Morgunblaðið - 24.01.1965, Blaðsíða 21

Sunnudagur 24. Jan. 1®65
MORGUNBLAÐí3
21
— Skólakerfið
og framtíð þ ess
Framhald af bls. 12
ara, þá hafa þeir farið þang-
að, sem betur er greitt, jafn-
skjótt og tækifæri hefur
boðizt. Þess vegna er það
okkar ha.gsmunamiál, að
laun kennara verði ekki
miðuð við stig — heldur
menntun. Mesti hörguil ' á
kennurum er í náttúrufræð-
um. Hás.kólinn h.efur brugð-
izt því, að sjá mönnum í
þeirri grein fyrir m-enntun.
Þeim sem stundað hafa nám
í náttúrufræði býðst svo
margt annað, sem er betur
launað en kenn.slustörf, en
flestir fara í rannsóknar-
störf.
Við ræddum um fyrirkk»mu
lag prófa, en einkum bar
miðsvetrarpróf á góm.a.
— Prófin hafa verið mjög
viðamikill þáttur í skóla-
náminu, sagði Jón, og mun
láta nærri að Va af kennslu-
tímabilinu fari í þau hverju
sinni. Saimkvæmt ósk
f ræðslusk rif s tof un nar voru
það tilmæli tiL skólanna, að
þeir gerðu nú tilraunir með
að sleppa miðsvetrarprófum..
í stað miðsvetrarprófs skyldu
kennarar gefa nemendum
einkum og er þeim í sjálfs-
vaild sett, nvernig þeir finna
hana. Skoðanir eru skiptar
um það, hvort feila beri nið-
ur miðsvetrarpróf, — sumir
kennarar eru því fylgjandi,
aðrir sjá eftir þessum próf-
um. Hér í skóla er miðsvetr-
arprófum sleppt að þessu
sinni, • en einhverjir skóilar
munu hafa þau. Við gerðum
í fyrra eins konar tilraun
með þettia, þannig að við
lögðum próf fyrir nokkra
befcki, án þess að þeir vissu
af fyrirfrani. Síðan bárum
við niðurstöður þeirra prófa
saman við niðurstöður miðs-
vetrarprófs og útkoman varð
mjög svipuð. Við gefum Wka
vetrareinkunnir hér, sem
gilda móti prófseinkunn að
vori. Er sú einkunn þá reikn
uð að %.
★ VINNA MEÐ NAMI
VARHUGAVERÐ
— Þess hefur orðið vart,
Jón, að margir nemendur
stunda vinnu ásamt náminu.
Er það réttlætanlegt?
— Alls ekki. Námið er
vinna, sem krefst síns á-
kveðna tíma. Fyrir þann,
sem á annað borð stundar
námið, er vinnuuaigurinn
langur. Sumu fólki finnst
reyndar ekkert við það að
athuga, þótt krakkar vinni
með náminu, en ég tel siikt
mjög varhugavert, þar sem
það hiýtur að koma niður á
náminu. Með öðrum þjóðum
er lagt blátt bann við
siíku. Sém betur fer hefur
þetta heldur minnkað á síð-
ustu árum, enda hafa skól-
arnir bent á þetta.
— Er ekki æski.'egt, að
íJott samstarf sé milli skól-
anna oð aðstandenda nem-
enda?
— Jú, 1 þvf sambandi má
nefna foreldradag, sem verið
hefur nokkur ár. Er áreið-
anlegt, að enginn vildi missa
af þeim degi. Þessi dagur er
haldinn hjá okkur seinast í
janúar, sagði Jón að lokum.
★ MARKÚS ÖRN
ANTONSSON
MENNTASKÓLA-
NEMI
í örstuttu máli vil ég
leggja áherzlu á þetta:
1) Að gerðar verði meiri
kröfur til nemenda í fyrstu
bekkjum gagnfræðastigsins
og þeim kenndar vinnuað-
ferðir, er kynnu að létta
þeim róðurinn, þegar hafið
er nám í menntaskóla cig síð-
ar háskóla. Eins og málum
er nú háttað, hafa allsæmi-
lega greindir nemendur lítið
að sækja í fyrsta og annan
bekk gagnfræðaskóla, en
venjast aftur á móti óþarfa
þægindum, sem ekki þekkj-
ast t.d. í mienntaskóla,
2) Að landspróf hverfi úr
sögunni, en í þess s-tað komi
inntökupróf í þá akóía, er
haifa það að inntökuskilyrði,
og nemendur fái strax tæki-
færi til að velja milli
tvegigja eða þriggja deilda í
menntasiklólum.
3) Að auka beri val náms-
greina í menntaskólum og
próf í fyrstu bekkjum
Menntaskólanna. Lands-
próf hafa oft komið í veg
fyrir að svokölluð „mála-
séní“ eða „stærðfræðiséní“
gætu notið þeirrar menntun-
ar, sem þau höfðu hug á að
afla sér. Það er alkunna, að
a.hliðia námahæfileikar eru
ekki ailtaf fyrir hendi og
því finnst mér ranglátt að
bundinn sé endi á námsferil
hæfileikamanns, sem mikils
væri af að vænta við vísinda
störf t.d., þó að sá hinn sami
kunni t.d. ekki að stafsetja
ensku. Nú kynni einhver að
haida því fram, að með þessu
móti væri stuðlað að mynd-
un hópa sérhæfðra aðila, sem
ekkert kynnu og 1 ekkert
vissu utan sinnar ákveðnu
starfsgreinar. Vissulega er
það rétt, að hin svokallaða
alhliða uppfræðsla, sem hef-
ur verið í höndum mennta-
skóíjanna yrði úr sögunni. En
hvort er skynsamdegra að
verja námstímanum í
menntaskóla til þekkingar-
auka í ákveðinni grein eða
hlau-pa úr einu í annað, taka
lokapróf í sumum greinum á
mið.j urn, námstíma.num oig
láta þær þar með sigla sinn
sjó? í máladeildum mennta-
skólanna er stúdentspróf í
efnafræði tekið í fjórða bekk
og í stærðfræði ári síðar.
Eftir það koma þessar grein
ar ekki lengur við sögu, en
rannsóknir liafa leitt í ljós,
að án endurnýjunar tekur
kunnátta að gufa upp að sex
mánuðum liðnum.
Um aðra einstaka liði
námstiiihögunar í mennta-
skóla segi ég það eitt, að all-
ir hafa einhverjar óskir þar
að lútandi og aimennt eru
menn ósparir á gagnrýni.
Nemendur liafa haft spurnir
af eða kynnzt af eigin raun
niámi í svipuðum stofnun.um
erlendis og skilja því hversu
mikilla úrbóta er þörf. En
hér eiga skólar við húsnæð-
isvandamál að etja og meðan
þau eru ekki leyst er vart
við miklum nýjungum i
kennsluháttum að búast.
Skólayfirvö din hafa ekki síð
ur en nemendur fylgzt með
fraimförum, og þegar hús-
næðisvandamál leysast er
fyrst einhverrar nýbreytni
að vænta.
UM ÞESSAR mundir er
veriff aff vinna að endur-
skoðun löggjafar um mennta
skólastigiff hér, eins og
raunar víffa í nágrannalönd-
unum. Hefur veriff sett á
laggirnar sérstök nefnd,
menntaskólanefnd, sem vinn
ur að þessum málum.
í þessari nefnd eiga sæti:
Kristinn Ármannsson, rektor
Menntaskólans í - Reykjavík,
Jóhann Hannesson, skóla-
meistari Menntaskóíans að
Laugarvatni, Þórarinn
.Björnsspn skóilaméistari
Menntaskóians á Akureyri,
Ármann Snævarr, háskóla-
rektor, Broddi Jóhannesson,
skólastjóri KennaraskóLians
dr. Jón Gíslason, skóiastjóri
Verzlunarskólans og Birgir
Thorlacius, ráðuneytisstjóri
Formaður nefndarinnar er
Kristinn Ármannsson, en rit-
ari Ámi Gumn&rsson fulltrúi.
Við inntum Kristin Ár-
mannsson, rektor, tíðinda af
störfum nefndarinnar. Hann
sagði, að nefndarstörf hefðu
góngið fremur seinlega
framan af, þar eð margir lið-
ir hefðu þurft athugunar við.
í ágúst s.l. komst veruiegur
skriður á málið, þá Waru ýms
ar athuganir gerðar og
kosnar tvær undirnefndir.
— Við byrjuðum á því að
afla okkur upplýsinga frá
öðrum löndum, sagði rektor,
og reyndum að kynna okkur
sem bezt viðhorf Norður-
landa.þjóðanna, Breta og
Þjóðverja til þessara mála,
en á Norðuilöndum er ný
löggjöf nú á döfinni.
Fjölbreyttara nám.
Yfirleitt ganga breytingar
í þá átt að gera námið mun
fjölbreýttara, jafnvel víkka
það eitthvað og má þá nefna
það sem Breta.r kaila „Com
prehensive Sehclols“ — en
siíkir skólar spanna yfir
meira en áður befur þekkzt,
— það eru mennitasfcólar
með kennaradeild, tækni-
deild og verzlunardeiid.
Svíar hafa einnig tekið upp
slíkt fyrirkomiulag, en ekfci
mun verða farið inn á þá
braut hér, þar sem sérskól-
ar eru fyrir hendi.
Annars vil ég taka það
skýrt fram, sagði rektor, að
þessi mál eru enn alveg í
deiglunni hjá okkur. Við
bíðum eftir reynzlu frá öðr-
um Nor'ðurlöndum, en eftir
eitt eða tvö ár á ný löggjöf
að verða komin til fram-
kvæmda hjá Svíum og Dön-
um, en nokkru síðar hjá
Norðmönnum. Þess má geta,
að Norðmenn hafa talað um
að samræma löggjöfina fyr-
ir mennitaskóíastigið á Norð
urlöndunum, en þetta mun
verða rætt á næsta fundi
N orðurlandaráðs.
í Nloregi og Danmörku eru
menntaskólar einu ári skem-
ur en hérlendis, þar útskrif
ast sitúdentar 19 ára gamlir.
Lækka ber stúdentsaldurinn.
Við spurðum rektor, hvort
hann teldi að lengja bæri
árlegan skólatíma, til þess
að stúdentar gætu fyrr hafið
háskólanám.
— Um þetta atriði eru
mjög Sikiptar skoðanir. Að
minni hyggju er mar.gt gott
við hin löhgu sumarleyfi.
Það verður að taka tillit tiil
þess, að okkar þjóðfélags-
hættir eru á nokkurn annan
veg ' en nágranniaiþjóðanna.
Ég tel mjög æskilegt, að
nemendur kynnist sem flest-
um hliðum þjóðfélagsins við
störf á sumrin. Hitt er svo
annað mál, hvort ekki mætti
haga svo til, að minni tími
færi í prófin -— að náms-
tímabilið gæti með því móti
orðið lengra hverju sinni.
Hvað sem því líður, tel ég
að læfcka beri stúdentsai'dur
inn hér. Þætti mér ráðlegt
að hefja kennslu erlendra
mála fyrr, — strax á bama-
sfcólastiginu mætti byrja að
kenna dönsfcu og ensku, eins
og tíðkaðist í gamila daiga,
þegar ég var í bamaskóla. Þá
lærði ég dönsku fyrst 11 ára
og ens'ku 12 ára. Reyndar
eru gerðar tilraunir í þá átt
núna í beztu bekkjum
barnaskólanna.
Við spurðum, hvort ekki
kæmi hér til greina, að
d raga þá nemendur fyrr í
dilka, sem hyggja á lang-
skólanám.
— Það er nokkuð álita-
mái', hvort flytja beri þrosk-
aðri nemendur upp tii þess
að stytta þeim leið á náms-
brautinini. Margir hallast að
því, að líkaimlegur þroski
þeirra þoli ekki flutning
milli bekkja, en hins vegar
sé heppilegt að fjölga ver'k
efn-um fyrir duglegri nem-
endur.
* FLEIRI DEILDIR
—Er fyrirhugað að fjölga
deidum við menntasfcóiana?
— Jú, það hefur komið til
tals að stofna náttúrufræði-
deild og þjóðfélagsdeild.
Einnig hefur verið um það
ræitt, að greina máladeild í
fommáladeild, þar sem aðal
áherzlan yrði lögð á latínu
(og grísku) og nýmáladeilld,
þar sem nýju málin væru
kennd. Mætti í þeirri deiid
og reyndar í öiium' deildum,
hugsa sér ensku og dönsku
sem skyldugreinar, en síðan
mætti velja á milli annarra
tunguimála. Kjöngreimar tíðk
ast mjög í nágrannalöndun-
um, en slíkt fyrirkomulag
hér mundi óneitanlega
kalla á aukinn kostnað, auk-
ið kennaralið og aukið hús-
rými.
S.l. suimar kynnti ég mér
skólamád í Englandi og kom
þá m.a. við í efsita bekk
menntaskóla eins. Það vakti
athygli mína, að aðeins sex
nemendur voru viðstaddir,
en þeir voru í grískutíma.
Ég spurði kenmarann, hverju
þetta sætti og þá kom á
daginn, að sex aðrir voru í
listasöigu og aðrir nemendur
í öðrum tímum, en alls voru
í bekknum 30 nemendur.
Þarna tíðkaðist sem sagt
kj örgreinaf yrirkomulagið.
Enn má nefna fyrirkomu-
lag, sem nefnt er „fagklass-
er“. Þá koma nemendur til
kennarans — gagnstætt því
sem tíðkaist. Kennararnir
hafa þá sérstaka-r stofur til
umráða, þar sem þeir kenna
sína námsgrein, — en
kennslustofan er sérstaklega
gerð fyrir viðkomandi náms
grein og búin öllum nauð-
symlegum hjálipargögnum.
Þessi háttur er sóttur til
Bandaríkjanna, en Bretar
hafa einnig tefcið hann upp.,
Þar sem þetta tíðkast, er í
sbólanum nokkurs konar
miðstöð eða „central", þar
sem nemendur koma fyrst
við, þegar þeir ko-ma í skól
ann, en þar geyma þeir sínar
kennsluþækur, sem þeir
þurfa ekki að nota o. fl..
Um þetta fyrirkomulag eru
skiptar skoðanir, enda hefur
það í för með sér mikið
flakk.
Enn um húsnæffisir.íl.
Við víkjum nú að húsnæð
isimálum Menntasfcólans og
spyrjum, hvort ekki muni
reka að því í samræmi við
breytta kennsluháttu, að
kennsla falli niður í gam,.a
skólahúsinu.
Rektor sagði, að með ný-
byggingum a Menntaskóla-
lóðinni væri tryggt, að skóla
hald yrði par áfram. Þar sem .
gamla leikfimisfaúsið er nú,
mun annað nýtt rísa og í
kjallara þeirrar byggingar
verður aðstaða til ýmiss kon
ar starfsemi. Skólabygging-
ar eru fyrithugaðar upp að
lóðunum neðan við Þing-
holtsstræti.
Að lokum spurðum við
rektor, hvernig ástandið í
húsnæðismálum yrði næsta
haust.
— Við vonum, að fyrsti á
fanginn við skólabygging-
una í Hamrafaiiíð verði þá
kominn i gagnið. Verði sú
ekki raunin, blasa við mikl-
ir erfiðleikar.
★ STEINAR J.
LÚÐVÍKSSON
KENNARASKÓLA-
NEMI
A öllum tímum hefur
„fýsnin til fróðleiks og
skrifta“ veriff grunnmúruð í
effli mannsins, en þaff er ekki
fyrr en fyrir tiltölulega fá-
um árum sem íslendingar aí-
mennt fengu tækifæri til aff
líta upp úr brauffstriti sínu
og sinna þessum hvötum. ís-
lenzkt þjófffélag hefur þró-
azt úr fátækt og einhæfum
atvinnuvegum upp i almenna
velmegun og ■ f jölbreytni í
atvinnulífi. Á sama hátt hafa
tækifæri til menntunar þró-
azt úr grútartýrulærdómá í
fjósum upp í sérmenntun viff
hagstæð skilyrffi viff hér-
lendan Háskóla eða viff er-
lenda. Þaff er farið aff setja
bókvitið í askana.
íslenzkuim fræðsliu og
menntamálum er nú fundið
margt til foráttu. Þau eru
talin sböðnuð og úrelt. Ef til
vilíi er þetta ekfci að ástæðu-
lauisu, þótt á þessu sviði, sem
öðrum, sé alltaf hægara að
benda á galla og ókosti held-
ur en leiðir til úrbóta. Vissu-
lega ber okkur að vera vel
vakandi á verðinum. Læra af
eigin reynslu og reynslu
annarra þjóða og hagnýta
okkur hana eftir beztu getu.
Eitt atf frumskiiyrðum þess
að fræðsilumál geti verið í
viðiunandi horfi, er að til séu
Framhald á bls. 25.