Morgunblaðið - 28.05.1964, Blaðsíða 16

16
MORGUN BLAÐIÐ
Flmmtudagur 28. maí 1964
Hugleiðingar um veðurfarið nd
— og tvær gamlar veðurfarsiýsíngar
EJÖRK, Mývatnssveit. — Nú höí
um við kvatt einn mildasta og
bezta vetur, er elztu menn muna.
Til marks um hlýindin hér fór
ísinn af Mývatni að þessu sinni
í byrjun apríl. Er það mjög
óvanaíegt. Síðustu dagar vetrar-
ins voru hér að vísu heldur sval
ir og norðlægir vindar blásið, en
úrkoma sáralítil, næturfrost nokk
ur stig en sólfar á daginn — er
því allur gróður hægfara mjög.
Að sjólfsögðu eru mörgum í
minni póskahretið síðastliðið vor
og það mikla tjón er af því
hlauzt víða. Við skulum vona að
við sleppum nú án þess að fá
langvarandi kulda, þrátt -fyrir
hlýindin í vetur. Ekki hefur það
alltaf farið saman, og engin al-
gild regla, þó stundum hafi kom
ið fyrir. Að vísu eru margir ugg
. andi nú um vor- og sumarkulda
og eru þar reynslunni rikari fró
s.l. ári. Nú höfum við heilsað
sumri. Vænta allir þess og vona
að það verði gjöfult og gott og
gróður mikill á jörð.
Nýlega las ég eftirfarandi veð
urlýsingu, þó hún sé raunar rúm
lega 230 ára gömui.
„Veturinn 1732—33 var einn
hinn bezti og ljúfasti er elztu
menn muna, einkum á Suður-
landi og Vesturlandi. Um mikinn
hluta vetrarins sást ekki snjór á
jörðu ^nema eina viku um þorra
komu. Sums staðar voru fáir dag
ar alla-n veturinn er nautpen-
ingi var ekki haldið til beitar og
vlða komu löm-b ekki í hús.
Vorið var einnig svo gott og
áfallalaust, að mjólkurkýr lágu
úti í fjórðu viku sumars, en tún
orðin slæg í fardögum, og mjólk
urpeningur fullgræddur".
Ég get hér annarrar veðurfars-
lýsingar er ég man vel, enda er
hún ekki nema 15 ára.
Veturinn 1949 var allbarður
með köflum, og þó alveg sérstak
lega vorið er varð hið harðasta
er komið hefur á seinni árum.
Þá var t.d. ekið á vörubílum eft
ir Mývatni á ís í maímánuði.
Þann 25. maí vorum við Pétur
Jónsso-n í Reyniihlíð á ferðalagi
frá Akureyri í vörubíl. Lögðum
þaðan upp tímanlega un. morg-
uninn. Veðrið á Akureyri var þá
hálf slæmt, norðan-bleytuhríð og
sýnilega að ganga upp. Á Vaðla-
heiði var líka mikil snjókoma og
skafrenningur. Þrátt fyrir það
gekk okkur saemilega í Possihól.
Veðrið hafði hert er á daginn
leið. Var sýnilegt að erfitt yrði
að komast yfir Fljótsheiði. Á
leiðinni var líka stórhríð, komn
ir mi'klir skaflar, og sá því ekk-
ert út úr augunum. Reyndum
við að moka okkur áfram, en
hægt miðaði. Fljótlega urðum
við gegnblautir og bætti það ekki
úr skák. Eftir fjögurra klukku-
tíma strit vorum við komnir
austarlega á há Fljótsheiði. Þar
sat bíllinn fastur í svo djúpum
og löngum skafli, að honum varð
ekki þokað, hvorki aftur á bak né
áfram. Var þvi ekki nema einn
kostur fyrir hendi, þ.e. að leggja
af stað gangandi til byggðar og
skilja bílinn eftir. Enda þótt við
værum stirðir til ga-ngs í vos-
klæðunum og ófærð inikil, náð-
um við niður í Breiðumýri um
kvöldið. Fengum við þar hinar
beztu viðtökur og gistingu um
nóttina.
Næsta dag var hríðarveður í
Reykjadal en stónhríð uppi á
heiði. Þá fengum við jeppa með
okkur upp i heiðina, ætluðum við
að kanna þann möguleika hvort
hægt yri að ná bílnum. Bkki var
viðlit að komast á jeppanum
nokkurn spöl. Fljótt sást að von
laust mundi með öllu að ná bíln-
um eins og sakir stæðu, enda var
hann að mestu fenntur í kaf.
Þótt okkur væri það nauðugt
að þurfa að skilja bílinn þarna
eftir, þá var ekki um annað að
gera. Héldum við því aftur nið-
ur af heiðinni. Að nokkrum tíma
liðnum féll ferð heimleiðis fyr-
ir okkur. Var það jeppi er flutti
lækni.
Vörubíllinn var sóttur inn ó
Fljótsheiði laugardaginn fyrir
hvítasunnu 5. júní. Fyrst varð
að moka frá honum, síðan var
honum ekið í slóð eftir trukka
sem þá höfðu undanfarna daga
verið í heyflutningum yfir heið-
ina. Hey voru víða farin að ganga
til þurrðar i héraðinu, sem von-
legt var I þeim harðindum sem
undanfarið höfðu gengið. í Mý-
vatnssveit var þá mjög fáu fé
búið að sleppa fyrir hvítasunnu
öðru en geldfé. Flest lambfé var
því í húsi og miklir erfiðleikar
við að hirða það. Vitað var að
nokkur gróður mundi kominn í
mellöndin, t.d. á Mývatnsfjöll-
um. Hins vegar var útiiokað að
koma þangað nokkurri skepnu á
Snjógöngin sem Mývatnsbændur mokuðu í júní 1949. Á mynd-
inni sést fjárflutningavörubill, sá hinn sami og gisti í skafli á
Fljótsheiði og um er getið í greininni. (Ljósm. KÞ)
bílum sökum snjóa S veginum.
Snjóýtur voru þá ekki fóanleg-
ar til að ryðja veginn. Ekki var
því annað fyrir hendi en safna
mönnum og freista þess að moka
veginn með skóflum. Reyndist
það þrautalendingin. í tvo daga
var unnið kappsamlega að snjó-
mokstrinum. Óhætt er að full-
yrða að ekki var legið á liði
sínu, enginn stóð með klukku í
hendi til að fylgjast með tíman-
um né hugsaði um daglaun að
kveldi. Allt var þetta sjálfboða-
vinna lögð fram til að bjarga
blessuðum skepnunum. Voru
menn glaðir að loknu vel unnu
verki, að vísu með smávægilega
strengi í handleggjum. Næstu
daga var svo farið að flytja féð
austur á fjöllin. Gekk það vel.
Kom líka fljótlega hinn lang-
þráði bati. Snjóinn tók upp og
grösin grænkuðu. ísinn tók af
Mývatni þetta sumar 18. júní.
Þær veðurlýsingar, sem ég hef
hér um getið að framan sýna í
fyrsta lagi, að árið 1733 var ein-
muna blíður vetur og vor og
sumarið raunar sums staðar líka.
Veturinn 1949 var harður með
köflum og vorið mjög hart. Við
gætum því nú fengið einmuna
gott vor og sumar eftir blíðasta
og bezta vetur.
Kristján Þórhallsson.
Rafmagnsvirki sækir mál
KVEÐINN hefur verið upp í
Hæstarétti dómur í máli, er Birg-
ir H. Valdemarsson, rafvirki, nú
til heimilis í Vancouver, Kananda
áður til heiir.ilis Tjarnarstíg 7,
Seltjamamesi, höfðaði gegn Raf-
magnsveitu Reykjavíkur. Krafð-
ist hann þess, að stefnda yrði
dæmd að viðlögðum dagsektum
til að endurgreiða inn á spari-
sjóðsbók stefnanda í Útvegsbanka
íslands tryggingarfé stefnanda
kr. 3.000.00 auk vaxta og enn-
fremur, að stefnda yrði gert að
greiða stefnanda miska og skaða-
bætur að upphæð kr. 25.000.00
sem bætur fyrir miska og tjón
af þeim álitshnekfci, er hann
taldi sig hafa fegið við það, að
rafmagnsstjóri lagði til við bæj-
arr-áð með bréfi þ. 10. júlí 1957,
að stefnandi yrði sviptur löggild-
ingu sem rafmagnsvirki. Hann
krafðist og vaxta og málskostnað-
ar.
Málavextir eru sem hér segir:
Hinn 1. marz 1954 afhenti steín
andi Rafmagnsveitu Reykjavíkur
sparisjóðsbók við Útvegsbanka
íslands með innistæðu, er nam
kr. 3.000.00 sem tryggingu fyrir
því, ag hann uppfyllti skyldur
sínar sem löggiltur rafmagnsvirki
hér í bæ og mun löggilding hans
þar með hafa tekið gildi. Hinn 14.
september 1954 sótti stefnandi
um leyfi RR til að leggja raf-
lagnir í hús byggingarsamvinnu-
félags prentara nf 54, 56, og 58
við Hjarðarhaga hér í bænum.
Daginn eftir var stefnanda veitt
leyfið, en samkvæmt því skyldu
lagnirnar að öMu leyti gerðar
samkvæmt reglum um rafmagns-
lagnir í Reykjavík. Stefnandi
hafði stofnað firrnað Rafleiðir s.f.
ásamt Tryggva Arasyni, en skv.
tilkynningu dags. 7. apríl 1956
gekk stefnandi úr firmanu þann
dag, en Tryggvi rak firmað eftir
það einn og á eigin ábyrgð undir
nafninu Rafleiðir.
Við athugun, sem starfsmenn
Rafmagnsveitu Rv.kur gerðu á
raflögn hússins nr. 54 við Hjarð-
arhaga Þ- 2. nóv. 1956 fundu þeir
ýmislegt, er þelr töldu brot á
reglugerg Rafmagnsveitu Reykja
víkur, reglugerð um raforkuvirki
svo og brot á löggildingars'kil-
•yrðum rafmagnsvirkja. Með bréfi
dags. þ. 7. nóv. 1956 kærði raf-
magnsstjóri af þessu tilefni þá
stefnanda og greindan Tryggva,
aðallega báða, en til vara stefn-
anda þar sem rafmagnsstjóri taldi
hann bera ábyrgð á lögninni. í
sakadómi Rvíkur lauk málinu á
hendur stefnanda með áminn-
• en bæjarráð frestað ag taka af-
j stöðu til hennar. Hafði fregn um
þetta birzt í einu dagblaða bæjar
' ins.
Niðurstöður málsins urðu þær
sömu í héraði og fyrir Hæsta-
rétti.
Segir svo m.a. í forsendum að
dómi Hæstaréttar:
Þ-tTTIR U /VI DOfVI SMAL

ingu, en Tryggvi Arason var
dæmdur til að greiða kr. 1.000.00
í sekt.
Ramagnsveitan ritaði þ. 12.
febrúar 1958 stefnanda bréf, þar
sém honum var tjáð, að farið
hefði verið fram á það við
j Tryggva Arason, að hann lyki
j umræddu verki og lyki við úr-
bætur, sem vinna þyrfti, en þessu
J hafði ekki verið lokið, þrátt fyrir
i rýmilegan frest. Síðar segir í
J bréfinu: ,,Þar eg hér er um á-
j kvæðisvinnu að ræða og þér
j undirritið samninginn við bygg-
I ingarfélagið, tilkynnum vér yður
I hér með, að vér munum láta
! ljúka þessu verki á yðar og
Tryggva kostnað, þ.e. greiða kost-
naðinn af tryggingarfé yðar
j beggja, að svo miklu leyti sem
það hrekkur til”.
Meg bréfi þ. 3. júlí 1958 til-
kynnti RR stefnanda, að skv. 16
gr. iöggildingarskilyrða rafvirkja
hafi tryggingarfé hans verið
tekig til að greiða kostnað við að
ljúka raflögn samkvæmt athuga-
semdum í nefndum húsum.
Stefnandi mótmælti töku trygg-
ingarfjárins og áskildi sér alJan
rétt til bóta úr hendi Rafmagns-
veitu Rvíkur fyrir tjón og álits-
spjöll, er hann hefði orðið fyrir
vegna aðgerða hennar í málinu,
en með rafmagnsstjóri hafi gert
tillögu um það til bæjarráðs, að
stefnandi yrði sviptur löggildingu
„ Hinn 15. septemiber 1954
veitti stefndi, stefnanda sam-
kvæmt umsókn hans leyfi til að
leggja rafmagnslagnir í húsin nr.
54, 56 og 58 við Hjarðarhaga í
Reykjavík. Tók (stefandi) þar
með á sig gagnvart stefnda verk-
ábyrgð samkvæmt löggildingar-
skilyrðum rafmagnsvirkja á orku
svæði Raímagnsveitu Reykjavjk
ur frá 28. sept. 1951 og reglugerð
um raforkuvirki nr. 61/1933, sbr.
ein'kum 143 og 144 gr. hennar.
Er reglugerðin sett skv. lögum
um raforkuvirki nr. 83/1932, en
í stað þeirra laga eru nú komin
roforkuilög nr. 12/1946 og hefur
reglugerðarákvæðið stoð í 20. gr.
þeirra. Því fer fjarri, að (stef-
andi) hafi verið leystur undan
framangreidri verkábyrgð, þó að
hann hafi hin 5. nóvember 1958
tjáð forstöðumanni innlagnadeild
ar stefnda munnlega, að tiltek-
inn rafvirki mundi ljúka verkinu
og forstöðumaðurinn ritað um
það athugasemd á umsóknar og
leyfisskjal (stefnanda). Hafði
stendi bæði rétt og skyldu til að
bæta úr þeim frámunalega og
hættuiega vanbúnaði á verkinu,
sem kom í ijós við athugun eftir-
litsmanna. Var stefnda og heimilt
að nota tryggingarféð til að bæta
úr göllum.”
Niðurstaða málsins varð því sú,
að Rafmagnsveita Reykjavikur
var sýknuð af kröfum stefnanda
í málinu.
Frk. Vestergaard
í Sorö húsmæðra-
skóla látin
ELISABETH Vestergaard, for-
stöðukona húscmæðraskólans á
Sorö í Danmörku er nýlátin, 80
ára að aldri. Frk. Vestergaard
veitti yfir 10 þús. ungum kon-
um kennslu í
hússtjórnar-
fræðum þau 47
ár sem hún rak
Húsmæðra-
skóilann í Sorö,
þar á meðal fjöl
mörgum ís-
lenzkum stúlk-
um. Voru ár-
lega margir ís-
lenzkir nemendur í skóla henn-
ar, en hún hafði sérstakt dá-
læti á íslandi, og var m. a.
heiðruð með Fálikakrossinum
fyrir störf sín í þágu íslands.
Elisabeth Vestergaard keypti
33 ára gömul Sorö húsmæðra-
skólann, sem brátt varð kunn-
ur um öll Norðuriönd. Hún var
brautryðjandi á mörgum svið-
ura, varð t. d. fyrst til að setja
upp barnaheimili í sambandi
við húsmæðraskóla, til að veita
nemendum tækifæri til að læra
meðferð barna ásamt öðrum fög
um. Hún rak skóla sinn fram í
andlátið. í blaðaviðtali sagði
hún einhverju sinni: — Ég dreg
mig ekki í hlé fyrr en ég verð
borin út úr skólanum. Og það
stóð frk. Vestergaard við. Fram
á síðustu stundu tók hún þátt
í hverju viðfangsefni, sem
leysa þurfti í hennar stóra skóla.
Tímaritið „SKAK“
komið út
BLAÐIÐ birtir fjölmargar skák-
ir frá Alþjóðaskákmótinu £
Reykjavík í vetur, og eru sumar
þeirra með greinagóðum skýr-
ingum eftir hina erlendu meist-
ara. Þá eru birt úrslitin á Skák-
þingi Reykjavíkur í vetur og
fleiri innlendar skákfréttir. Þá
eru í ritinu erlendar skákfréttir
o. fl.
Góð gjöf til
Hólodómkirkjn
SÓKNARNEFND Hólasólcnar f
Hjaltadal hefur borizt eftirfar-
andi gjafarbréf frá eftirlifandi
eiginkonu Ásmundar Jónssonar
skáldis frá Skúfsstöðum, rú Irmu
Weile Jónsson:
„í minningu um eigimmann
minn, Ásmund Jónsson skáld frá
Sikúfsstöðum, sem iézt 18. sept.
1963 í Reykjavík, — og föður
hans Jón Sigurðsson, bónda á
Skúfsstöðum, færi ég sóknar-
nefnd Hóladómkirkiu tvo bronce
stjaka sem gjöf frá mér. Eru
þessir gripir dýrmætir ættargrip
ir úr fjölskyldu minni og nær
200 ára gamlir. Megi blessun
Guðs fylgja þessari gjöf um ó-
komna tíma, Hóladómkirkju og
sóknarbörn-uim hennar.
Vinsamlegast og virðingarfyilst
Irma Weile Jónsson”.
Gjöf sú, sem nefnd er í bréfi
þessu, hefur verið móttekin og
henni komið fyrir í Hóladóm-
kirkju. Voru ljós tendruð á stjök
unum í fyrsta sinni í kirkjunni
við útför Ásmundar heitins. —•
Þetta er vönduð og falleg gjöf,
sem ber í senn vitni um ræktar-
semi við minningu hinna látnu
feðga og hlýjan hug til hininar
gömlu sóknarkirkju þeirra, Hóla
dómkirkju. Viljum við fyrir
•höind okkar og safnaðar Hóla-
sóknar, færa frú Irmu Weile
Jónsson hugbeilar þaikkir fyrir
þessa fallegu gjöf og þann hug
sem hún ber vitni um. Guð
blessi góðan gefanda og minn-
ingu þeirra, sem gjöfin er helg-
uð.
Sóknarnefnd Hólasóknar. )