Morgunblaðið - 10.06.1960, Blaðsíða 15

Föstudagur 10. júní 1960
MORCTlNfíT 4 fílÐ
15
Eggert Asgeirsson:
Innflutningur skordýra
1 HVERJU ónumdu landi virðist
vera sem næst jafnvægi milli
lifandi vera í náttúrunnar ríki.
Aukning einnar tegundar hefur
í för með sér, að óvinategundum
hennar vex ásmegin. Þannig er
stemmt stigu við óeðlilegri fjölg-
un. Stundum raskast þetta jafn-
vægi, oftast fyrir tilverknað
manna. Örar samgöngur verða
til þess að meindýr berast auð-
veldlegar en áður landa milli,
tíðast fyrir slysni. Þess finnast
dæmi úr dýralífi okkar lands.
Svörtu rottunnar verður ekki
vart hér fyrr en 1919, enda þólt
sú mórauða hafi verið hér síð-
an á 18. öld. Ennfremur hafa
dýr ,sem ekki hafa verið um-
talsverðir tjónvaldar í heima-
landi sínu, verið flutt í ákveðn-
um tilgangi til annars lands og
orðið þar hinir mestu skaðræð-
isgripir. Það þekkjum við allt
of vel.
Tiltölulega auðvelt er að koma
í veg fyrir tilflutning sperdýra,
miðað við skordýrin, og ræður
þar stærð dýranna og gífurleg-
ur fjöldi skordýra í heiminum.
Vandræði af tilflutningi skor-
— Kongo
Framh. af bls. 13.
menn til að bera hann út. Við
þetta brölt alltsaman særðist
hann ofurlítið á úlnliðunum af
handjárnunum. Þremur dögum
seinna var hann kominn til Brux-
elles til -að sitja á sjálfstæðisráð-
stefnunni og var ekki seinn á sér
að sýna blaðaljósmyndurum úln-
liðina á sér sem dæmi um þá
meðferð sem vesalings blökku-
mennirnir yrðu að sæta af hendi
nýlendukúgaranna. Nú er þessi
maður talinn líklegastur til að
verða fyrsti forsætisráðherra
landsins. Nýlega sá ég kosningar-
dreifimiða frá flokk hans, sem
tilkynnti .... „að flokkurinn
væri sá eini, sem nokkra sigur-
möguleika hefði í komandi kosn-
ingum. Ef svo ólíklega færi samt um
að hann sigraði ekki, myndi hann
gera það ókleift fyrir nokkurn
annan flokk að stjórna svo að
réttast væri fyrir háttvirtann
kjósneda að átta sig á þessu
srax, og koma í veg fyrir algert
stjórnleysi í landinu."
Annað vandamál, sem vofir yf-
ir tilvonandi ráðamönnum þjóð-
arinnar er að efna gefin loforð.
Þegar þeir hófu áróðurinn fyrir
sjálfstæði landsins gerðu þeir
sjálfsagt ekki ráð fyrir að ár-
angurinn yrði jafn skjótur og
raun varð á. Á æsingafundum
lofuðu þeir af handahófi meðal
annars að afnema alla skatta, að
taka eignartaki bíla, hús og aðr-
ar eignir hvítra manna og út-
hluta á meðal svartra. Þeir lof-
uðu líka kauphækkunum, því að
þá myndu þeir hafa umráð yfir
öllum auðæfum hvítra manna.
Hætt er á að erfitt verði um efnd
irnar. Án hvíta mannsins, a. m k.
í tæknilegum stöðum geta þeir
ekki stjórnað í mörg ár
enn. Margir hvítir hafa
þegar yfirgefið landið og
er atvinnuleysið þegar farið
að gerast áberandi. Ég sagði við
þjóninn minn áðan, „Jæja, Maur-
ice, hvað skeður ef við hvítu
þurfum að fara eftir komu full-
veldisins? Þú verður líklega að
vinna fyrir svartan húsbónda"
„Ég að vinna fyrir svartan nús-
bónda! Nei, aldrei, herra minn!“
var svarið.
Hér fyrir ofan er ég búinn að
nefna nokkur af þeim vandamál-
um, sem hið unga lýðveldi kemur
til með að glíma við. Ef til vill
erum við, sem hér búum óþarf-
lega svartsýnir. Vonandi er að
svo sé. Óneitanlega verður fróð-
legt að fylgjast með atburðarás-
inni á næstunni.
Leopoldville, 3. júní, 1960
Þorsteinn E. Jónsson.
dýra verða venjulega með þeim
hætti, að viss tegund flyzt í nýtt
umhverfi án þess að óvinir
hennar fylgi eftir. Getur þá svo
farið, að þessi skordýrategund
fari eins og logi um akur og
valdi miklu tjóni. Enda þótt ný
tegund hafi borizt inn í landið
og gert þar mikinn usla, er ekki
víst að hún geri það um aldur
og ævi. Harðindavetur t. d. getur
eytt henni með öllu, eða haldið
henni í skefjum. Ennfremur get-
ur hún eignazt óvini í hinum
nýju heimkynnum.
Til ýmissa ráða hefur verið
gripið til að stemma stigu við
aðfluttum skordýrum. Ráð, sem
oft hefur reynzt vel, er að nota
óvini skordýranna frá fyrri
heimkynnunum. Aðferðin er
vandasöm og getur verið mjóg
varhugaverð. Er hún í aðalatnð-
um þessi: í fyrsta lagi þarf að
greina nákvæmlega skordýrateg-
und þá, sem ráðast skal gegn,
og kynnast lifnaðarháttum henn-
ar. í öðru lagi verður að ganga
úr skugga um, hvaðan skordýr-
in hafa flækzt. í þriðja lagi er
nauðsynlegt að rannsaka lifnað-
arháttu þeirra í fyrri heimkynn-
unum, og hverjir séu þeirra
skæðustu óvinir. Er það oft hið
erfiðasta verk, því að óvinirnir
geta bæði verið rándýr og
snýkjudýr í heimi skordýranna
og dyljast oft mjög. 1 fjórða lagi
þarf, þegar óvinurinn er fundinn,
að rannsaka hann vandlega, því
hann getur sjálfur átt svarinn
óvin, sem haldi honum í skefj-
um í heimalandinu, en sem ekki
er fyrir hendi í hinum nýju heim
kynnum. 1 fimmta lagi skal hin
útvalda skordýrategund fönguð
og hún ræktuð um nokkurt skeið
og á henni gerðar athuganir, svo
öruggt megi teljast, að með
henni berist engin önnur skor-
dýr, afbrigði, snýkjudýr eða
sjúkdómar.
Auk alls þessa eru fjöldi atriða,
sem vaka þarf yfir. Til að standa
fyrir framkvæmdum sem þess-
þarf því að ráða góðan
mann, skordýrafræðing, sem
reynslu hafi og þekkingu á
þessu, svo tryggt sé, að varlega
sé að farið. En fyrst og fremst
má ekki ráðast í framkvæmdir,
án þess að sérfræðingar haíi
ur nám sitt í Noregi undanfarna
tvo vetur, og á hann að safna
skordýrum þar. Gefur val ósér-
fróðs manns til verksins og ým-
islegt annað í frásögn blaðsins
til kynna, að hvorki sé farið með
málið af fyrirhyggju né kunn-
áttu. Skulu hér nefnd dæmi:
1 fréttinni eru maríubjöllur,
sem flytja á inn í umræddu
skyni rangnefndar maríuhænur.
Það mun varla neitt áhlaupa-
verk að finna heppilegustu teg-
undirnar til þessara þarfa, því
gera má ráð fyrir, að tegundirn-
ar séu ekki færri en fimmtíu í
Noregi.
í fréttinni segir að flytja eigi
inn þrjár tegundir bjallna og
fullyrt að hver um sig „lifir á
ákveðinni lúsartegund“. Lýsnar,
sem útrýma á, eru hins vegar
sagðar einungis tvær. Mætti því
ætla, að órannsökuðu máli, að
fullt svo gagnlegt væri að flytja
inn aðeins eina bjöllutegund til
árásar á hvora lúsartegund, og
velja þær sem hæfastar þættu.
Sagt er að önnur umræddra
lúsartegunda heiti skjaldlús, eða
ullarlús, og hafi borið á, að hun
hafi valdið tjóni sl. 10 ár. Hin
nefnist sitkagrenislús, og varð
hennar fyrst vart í fyrravetur.
Hvernig hafa skordýr þessi bor-
izt til landsins? Má ekki gera ráð
fyrir, að þær hafi borizt með
innfluttum trjáplöntum? Væri
mjög fróðlegt, ef gerð væri rann-
sókn á þessu atriði. Um langan
tíma hefur árlega verið flutt inn
mikið magn af trjáplöntum og
trjárunnum til gróðursetningar.
Þannig var á árunum 1955—59
flutt inn 21,3 tonn. Mun Skóg-
rækt ríkisins hafa flutt inn mest
af þessu magni.
Mjög hefur verið af því látið,
og er það út af fyrir sig ekki að
lasta, að víða háfi verið leitað
fanga við innflutninginn, jafn-
vel allt suður til Eldlands. Heí-
ur fyllstu varúðarráðstafana
verið gætt í sambandi við þenn-
an innflutning? Mjög ósennilegt
er að svo hafi verið.
Hér á landi eru ekki tæki til
að eyða skordýrum úr innflutt-
um jurtum og þeirri mold, sem
berst með, enda vantar hér alveg
kunnáttumann á því sviði. Getur
þannig átt sér stað, að Skógrækt
ríkisins eigi einhvern hlut að
innflutningi þeirra ónytjadýra,
sem hún hyggst nú útrýma með
innflutningi annarra skordýra.
Þótt Skógræktin kunni að eiga
hér einhverja sök, ber ríkisvald-
ið þó aðalábyrgðina á að illa
geti tekizt til í þessu efni. Lög-
gjöf um innflutnirg á jurtum og
dýrum, öðrum en búfénaði, er í
hæsta máta gölluð, og eftirlit
með framkvæmd ákvæða enn
gallaðra.
í lögum um náttúruvemd er
aðeins sagt, að leita skuli um-
sagnar Náttúruverndarráðs áður
en leyfi er veitt til innflutnings
á lifandi dýrum. Þannig virðist
raunverulega ekkert sem hindr-
ar alveg, að leyfi sé veitt til inn-
flutnings á margnefndum skor-
dýrum, þótt Náttúruverndarrað
mæli gegn honum. A því þarf
að gera b'reytingu. Ef leyfður
yrði innflutningur á einhverjum
dýrum, áður en það mál væri
athugað gaumgæfilega af sér-
fræðingum og þeir mæltu ein-
dregið með ráðstöfuninni, þá
væri það glapræði. Því þarf að
hindra þennan innflutning að
svo stöddu. Jafnframt þarf að
vaka vandlega yfir því að skor-
dýr berist ekki inn í landið, neina
að yfirlögðu ráði.
vandlega yfirvegað málið og áliti,
að aðgerðirnar beri árangur.
Samkvæmt frétt í Morgun-
blaðinu hinn 28. apríl sl. stend-
ur til, að Skógrækt ríkisins reyni
fyrrgreinda baráttuaðferð gegn
tveim trjálúsartegundum, sem
hér hafa gert vart við sig á sið-
ustu árum. Virðist framkvæmd
málsins að einhverju leyti hafa
verið fengin ungum skógverk-
stjórnarnema, sem stundað hef-
Sjöttu helgitón-
leikarnir á sunnu-
daginn
HAFNARFIRÐI. — Sjöttu helgi-
tónleikarnir að þessu sinni verða
í Hafnarfjarðarkirkju n.k. sunnu
dagskvöid. Þá syngur Alþýðukór
inn í Reykjavík og flytur m.a.
Me^su eftir Schubert. Páll Kr.
Pálsson aðstoðar á orgelið, en dr.
Hallgrímur Helgason stjórnar.
Sjöundu og síðustu helgitón-
leikarnir að þessu sinni verða í
kirkjunni 26. júní, og munu þau
María og Helmuth Neuman ann-
ast þá með orgel- og cellóleik.
Ágæt aðsókn hefir verið að öll-
um helgitónleikunum og þeir
mælzt mjög vel fyrir. Aðgangs-
eyrir hefir enginn verið, en
kirkjugestum gefinn kostur á að
leggja eitthvað af mörkum í sjóð,
sem várið verður til að kaupa
klukku í kirkjuturninn, og verð-
ur svo einnig nú. — G. E.
Iðgjöld af mörgum dráttarvélum munu því lækka um nærri helming á næsta gjalddaga?
BÆNDUR!
Látið það ekki henda yöur að vera með
dráttarvél vðar ótryggða-
Umboð um land allt
Sambandshúsinu. Sími 17080.