Morgunblaðið - 20.11.1971, Blaðsíða 19

MORGUiNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 21. NÓVBMBER 1971
19
Lin l’iao landvamaráðherra ás amt Mao formanni og Chou En -lai forsætisráðherra, sem er I engst tii liægri.
Herinn hefur
völdin í Kína
Refskák valdabaráttunnar í
Peking á sér fáar hliðstæður
VALDABARATTAN í Kína
á rætur að rekja til þess, að
smátt og smátt hefur komm-
únistaflokkurinn verið end-
urskipulagður og náð sér á
strik eftir upplausnina af
völdum menningarbylting-
arinnar fyrir fimm árum.
Flokkurinn undir forystu
öfgamanna reynir eftir
megni að endurheimta fyrra
forystuhlutverk, sem herinn
hefur haft á hendi síðan í
menningarbyltingunni, en
hefur ekki orðið ágengt.
Herinn veitir harðvítugt
viðnám og er tregur til þess
að taka við fyrirmælum
borgaralegra yfirvalda í
Peking. Hann hefur verið
sigursæll til þessa.
Þetta vandamál kom í 'ljós á
þjóðhátíðardegi Kínverja 1.
ágúst þegar vitnað var i mikil-
vægri ritstjómargriein í máls
hájfit Maos formamins: „Flokkur-
dmin stjörmar bys.siu.nni, Oig byss-
an má aWrei stjóma flokkmuim,"
og fram var sett sú krafa, að
herinn beygði sig „undir algera
forystiu filokiksáms“. Síðam hafa
mörg vötm rummiið tiil sjávar, og
heimiildium ber yfirOieitit
saman um eftirfarandi atriði
valdabaráttunnar, sem hefur
staðið í marga mánuði og kornst
á alvarlegt stig snemma í
haust:
Lin Piao varnarmálaráðherra
foringi róttækiuisibu afiamma oig
yfimlýsitur arftaJki Maos for-
manns, hefur verið sviptur
völdum, bersýniiega með sam-
þytkki Maos. Valdastaða Chou
En-lais forsætisráðherra og sam
starfsmamna hans, fynst og
fremst Yeh Chien-ying mar
skálks, varaformamns hermáia-
nefndar kammúnistaflokksins,
hefur eflzt, og Mao hefur beðið
álitshnekki. Nokkrir aðrir hátt-
settir yfiirmenm kínversika her-
aflans hafa einnig verið sviptir
völdum, þar á meðal Huanig
Yung-sheng forseti herráðsins,
Wu Fa-hsieni, yfirmaður flug-
hersins, Li Tso-peng, yfirmaðmr
stjórnmáiadeildar sjóbersins og
Hsu Shih-yu, herstjóri í Mið-
Kína.
Fundir hafa verið haldnir
með starfsmönnum kommúnista
flokfcsins víðs vegar í Kína, og
á þeim hafa meðal annars kom-
ið fraim eftirfarandi ásaikanir:
Lin og félagar hans reyndu þrí-
vegis að ráða Mao af dögum.
Lin Piao var foringi svokallaðr
ar „16. maí-hreyfingar" rót-
tækra öfgamanna, sem kom
fram á sjónarsviðið sumarið
1967 og var seinna bönnuð. Lin
reymdi að flýja til Sovétríkj-
anna í kínverskri fflugvél, sem
fórst með dularfuilum hætti í
Mongólíu, 160 km frá kín-
versku laindamærunum, aðfara-
nótt 13. september, Um þetta
flugslys hefur mikið verið
Skrifað, og Kinasérfræðingur-
inn Stanley Kavnow segir að
þeir sem í flugvélinni voru hafi
verið á aldrinuim 40—60 ára og
sumir verið Skotnir til bana í
átökum, sem urðu um borð og
bendi tffl þess að filugvélinni
hafi verið rænit af mönnum sem
hafi reynit að flýja frá Kina.
Gangur valdabaráttunnar er
óljós, en dálkahöfundurinn Jos
eph Alsop hefur sett fram
sennilega tfflgátu, sem er í aðal
atriðum á þessa leið.
ÓSIGUR MAOS
Fall Lin Piaos og annarra
yfirmanna horaflans virðiist
'leiða af faffli tveggja annarra
náinna samstarfsmanna Maos,
einkaritara hans, Ohen Po-ita,
og samisitarifsmanns honis í stjóm
málaráðinu, Kanig Sheng. Þeir
stóðu framarlega í „16. maí-
hreyfingunni“, sem sagt er að
Lin Piao hafi stjómað, og blaða
árásir hófust á þá í vor. Lin
Piiaio og siaimstanfsnrænn hans
hljöta að hafa spurt: „Hver
verður næstur?" Þess vegna
köliuðu þeir saman sérstakan
fund í miðstjörninni, og Chou
En-iai og Mao hetf ðu mdsst öffl
raunveruleg völd, ef af þessum
fundi hefði orðið, en Lin Piao
og stuðningsmenn hans teWð
öll völd í sinar hendur. Flug-
herinn undir stjórn Wu Fa-hsi-
en hefði igegnt því þýðingar-
mikla hlutverki að flytja mið-
stjórnarfuffltrúana til fundar-
ins, en ef tfflgáta Alsops er rétt,
komst upp um samsærismenn-
ina snemma í september, og
þeir hljóta að hafa beðið óstg-
ur fytrir 13. september.
Síðan 13. september hetfur
Chou En-lai verið afflsráðandi,
og hann virðist einfcum hafa
stuðzt við Yieh Chienying
marskálik, sem tók meðal ann-
ars þátt í viðræðunum við
Framhald á bls. 23
Annáll valdabaráttunnar:
EITTHVAÐ HEFUR
GERZT 1 KlNA...
„EITTHVAÐ hefur gerzt í
Kína,“ hefur hrezka blað-
ið Observer eftir franska
sendiherranum í Peking,
og tínir saman þær fáu,
hörðu staðreyndir um at-
burðina þar, sem hafa
komið fram í fréttum og
staðfesta orð sendiherrans.
Fyrstu bendingarnar um að
eitthvað væri á seyði, komu
fram í byrjun september.
8. september. Nefnd hátt-
settra foringja herafla Norð-
ur-Kóreu kvödd á Peking-
flugvelli. Þeir sem kveðja eru
Huang Yung-sheng, forseti
kínverska herráðsins, Wu Fa-
hsien, yfirmaður kínverska
flughersins, Li Tso-peng, yfir-
maður stjórnmáladeildar sjó-
hersins, og Chiu Hui-tso, yfir-
maður birgðaþjónustu land-
hersins. Allir þessir menn eru
fullgildir fulltrúar í stjóm-
málaráðinu, sem stjórnar kin-
verska kommúnistaflokknum.
Allir þessir menn koma venju-
lega fram við opinber tæki-
færi eins og þetta. Wu Fa-
hsien hefur ekki sézt opinber-
lega síðan 8. september.
9. september. Sendiherra
Norður-Kóreu í Peking heldur
veizlu á þjóðhátíðardegi lands-
ins. Hana sitja Chou En-lai,
forsætisráðherra, Huang
Yung-sheng og Li Tso-peng
auk þriggja annarra fullgildra
fulltrúa eða aukafulltrúa úr
stjórnmálaráðinu. Hongkong-
fréttir herma, að í Kanton
hafi verið hætt sölu á bók
með skjölum frá 9. þingi kín-
verska kommúnistaflokksins,
þar sem Lin Piao, landvarna-
ráðherra, hélt aðalræðuna og
var tilnefndur opinber arftaki
Mao Tse-tungs.
10. september. Sendiherra
Rúmeníu í Peking heldur
veizlu til heiðurs nefnd hátt-
settra foringja kinverska her-
Aðild Kína að Sameinuðu þjóðununi er sigur iiersins, sem aðeeins viðurkennir hugsanir Ma-
os í orði kveðnu, og hófsamra stjórnmálamanna undir forystu Chou En-lais. Myndin var
tekin af utanríkisráðherra Kína, Chiao Kuan-liua, þegar iiann kom til Ne>v York
að taka sæti Kína hjá SÞ.
aflans, sem voru nýlega á ferð
í Rúmeníu. Huang Yung-
sheng kemur þar fram opin-
berlega i síðasta sinn.
11. september. Fyrirhuguð-
um fundi Chou En-lais með
mikfflvægri nefnd japanskra
þingmanna frestað. (Nefndin
skýrði seinna svo frá, að þenn
an dag hefði verið hætt undir-
búningi hátíðarhalda á þjóð-
hátiðardegi Kínverja, 1. októ-
ber, og að mikið hefði verið
um að vera í Alþýðuhöllinni
næstu daga á eftir og það hafi
bent til þess, að þar hafi átt
sér stað mikilvæg funda-
höld).
12. september. Aðstoðarfor-
sætisráðherra Chou En-lais,
Li Hsien-nien (einnig fulltrúi
í stjórnmálaráðinu), og tiltölu
lega lágtsettur aðstoðarmaður
herráðs forsetans skjóta upp
kollinum á flugvellinum og
kveðja erlenda sendinefnd.
Næstu daga hverfa forystu-
menn Kína sjónum. Peking-
útvarpið tilkynnir að dreifa
megi flokki 50 ljósmynda úr
ævi Mao Tse-tungs formanns
til heiðurs fimmtíu ára af-
mæli flokksins á næsta ári
tímanlega fyrir þjóðhátíðar-
daginn. Sumar myndirnar
sýna Mao með „ nánum vopna
bróður" sínum, Lin Piao.
13. september. Kinversk
þota ferst i Mongólíu að-
faranótt 13. september. Níu
manns voru í þotunni og flug-
vélin var bersýnilega í eigu
flughersins. (Frá þessu
skýrðu Mongólíumenn ekki
fyrr en 30. september).
Framhald á bls. 20