Morgunblaðið - 22.08.1961, Blaðsíða 20

20
MORC 11 ISTtLAÐlÐ
Þriðjudagur 22. ágúst 1961
rns versti þorpari og þjófur, en
þú hefðir ekkj þurft annað en
koma til möinmu og segja henni,
að þú værir tónlistarmaður, og
rekja raunir þínar, og hún
myndi hafa gefið hvern hlut í
'húsinu, sem ekki var naglfastur.
Góðsemi hennar var stundum
misnotuð, satt er það. En það
var ekki til sá strákur á þessum
órum, sem ekki bar virðingu
fyrir henni. Ef mamma greip
sjálfa sig í að segja „Fari það
kolað“ var hún ekki í rónni, fyrr
en hún var búin að skrifta það.
Svona háttvís og virðingarverð
var hún.
Þó að húsið væri fullt út úr
dyrum og hún að steikja hænsni
fyrir einhverja, og svo byrjuðu
iílindi og einhver fuglinn færi
að bölva einhverri gæsinni norð
ur og niður, brást aldrei að hann
stanzaði einhverntíma mitt í
ræðunni og sagði: „Afsakaðu
mamma, mér finnst þetta leitt,
en ég verð að láta þessa gæs
komast að, hvar Davíð keypti
ölið.“
Ég lauk aldrei við meira en
tólf ára bekk í skóla, og það
var í skólaræflinum í Baltimore,
þar sem hvítir og svartir voru
aðskildir. En ég býst við, að það
ihafi verið framfarir. Mamma
var aðeins þrettán árum eldri en
ég, og hún hafði aldrei komið í
skóla.
í minni tíð var Fræðslumála-
stjórninni það mikið sama um
þetta, að hennj fannst ekki taka
því að leita mig uppi. Þegar
mamma var krakki var henni al-
veg sama.
Eitt af því, sem við gerðum
saman, þessi fyrstu ár í Harlem
var að halda skóla. Mamma var
nemandinn og ég kennari. Ég
kenndi henni að lesa og skrifa.
Ekkert hefur nokkru sinni
skemmt mér eins mikið og að
fá handskrifað bréf frá henni
seinna meir, þegar ég var á
flakki, eða sjá svip hennar, þeg-
»r hún las bréf frá Louis Arm-
strong með undirskriftinni:
„Með flesk- og baunakveðju.“
Um það leyti, sem ég slapp frá
Velferðareyju, og byrjaði að
syngja í Harlem, hef ég senni-
lega verið um hálft ár iðjulaus.
Það gerði mömmu alveg snar-
óða. Þegar hún fór að nöldra í
mér, reifst ég á móti. „Ég er
ekki í fangelsi, „var ég vön að
segja. „Ég er engum til skamm-
ar.“ Ég átti svolítið af aurum, og
ég ætlaði ekki að gera neitt,
þangað til það væri búið.
Einu sinni ætlaði ég að fara
með mömmu til að hlusta á
Louis Armstrong í Lafayette-
leikhúsinu í Harlem. Mamma
var mikill aðdáandi hans og ég
vildi nota tækifærið til að binda
enda á rifrildi.
Við vorum að fara yfir Sjö-
undu breiðgötu, þegar strákur,
sem ég þekkti, kallaði til mín.
„Komdu hingað, stúlka mín,“
sagði hann „Jimmy er búinn að
fá þær beztu pantellas, sem þú
hefur reykt á ævi þinni.“
Eg reyndi að losa mig við
hann, en árangurslaust.
Eg reyndi að ýta honurn fró
mér, eins og ég hefði aldrei séð
hann fyrr, og gefa honum um
leið merki um að þagna, ég væri
ekki ein.
Hann hélt bara áfram: „Ger-
ir ekkert tiL Hver er hún? Syst-
ir þín? Taktu hana bara með.
Það verða blá og rauð ljós og
við dönsum".
Mamma kannaðist við marihu-
ana, en hún vissi ekki, að ég
hafði reykt það í meir en ár.
Hún stökk upp: ,Viltu pilla þig
í burtu", sagði hún við þennan
kunningja minn. „Ef þú gerir
það ekki skal ég loka hana inni
þangað til hún er tuttugu og eins
árs, og koma þér í fangelsi".
Við komumst hvorki á bíó né
til að hlusta á Louis Armstrong
þann daginn. Þegar við komum
heim, sagði ég mömmu, að ég
hefði reykt marihuana í meira en
ár. —
„Þú hefðir áreiðanlega látið
heyra í þér, ef þú hefðir séð ein-
hverja breytingu á mér“, sagði
ég. „Það hefur þú ekki gert. Er
það ekki næg sönnun þess, að
mér hefur ekki orðið meint af
því?“
Hún vildi ebki hlusta, en
neyddist til þess.
Eg reyndi að segja henni, að
marihuana hefði ekki gert mér
neitt mein. Það væri bara áfall-
ið, að komast að þessu svona
snögglega, sem hefði gert hana
reiða. En hún trúði því, sern hún
hafði heyrt og lesið um áhrif
marihuana. Hún trúði því bet-
ur en sínum eigin augum. Hún
áleit, að ég myndi rata í vand-
ræði, og það væri allt sjálfri mér
að kenna, af því að ég væri veik-
lynd.
í fyrsta skipti sem pabbi heyrði
mig syngja sem stjörnuna á
skemmtistað í Harlem, urðu lika
ógurleg læti. Mamma var við-
stödd þetta kvöld, og sat við
annað borð. Hún drakk aldrei
dropa, en í þetta skipti braut hún
venjur sínar. Eg býst við, að
henni hafi alltaf gramizt, að all-
ir álitu að tónlistargáfur minar
væru komnar úr Holiday ætt-
inni.
Duke Ellington var þá nýbú-
inn að semja „Solitude", og eft-
ir að hún var búin að fá þrjá
sjússa stóð hún upp á þessum
skemmtistað í 139. götu, sagði
eitthvað um, að Billie væri ekki
eina stjarnan í fjölskyldunni, og
tók að syngja „Solitude", hárri,
skrækri barnsröddu. Það hljóm-
aði eins og einhver væri að
syngja ofan við raddsvið sitt,
en hún hélt út heilt vers, unz
allir í salnum voru farnir að
hlusta — meira að segja pabbi.
Pabbi hafði setið hinum megin
í salnum, en eftir að mamma var
búin að ‘halda þessa sýningu kom
hann yfir og settist hjá mömmu.
Mamma brosti til hans, eins og
hann væri eini karlmaðurinn í
heiminum. Og pabbi var afar
elskulegur.
.Eleanóra ætlar víst að verða
ein af stóru stjörnunum í skemmt
analífinu", sagði hann við
mömmu.
Mamma Ijómaði af stolti og
móðurást. Hún er þegar orðin
stór stjarna“, sagði hún.
Brosin, sem þau sendu hvort
öðru, voru meira en Fanny Holi-
day þoldi. Hún varð sjóðvitlaus,
og kom með miklum pilsaþyt yf-
ir til þeirra og sló tösku sinni í
bollinn á mömmu. Um leið Og
Fanny kom fyrsta högginu á
mömmu, rauk ég upp oig tók að
lumbra á henni. Pabbi reyndi að
skilja okkur en hann réði ekki
við neitt. Big Sid Catlett, hinn
frægi trommuleikari, var þarna
einnig, og hann reyndi að ná okk-
ur sundur, en réði ekki við okk-
ur heldur. Loks kom hann og
sagði okkur, að lögreglan væri
á leiðinni, stakk okkur mömmu
inn í leigubíl og sendi okkur
heim.
A þessum árum urðu allir
helztu viðburðirnir á glymfund-
um (jam session) einhversstað-
ar. Eg gleymi aldrei kvöldinu,
þegar Benny Goodman kom með
grindhoraðan, ungan strák með
sér, sem hét Harry James. Það
var eitt af þessum kvöldum, þeg-
ar allir virðast vera mættir: Roy
Eldridge, Charlie Shavers, Lester
Young og Benny Webster, svo að
nokkrir séu nefndir.
James var ekkert vingjarnleg-
ur í fyrstunni, eftir því, sem ég
man. Hann var frá Texas, og þar
líta menn á negra eins og skítinn
undir fótum sér. Það mátti sjá á
honum. Við urðum að venja hann
af því — og líka að kenna hon-
um, að hann væri ekki mesti
trompetleikari í heiminum. í því
var mikið gagn að Buck Clayton,
er mér hefur allta fundizt fall-
egasti maður, sem ég hef séð.
Hann blés hinum burtu með lúðri
sínum. Stíll Buoks var mildari
en allra hinna strákanna, og lík-
ari því, sem Harry James var
að reyna að gera. Það tók ekki
nema örfáar eyrnafyllir af leik
Buoks til að lægja mesta rostann
í Harry. Þegar hann var búinn
að fá þessa lexíu, var hann tíður
gestur.
Það var á einurn af þessum
fundum, sem ég kynntist fyrst
Lester Young. Allt frá því fyrsta
vissi Lester hve gott mér þótti
að hafa hann blásandi þessa
fallegu sóló á bak við mig. Þess
vegna kom hann, hvenær sem
hann gat á staðina, þar sem óg
söng, ýmist til að hlusta eða taka
sjálfur þátt í músíkinni. Eg
gleymi aldrei nóttinni, þegar Lest
er keppti við Chu Berry, sem var
talinn kóngur á saxófón um þetta
leyti. Hljómsveit Cab Calloways
var stærst, og í henni var Chu
Berry einna frægastur.
Svo stóð á, að Benny Carter
var að spila með Bobby Hend-
erson, undirleikaranum mínum,
þessa nótt, og með þeim var
Lester með litla gamla saxófón-
inn sinn, sem hann hélt saman
með teygjuböndum og límbandi.
Chu sat þarna, og allt í einu fóru
menn að deila um, hver gæti
blásið hvern sundur og saman.
Ætlunin var, að hleypa af stað
samkeppni milli Lester V>g Chu.
Benny Carter vissi, að Lester
var ágætur í svona keppni. Allir
aðrir voru fyrirfram vissir um
úrslitin: Þeir héldu, að Chu gæti
hreinlega blásið Lester út á götu.
Chu átti hlemmistórt og glæsi-
legt gullhorn, en var ekki með
það með sér. Benny Carter lét
það ekki aftra sér. Hann var eins
og ég, hann hafði trú á Lester.
Þess vegna bauðst hann til að
fara og sækja horn Chu’s, og það
varð úr.
Og þá gerði Chu sörnu skyss-
una og Sara Vaughan átti eftir
að gera móti mér, hann valdi „I
Got Rythm“, rétt eins og Sarah
valdi „I Cried for You“. Það var
það versta, sem hann gat gert
sjálfum sér. Lester hafði jafn
mikið dálæti á „Rythm“ og ég
á „I Cried“.
Hann blés að minnsta kosti
fimmtán kóra, hvern öðrum
fallegri, og engan þeirra eins.
Þegar sá fimmtándi var á enda
var Ohu búinn að gefast upp, á
sama hátt og Sarah var búin að
vera eftir þann áttunda hjá mér
í „Cried“.
Fylgjendur Chu’s voru þráir,
og þeim leið ekki sem bezt. Það
eina, sem þeir gátu sagt til að
hugga sig var, að Chu hefði meiri
tón. Hvern fjandann þeir áttu við
með því, hef ég »kki komizt að
ennþá. Hvað hefur styrkur tóns-
ins að segja þegar laglínan renn-
ur jafn dásamlega fram og hjá
Lester með öllum þessum sam-
hljómum iði og breytileik sem
fær mann bókstaflega til að taka
viðbragð af undrun? Ohu var
þroskaður maður sem gat fram-
leitt hinar mestu drunur, en
Lester ungur. Það er enginn kom
inn til að segja að allir verði
að fá fram sama tón eða tón-
styrkleika.
En allt þetta tal um mikinn
tón olli Lester áhyggjum mán-
uðum saman, og mér l'íka. Eg
sagði: „Láttu þennan skratta ekki
þyngja þig niður, Lester, láttu
þá ekki vera að gera grín að
3|Utvarpiö
Þriðjudagur 22. ágúst
8:00 Morgunútvarp (Bæn: Séra Jakob
Jónsson. — 8:05 Tónleikar. —■
8:30 Fréttir. — 8:35 Tónleikar.
— 10:10 Veðurfregnir).
12:00 Hádegisútvarp (Tónleikar. —
— 12:25 Fréttir og tilk.).
12:55 ,,Við vinnuna": Tónleikar.
15:00 Miðdegisútvarp (Fréttir. — 15:05
Tónleikar. — 16:00 Fréttir og
tilk. — 16:05 Tónleikar. — 16:30
Veðurfregnir).
18:30 Tónleikar: Harmonikulög.
18:55 Tilkynningar. — 19:20 Veður-
fregnir.
19:30 Fréttir.
20:00 Erindi: Borgarastyrjöldin á
Spáni (Vilhjálmur t». Gíslason
útvarpsst j óri).
20:25 Tónleikar: Kóratriði úr óperum
eftir Mascagni, Verdi. — Kór rík
isóperunnar í Stuttgart flytur.
20:45 Kvöldvaka Reykvíkingafélagsins
í umsjá Ævars R. Kvarans leik-
ara. Flytjendur auk hans: Séra
Bjarni Jónsson vígslubiskup,
Helgi Hjörvar rithöfundur, Þór-
hallur Vilmundarson prófessor,
Arni Öla ritstjóri, Kristinn Halls
son óperusöngvari, Guðmundur
Jónsson óperusöngvari og Gísli
Magnússon píanóleikari.
22:00 Fréttir og veðurfregnir.
22:10 Iþróttir (Sigurður Sigurðsson).
22:25 Lög unga fólksins (Guðrún As-
mundsdóttir).
23:15 Dagskrárlok.
Miðvikudagur 23. ágúst
8:00 Morgunútvarp (Bæn. — 8:05 Tón
leikar. — 8:30 Fréttir. — 8:35
Tónleikar. — 10:10 Veðurfr:).
12:00 Hádegisútvarp (Tónleikar. —
12:25 Fréttir og tilk.).
12:55 ,,Við vinnuna'* tónleikar.
15:00 Miðdegisútvarp. — (Fréttlr. —
15:05 Tónleikar. — 16:00 Fréttir
og tilk. — 16:05 Tónleikar. —
16:30 Veðurfregnir).
18:30 Tónleikar: Öperettulög.
18:55 Tilkynningar.
19:20 Veðurfregnir.
19:30 Fréttir.
20:00 Einleikur á píanó: Venti 'av
Yankoff leikur sónötu op. 22 í
g-moll eftir Robert Schumann.
20:20 Um heljarmenni: Stefán Jóns-
son og Jón Sigbjörnsson heim-
sækja Finnboga Bernódusson í
Bolungarvík.
20:45 Tónverk eftir tvð bandarísk tón-
skáld (Eastman Rochester hljóm
sveitin og Patricia Berlin söng-
kona flytja. Stjómandi: Howard
Hanson).
a) Essay nr. 1 fyrir hljómsveit
og Adagio fyrir strengjasveit
eftir Samuel Barber.
b) Fjórir söngvar eftir Richard
Lane.
21:20 Tækni og vlsindi; VI. þáttur:
Geislavirk efni (Páli Theódórs-
son eðlisfræðingur).
21:40 Íslen2k tónlist: Verk eftir Fjölni
Stefánsson, Magnús Bl. Jóhanns-
son og Þorkel Sigurbjörnsson.
22:00 Fréttir og veðurfregnir.
22:10 Kvöldsagan: „Ösýnilegi maður-
inn“ eftir H. G. Wells; XIX,
lestur og sögulok (Indriði G.
Þorsteinsson rithöfundur þýðir
og les).
22:30 Frá harmonikutónleikum í Stutt
gart í vor.
23:00 Dagskrárlok.
— Ég er búinn að gleyma hvað ég átti að kaupa, en
fyrir afganginn ætla ég að fá spýtubrjóstsykur!
HOLD IT
RIGHT . THERE /
WHAT TH' ?/
eOUNDS AS
THOUGH I HAVE
A VISITOR...
IVIOLD
GRASFKÆ
TIJNÞÖKIJR
■"ÉLSKORNAR
Símar 22322 og 19775.
ANDY/ OLD
HONKER/ WHAT
ACE YOU TWO
DOING OUT
HERE/ ,—■
heyrist einhver vera að | koma . . . Standið kyrr! Hvað' er?! Andy og Afi steggur, hvað I eruð þið að gera hér?