Morgunblaðið - 17.12.1957, Blaðsíða 19

Þriðjudagur 17. desíímber 1957
MORGTJIKBLAÐIÐ
19
af hálfu Sovétríkjanna. Jafnvel
einn hinn mesti sigur nútíma-
vísinda — sá, að Sovétríkin sendu
upp tvö gervitungl í samræmi
við áætlunina um hið alþjóðlega
jarðeðlisfræðiár — hefur verið
túlkaður sem „hernaðarógnun“.
Það er þó alkunna, að Sovétrík-
in hafa margsinnis boðizt til
að gera um það samning, að bæði
langdrægar eldflaugar, kjarna-
og vetnissprengjur skuli aldrei
notaðar í hernaðarskyni og að
sá mikli sigur mannsandans skuli
engu þjóna öðru en íriðsamlegri
þróun mannfélagsins.
Yður er kunnugt um það, herra
forsætisráðherra, að vér höfum
einnig margsinnis gert tillögur
um aðrar ráðstafanir til þess að
bæta sambúð allra þjóða og efla
frið, jafnframt því að koma á
trausti þjóða í milli. Höfum vér
sett fram margar ákveðnar til-
lögur, sem beinzt hafa að því að
takmarka heri og vígbúnað allra
stórveldanna og að banna kjarna-
og vetnisvopn. Einnig hafa Sovét
ríkin einhliða fækkað í her sín-
um um nær tvær milljónir manna
og horfið frá herbækistöðvum
sínum í öðrum löndum. Vér höf-
um sett fram tillögur um stofn-
un sameiginlegs öryggiskerfis í
Evrópu, um afnám Atlantshafs-
bandalagsins og Varsjárbanda-
lagsins, og eftir að vesturveldin
höfðu neitað að fallast á þá til-
lögu, gerðum vér tillögu um að
efna til griðasáttmála milli að-
ilja að þessum hernaðarbandalög
um. Vér höfum einnig stungið
upp á því við stjórn Bandaríkj-
anna að gera samning um vin-
áttu og gagnkvæmt samstarf.
Hefur Sovétstjórnin margsinnis
sett fram tillögur í því skyni að
auka viðskipti og efnahagsleg
samskipti án þess að mismuna
nokkrum.
En þessar tillögur Sovétstjórn-
arinnar í friðarátt hafa ekki hlot-
ið stuðning þeirra ríkja, sem
fremst standa innan Atlantshafs-
bandalagsins.
Verða tæplega bornar á það
brigður, að nú er komið að æði
þýðingarmiklum þáttaskilum í
þróun alþjóðamála.
Sovétríkin og jafnframt kín
verska alþýðulýðveldið og aðrar
friði unnandi þjóðir telja, að
möguleiki sé til þess að afstýra
hernaðarhættunni. Telja þær, að
ófriður sé eigi óhjákvæmilegur.
Sókn til friðar, til lækkunar
spennu þjóða í milli, til afnáms
„kalda stríðsins“, til eflingar á
trausti milli þjóða fer í vöxt.
I þessu sambandi vil ég
geta þess, að ákvörðun AI
þingis 28. marz 1956 mætti
skilningi f Sovétríkjunum. Sú
ákvörðun um heimkvaðningu
erlends hers af íslenzku Iandi
bar þeim áhyggjum vitni,
sem Islendingar hafa af örlög-
um lands síns.
Sovétstjórnin telur nauðsyn
bera til þess, f því skyni að
tryggja frið og afstýra ófriði, að
allar þjóðir skoði vandlega hið
raunverulega ástand heimsmál-
anna. Þegar þau eru skoðuð í
Ijósi þeirrar nauðsynjar að
tryggja alþjóðafrið, teljum vér
óhjákvæmilegt að gera sér þá
raunhæfu staðreynd Ijósa og
skýra, að í heiminum búa saman
þjóðir með tvenns konar þjóð-
skipulagi — kapítölsku og sósí-
ölsku. Enginn getur lokað aug-
unum fyrir því, að hvers lconar
tilraunir til þess að breyta þessu
ástandi, hvort heldur með vald-
beitingu, til þess að rjúfa ríkj-
andi jafnvægi (,,status-quo“),
eða til þess að þröngva til breyt-
inga á landaskipan, myndu hafa
örlagaríkar afleiðjngar.
Það er ekki til nema ein stefna,
þegar málum er svo háttað, og
hún er sú, að stefna markvisst
að friðsamlegri sambúð allra
þjóða. Með því einu móti verður
hægt að tryggja alþjóðafrið og ör
yggi. Sovétstjórnin er sannfærð
um það, að ef allar þjóðir stefndu
að þessu meginmarkmiði — þeirri
nauðsyn að varðveita og efla frið-
inn — myndu þær ekki fallast á
nokkrar ráðstafanir, sem að því
beindust að auka ófriðarhættuna.
Væri þá hægt að beita sér fyrir
umbótum í alþjóðamálum og
skapa skilyrði fyrir lausn alþjóð-
legra deilumála.
Hið þýðingarmesta skref í átt-
ina til þess að skapa skilyrði til
gagnkvæms trausts og varanlegs
friðar þjóða í milli yrði án efa
það, ef takast mætti að ná sam-
komulagi um afvopnun. Sovét-
stjórnin hefur gert og heldur á
fram að gera sitt ýtrasta til þess
að leysa þetta vandamál. Tillög-
ur þær, sem hún hefur sett fram
í þessu skyni öðrum þjóðum til
athugunar, eru flestum kunnar.
Engu að síður hefur afvopnun
enn sem komið er verið ófram-
kvæmanleg, sakir afstöðu vest-
urveldanna.
Nú er það alkunna, að sum al-
þjóðleg vandamál, þar á meðal
afvopnunarmálið, eru svo flókin
að þau verða ekki leyst í einu
vetfangi, eins og aiþjóðamálum
er nú háttað, svo sem reynslan
hefur sýnt. Fyrir þvi leggur
Sovétstjórnin það til, að reynt
verði að leysa vandamál þessi
smátt og smátt, stig af stigi.
fyrsta áfanga myndi það gagn-
gert bæta alþjóðlegt samkomu-
lag og vekja traust á samskipt-
um þjóða milli, ef þjóðir þær,
er hlut eiga að máli, vildu tak-
ast þá kvöð á hendur að nota
ekki kjarnorkuvopn og að fresta
um að minnsta kosti 2 eða 3 ár
tilraunum með sprengingar kjarn
sprengja. Teljum vér, að hægt
myndi að láta samning um bann
við slíkum tilraunum ganga í
gildi þegar frá 1. janúar 1958.
Eins og nú standa sakir myndi
það hafa mikla þýðingu, ef stór-
veldin féllu frá því að staðsetja
hvers konar kjarnvopn í öðrum
löndum, þar með auðvitað á Is-
landi. Gerir Sovétstjórnin það að
tillögu sinni, að Bandaríkin og
Bretland semji nú þegar um að
staðsetja ekki kjarnvopn af
nokkru tagi í Austur- og Vest-
ur-Þýzkalandi. Næðist slíkt sam-
komulag og semdu Sambandslýð-
veldið Þýzkaland og þýzka al-
þýðulýðveldið sín á milli um að
framleiða ekki kjarnvopn né
leyfa staðsetningu þeirra í Þýzka
landi, myndu rikisstjórnir Pól-
lands og Tékkóslóvakíu, í sam-
ræmi við þegar gefnar yfirlýs-
ingar þar um, ábyrgjast að fram-
leiða ekki kjarnvopn né leyfa
staðsetningu þeirra í löndum sín-
um. Með þessu móti yrði víð-
áttumikið landsvæði með meir en
100 milljónúm íbúa laust við
kjarnvopn, en sú staðreynd, að
landsvæði þetta liggur í Evrópu
miðri, myndi stórlega draga úr
hættunni af kjarnorkustyrjöld.
Næsta þýðingarmikla skrefið
yrði það að efna til griðasátt-
mála milli ríkja þeirra, sem eru
aðilar að Norður-Atlantshafs-
bandalaginu, og þeirra, sem þátt
taka í Varsjársamningnum. Gef-
ur auga leið, að slík samnings-
gerð myndi efla horfurnar fyrir
friði að miklum mun.
Nauðsyn ber einnig til að gera
ráðstafanir til þess að hefta
fjandsamlegan áróður í garð ann-
arra ríkja. Myndi slíkt með virk-
um hætti efla traust milli stór-
veldanna. Einnig ber að stöðva
allar tegundir styrjaldaráróðurs,
sem nú er rekinn í blöðum og
um útvarp margra vesturlanda.
Sovétstjórnin telur, að með því
að framkvæma framangreindar
tillögur, sem í einu og öllu eru
í samræmi við markmið og ætl-
unarverk Sameinuðu þjóðanna og
í engu brjóta í bága við öryggi
eða hagsmuni nokkurs ríkis,
myndi til mikils batnaðar bregða
í alþjóðamálum og samskiptum
ríkja í milli og það reynast þýð-
ingarmikið framlag til eflingar
friði um heim allan. Með þessu
móti yrði hægt að auka traust
milli ríkja og þjóða, en það
myndi aftur skapa hagstæðari "
skilyrði til lausnar öðrum veiga-
miklum vandamálum, en þau eru
meðal annars: minnkun herafla,
algert bann við kjarnorku- og
vetnisvopnum, afnám framleiðslu
þeirra og eyðing þeirra birgða,
sem safnazt hafa, afnám her
stöðva erlendis, heimkvaðning er
lendra herja smátt og smátt úr
öllum löndum, einnig löndum
þeim, sem aðilar eru að NATO og
Varsjárbandalaginu, og stofnun
sameiginlegs öryggiskerfis í
Evrópu og Asíu í stað þeirra
hernaðarbandalaga, er nú starfa.
Þegar tillit er tekið til þess
jákvæða árangurs, sem náðist á
ráðstefnunni í Genf sumarið 1955
milli forsætisráðherra stórveld-
anna fjögurra, hlýtur að mega
álykta, að fundur háttsettra full-
trúa kapitalskra og sósíalskra
ríkja myndi hafa mikil áhfSf.
Nauðsyn ber að sjálfsögðu til,
að þátttakendur í slíkum fundi
tækju fullt tillit til hins raun-
verulega ástands og hefðu full-
an hug á að komast að nauðsyn-
legu samkomulagi.
Sovétstjórnin er reiðubúin til
þess að taka af fyllsta skilningi
til athugunar þær tillögur, sem
önnur lönd kunna að setja fram
í því skyni að tryggja alþjóða-
frið, einkum friðinn í Norður-
Evrópu. Lítur hún með samúð
á þær óskir, sem fyrir skemmstu
hafa verið fram bornar af nokkr
um stjórnmálamönnum Eystra-
saltslandanna, að Eystrasalts- og
Skandínavíulöndin lýsi því yfir,
að þau muni ekki reyna að leysa
þau vandamál, er upp kunna að
koma þeirra í milli, með vald-
beitingu.
★
Niðurlag bréfsins er birt hér
að framan, eins og fyrr getur.
riðrik í 6. sæti
á amðtiniE í Bcsllsas
Reshevsky og Gligorie deildu sigri
FRIÐRIK ÓLAFSSON varð í 6. sæti á skákmótinu í Dallas. Efstir
og jafnir urðu Reshevsky Bandaríkjunum og Gligoric Júgóslavíu
með 8'/2 vinning hvor. Næstir og jafnir komu Szabo Ungverjalandi
og Larsen Danmörku með 7V2. í 5. sæti varð Yanofsky Kanada
með 7 vinninga, 6. Friðrik með GV2, 7. Najdorf Argentínu með 5%
vinning og 8. Evans Bandaríkjunum með 5 vinninga.
Góð frammistaffa
Frammistaða Friðriks verður
að teljast mjög góð. Hann og
Yanofsky eru einustu þátttakend
ur í mótinu sem ekki hafa stór-
meistaratign. I annan stað er
keppnin svo afar jöfn eins og bezt
sést á því að aðeins 2 vinningar
skilja 1. og 6. mann. Þar ofan á
bætist að Friðrik ásamt þeim
Larsen og 'Szabo kemur til þessa
móts eftir hörkukeppni í Hol-
landi, sem stóð í heilan mánuð
og þar átti Friðrik hvað erfiðast-
an hlut, þar sem biðskákir hlóð-
ust á hann um tíma.
í 13. umferð mætti Friðrik
Gligoric og tapaði. í síðustu um-
ferð mætti hann Szabo og þeir
skildu jafnir.
í 13. umferð mótsins urðu úr-
slit þessi:
Gligoric — Friðrik 1:0
Evans — Reshevsky Vz: V2
Larsen — Szabo
Njadorf — Yanofsky
f 14. umferð urðu úrslit þessi:
Friðrik — Szabo Vz: Vz
Larsen — Reshevsky V2: V2
Evans — Njadorf
Yanofsky — Gligoric V2: V2
LokaB í dag
frá kl. 12—14,30 vegna jarðarfarar
Dr. Ólafs Daníelssonar
Sjóvátryggingafélag íslands H.f.
Ingólfsstræti 5

farðarför mannsins míns og föður okkar,
JÓNS JÓHANNESSONAR,
oifreiðarstjóra, fer fram í Fossvogskapellu fimmtudaginn 19
p. m. — Athöfnin hefst með húskveðju á heimili hins látna
Laugateig 17, kl. 1 e. h.
Anna Benediktsdóttir, Sæmundur R. Jónsson,
Loftur H. Jónsson.
Móðir mín,
GUÐBJÖRG GÍSLADÓTTIR,
andaðist 15. des. 1957. — Jarðarförin fer fram frá Fossvogs-
kirkju laugardaginn þann 21. des. kl. 10,30 f. h.
Fyrir hönd aðstandenda.
Ólafur Geirsson.
Jarðarför mannsins míns og föður okkar,
ÁRNA EINARSSONAR,
caupmanns, fer fram frá Dómkirkjunni, miðvikudaginn 18.
?. m. kl. 2 e.h. — Athöfninni verður útvarpað. —
Þeir, sem vildu heiðra minningu hins látna, eru vinsam-
lega beðnir að muna eftir Styrktar- og sjúkrasjóði verzlun-
armanna. —
Vigdís Kristjánsdóttir, Sigríffur B. Árnadóttir,
Egill Árnason.
Hér með tilkynnist að maðurinn minn,
ELÍAS JÓNSSON,
bóndi, Hallbjarnareyri, verður jarðsunginn miðvikudaginn
18. des. kl. 10,30 f. h. frá Fossvogskápellu. — Jarðarförinni
ærður útv'arpað.
Jensína Bjarnadóttir.
Maðurinn minn,
GUÐMUNDUR KJARTANSSON,
frá Ytri Skógum, andaðist sunnudaginn 15. des.
Margrét Bárffardóttir.
Hjartanlegt þakklæti vottum við öllum þeim vinum og
vandamönnum, sem með einum eða öðrum hætti sýndu
okkur hluttekningu við fráfall og jarðarför,
BJARNA HALLDÓRSSONAR,
yngra, frá Króki.
Foreldrar, unnusta og systkini.
Innilegar þakkir til allra er auðsýndu okkur samúð við
andlát og útför,
ÞURÍÐAR EIRÍKSDÓTTUR,
frá Útgörðum, Stokkseyri. — Hjartans þakkir til allra, sem
hjúkruðu henni og voru henni góðir á Elliheimilinu Grund.
Guffrún Sæmundsdóttir,
Gísli Markússon.
Þökkum innilega auðsýnda samúð við andlát og jarðarför
móður okkar, tengdamóður og fósturmóður,
GUÐBJARGAR SÍMONARDÓTTUR,
Njálsgötu 74.
Fyrir hönd okkar systkinanna og annarra vandamanna.
Jón Sigurðsson.
Þökkum innilega auðsýnda samúð og vináttu við andlát
og jarðarför móður okkar og tengdamóður,
SÓLVEIGAR MAGNÚSDÓTTUR
Arndís Helgadóttir, Ársæll Brynjólfsson,
Jón Helgason, Margrét Kristjánsdóttir,
Kristín Nielsen, Erling Nielsen,
Guðrún Helgadóttir.
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda vináttu við andlát og
jarðarför systur okkar,
SVEINBJARGAR ÞÓRÐARDÓTTUR
frá Votmúla.
Systkinin.