Morgunblaðið - 15.07.1965, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 15. júlí 1965
ÚTVARP REYKJAVÍK
Skúli
Skúiason
Mánudagskvöld, 5. júlí ræddi
Skúli Skúlason, ritstjóri, um dag
inn og veginn.
Hann talaði m.a. um allar þær
miklu framfarir, sem orðið
hefðu hér á landi á síðari árum. I
Auk tæknilegra og félagslegra |
framfara hefði forsjónin verið
okkur hliðholl og sent okkur
hvert góðærið á fætur öðru, sem
stuðlað hefðu að velgengni okk- !
ar. En Skúli taldi, að við værum
oft of heimtufrekir við forsjón- |
ina. Því væri ekki óhugsandi, að j
hún tæki sig til og typtaði okkur '
svolítið, eins og óþæga krakka. !
Að vísu væri ekki gaman að slík
um hrakspám. En forsjál þjóð
eyðir ekki tímanum í að fjarg-
viðrast út af smámunum, sagði
SkúlL
Hann taldi, að við værum
heimtufrekari við forsjónina en
t.d. Norðmenn. Að vísu hefði sér
fiBftvirzt gæta svip-
i: aðs hugsunar-
iháttar hjá Norð I
j mönnum á árun
J um 1925—1940
% og okkur nú. En
hörmungar
stríðsáranna
I gjörbreyttu því
viðhorfi. Norska
' þjóðin styrktist
við mótlætið. Of
látungsháttur
og heimtufrekja
sem nokkuð hafði gætt áður og
trúlega hafa verið sprottin af
minnimáttarkennd langrar undir
okunar, hurfu að mestu. Hér á
landi sagði Skúli, að stríðið
hefði haft öfug áhrif.
Skúli ræddi nokkuð sjónvarps
málið. Sagðist að vísu sjálfur
ekki vera ýkja áhugasamur um
sjónvarp. En þetta væri það, sem
koma mundi. Ríkisútvarpið
hyggðist koma upp sjónvarpi
stig af stigi á næstu 3—7 árum.
Væri hann nú trúaður á, að það
mundi heppnast vel.
Eðlilegt taldi hann, að Kefla-
víkursjónvarpsmálið væri all-
mikið hitamál. Þó sagðist hann
telja dagskrá Kcflavíkursjón-
varpsins skárri en norska sjón-
varpsins, sem honum þótti mið-
ur vönduð á köflum. Hann sagði,
að Norðmenn gleyptu í sig er-
lend orð á auðveldari hátt en
við. íslenzk tunga hefði meira
viðnám gegn erlendum áhrifum.
Því mætti þó ekki gleyma, að
tungan hefði frá upphafi innlirn
að erlend orð — Beztu vörn
gtgn áhrifum erlends sjónvarps
taldi Skúli að bjóða upp á ann-
að betra.
Ekki þóttu Skúla dagblöðin
vanda nóg málfar sitt. Hann tók
til dæmis orðið skvísa. Hræði-
legra orð sagðist hann ekki hafa
séð í íslenzku prentmáli.
í þættinum „Skiptar skoðanir"
síðar um kvöldið, spurði Indriði
G. Þorsteinsson, ritstjóri, eftir-
farandi spurningar: ,,Á að þjúð-
nýta Iaxárnar“? Fyrir svörum
urðu: Þór Guðjónsson, veiðimála
stjóri, Albert Erlingsson, kaup-
maður, Geir Baohmann, bifreiða
eftirlitsmaður og Páll S. Pálsson,
hæstaréttarlögmaður.
Fram kom í þætti þessum, að
spurningin um þjóðnýtingu lax-
ánna mun fram borin vegna vax
andi óánægju með það, hve veiði
leyfisseljendur eru orðnir dýr-
seldir á leyfin. Af þeim sökum
mun svo homið, að einungis
menn úr háum launaflokkum
hafa orðið efni á að stunda hið
heilsusamlega sport, sem stang-
veiðar eru taldar vera, svo ekki
sé minnzt á þá skemmtun, sem
þær veita mönnum.
Enginn hinna fjögurra manna
sem spurðir voru, var meðmælí-
ur því að þjóðnýta laxárnar.
Hins vegar var enginn þeirra
hlynntur óbreyttu ástandi í þess
um efnum, en töldu, að breyting
ar til bóta ættu að nást með öðr
um hætti en þjóðnýtingu, sem
þeir virtust flestir á móti „í
principinu“.
Þeir Þór Guðjónsson og Páll S.
Pálsson bentu t.d. á, hve auka
mætti stangaveiðar með því að
hætta að veiða lax í net. Sagðist
Páll ekkert skilja í því að veiði
menn í uppsveitum Borgarfjarð
ar og víðar á Suðurlandi skyldu
sætta sig við, að laxinn væri
veiddur í net við árósana. Hann
sagðist stundum
hafa bent á
þetta sem dæmi
um skapgerðar
mun á Sunn-
lendingum og
Norðlendingúm
Taldi hann, að
Norðlendingar
mundu alls ekki
sætta sig við
nefnt atferli. —
Þór benti á, að
nú væru notaðir
um 15.000 stangveiðidagar á ári.
Ef netaveiði væri hætt, ætti fljót
lega að vera unnt að bæta við
10.000 stangveiðidögum. Hag-
kvæmni í rekstri veiðimála, svo
sem skipting veiðidaga og viss
hámarksveiði í einstökum ám,
taldi Þór mundi stuðla að því að
leysa vaiidann. Nýta vrði til hi is
ýtrasta nýjustu þekkingu manna
varðandi þessi mál. Það væri
hlutverx veiðimálastofnunarinn-
ar, en því rr.iður væri enn ekki
nógu vel að henni búið.
Albe:t Erlingsson kom með
ýmis dæmi um laxveiðireglur er
Þór
Guðjónsson
lendis, eins og í Bandaríkjunum,
Bretlandi cg á Norðurlöndum.
Þar er hamarksveiði á stöng yf
ir dagi.m viða bundin við 2—t
laxa eða silunga. Veiðileyfin eru
líka oft bur.din við 1—2 lcm
vegaleagd og stundum aðeias
við anaan árbakkan. Á Norður-
löndum ku víða vera sú regla,
að staagveiðimenn verða að
skila afla sínum til leyfisselj-
anda, en fá síðan keyptan fi’k,
ef þeir æskja þess að sýna „þann
stóra” við heimkomuna. Aiberi
taldi slæmt að eiga það undir
duttlungum fjársterkra aðiia,
sem byðu í veiðileyfin, hvað
greiða þyrfti fyrir að
veiða á stöng. Sjálfsagt væri að
dreifa skemmtuninni af þessari
hollu og vinsælu veiðiíþrótt.
Geir Baohmann sagði, að þeg-
ar um 1930 hefði tekið að gæta
hreyfingar í þá átt að stofna
veiðifélög undir því yfirskini, að
verið væri að rækta árnar. Þessi
I mjög umtalaða ræktun virtist þó
I víða hafa mistekizt, en hins veg
ar vildu félögin fá síhærri
greiðslu fyrir veiðileyfin. Taldi
I Geir, að við byggjum við mein-
! gallaða löggjöf varðandi þess,
j ar veiðar. Réttast taldi hann, að
- hver og einn bóndi hefði frjáls-
t an ráðstöfunarrétt yfir veiðileyf
' um í ám þeim eða árhlutum,
I sem tilheyrðu nytjum jarðar
! hans. Þá taldi hann, að viðhlít-
andi rannsóknir á laxveiðiám
I hefðu ekki verið gerðar hér. Því
lagði hann til, að einhver þeirra
yrði algjörlega undanskilin
j venjulegum veiðum, eingöngu í
rannsóknarskyni.
Síðan þakkaði Indriði greina-
góð svör, og laxinn brá á leik
i um hylji og hringiður. Hann
slapp undan hrammi þjóðnýting
arinnar, a.m.k. í bili.
í Leikritinu um Bólu Hjálmar
I lauk á þriðjudagskvöld. Nýlega
lét undirritaður í ljós álit sitt á
bókmenntalegu og sagnfræði-
i legu gildi þessa verks, og verð-
. ur það ekki endurtekið hér. En
margur hlustandi kennir eflaust
einhvers tómleika í bili, þegar
, leikritinu er 'okið.
Bólu Hjálmar bæði naut og
galt síns tíma. Hann var mikið
skáld, og hefur ströng lífsbarátta
heilsuleysi og basl sjálfsagt
þroskað á margan hátt anda
hans, þótt hún væri honum jafn
hliða til trafala, drægi úr víðsýni
hans og gerði skáldskap hans ein
hæfari. — Telja verður og, að
Hjálmar hafi notið þess, að á-
hugi fyrir ljóðagerð, sér í lagi
vísnagerð, var miklu meiri á
hans tímum en okkar. Snjallar
vísur og kvæði flugu víðar og
skjótar en nú, þrátt fyrir lélegar
samgöngur. Slíkt umhverfi eggj
ar hæfileikamikil, ung skáld til
afreka, jafnvel þótt þau fái !
kannske engin laun fyrir skáld
skap sinn.
Hefði Hjálmar fæðst á fyrri
hluta 20. aldar, er eins víst, að
hann hefði orðið skipstjóri, flug
maður eða iðnrekandi. Dugnað
ur hans, skaphiti og framagirni
hefði vel getað leitað útrásar á
öðrum sviðum en í ljóðagerð,
hefðu atvinnu- og þjóðlífshætt-
ir verið fjölbreyttari. — En ís-
lenzkar bókmenntir hefðu orðið
af einu sérkennilegasta skáldi
sír.u.
Þetta sama kvöld flutti Björn
Þorsteinsson, sagnfræðingur,
fróðlegt erindi um siðbótar-
manninn Jóhann Húss, sem
brenndur var á báli fyrir meinta
trúvillu, 6. júlí 1415. Taldi
Björn m.a., að Jóhann hefði með
píslarvætti sínu rutt mjög veg-
inn fyrir siðbót Lúters.
Geta má tveggja ágætra þátta,
sem fluttir voru á miðvikudags-
og fimmtudagskvöld: „Maðurinn
lifir ekki af einu saman brauði”
þáttux eftir Svend Henild, yfir-
lækni í Danmerku, þýddur, end-
ursagður og fluttur af Helga
Hallgrímssyni, svo og þáttur á
fimmtudagskvöld frá hinni
glæsilegu hátíðarsamkomu Ung-
mennafélags íslands að Laugar-
vatni helgina áður.
Hinn danski læknir heldur því
m.a. fram, að hneigðar hafi á-
valt gætt í þá átt, að örfáir merin
stjórni fjöldanum. Þetta styðjist
ekki ávalt við vald, heldur sé
orsökin einatt sú, að menn hafi
enn ekki lært að vilja vera
frjálsir. Mennirnir eigi í stöðugri
baráttu, til að geta verið þeir
sjálfir. Læknirinn klykkti út
með tveimúr setningum úr Pétri
Gaut eftir Ibsen:
„Maður, ver
sjálfum þér
1 í k u r . “
,Þursi, ver sjálf
un þér nægur.“
Henrik
lbsen
Tvær nýjar útvarpssögur eru
nýkomnar í gang: „ívalú“ eftir
Peter Freuchen, sem Arnþrúð-
ur Björnsdóttir les, og „Vornæt
ur“ eftir Fjodor Dostojevsky, og
les Arnór Hannibalsson hana.
Báðar þessar sögur held ég, að
hafi öll efni til að verða vinsæl
ar meðal hlustenda, enda ekki í
kot vísað með höfunda.
Á laugardag var það tvímæla
laust mest gleðiefni öllum út-
varpshlustendum, er fréttir bár-
ust um, að samningar hefðu tek-
izt í vinnudeilum þeim, sem ena
voru óleystar og vonir standa
til að unnt verði að hindra, að
þær kjarabætur, sem launþeg-
ar hlutu, auki verðbólguna að
nokkru marki. Það er einlægt
ánægjuefni, er sanngjarnir kaup
samningar nást, án samræmdra,
langvinnra verkfalla, sem öll-
um eru til tjóns
Á síðustu tveimur til þrem-
ur árum hafa víst allar þjóð-
félagsstéttir hlotið nokkrar kaup
hækkanir og kjarabætur hér á
landi — nema útvarpsgagnrýn-
endur. Segja má, að þetta sé
okkur Skúla að kenna, því að
við höfum enn ekki farið á stúf
ana með neinar kauphækkunar
kröfur, enda menn hófsamir og
seinþreyttir til vandræða. En
hækki nauðsynjarvörur eitthvað
í framtíðinni, þá sé ég eng'a sann
girni í því, að okkur einum sé
ætlað að standa af okkur þá dýr
tíðaröldu hlífalausum. Slíkt
hlyti líka, þegar til lengdai léti
að bitna á gæðum þáttanna um
útvarpið, svo að þeir yrðu enn
frekar „meiningarlaust rabb“ en
aður.
Það ætti því ekki síður að
vera kappsmál gagnrýnendum
útvarpsgagnrýnenda, að launa-
kjör þeirra síðar nefndu yrðu
bætt í umgetnu falli. Þannig ætti
t.d. Benedikt Viggósson að verða
dyggur fylgismaður okkar Skúla
ef til kaupgjaldsbaráttu kæmi
af okkar hálfu. Trúi ég þá naum
ast öðru en eitthvað yrði undan
að láta Sveinn Kristinsson
• Kofinn rifinn . ..
Velvakanda barst bréf í
pósti á mánudaginn var, og
birtir hann það hér lítið eitt
stytt og breytt. Millifyrirsagnir
eru frá honum.
„Kæri Velvakandi!
Ég er óvön að skrifa bréf,
svo að þetta verður svona upp
og ofan hjá mér, en ég vona, að
það verði samt ekki mjög hræði
legt. En það, sem ég ætla að
skrifa um, er það, að ég og
nokkrir aðrir krakkar í Vestur-
bænum byggðum lítinn kofa fyr
ir svona viku. í gær, þegar ég
kom út eítir hádegismat, var
búið að rifa kofann. Það höfðu
einhverjir menn gert, sem voru
í vinnufótum og með vörubíl.
• ... verkfærin hirt...
Það fannst mér samt ekk
ert hryllilegt, því að kofinn var
hræðilega ijótur, en við krakk-
arnir böfðum geymt verkfærin
okkar inni í kofa, á meðan við
vorum að borða. Það voru: sög:
nokkrir hamrar, fullur kassi
af nögiur í, skófla og einn gaff-
all, og karlarnir eða mennim-
ir höfðu tekið þau öll með sér.
Verkfærin iengum við að láni
hjá foreidrum okkar, og svo-
leiðis hlutir eru ekki til ó-
keypis. Þó að mennirnir séu
frá hreinsunardeildinni, eða
hvað það nu heitir, þá hefðu
þeir vel gctað látið það vera að
taka verkfærin frá okkur vesal
ings krokkunum.
• ... og klefinn tekinn
Svo er það annað; við er-
um þrjár stelpurnar, sem för-
um mj.ig oft í sund, en það
kostar þrjár krónur fyrir
krakka. Mér hefur skilizt, að
fyrir það ætti hver að fá einn
skáp, en í staðinn verðum við
oftast að vera þrjár um sama
skáp. Svona er það með alla
aðra krakka, en fullorðna fólk-
ið fær auðvitað skáp út af fyrir
síg. Svo þegar við komum upp
úr og erum rétt byrjaðar að
klæða okkur, tekur konan fötin
okkar úr skápnum, tekur lykil
inn af okkur, og svo koma aðr-
ir krak^ar og fá okkar skáp,
þegar við erum rétt komnar í
nærfötin, og fyrir þetta borg-
um við níu krónur! Ef við segj
um, að við viijum fleiri skápa,
eða a.m.k. að við viljum halda
þessum eina, þangað til við er-
um komnar í spjarirnar, er
sagt blátt áfram nei. Mér finnst
það nú ekki hægt, eða hvað
finnst þér?
Svo vona ég, að þú getir les-
ið skriftina og birtir þetta bréf
í dálkinum þínum.
Og svo er bréfið búið.
Frá Núllinu“.
Nei, Velvakanda finnst það
ekki hægt að láta börnin
greiða fyrir þrjá klefa og fá
bara einn, og eins ætti að hafa
biðlund með þeim, meðan þau
klæðast. Það má þá alltaf reka
á eftir þeim, ef þau eru of lengi.
Ekki veit Velvakandi, hver
verkfærin hefur tekið, en e.t.v.
hafa mennirnir ekki viljað
skilja þau eftir gæzlulaus á
víðavangi. Ef börnin halda, að
hreinsunardeildin hafi þarna
verið að verki, ættu þau að
hringja í síma 13210 og spyrjast
fyrir um málið.
Nýtt símanúmer:
38820
BRÆÐURNIR ORMSSON h.f.
Vesturgötu 3. — Lágmúla 9.