Morgunblaðið - 24.06.1965, Blaðsíða 11

mmmtutíagur 24. júnl 1965
MORGUNBLAÐID
11
„Vísindin og landbúnaðurinn“
tTT af blaðasferifum, sem or?-
ið hafa að undanförnu um lanri-
búnaðarmál, vil ég undirritaSur
leyfa rsnér að gera eftirfarandi
athugasemdir:
Strax og grein „vig" birtist i
Morgunblaðinu, þ. 25. f.m. sJirif-
aði ég niður nokhrar athuga-
eemdir, sem ég hugðist fá birt-
«r í biaðinu þá þegar og f»ér
fylgja undir nafninu „Sannleik-
Uiinn og ekkert nema sannieik-
'urinn." En áfrannbaidandi blaða
•krif, sem leiddu af sér breytt
viðhorf, urðu þess vaklandj að
ég taidi ekki að greinarkom
«nitt ætli erindi í biaðið að svo
Stödidu. En grein Stefáns Aðal-
eteinssonar „Vísindin og iand-
búnaðurinn“, sem birtist í Morg-
unblaðinu þ. 12. þ.m., hefur gef-
ið tilefni til nokkurra áréttinga
og athugasemda. Því finnst mér
tiiíða að ljóst komi fram viðihorí
mitt í þessum málum.
,^annEeikurínn
og ekkert nema
sannEeikurínn44
Þriðjudaginn 25. þ.m. birtist
grein eftir „vig“ í Morgunbiað-
inu, sem bar ofanskráða yfir-
■krift. Tilefni greinarinnar er
tn.a. yfirprentuð grein, siern birt-
ist í 4. lölubJaði Búnaðarbiaðs-
ins þ. árg. Fyrirsögn þeirrar
greinar var: „Til hvers eru til-
raunir?"
I»ar sem sauðfjárráðunauta'r-
«mbætti Búnaðarfélags íslands
fiéttast nokkuð inn í þessi skrif
og „vig“ óskar eftir svörum
forsvarsmanna, skaJ bent á eft-
irfarandi: Yfirpréntaða greinin
1 Búnaðarblaðinu — sem „vig“
kallar ýmist „gestaþraut“, „felu-
grein“ ©g „krossgátu" í grein
si«ni — mun að ölium líkind-
um haía verið sett þar af vangá.
Stefán Aðaisteinsson hefði ef-
laust haft eirrarð til þess að
birta hana, hefði hann kært sig
ur«. En vegma þess, aS Stefán
befir ekki viijað greinarkornið
í biaðið befir hún verið yfir-
prentuð. t»að er alis ekki víst,
eð „vig“ geri Stefáni Aðalsteins
«yni eins mikinn greiða með því
að ráða krossgá tuna, eins og
hann Jætnir í skína. Gneinin er
•Ú nilega skrifuð fyrir aillögnu
eíðan, minnsta kost: áður en
failþungi diika var kunnur s.I.
haust, sem reyndist sá hæsti
tia-st iiðin sex ár, og áður en
fyrir lá uppgjör á afurðasemi
bálappadætra fæddra 1962, sem
lógu i afurðum áiíka mikið und-
ir meðaltali, eias og eldri árgang
ur lá yfir.
„Vig“ virðist ekki vera kunn-
wgur störfum Stefáns Aðalsteins
sonar eða hafa lesið mikið eft-
ir hann, ef hann álítur, að hann
sé að bjarga frá gleymsku mik-
ilvægu máiefni með því að birta
„felugreinina", Efini greinarinn-
ar hefir Stefán margsinnis rætt
bæði í ræðu óg riti, án „að-
gerða“ eða viðurlaga, því sem
betur fer hafa menn enn skoð-
ena-, mál- og ritfrelsi í landi
voru. „Vig“ segir: „Það er krafa
|>eirra, *sem bera hag landbún-
aðarins fyrir brjósti, að starf-
•emi þessi sé upprætt og þeir,
*em að henni standa dregnir til
ébyrgðar". Ef til ábyrgðar kem-
Ur út af grein ,,vig“, mun hann
Eeta ráðið í, hver er „ábyrgur"
fyrir þeim skrifum. Vonandi
gefst „vig“ tími til þess að
feynna sér „siða.reiglux" blaða-
•nannsins, áður en hann öðru
einni, þyriar upp siíku mold-
Viðri, því ýmsum virðdst viiiu-
gjarnt í slíku mistri. Ég er ai-
Veg sarmmála „vig“ um það, að
Búnaðarfelagi íslands ber að
éúika það, sem bezt og réttast
er talið á hverjum tima, í þeim
Baálefnum, «r varða sauðfjár-
ræktina og landibúnaðiim yfir-
leitt, og féiagið mun gera það
nú og framvegis, eins og gert
hefir verið til þessa.
26. maí 1965.
Arni G. Pétursson,
sauðfjárræktarráðunautur
Búnaðarfélags íslands
9Vísindin og
límdbúnaðurinn4
Ég lít svo á að það sé ékfei til
framdráttaT landbúnaðarmálum
hér á landi, að fagmenn hans
standi í opinberum blaðaskrif-
um. Bn grein Stefáns Aðaisteins
sonar, „Vísindin og landbúnað-
urinn“, gefur tilefni til þess, að
sum atriði greinarinnar verði
skoðuð frá fleiri hiiðum, elia
mundi það geta vaidið misskiln
ingi þeirra manna, sem ekki eru
kunmugir þessum málum. Ég
læt liggja milli hluta allt sem
við kemur samstarfi dr. Hall-
dórs Pálssonar, búnaðarmála-
stjóra, og Stefáns Aðalsteins-
sonar, enda er ég þeim málum
ekki gagnkunnugur. En dr. Hall-
dór Pálsson mun eflaust svara
þeim atriðum, ef honum finnst
ástæða til. En sem stend-ur er
búnaðarmálastjóri staddur er-
lendis á fundum búfjárræktar-
sambands Evrópu og ekki væmt-
aniegur heim aftur fyrr en
seinni hluta þessa mánaðar. En
hitt má Stefán vita að sjaidan
veldur einn, þegar tveir deiia.
Stefán teiur það „aðgerðir
gegn sér“, ef menn hafa aðrar
skoðanir en hann á máiunum.
En hvað kallar hann það, þegar
hann er á ©mdverðri skoðun við
aðra og hefur gagnrýnt störf
þeirra í ræðu og riti næstliðin
þrjú, fjögua- ár, er það ekki at-
hugavert?'
Ég svaraði Stefáni sem fræði-
manni Hieð grein í Prey á s.l.
sumri út af bugieiðingum hans
um rýrð fjárins í Keldulhverfi.
Það kaliaði Steílán „aðgerðir
gegn sér“ og „ohróðursgrein“
og svaraði í sörou mynt, þé með
þeim frávikuna að koma ekkert
inn á þau atriði. sem ég tók til
meðferðar í minni grein, heldur
skrifaði hann um ailt önnur pfni
þvi óviðkomandi á þann veg eins
og hann væri að svara mér um
þau atriði, sem altc ekki höfðu
verið til umræðu á milium okk-
ar áður og voru ekki tiiefni tii
greinar mir.nar eða minnst á
þau þar. Ég hafði svo persónu-
legt saimtal við Stefán út af þess
um skrifum hans og kvaðst hafa
áljtið hann fræðimann og kynni
því illa þessum blaðamannatón,
Stefán sagði að biaðamannatónn
inn gæ-ti stundum veráð væn-
legri til árangurs. Eftir þau um-
mæii hans sá ég ekki ástæðu til
að rökræða við hann í íagiegum
blöðum. Og eins og ég hef áð-
ur tekið fram finnst mér ekki
sæmandi að ræða þessi mál í
dagblöðum, þótt ég hafi gert
þessa undantekningu nú vegna
síðusíu greinar hans.
Stefán segist í óieyfi hafa tek-
ið til uppgjors skýrsiur, sem til-
heyra Búnaðarfélagi ísiands, og
þar ktwni í 3jós að tveir af þrem-
ur hrútum, sem hlotið hafa I.
heiðursverðlaun fyrir afkvæmi,
hafi gefið lélega raun. Hann get-
ur ekki um hversu mjög góða
raun og yfirburði sá þriðji gaf
Nú veit Stefán vel hvaða regl-
ur gilda í sambandi við aimenn-
ar hrútasýningar og afkvæma-
syningar. Hann hefur sjálfur ver
ið dómari á slikum sýningum,
en af einhverjum orsökum felidi
hann sig ekki við að starfa að
þeim sýningum með bændum
Það þarf þvi ekki að koma Stef-
áni neitt á óvart, að sumir hrút-
ar reynist betux til kynbóta heid
ur en heiðursverðiaunahrútarn-
ir, þar sem verðlaumaflokkar
þessir byggjast m.a. á fjölda
þeirra afkvæma, sem hrútur-
inn mætir með sýningarárið, og
fáir hrútar hafa til þessa getað .
mætt með það morg og góð aí-
kvæmi, að til heiðursverðlauna
hafi komið. En undariegar kem-
ur mér það fyrir sjónir, þegar
Stefán dregur út einn þátt atr-
iða ©g segir að feeiðursverðlauna
’brúturinn hafi skemmt stefninn
í heimahéraði, hann mætti vita
•betur, því það er ekki eitt atriði
heldur fjöimörg, sem tekin eru
tíl greina, þegar verið ar að af-
kvaemadæma búfé. Annar mjög
mikiisverður þáttur er fóðrun
og meðferð fjárins á viðkomandi
bæjum og fjöldi þeiría af-
kvæma, sem lögð eru til grund-
vailar. Mér er kunnugt um að
annar léiegi heiðursverðlauna-
hrúturinn undan hinum þeim lé-
lega, sem Stefán telur að hafi
skemmt ærstofninn í sínu heiima
héraði, átti m.a. dóttur tví-
Árni G. Péturseon
lembda, -sem skilaði á s.l. hausti
53.1 kg af dilkakjöti, 4,8 kg. af
mör og 10 kg af gærum í 4 mán
aða gömlum diikum. Somir há-
fættu feðurnir á Hesti eiga að-
eins eina til tvær dætur í hverj-
toi rannsóknahóp. En sízt af
öllu skal ég leggja til að byggja
ó eindæmunuon í heimahéraði.
Hitt etr meira virði, að afkvæmi
undan þessum hrút hafa swn
betur íer hiotið mikia útbreiðslu
í öðrum héröðum, og þær reyn-
ast sonardætur hans með af-
brigðum miklar afurðaær og er
að finna á mörgum afurðahæstu
sauðfjártoúum þessa lands í dag.
Em náin skyldieikarækt og öll
fóðrun og meðferð fjársins get-
ur ©ft geíið rangar upplýsingar
um raiinverulegt erfðaeðli ein-
stakiingsins. Eins má ekki
gleyma þvf, að hrúturinn á
ekki nema sinn eðliiega hiuta í
afkvæminu. Og töiur er hægt
að leggja fyrir á ýmsa vegu.
Stefán hefur þá skoðun að
þungi dilkafalisins skuli vera
ailsráðandi, því bændur fái
fyrst og fremst greitt eftir
þunga innan sömu verðflokka,
og þar ekki tekið tiilit til gæða-
lögunar failsins. Ég lít svo á —
þó að núverandi verðlagsákvæði
séu slík — að engmn ábyrgur
leiWbeinandi geti lagt til við
bændur að fara að framleiða lé-
lega vöru, þótt þeir um stund-
arsakir fengu ef til vill eins
mikið fyrir hana á inniendum
markaði eins og þeir fá I dag.
Með nýjum búfjárræktarJögum
er gert ráð fyrir að stofnrækt-
arbú og afkvæmarahnsóknir
verði efidar. Má þá vænta m.a.
skjótari svara um kyngæði hrút-
anna, og væntanlega getum við
þá byggt kyn,l>ótastarfið á örugg
ari heimildum, en við höfum
haft tii þessa. En þá verður að
vin.na að því að gera upp af-
kvæmarannsóknimar árJega, svo
að bezti faðirinn sé enn Jífs, þeg
ar níðurstiöður liggja fyrir. Sið-
astJiðin ár hafa afkvæmerann-
sóknir farið fram að Hesti í
BorgaríiiSði og var Stefáni Að-
alsteinssyni faJið að vinna úr
þeim. Eíflaust hefur Stefán haft
mikið að gera, og því eðMegt
að hann tæki upp uýjar aðferð-
ir rið úrviimslu gagna. Enda
hefur hann tekið upp vélkorta-
keríi og haft aðgang að skýrsiu-
gerðarvélum og nú síðast að raf
eindaheiJa. En efekert uppgjör
hefur komið frá Stefáni um af-
kvænuiranrjsóknirnar á Hesti,
nema þegar hann gaf sér tima
-til þess í fyrra að gera upp
fyrsta árgang „hálappadætra".
prófuðu hrútar nú gengnir til
Eru því margir hinir aflivæma-
feðra sinna án umsagnar. En
frumtölur mun aJJar vera að
finna á vélkortum Jijá Stefáni,
sem hann einn hefur aðgang að.
Hefur því lítill flýtísauki orðið
af hinum nýju aðferðuru í hönd-
um Stefáns. Hins vex;ar hafði
dr. Halldór Pálsson Jokið upp-
gjöri á aíkvæmarannsóknum s.l.
árs, í byrjun marzmánaðar með
gömlu aðferðinni, og gat iagt
þær fram á fundi héraðsráðu-
nauta, sem hakiinn var 15-20
s.m. En dr. Halldór hafði þá
tekið að sér alla umsjón með af-
fcvæmarannsóknunum. Ég er
alls ekki með þessu að kasta
rýrð á aukna tækni við úr-
vinnslu gagna, heldur aðeins
hitt, að það eitt er ekki ein-
hlitt ef annað fylgir ekki eftir.
Það mun rétt vera að Stefán
hefur ekki í höndum frumtöJur
yfi,r afkvæonarannsóknir á Hesti
s.l. ár. En engu að síður var
Stefán til staðer á áðumefndurm
ráðunautafundi og fékk í hend-
ur fjölritaðar niðurstöður eins
©g aðrir íundarmenm. En þar
kom m.a. í Ijós að annxr árgang
ur „hálappadætra“, hafði reynst
álíka ilia eins og fyrsti árgang-
ur hafði reynst vel árið áður.
Stefán hafði sjálfur valið *r-
íeðurna í báðum tilfellum. Því
kemur það heJdur undarlega fyr
ir sjónir i grein Stefáns „Vís-
indin og Iandbúnaðurinn*‘, að
þar vitnar hann enn í afurða-
semi fýrsta árgangs „háJappa-
dætra“, en getur þar að engu
annars árgangs „þetrra", — að-
eins að hann hafi ekki i böndum
tölur frá haustinu 1964. Þrátt
fyrir það að hann haföi eins og
aðrir, fengið birtar niðurstöður
afkvsemarannsóknanna fyrir
1964. JEí á að Jéggja bókstaflega
til grundvallar ályktanir Steff-
áns út frá hugJeiðingum hans
■um „háJappadæturnar" 1963,
áttu háfættír hrútar að vera
æskilegir ærfeður í fyrra, en
■óihæffir í ár. Engum leiðtoeiinanda
er fært að starfa efftir slíkum
fojsendum. Umiæður urðu um
þessi mél á ráðunairtafundinum
©g tók Stefián þar til máls og
skýrði sin sjónanmið eins og
aðrir. AJImikiI gagnrýrai kom
íxam í sambandi vU5 þessa toá-
lappatilraun, m.a. taldi Guð-
mundux Péiursson, ráðunautux,
fyrrverandi bústjóri á Hesti, og
fénu þar gagnkunnugur og starff
andi þair er tiJraunin hófst, að
tilxaun þessi væri útlögð á þeiim
fáránJegustu fforsendum, sem uim
gæti, og gæti því ekki getfið þau
svör, sem eftir var Jeitað. Ekki
skal ffarið nánar út í þessa
sálma, þvi ffundarmönnum mun
það enn í fersku minni. En ég
held ekk.j að Guðmun.dur Péturs
son hafi verið að Jeitast eftir til
venurétt í FramsóknarfJokknum
með þessum ummælum sánum.
En Steffán mætti ekki við fram-
haJdsumræður, er uxðu um mál-
ið að hádegisverði loknum.
Steffán segir að bezti hrútur-
inn í StrandasýsJu hafi spillt
ærstoffninum á Reykhóium. Þar
■dregur hann ffurðuJegar áJykt-.
anir, þvi mér vitanJega voru
ÖJI lötnb I fjárskiptum keypt úr
Strandasýslu að Reykíhólum. Og
samkvæmt þvi hafa aðrir hrút-
ar reynst þar betri ærfeður en
sá, sem Stefán k’allar Joeztan.
Mér hefði fundizt fara betur á
því að segja, að téður hrútur
hafi átt HéJegustu dætuxnar er
ffengust með fjárskiptum. Hitt
mætti sldlja svo, að hrúturinn
■hafi haft skaðleg áhrií á það,
sev» fyrir var á búinu, en slíku
er ekki til að dreifa, þegar dæt-
ur hans koma inn eins og önnur
æretftii íjárskiptaárið. Að þessu
slepptu ffinnst mér Steíán tala
ffrjáls't, að geta kveðið upp úr
með það, hver sé tezti bróturinn
í Strandasýslu, án þess að ferð-
ast um béraðið. Fn ég hef heyrt
efftir öðrum leiðum hvaða hrút
Stefán muni Jiaffa hér í huga. Sá
hrútur var talinn beztur, sem
einstaklinguT af þeim ferútwm,
sem mættu á héraðssýningu í
Strandasýslu haustið 1960. Þar
var um einstakiingsmat að ræða
og auk þess var ekki neena htuti
af sýslunni, sem átti þess feost
að -taka þátt í héraðssýningunni.
Vegna þessa dóms er líklegt, —
þótt menn geri sér að öðru
jöfnu grein fyrir fallvaJtJeika
einstaklingsmatsins, — að torút-
urinn hafi verið mikið notaður,
og fjárskiptamenn hafi sótzt eft-
ir afkvæmum undan honum, án
tillits til mæðranna. Því má vel
svo vera, að á Reykhólum fari
fram samanburður. á öJJum dætr
um eða meðaltalsdóttur hrúts-
ins viðkomandi ár án tillits til
mæðra á móti úrvali dætra und-
an öðrum hrútum og ám hins
vegar. SJíkur samanburður geí-
ur ekki réttar uppJýsingar um
hrútinn. En sé um réttan sam-
anbuxð að ræða og nægur fjöldi
attougana, sem liggur þar að
baki, get ég aðeins glaðst yfir
því, hversu margir koslamiklir
hrútar eru í Strandasýslu, sem
ekki hafa verið afkvæmadæmd-
ir, en það vissi ég fyrir, þvi ó-
víða á landinu hafa roenn farið
betur eftir Jeiðtoeiningum um
fjárval nú um árabil, en einmitt
í þvi héraði. Afurðir sauðíjár-
búanna eru líka samkvæmt því.
Umræddur ærfaðir á Reykhól-
um, hefur nú tvívegis hlotið I.
verðlaun fyrir afkvæmi, og dæt-
ur hans hafa reynst afurðameúri
í hans heimasveit en dætur ann
axra hrúta, jaint á því búi, sem
hann tiliheyrir, og innan fjár-
rækíarféJags sveitarinnar. Á síð
astliðnu hausti vasr hann sýndur
ásamt 12 I. verðlaunasonum i
sínu heimaJiéraði og á aufe þess
fleiri á víð og dreil aimarsstað-
ar í viðkomandi varnarhólfi.
Sem befcur íer, stendur hann
þvi vel undir þeim einstaklings-
dómi, er hann hlaut haustið
1960.
Ég tel að sauðfjárræfct okkar,
hvað baldsemi og afurðahæfiii
snertir, sé á farsælli braut. Hins
vegar er mjög brýn þörf að bæta
ullaxgæðin með itiJliti til stóraufc
ins úH»r- og gæruiðnaðar. Og
það er verkefni, sem þarí að
eintoeita sér að og kreffst úrlausn
ar. Ég er uhdxandi yfix að Stetf-
án skuli ekkd hafa tekið það
viðfangsefni sterkari töfeum,
fiem ulJarmatsfformaður. Ég veit
ekfei til að á því sviði hafi komið
til ágreinings með okkur Stef-
áni. A námsárum sírnam lagði
hann mikla vinnu í uilarrann-
sóknir. Nú undanffarin ár toefur
hann unnið nokkuð að ullarrann
sóltnum og litareríðum á ýmsumn
búum, og vann ég m.a. að þeim
máJum með Jioaum að HóJum.
Stefán hefur skrifað talsvert um
litaeríðir, samkvæmt þeim at-
hugunum, sem fyrir liggja. Eng-
in sliýrsla heffur birzt á vegum
BúnaðardeildaT um illhærux í
ull eða hverníg eigi að vinna
gegn þeirn. Stefán segir mér þó,
að það muni vera auðvelt að
útrýma gulkunni úr ul ] inni.
Það er mjög aðkailandi fyrdr
leiðbeiriingaþjónustuna að vita
nánax um það atriði og æskálegt
að Stefán gæfi sér táma tiJ að
gera upp þær atbuganir ' sem
íyrir liggja og það sem allra
fyxst.
Að lokum vil ég beoda á, að
reikniheilum og stænðfræðileg-
um foxmúium, sem eiga að geta
leiðrétt frávik, er aJJtaf hætt
þegar Jifandi dýr eru tdl atliug-
unar. Þótt fræ-Simerm segi að
xeíkningsiega sé eitthvað rétt,
þá er það íjöldi athuguna, sem
gefur öruggastar niðurstöður, til
þess að byggja á, og eindæmin
eru þar lítils virði.
Ég mun nú láta lokið blaða-
skrifum af minni hálfu um þessi
mál að siirni og eltki svara, þótt
að méir verði veitzt persónulega
Framhaid á bls. 21.