Morgunblaðið - 26.03.1968, Blaðsíða 1

32 SIÐUR
Ekki verður horfið frá stjórnmála- Helga Valtýs-
legum endurbðtum í Tékkóslð vakíu dóttir látin
Leiðfogi tékkneskra kommúnista
skýrir sjónarmið sín í Dresden
Prag, 25. marz. NTB-AP.
TÉKKÓSLÓVAKÍA hefur gert
áhygg.jufullum ríkisstjórnum
bandalagsríkja sinna í Austur-
Evrópu það ljóst, að ekki geti
orðið um það að ræða, að hverfa
aftur frá þeim stjórnmálalegu
endurbótum, sem nú er verið að
framkvæma í landinu. Hinn nýi
leiðtogi tékknesk'a kommúnista-
flokksins, Alexander Dubcek,
sagði ennfremur á fundi komm-
únistaleiðtoganna í Dresden í
Austur-Þýzkalandi á laugardag,
að efla bæri samstarf ríkja Aust
ur-Evrópu á sviði efnahagsmála,
og mun senn verða kölluð saman
ráðstefna til þess að ræða efna-
hagsvandamál þeirra.
í yfirlýsingu, sem gefin var út
á sunnudag í Dresden, kemur
það í Ijós, að endurbótaáætlun
tékkneska kommúnistaflokksins
var aðalumræðuefni ráðstefnunn
ar. Orðalag yfirlýsingarinnar
Rose heill
d húfi
BREZKA útvarpið sagði frá því
í gærkvöldi, að útvarpsstöð sjó-
hersins í Chile hefur náð skeyti
frá David Rose sem nú gerir til-
raun til að sigla umhverfis jörð
ina og feta þannig í spor sir Fran
cis Chichester. Kvaðst Rose vera
á leiðinni fyrir Góðravonarhöfða,
allt væri í bezta lagi og hann
mundi reyna að láta heyra frá
sér fljótlega aftur. Ekkert hafðd
heyrzt frá Rose síðan hann
lagði upp frá Nýja Sjálandi í sl
mánuði og höfðu flestir talið
talið hann af.
bendir einnig til þess, að hin
nýja forysta tékkneska komm-
únistaflokksins hafi ekki látið
undan, þrátt fyrir það, að hart
hafi veri'ð lagt að henni frá sov-
ézku fulltrúunum.
Hinn svokallaði „litli topp-
fundur kommúnistaríkjanna“
var kallaður saman aðeins tveim
ur sólarhringum eftir að Antonin
Novotny hafði skýrt frá því, að
hann myndi segja af sér sem
forseti Tékkóslóvakíu. Tóku full
Salisbury, 24. marz.
NTB. Reuter.
IAN Smith, forsætisráðherra
Rhodesíu sagði á sunnudag,
að beinar viðræður við Bret-
land væru be*ta leiðin til að
jafna ágreining landanna
tveggja. Smith sagði þetta í
ræðu er hann flutti til þjóðar
innar og mátti skilja að hann
væri enn reiðubúinn til samn
ingaviðræðna þrátt fyrir síð-
ustu viðburði í landinu er 5
hlökkumenn voru teknir af
lífi, þó að Bretadrottning
hefði hreytt dauðadómunum
yfir þeim í ævilangt fangelsi.
Smith sagði, að bæru viðræð-
trúar frá Sovétríkjunum,
Póllandi, Austur-Þýzkalandi,
Tékkóslóvakíu, Ungverjalandi og
Búlgaríu þátt í þessari ráðstefnu.
Enginn rúmenskur fulltrúi var
á ráðstefnunni, en það var send
út tilkynning frá rúmenska
kommúnistaflokknum, þar sem
hugmyndin um opinberar um-
ræður um stefnuskrár kommún-
istaflokkanna var studd. Er
þetta talið vera gert í því skyni,
að styrkja stöðu Dubceks gagn-
vart „norður“-kommúnistaríkjun
um, þ.e. Austur-Þýzkalandi,
Póllandi og Sovétríkjunum. í
Framhald á bls. 31
ur ekki árangur mundi Rhodesia
halda áfram áætlunum um að
gera landið að lýðveldi, og yr'ði
frá því gengiö væri engin leið að
snúa aftur.
Ian Smith sagði að nefnd sú
sem hefur unnið að því að semja
framtíðarlög fyrir Rhodesíu
mundi birta skýrslu í lok marz.
Smith sagði, að stjórnin hefði
enn ekki tekið afstö'ðu til þess,
hvort landið yrði gert að lýð-
veldi.
Smith hvatti til einingar á þess
um erfiðu tímum og bað menn
standa saman gegn skæruliðum
og öfgamönnum.
Á meðan Smith hélt ræðu
sína hél<du herflokkar stjórnar-
innar áfram að reka á flótta
skæruliðahermenn í skóglendi
um 220 km frá Salisbury.
Vill lan Smith
semja við Breta?
<r jt
Arás Israelsmanna fordæmd
Sérhvert brot á vopnahléssamkomulaginu
at annarra hálfu einnig fordœmt
ÖRYGGISRÁÐ Sameinuðu þjóð-
anna samþykkti á sunnudags-
kvöld samhljóða ályktun, þar
sem hin umfangsmikla árás Isra
elsmanna sl fimmtudag inn í
Jórdaniu var fordæmd. Samtím-
is var fordæmt sérhvert brot á
vopnahléssamkomulaginu fyrir
botni Miðjarðarhafsins, af hvaða
hálfu sem það yrði.
Skírskotunin til þess. að brot
á vopnahléssamkomulaginu
s'kuli fordæmd almennt, felur í
sér mikilvæga tilslökun, sem full
trúar vesturveldanna í Öryggis-
ráðinu hafa fengið framgengt
að tjaldalba'ki að loknum erfið-
um samningaviðræðum og á
fundum ráðsins og er þar átt
við hermdarverkaaðgerðir Ar-
aba gegn ísraelsmönnum. Hinir
síðastnefndu halda því fram, að
árásin sl. fimmtudag hafi verið
réttmæt gagnráðstöfun eftir
þessi hermdarverk.
Áður hatfði kornið fram álykt-
unartillaga í Öryggisráðinu, sem
borin var fram af fulltrúum
Asíu- og Afríkuríkja þar um, að
fordæma ísraelsmenn einhliða
fyrir árás þeirra í síðustu viku.
Tillaga þessi hafði mætt and-
stöðu fulltrúa ýmissa ríkja og
þá einkum vesturveldanna.
Hatfði bandaríski fulltrúinn, Art-
hur J. Goldberg, orð fyrir þeim
og kvaðst hann vera mótfallinn
þessari tillögu, þar sem þar
væri ekki tekið nægilegt tillit til
þess, að vopnaðar árásir hefðu
verið gerðar gegn ísrael af hálfu
Jórdaníuhermanna að undan-
förnu og sem ísraelsmenn héldu
fram ,að hefði verið bein orsök
til árásar þeirra sl. fimmtudag.
Árásin óhjákvæmileg, siegir
Dayan
Moshe Dayan, varnarmálaráð-
herra ísraels, sagði á sunnudag,
að árásin gegn Jórdaníu hefði
verið mjög mikilvæg og að hún
myndi hafa miki] áhrif á þróun-
ina fyrir botni Miðjarða.iihafs-
ins.
Framhald á bls. 31
Árás fsraelsmanna inn í Jórda-
níu í síðustu viku. Árásin var
gerð í fernu lagi, eins og örvarn-
ar sýna, en beindist þó einkum
að Karameh. ísraelsmenn segja,
að tilgangurinn hafi verið að
eyðileggja stöðvar hermdar-
verkamanna, sem farið hafi til
hermdarverka inn í ísrael.
Helga Valtýsdóttir, leikkona.
HELGA Valtýsdóttir leikkona
lézt í Landsspítalanum að
morgni s.l. sunnudags eftir langa
og erfi'ða legu. Hún var 44 ára
gömul, fædd í Kaupmannahöfn
22. september 1923. Þótt ung
væri að árum, var hún kömin
í röð fremstu listamanna þjóð-
arinnar og má óhikað fullyrða
að fáir leikarar hafi staðið
henni á sporði í listgrein henn-
ar. Hugur hennar hneigðist
snemma að leiklistinni, og þegar
hún lézt hafði hún verið fast-
ráðin leikkona við Þjóðleikhús-
fð í 5 ár, eða frá 1963. Hún var
starfandi leikkona frá 1952 og
eru hlutverk hennar, bæði á
leiksviði og í útvarpi orðin fjöl-
mörg. Öllum er í fersku minni
leikur hennar í Mutter Courage
og Marta Helgu Valtýsdóttur í
Virginiu Woolf er öilum ógleym-
anleg svo að getið sé tveggja
hlutverka hennar í Þjóðleikhús-
inu, auk leiks hennar í Brown-
ing-þýðingunni, Glerdýrunum,
Öllum sonum mínum og Hart í
bak, svo að getið sé nokkurra
leikrita. sem hún gerði ógleym-
anleg í Iðnó.
Heiga Valtýsdóttir varð stúd-
ent frá Menntaskólanum í
Reykjavík 1943 og stundaði
næsta ár listnám við Kaiiforniu-
Humprey
til Mexico
HUMPREY varaforseti Banda-
ríkjanna fer til Mexico þann 1.
apríl til að undirrita nýjan samn
ing um bann við staðsetningu
kjarnorkuvopna í Suður-Ame-
ríku. Johnson forseti tilkynnti
þetta í gær og sagði að Hump-
hrey mundi ræða við forseta
Mexico Diaz Ojdaz meðan hann
stendur við í landinu.
háskóla. Hún var aiin upp í iist-
rænu og menningarlegu um-
hverfi, þar sem var heimili for-
eldra hennar. en sem kunnugt
er var Valtýr Stefánsson einn
helzti bakhjall lista og mennta í
landinu, meðan hann var og hét,
og Kristín, kona hans, í fremstu
röð íslenzkra myndlistarmanna.
Þessi jar'ðvegur, sem Helga Val-
týsdóttir spratt úr, mótaði hana
alla tíð. Hún fékk gott vegar-
nesti í heimahúsum og bjó að
því síðan.
Helga Valtýsdóttir stjórnaði,
ásamt Huldu systur sinni, barna-
timum hjá ríkisútvarpinu frá
1950 og nutu þeir mikilla vin-
sælda, eins og kunnugt er. Upp-
lestur hennar á barnasögunni
Bangsimon er öllum ógleyman-
legur, sem á hlustuðu. Hún var
í stjórn Leikfélags Reykjavíkur
1960-1963 og hafði ávallt vakandi
áhuga á störfum félagsins og
vann ötullega að hagsmunamál-
um þess hvenær sem færi gafst.
Hún varð varaforseti Bandalags
íslenzkra listamanna 1963.
Helga Valtýsdóttir var gift
Birni Thors, blaðamanni við
Morgunblaðið, og eignuðust þau
fjögur börn, en skildu fyrir
tveimur árum.
Þessarar merku og mikiihæfu
listakonu verður minnzt síðar
hér í blaðinu. En um leið og við
sendum ættingjum Helgu Val-
týsdóttur og ástvinum hennar
innilegar samúðarkveðjur Morg-
unblaðsins, þökkum við henni
umhyggju hennar og áhuga á
blaðinu, en eins og gefur að
skilja kviknaði sá áhugi á æsku-
heimili hennar og fölnaði aldrei
upp frá því. Eiga starfsmenn
Morgunbiaðsins margar og góð-
I ar minningar um áhuga hennar
og eldmóð. Hún tók upp merki
föður síns, þegar hann lézt, og
átti sæti í stjórn Árvakurs,
útgáfufélags Morgunblaðsins.