ar, herra skólastjóri Þorsteínn M.
Jónsson? Og getur það verið að
herra Brynleifur Tobíasson þegi
vegna þess að forsetinn og hann
eru stúku-, reglu-, og þjáninga-
bræður? Eða getur það verið að
brennivínslögin nái ekki yfir for-
setann og bæjarstjórnina hans.
Það væri fróðlegt að fá öllum
þessum spurningum svarað.
En eftir á að hyggja, mér þótti
bæjarstjórnar-forseta brennivín-
ið ágætt og ég þakka honum hér
með fyrir „snapsinn", hafi ég
ekki gert það fyrr.
SAMEINING GLERÁRÞORPS
OG AKUREYRAB
Það liggur við að segja megi að
Afengismál og rétfarrannsóknir — Sameining Glerár-
tiorps og Akureyrar — Samtal við tvæ ungar akureyrskar
listakonur, Ragnhildi Steingrimsdóttur leikkonu og
Guðrúnu Kristinsdóttur, pianóleikara,
það hafi gengið álíka hávaðalaust
að sameina Glerárþorp Akureyri,
eins og þegar lepprÍKÍ eru inn -
limuð austan járntjalds. Það voru
engar blóðsúthellingar og heldur
engin hátiðahöid. Að sönnu hefi
ég heyrt að hreppsnefnd Glæsi-
bæjarhrepps hafi fengið kaffi og
þá sennilega með þvi, en ég veit
ekki til að hún hafi fengið neitt
út í það þ.e.a.s. ekkert sterkara
en sykur og rjóma. Hér var þó
hreint ekki um svo lítinn atburð
að ræða, að ekki væri hann vel
þess virði að boðað væri til mann
villa, þó varla eins slæm og hjá
lögreglunni hér í bæ, sem lét hafa
eftir sér í útvarpinu, að ekki
þyrfti að auka hér lögregluna,
þótt fjöldi bæjarbúa væri aukinn
■ um rúmlega 600 manns, því vit-
I anlega eru Glerárþorpsbúar enn
þar sem þeir voru og engin
I ástæða til þess að taka það sér-
| staklega fram að þeir muni ekki
; gerast ólöghlíðnari menn við það
að verða Akureyringar, þótt lög-
reglunni þyki vissara að geta þess
til þess að fyrirbyggja allan mis-
skilning.
til stofu. Göngulagið er hvatlegt
og fjaðurmagnað. — Ég vona að
okkur fyrirgefist þó að við grand
skoðum hana svo með augunum,
en þess ber að gæta að fyrir
okkur höfum við leikkonu, sem
með útliti, rödd og hreyfingum
auk sálrænnar innlifunar ætlar
að túlka okkur ýmsar persónur
úr heimi leiklistarinnar í fram-
tíðinni. — Og nú skulum við
heyra hvernig hún túlkar sína
eigin námssögu af leiksviði raun-
veruleikans.
— Hvernig stóð á því, að þér
— Árið 1946 fór ég í leikskó'a
Lárusar Pálssonar í Reykjavík og
var hjá honum í 2 ár, en síðan.
fór ég til Kaupmannahafnar
haustið 1948 og komst að sern
nemandi við Konunglega leik-
skólann og var þar tæpa tvo vet-
ur. Það er mjög erfitt að komast
að sem nemandi við þennan
skóla, en mér tókst það og mest
fvrir orð góðra manna, annars fá
útlendingar yfirleitt ekki aðgang
að skólanum. Venjan er sú að
þeir, er þangað sækja, taka fyrst
tima hjá einhverjum þekktum
leikara og „æfa inn senur“, en
ganga síðan undir inntökupróf í
skólann, en það standast miklu
færri en reyna.
— Oð síðan komstu heim að
loknu nómi í Kaupmannahöfn?
— Já, ég kom hingað til Akur-
eyrar fyrst og byrjaði að starfa
með leikfélaginu hér, en varð að
hætta vegna þess að óeðlilega
LOFTMYND AF AKUREYRI. Stóru þverlínurnar við enda myndarinnar sýna takmörk bæjarins að norðan og sunnan. Strandlínan.
er svo takmörkin að austan, en vesturtakmörk sjást ekki, þar sem mestan hluta Glerárdals vantar á myndina og efri hluta fjalls-
hlíðanna vestan bæjarins. Punktalínan um miðju myndarinnar sýnir gömlu takmörk bæjarins að norðan, en þau voru við Glerá.
Myndin var tekin við loft-ljósmynda-mælingar, er nýlega voru gerðar á bæjarlandinu.
fagnaðar, ekki sízt þar sem þetta
gekk svo friðsamlega fyrir sig
sem raun ber vitni. Formleg sam-
eining mun hafa gengið í gildi
hinn 1. janúar s.l. Fjölgaði þar
með Akureyringum um rúmlega
600 manns og land bæjarins
stækkaði um 50% miðað við það
land er hann átti fyrir, sem sagt,
aukningin er % þess lands er bær
inn á nú.
HIN NYJU LANDAMERKI
AKUREYRAR
Allt til síðustu áramóta tak-
mörkuðust landamerki Akureyr-
ar að norðan af Glerá. Hin nýju
takmörk að norðan eru norður-
landamerki jarðanna Ytra-
Krossaness, Grænhóls, Mýrar-
lóns og Hrappsstaða. Það er í
rauninni mikið meira en sjálft
Glerórþorp, sem sameinað hefir
verið Akureyri, þótt þorpið sé að
sönnu fjölmennasti landshlutinn,
eru jarðirnar og afréttarlönd
þeirra margfalt stærri að flatar-
máli. Jarðir þær, er sameinaðar
voru bænum, eru Bandagerði, en
úr landi þess er þorpið að mestu
byggt, Rangárvellir, Kollugerði,
Hlíðarendi, Glerá, Lögmanns-
hlið, Hesjuvellir, Kífsá, Hrapps-
staðir, Mýrarlón, Grænhöll, Ytra-
og Syðra-Krossahes.
Að endingu tek ég mér bessa-
leyfi til að bjóða hina nýju borg-
ara Akureyrar velkomna inn fyr-
ir bæjartakmörkin. Ef til vill má
segja að í því íelist álíka rök-
RABBAÐ VIÐ TVÆR
LISTAKONUR
Það var fleira en jólaeplin, sem
við Akureyringar fengum heim
með Gullfossi, þegar hann kom
hingað rétt fyrir jólin. Hann
flutti okkur tvær ungar lista-
konur, sem hafa verið við nám
erlendis. Það telst varla lengur
til tíðinda, nú á tímum jafnréttis
karla og kvenna, þótt konur
komi frá námsborðinu einhvers-
staðar utan úr heimi. En í ekki
stærri bæ en Akureyri er það
ekki daglegur viðburður að tvær
ungar stúlkur ljúki námi hvor
í sinni listgreininni og báðar við
góðan orðstír.
Eftir að þær hafa notið jóla-
gleðinnar heima hjá pabba og
mömmu og sagt þeim og syst-
kinunum frá bæði gleði- og sorg-
aratvikum úr dvölinni á erlend-
um slóðum, skulum við sækja
þær heim nú fyrstu daga hins
nýbyrjaða árs.
FRAMTIÐIN ENN AÐEINS
SKRÁÐ í STJÖRNUNUM
Við skulum fyrst bregða okkur
upp á brekku, upp í Þingvalla-
stræti og kveðja dyra hjá Stein-
grími Þorsteinssyni afgreiðslu-
manni. Það vill einmitt svo vel
til að hringingunni svarar bros-
hýr, lagleg, snyrtileg, í meðallagi
há stúlka. Fyrir framan okkur
stendur Ragnhildur Steihgríms-
dóttir leikkona. Hún heilsar
djúpum, mildum rómi og bíður
datt í hug að fara að nema leik-
list?
— Ja, ég hef eiginlega aldrei
getað hugsað mér neitt annað
Ragnhildur Steingrímsdóttir
lífsstarf. Ég var mjög ung þegar
ég fékk fyrst að fara í leikhús.
Systur mínar tóku allmikinn þátt
í leiklistarlífinu hér í bænum, og
einmitt vegna þess held ég að
áhuginn hafi vaknað hjá mér.
Fyrsta leikritið, sem ég fékk að
vera með í, mun hafa verið
„Tengdapabbi", sem var leikinn
1940—41, en þá var ég 13 ára
gömul.
— Og hvenær fórstu svo í leik-
skóla?
lengi drógst að koma Ieik þeim
á svið, er ég var við, en mér
bauðst hlutverk við Þjóðleikhús-
ið og gat ekki hafnað því. Um
vorið kom ég aftur hingað heim
og fór að æfa með Kantötukór
Akureyrar, en sigldi síðan með
honum í söngför til Norðurlanda
sumarið 1951.
— Hvenær settirðu svo leik á
svið í fyrsta sinn?
— Það var í byrjun leikársins
1951 að ég setti hér upp „Grænu
lyftuna“ fyrir Leikfélag Akur-
eyrar, en því miður komst hún
ekki á svið fyrr en í byrjun
desember. Síðar um veturinn fór
ég suður aftur en þá var á ný
tekið að leika ,,Snædrottninguna“
en þar hafði ég leikið áður. Síðar
um veturinn lék ég svo fyrir
sunnan í tveimur leikritum. en
fór svo að vinna hjá útvarpinu
um vorið, en þar hafði ég unnið
áður, er ég var fyrir sunnan.
Næsta vetur vinn ég svo með
Leikfélagi Reykjavíkur.
— En nú ertu að. koma heim frá
Svíþjóð. Hvenær fórstu þangað?
1 ' — Það var haustið 1953. Þar
hef ég svo verið samfleytt þar
til nú í desember síðastliðnum.
Ég stundaði nám í Stokkhólmi
hjá þekktum leiklistarkennara,
frú Manju Kenkov. Mér féll vel
dvölin í Svíþjóð. Ég fékk ávallt
ókeypis miða í leikhúsin þar, þeg-
ar ekki var uppselt Auk ýmissa
greina leiklistar og leikstjórnar,
er ég lærði hjá frú Benkov, stund
Framh. a bls. 11