Morgunblaðið - 23.04.1960, Blaðsíða 15

Laugardagur 23. apríl 1960
MORCVISTtL AÐIÐ
15
Mooir
Og
barn
Eftir Lynn Poole
ÁRLEGA fæðast 4.200.000
börn í Bandaríkjunum. En
þúsundir þessara barna fæð-
ast með ýmis konar likamlega
ágalla eða sjúkdóma, eins og
t. d. heilalömun, hjartasjúk-
dóm, flogaveiki, blindu, heyrn
arleysi, holgóm o. s. frv.
Skýrslur sýna og, að fósturlát
og andavana fæðing eiga sér
stað í einu af hverjum fimm
tilfellum.
Hér er um bæði persónulegt
og læknisfræðilegt vandamál
að ræða, sem snertir hvort
tveggja, efnahag manna og
mannlegt líf og tilfinningar.
Um orsök margra þessara með
fæddu ágalla eða óeðlis í börn
um er læknavísindunum ó-
kunnugt, hreinlega vegna þess
að þeir myndast í flestum til-
fellum á tímabilinu frá því
að barnið er getið og þar til
það er mánaðar gamalt. Nú
hefur verið boðuð víðtæk
rannsókn í Bandaríkjunum til
þess að fá viðunandi svör við
sumum þessara spurninga og
er ætlunin að fylgjast ná-
kvæmlega með 40.000 barns^
hafandi konum frá upphafi
meðgöngutímans og þar til
barnið er að minnsta kosti
fimm ára. Rannsóknir þessar
voru skipulagðar af einni rann
sóknardeild heílbrigðisyfir-
valda landsins, The National
Institute for Neurological Dis-
eases and Blindness, og hefur
hún yfirlit með starfi 16
þekktustu heilbrigðisstofnana,
sjúkrahúsa og læknadeilda há
skóla víðs vegar í landmu,
sem taka þátt í þessu víðtæka
starfi.
Rannsóknin hefst í hverju
tilfelli fyrstu vikur meðgöngu
tímans, því að það er margt
sem getur haft va;-anleg og
óheppileg áhrif á barnið, með-
an það er í móðurkviði. Er það
þá fyrst, að sálfræðingar hafa
tal af mæðrunum og fæðinga-
læknar rannsaka þær reglu-
lega, og báðir halda nákvæm-
ar og tæmandi skýrslur yfir
athuganir sínar.
Meðan á fæðingu stendur,
er nákvæmlega fylgzt með líð
an mæðranna og mældur
hjartsláttur þeirra, blóðþrýst-
ingur og hitastig og hjart-
sláttur fóstursins. Viðstaddur
fæðinguna er barnalæknir,
sem heldur shýrslu yfir allt
það er gerist meðan á fæð-
ingu stendur, því að sum af-
brigðilegheit barnanna má
rekja til hennar. Fáeinum mín
útum eftir fæðinguna byrjar
bamalæknirinn á reglulegum
athugunum á hinu nýfædda
barni. Þá athugar hann hjarta
slög þess, litarhátt, andardrátt
og vöðvaviðbrögð. Aðeins
einni klst. síðar er barnið rann
sakað öðru sinni og síðan eru
gerðar nokkrar nákvæmar
allsherjar rannsóknir á því,
áður en það fer af sjúkrahús-
inu. Á þessu stigi eiga margir
meðfæddir ágallar, ef nokkrir
eru, þegar að vera komnir í
Ijós.
Þegar barnið er fjögurra
mánaða, er það aftur lagt inn
á fæðingasjúkrahúsið til ná-
kvæmrar rannsóknar, sem
nær yfir meira en 100 rann-
sóknaratriði. Nú er og athug-
uð hegðun þess og móðirin
spurð spjörunum úr um veik-
indi þess, athafnir og fram-
farir yfirleitt.
Næsta ýlsherjarrannsóknin
fer fram á barninu fjórum
mánuðum síðar. Auk venju-
legrar rannsóknar er það nú
einnig látið ganga undir nokk-
urs konar sálfræðipróf til að
fá einhverja hugmynd um
vitsmuni þess, og nákvæmar
mælingar eru gerðar á hreyf-
ingum þess.
Enn líða fjórir mánuðir og
þá rannsakar barnataugasér-
fræðingur vöðvavöxt þess,
samhæfingu hreyfinga, við-
brögð og sjón-, heyrnar- og til-
finningasky n j an.
Þegar barnið er hálfs annars
árs, er svo gert á því heila-
linurit, og á það að leiða í ljós
andleg afbrigði eða heila-
sköddun, er um það ef . að
ræða.
Síðan eru gerðar nákvæmar
rannsóknir á baminu á hálfs
árs fresti frá tveggja ára aldri
og þar til það er komið á
skólaaldur, og er þá taliö, að
gengið hafi verið úr skugga
um, hvort barnið sé eðlilegt
og heilbrigt.
Þegar rannsóknum þessum
lýkur, munu læknar fá að-
gang að viðamiklu safni af
ómetanlegum upplýsingum,
sem áður voru ókunnar. Þær
munu án efa gefa svör við
mörgum af þeim spurningum,
um þetta efni, sem nú eru
óráðnar, og getc orðið mikill
styrkur fyrir foreldra barna,
sem áð einhverju leyti eru af-
brigðileg.
(The John Hopkins University).
Grafir og grónar
rústir
ÞAÐ þótti ekki ríflega skammt-
að hangikjötið á jólunum í gamla
daga ef skammturinn entist ekki
hófsemdarmönnum fram á þrett-
anda. Sá gamli og góði skömmt-
unarsiður er nú víst víðast hvar
niðurlagður og heyrir til fortíð-
inni eins og margt annað, sem
eftirsjá er að.
En nú á dögum tíðkast annar
jólarefur engu síður vel úti lát-
inn. Andlega fóðrið, sem bókaút-
gefendur hér á landi bera á borð
fyrir almenning um og fyrir jólin,
er ekki skorið við nögl, og er það
sízt að lasta. Fæstir munu torga
því fyrir sumarmál og mörgum
endast til veturnótta, ef efni hafa
til að eignast, þótt ekki sé nema
betri helmingurhm
Ég hef verið að treina mér í
vetur það litla, sem ég komst
yfir af þessum andlega undir-
stöðumat. Og nú í páskafríinu
hef ég verið að narta í einn af
feitu bitunum og get ekki stillt
mig um að minna á hann, ef fleir
um skyldi fara sem mér að þykja
hann alj girnilegur við nánari
athugun.
Þetta er bókin Grafir og grón-
ar rústir, eftir C. W. Ceram, þýdd
af séra Birni O. Björnssyni, gefin
út af Bókaforlagi Odds Björns-
sonar á Akureyri. Þetta er mikil
bók, 360 bls. í stóru broti með
310 ljiismyndum, 16 litmyndum,
og útgáfan í alla staði hin vand-
aðasta og fegursta 1 fyrra kom
úf hjá sama forlagi, eftir sama
höfund, bókin Fornar grafir og
fræðimenn. Báðar til samans
hafa bækur þessar að geyma
geysimikinn fróðleik um forn-
leifar, sögu þeirra og rannsóknir
síðari alda. Hér opnast lesand-
anum í myndum og máli heii
furðuveröld fornrar menningar,
sem legið hefur grafin og falin
öldum saman í grónum rústum
og grafhýsum fornaldar bæði í
Afríku, Asíu og víðar.
Grafr og grónar rústir er bók,
sem full er af fágætum fróðleik
í lesmáli, og þó eru myndirnar
ekki síðri, sýna margar það, sem
erfitt yrði að lýsa í orðum og
þætti jafnvel ótrúlegt, að til
væri, ef ekki sæist svart á hvítu.
Um þýðingu séra Björns get ég
ekki dæmt nema einhliða. Eg hef
ekki séð bókina á frummálinu.
En málfarið á íslenzku þýðing-
unni liggur vitanlega opið fyrir
lesandanum. Mér virðist stíll
séra Björns nokkuð harður og
hrjúfur á köflum, en alltaf hressi
legur og bragðmikill og víða
skemmtilegur, minnir að sumu
leyti á þá fornu steina, sem geymt
hafa í jörðu hina gömlu menn-
ingu, og fer vel á því í þessari
bók.
Hér skal nú staðar nema. Það
var aldrei ætlun mín að grípa
fiatn fyrir hendur þeirra ágætu
manna, sem gera sér það að
nokkurri atvinnu að skrifa rit-
dóma um bækur. Tilgangur
minn var aðeins sá að votta út-
gefanda og þýðanda þakklæti
fyrir þessa bók, um leið og þessi
fáu orð mættu verða til nokkurr-
ar ábendingar þeim, sem eru á
hnotskóg eftir góðri bók til gjaf-
ar eða sjálfum sér til fróðleiks og
skemmtunar.
Freysteiim Gunnarsson.
Lögreglumenn
á Suðurnesjum
lœra Jyo-do
SÍÐASTA vetrardag bauð Björn
Ingvarsson lögreglustjori á Kefla
vikurflugvell fréttariturum að
vera viðstaddir sýningu lögreglu
manna á sjálfsvarnaraðferðum,
sem japanskur fjölbragðameist-
ari, Sawamura Matsouka, hefir
kennt lögreglumönnum af Kefla-
víkurflugvelli og úr Keflavík um
tveggja mánaða skeið.
Sýningin fór fram í leikfimis-
sal barnaskólans í Ytri-Njarðvík.
Benedikt Þórarinsson yfirlög-
regluþjónn á Keflavíkurflugvelli
ávarpaði gesti og kynnti kennar-
ann Sagðist Benedikt svo frá að
Matsouka væri mjög fær kennari,
en hann er íþróttakennari að
mennt og hefir æft japanska fjöl-
bragðaglímu frá 15 ára aldri, en
er nú þrítugur. Aðferð sú, er
hann hefði kennt lögreglumönn-
unum væri nefnd jyo-do, en þá
er eingöngu um sjálfsvarnar að-
ferðir að ræða. Annars skiptist
hin japanska fjölbragðaglíma í
fjóra flokka eða jyo-do, judo,
akito og karati. Þjálfun manna
væri svo skipt í ýms stig og væru
sex stig í jyo-do, en lögreglu-
mennirnir væru aðeins að nálg-
ast að ljúka fyrsta stigi. Talið
væri að þriggja ára þjálfun þyrfti
til að ljúka öllum sex stigunum.
ÁrásarmaSur vopnaður flösku
reglunnar á Suðurnesjum og því
ekki hægt að segja frá henni hér.
Að sýningunni lokinni bauð
Björn' Ingvarsson lögreglustjóri
til kaffadrykkju að Vík í Kefla-
vík.
Á meðan setið var undir borð-
um kvaddi lögreglustjóri sér
hljóðs og færði þjálfaranum
þakkir sínar og lögreglunnar fyr-
u vel unnið starf. Gat hann þess
að námskeiðið hefði staðið yfir í
2 mánuði og hefðu flestir lögreglu
mennirnir hlotið þjálfun í 40—50
stundir.. Þjálfun þessi ætti að
gera þá öruggari í starfi og hæf-
ari til að gæta laga og réttar og
öryggis borgaranna. Tök þau er
þeir hefðu lært væru ekki skað-
leg ef þeim væri rétt beitt, en
þeir þyrftu meiri þjálfun og yrði
henni væntanlega haldið áfram
síðar meir.
Lögreglustjóri hvað vera sér
sérstaka ánægju að kynna herra
Sawamura Matsouka fyrir frétta-
riturum. Hann væri 30 ára að
aldri, hann hefði kennt jap-
anska fjölbragðaglímu víða
um heim og þá einkum lög-
reglumönnum Hann hefði feng-
izt við kennslustörf m. a.
í Bandaríkjunum, Þýzkalandi,
Frakklandi, Belgíu, Hollandi
og verið sérstaklega fenginn
'. (Ljósm. P. G. Jónss.)
Benedikt tók það fram að hér
væri eingöngu um sjálfsvarnar-
æfingar að ræða, sem auðvelda
ættu lögreglumönnunum lög-
gæzlu.
Að þessu loknu hófst sýningin
undir stjórn Matsouka. Tröllaukn
ir iögregluþjónar kútvltust á gólf
inu, léttir og fjaðurmagnaðir.
Sýnd var svokölluð judovelta, en
þá láta menn sig falla á herðarn-
ar, velta eins og köttur og spretta
örskjótt upp aftur. Einnig var
velta þessi sýnd þar sem tvö
hundruð punda lögregluþjónn
hoppaði yfir tvo beljaka, sem
lágu á fjórum fótum, stakk sér
á höfuðið, kútveltisf og spratt
síðan upp eins og stálfjöður.
Þessu næst var sýnt hvernig
hægt er að kollvarpa andstæð-
íngi með einfaldri axlarsveiflu
og gera hann óvirkan án þess að.
valda meiðslum. Ýms tök voru
sýnd og hétu þau nöfnum, sem
ein eru nægileg til að skjóta óróa
seggjum skelk í bringu, svo sem
lögreglulás, heill og hálfur Nel-
son og ótugtarlegur Nelson, kyrk
ingartak, og mætti svo lengi telja.
Áhorfendur skemmtu sér vel,
þegar Tögregluþjónn með kylfu
á lofti, ætlaði að greiða öðrum
höfuðhögg, en var afvopnaður og
óvirkur ger á sviþstundu. Ekki
gekk félaga hans, sem var vopn-
aður ölflösku, betur Vörnin gegn
þessum bareflum er ótrúlega ein-
föld, en sú aðferð er nú sem
stendur hernaðarleyndarmál lög
til að þjálfa lögregluna í Helsinkl.
Matsouka væri hinn prúðasti 1
allri framkomu, hann væri
kvæntur íslenzkri konu og hefði
dvalið hér í nærri þrjú ár. Hvað
lögreglustjóri að Matsouka ætti
þá ósk heitasta að setjast hér að
fyrir fullt og allt og gerast Is-
lendingur, en til þess að það
mætti takast þyrfti hann að hafa
nægilega atvinnu til að sjá fjöl-
skyldu sinni farborða. Hann
hefði nokkuð fengizf við kennslu
í íþróttafélögum en þyrfti á fleiri
r.emedum að halda.
Að lokum flutti Benedikt Þór-
arinsson yfirlögregluþjónn ræðu
og þakkaði lögrglustjóra fyrir
áhuga hans á þjálfun þessari og
færði þjálfaranum þakkir lög-
reglumannanna.
B. P.
Boð frá Danmörku
Handknattleikssambandi Is-
lands hefur borizt boð frá danska
Handknattleikssambandinu um
að senda 2 þjálfara á námskeið í
Danmörku. Námskeiðið, sem
fram fer í Vejle er að þessu sinni
eingöngu fyrir karlmenn, og mun
fara fram dagana 31. júlí til 7.
ágúst n.k.
Þeir, sem hug hafa á að taka
þátt í þessu námskeiði eru beðn-
íð að hafa samband við formann
HSÍ, Asbjörn Sigurjónsson fyrir
25. þ.m.