Morgunblaðið - 04.07.1971, Blaðsíða 17

-
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. JÚLÍ 1971
17
Hátíðarhöld
Skagfirðinga.
Nú um helgina er haldin mik
il hátíð á Sauðárkróki í tilefni
af hundrað ára byggð þar, og
um næstu helgi hefst svo lands
mót UMFl þar nyrðra. Hátíða-
höldin eru hin fjölbreytitustu og
sækir mikill fjöldi manna Sauð
árkrók heim um þessar mundir.
Skagfirðingar geta vissulega
fagnað þeim árangri, sem á
Sauðárkróki hefur náðst. Þar er
nú blómleg byggð, fjöldi húsa
í smíðum, fyrirtæki hafa risið
upp og Sauðárkrókutr er að
verða mikill iðnaðarbær.
En í þessum höfuðstað Skag
firðinga gerist líka fleira. Þar
er menningarlíf með blóma og
löngum hefur leiklistin verið á
háu stigi á Sauðárkróki. Skag-
firðingar eru söngmenn miklir
eins og allir vita. Aðstaða til
íþróttaiðkana hefur verið bætt,
j Reykjavíkurbréf
L^u^sirdðgur 3. júlí
bókhlaða reist og svo mætti
lengi telja.
Þegar á allt þetta er litið er
eðlilegt, að menn gleðjist yfir
þeim árangri, sem náðst hefur
og horfi vonglaðir fram á veg-
inn.
Dauði geim-
faranna.
Fregnin um það, að geimfar-
arnir þrír i rússneska geimskip
inu hefðu látizt, vakti mikla
sorg um heim allan, en þó auð-
vitað fyrst og fremst 1 heima-
landi þeirra. Hvert mannsbarn
hefur fylgzt af miklum áhuga
með þeim afrekum, sem unnin
hafa verið á sviði geimvísind-
anna, hvort heldur um er að
ræða afrek Bandaríkjamanna eða
Rússa. Á sviði geimvísindanna
hafa samskipti Bandarikja-
manna og Rússa verið meiri en
á öðrum sviðum. Þeir hafa
skipzt á upplýsingum og visinda
menn frá þessum risaveldum
hafa farið í heimsóknir til starfs
bræðra sinna, Rússar vestur um
haf og Bandaríkjamenn austur
til Rússlands. Þessi samvinna
hefur gefið vonir um, að nokk-
uð gæti dregið úr kalda stríðinu
og skilningur færi vaxandi á
því, að hin mikla tækni, sem
mannkynið nú ræður yfir, yrði
hagnýtt í þágu friðarins, en
ekki til gjöreyðingar.
Sovézku geimfararnir unnu
störf sín til enda, en fengu ekki
notið þess heiðurs og virðing-
ar, sem þeirra beið. Þeir létu þó
ekki lifið til einskis. Menn eru
nú reynslunni rikari, en það
sem mest er um vert, er ef til
vill sú staðreynd, að við frá-
fall þeirra fundu menn betur en
oft áður, hve heimurinn er lit-
ill, þegar á allt er litið, og hver
nauðsyn það er, að samhugur
aukist, en hatri og tortryggni
verði rutt úr vegi.
Erfið fæðing.
Eins og að líkum lætur fylg-
ist landslýður allur með tilraun
um Ólafs Jóhannessonar til
myndunar ríkisstjórnar. Auðvit
að hafa allar áhyggjur af því,
að myndun ríkisstjórnar dregst
á langinn. Sú stjórn, sem nú
situr, getur að vísu leyst aðkall
andi vandamál frá degi til dags,
en eftir að hún hefur sagt af
sér, er ekki á hennar valdi að
gera viðamiklar ráðstafanir, til
dæmis í efnahagsmálum, a.m.k.
ekki meðan stjórnarmyndunar-
tilraunir standa yfir og útlit er
fyrir að breytt verði mjög um
stjórnarstefnu.
Hvað sem líður óskum manna
um það, hvaða ríkisstjórn verði
mynduð, eru allir sammála um,
að nauðsynlegt er að hraða
stjórnarmyndunartilraunum, og
hefur Ólafur Jóhannesson lýst
því yfir, að hann telji ekki að
mjög langur tími muni líða, þar
til séð verði, hvort honum takist
að mynda stjórn sína.
Fyrstu dagana eftir kosning-
arnar var mikill móður í vinstri
mönnum, ekki sízt kommúnist-
um. Þjóðviljinn birti þá dag eft
ir dag ritstjórnargreinar um þá
stefnu, sem blaðið taldi, að
vinstri stjórn ætti að hafa. Yakti
þar einkum athygli, að áherzla
var lögð á úrsögn íslands úr At
lantshafsbandalaginu, eignakönn
un og stóreignaskatt, samhliða
þjóðnýtingu ýmissa fyrirtækja.
Þessar kröfur urðu þess vald-
andi að tvær grímur runnu á
ýmsa Framsóknarmenn og
stuðningsmenn Hannibals Valdi
marssonar, og torveldaði það
mjög tilraunir Ólafs Jóhannes-
sonar til að samræma sjónarmið
in.
Morgunblaðið vakti að sjálf-
sögðu athygli á þessum kröfum
kommúnista og var þá talsvert
fjaðrafok, bæði í herbúðum
kommúnista og eins á Tíman-
um. Síðan hefur Þjóðviljinn haft
hægt um sig og setur ekki fram
neinar kröfur, enda er ljóst, að
kommúnistar vilja allt til vinna
að myndun vinstri stjórnarinn-
ar takist.
Kröfur í mörgum
liðum.
Eins og áður segir hefur Þjóð
viljinn nú hætt að setja fram
kröfur kommúnista um þá
stefnu, sem Ólafía á að fylgja,
en engu að síður er nú upplýst
um stefnu þá, sem kommúnist
ar vilja fá stjórninni. í blaði,
sem nefnt er Alþýðubandalagið
og kom út fyrir nokkrum dög-
um er stefnan rakin í 19 lið-
um. Hafa kommúnistar augljós
lega verið búnir að undirbúa
blað þetta um það leyti, sem
Þjóðviljinn taldi sig knúinn til
að breyta um málflutning, og
þá hefur verið talið rétt að
gefa blaðið út.
í stefnuskrá þessari kennir
margra grasa og skal nokkuð
hér talið. f utanríkismálum á
stefnan að vera sú, sem Þjóð-
viljinn boðaði eftir kosningar,
að fslendingar segi sig úr At-
lantshafsbandalaginu. Sömuleið-
is er boðuð þjóðnýting olíufé-
laga og tryggingafélaga. Lyf-
salan verði þjóðnýtt og „fram-
kvæmd verði endurskipulagn-
ing á ýmsum þáttum innflutn-
ingsins“. Er þar sjálfsagt við
það átit, að tekin verði upp ein
hvers konar landsverzlun og inn
flutningur einokaður af ríkisins
hálfu, nema þá að samvinnufé-
lögin fái hlutdeild í honum.
Þá er boðuð eignakönnun og
stóreignaskattur í samræmi viSS
þær kröfur, sem Þjóðviljinn
gerði meðan mesti móðurinn var
í kommúnistum að kosningum
afstöðnum.
Ekkert hefur af því frétzt,
hvort kommúnistar hafa sett
þessar kröfur sínar fram á við
ræðufundum stjórnarandstöðu-
flokkanna þriggja, en Ólafur Jó
hannesson svarar því venjulega
til, þegar spurt er um þessi
fundarhöld, að „ekkert umtals-
vert hafi gerzt“.
FLeiri kröfur.
En í blaði þvi, sem áður var
vitnað til, eru settar fram fleiri
kröfur en þær, sem nú hafa ver
ið nefndar og áður hafði borið á
góma. Þar segir t.d.:
„Sett verði lög, sem tryggi
óskoruð yfirráð almennings yf-
ir hinum miklu sjóðum sínum,
Atvinnuleysistryggingasjóði og
l'ífey rissj óðunum.“
í sjóðum þeim, sem hér um
ræðir, er gífurlegt fjármagn,
eing og menn vita, og aukast
þeir mjög, sérstaklega lífeyris-
sjóðirnir. Þessum sjóðum er
stjórnað af launþegum og vinnu
veitendum sameiginlega, og er
fé þeirra að langmestu leyti
varið til lánveitinga til hús-
bygginga.
Nú finnst kommúnistum að
vonum bera vel i veiði, hér sé
um gifurlega fjármuni að ræða,
sem ekki væri ónýtt að koma
undir pólitíska stjórn. Að vísu
er þessi tilgangur fagurlega orð
aður, þar sem sagt er, að
tryggja eigi „óskoruð yfirráð al
mennings“ yfir sjóðunum. En
engum dylst þó, að tilgangurinn
er sá, að sú vinstri samsteypa,
sem nú er reynt að mynda, fái
að valsa með þetta fé að eigin
geðþótta óháð þvi, hvað hag-
kvæmast sé fyrir þá, sem sjóði
þessa hafa myndað, annars veg
ar launþega og hins vegar at-
vinnulífið.
Lífeyrissjóðirnir hafa verið
myndaðir með samkomulagi
launþega og vinnuveitenda, og
stjórn þeirra er einnig samn-
ingsatriði. Sú breyting á stjórn
sjóðanna, sem kommúnistar
krefjast, væri því valdníðsla og
væntanlega aðeins byrjunin á
því að misnota ríkisvaldið og
afnema frjálsan samningsrétt.
Breytt stefna í
húsnæðismálum.
í stefnuskrá kommúnista segir
eftirfarandi um húsnæðismál-
in:
„Tekin verður upp mun félags
legri stefna í húsnæðismálum,
þar sem einnig verður lögð á-
herzla á vaxandi framboð á
leiguhúsnæði, sem lúti félags-
legri stjórn."
í húsnæðismálum hefur sú
stefna verið ríkjandi hér á landi
í áratugi að leitast við að gera
sem flestum kleift að eignast
eigið húsnæði. Þótt húsnæðislán
hafi að vísu oftast verið helzt
til lítil, er hitt staðreynd, að
hvergi á byggðu bóli eiga jafn
margar fjölskyldur sitt eigið hús
næði og hér á íslandi. Þessi
stefna í húsnæðismálum hefur
lengi verið þyrnir í augum sós
íalista. Þeirra stefna er sú, að
ríki og sveitarfélög eigi að eiga
húsnæðið, en ekki einstakling-
arnir. Það er eitur í þeirra bein
um, er almenningur býr við
efnalegt sjálfstæði.
Framan af var þvi haldið
fram, að einungis hinir efna
meiri mundu eignast íbúðirnar,
en láglaunafólk gæti aldrei kom
izt yfir eigið húsnæði. Þegar
fram í sótti var þó ekki talið
unnt að halda fram þessum skoð
unum, þvi að allir vissu hið
gagnstæða. Engu að síður
bryddir ætíð á þeim sjónarmið
um, sem sósíalistar hafa í þess
um efnum, hvenær sem vinstri
menn telja áhrif sín hafa vaxið
svo, að þeir geti komið stefnu
sinni fram.
Hinum eldri er enn í fersku
minni gula bókin svonefnda, á-
form síðustu vinstri stjórnar um
húsnæðisskömmtun og „félaga-
lega stefnu“ í húsnæðismálum.
Nú er enn tekið að tala um fé
lagslegar aðgerðir og byggingu
leiguhúsnæðis í eigu hins opin
bera. Hægt er að visu farið
af stað, en skilst fyrr en skell-
ur í tönnum. Eitt af meginstefnu
miðum vinstri stjórnarinnar á
að kröfu kommúnista að vera
gjörbreytt stefna í húsnæðismál
um, þ.e.a.s. að láta opinbera að-
ila byggja húsnæðið í stað ein-
staklinganna. Þannig muni með
áhrifamestum hæfcti verða komið
í veg fyrir fjárhagslegt sj álf-
stæði einstaklinganna, þvi að
ekkert er mikilvægara sérhverri
fjölskyldu en að eiga eigið hús-
næði.
Nú veit að visu enginn, hvað
framsóknarmenn og Samtök
frjálslyndra og vinstri manna
muni segja við kröfugerð
kommúnista, en fróðlegt verður
að sjá stefnu nýju stjórnarinn
ar, ef hún þá einhvern tima biirt
ist.
Snúið á i
Hannibal.
Alþýðuflokkurinn er nú í sár
um, og við því var raunar að
búast eftir þau ógnarlegu mis-
tök, sem flokknum urðu á í
borgarst j órnarkosningunum.
Samt sem áður verður að játa,
að með svari því, sem Alþýðu-
flokkurinn sendi Ólafi Jóhann
essyni við tilboðinu um þátt-
töku í myndun vinstri stjómar,
hafa Alþýðuflokksmenn snúið
illilega á Hannibal Valdimars-
son. Svarið er hið klókindaleg-
asta. Nú hefur boltanum verið
varpað til Samtaka frjálslyndra
og vinstri manna, og það er á
þeirra ábyrgð, hvort hin marg-
umtalaða sameining lýðræðfe-
jafnaðarmanna tekst eða ekki.
Naumast á Hannibal Valdi-
marsson nú annarra kosta völ
en taka upp viðræður við Al-
þýðuflokkinn um sameininga
flokkanna, áður en til stjórnar
myndunar dregur. Ef hann ger
ir það ekki, verður hann áfram
sundrungarmaður, en ekki mað
ur sameiningarinnar, og mun
það þó vera hans heitasta ósk
að reka af sér sundrungarorðið
og láta það verða sitt síðasta
verk að sameina þau öfl, sem
hann hefur átt svo ríkan þátt í
að splundra.