Morgunblaðið - 27.10.1973, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 27. OKTÓBER 1973
17
Fóstureyðingar og
tilraunir á fóstrum
Ófullburða barn ásamt legköku f gervimóðurlffi. Blóð streymir
gegnum barnið eins og örvarnar benda. Með svona útbúnaði má
halda lffi f barninu meðan á tilraunum stendur. Mænan er klippt
sundur svo að það finnur engan sársauka.
VlSINDIN hafa á sfðari árum
haldið inn á ýmsar
umdeilanlegar brautir. Beizlun
kjarnorkunnar til smfði eyði-
leggingarvopna, ræktað manns
fóstra f tilraunaglösum og
tilraunir á lifandi dýrum eru
fáein dæmi.
Hér segir frá vísindalegum
tilraunum lækna og líffræð-
inga á lifandi fóstrum, fengn-
um við fóstureyðingar.
Eg sótti heim kunnan
útvarps- og sjónvárpsmann
sænskan, fil. lic. Eskil Bloc,
deiidarstjóra á Rannsókna-
stofnun sænska hersins (FOA),
sem hefur kynnt sér málavöxtu
til hlítar. Block er vel kunn-
ugur íslenzkum málefnum,
hefur dvalið hér á landi og
kann íslenzkuna mæta vel.
Hann veitti mér aðgang að
gögnum og margvíslegar
upplýsingar.
Block gerðist fyrir fimm ár
um forgangsmaður umræðna í
fjölmiðlum um fósturtilraunsr.
Markmið hans var að knýja
fram rannsókn í málinu, fá úr
því skorið hvort slíkar tilraunir
færu fram í Svíþjóð, og hvort
þær væru þá lögum sam-
kvæmar.
Því miður verður ekki annað .
sagt en viðbrögð lækna, sem
hlut áttu að máli, hafi orðið
stéttinni til vansæmdar. Ein-
hvern veginn hefur það æxlazt
þannig, að læknastétt Vestur-
landa hefur haldizt uppi að
reisa rammgerðan þagnarmúr
um starf sitt — og mistök í
starfi. Það er raunar óljóst,
hvort þetta er nokkrum í hagtil
langframa.
Læknarnir sóru og sárt við
lögðu, að slikar tilraunir hefðu
aldrei farið fram í Svíþjóð, og
væru að auki tæknilega ófram-
kvæmanlegar. Virtur læknir og
prófessor staðfesti þetta i
útvarpsumræðum. Stjórnandi
þáttarins stöðvaði andmæli
Blocks á þeirri forsendu, að
sænskur prófessor skrökvaði
ekki. Síðar kom þó á daginn, að
hann fór þarna vísvitandi með
rangt mál.
Einnig var á bak við tjöldin
lagt hart að Block persónulega
að láta af baráttu sinni. Meðal
annars var til fært, að helzta
forsprakka fósturtilrauna í
Svíþjóð, prófessor Diezfalusy,
hefði orðið svo vel ágengt, að
hann myndi bráðlega koma til
greina sem Nóbelsverðlauna-
hafi, ef starf hans yrði ekki
truflað.
Sænska læknablaðið þrætti í
lengstu lög fyrir tilraunirnar.
Smám saman komu þó brestir
í þagnarmúrinn. Læknar og
annað starfsfólk sjúkrahúsa
gáfu sig fram og staðfestu, að
tilraunir á fóstrum færu þar
fram.
Sfðan gerist það, að þekktur
læknir skrifar grein í vísinda-
ritið Forskning och Framsteg
(4. tbl. 1971) um rannsóknir
sínar og prófessors Diezfalusys
á efnafræðilegum getnaðar-
vörnum. Þar eru fósturtil-
raunir taldar mikilvægur liður
1 rannsókninni og fylgir skýr-
ingamynd sú, sem hér getur að
líta.
Myndin sýnir, hvernig lifandi
fóstri, eða ófuliburða barni, er
komið haganlega fyrir í eins
konar tæknilegum móðurkviði.
Blóði er dælt í gegnum æða-
kerfi barnsins eins og örvarnar
sýna. Þannig má halda barninu
lifandi langtímum saman og
gernýta í tilraunaskyni.
SlNE I ÞJÓNUSTU
VlSINDAMANNA
Ég hef ekki haft aðstöðu til
að grennslast fyrir um, hvort
fósturtilraunir séu fram-
kvæmanlegar á Islandi, en það
verður að teljast ólíklegt.
Hins vegar er ekki loku fyrir
það skotið, að íslenzk fóstur
hafi verið notuð í tilrauna-
skyni.
Samtök isl. námsmanna er-
lendis, SlNE, hafa af einhverj-
um ástæðum tekið að sér milli-
göngu um aðgerðir á barnshaf-
andi islenzkum konum á
erlendum fóstureyðingastöðv-
uin.
Þess er skylt að geta, að
auðveldlega má koma við
slíkri tilraunastarfsemi, ein-
kum á stöðvum í einkarekstri.
Þær eru oft starfræktar sem
alger fjárplógsiðja á stúlkum
úr nágrannalöndum með
strangari fóstureyðinga löggjöf.
Hafa margar stöðvar verið
staðnar að þvi að selja síðan
fóstrin til vísindalegra tilrauna.
Helztu viðskiptavinirnir munu
vera lyfjaframleiðendur, eins
og síðar verður getið.
I næstu grein verður mál
þetta rakið nánar, og að lokum
birt samtal við lækni, sem
sjálfur hefur stjórnað fósturtii-
raunum.
Hinn nýi
utanríkis-
ráðherra
Noregs
Knut Frydenlund
MESTA óvissan varðandi
myndun nýrrar norskrar
rikisstjórnar undir forystu
Trygve Bratteli var um,
hver myndi skipa embætti
untanríkisráðherra. Vara-
formaður Verkamanna-
flokksins, Rieulf Steen, sem
lengi hafði verið talinn vís í
þessa stöðu, baðst undan því
að sitja í ríkisstjórninni. Þá
kom landsstjórnin og þing-
flokkurinn sér saman um
Knut Frydenlund, sem
raunar var fyrirfram vitað,
að myndi verða formaður í
utanrikismálanefnd og
stjórnarskrárnefnd þings-
ins.
Knut Frydenlund er
fæddur árið 1927 í Dramm-
en, og var fyrst kjörinn á
þing í Oslóarkjördæmi árið
1969. Hann tók embættis-
próf i lögfræði árið 1950 og
réðst þremur árum sfðar í
þjónustu utanrfkisráðu-
neytisins. Á vegum þess hef-
ur hann starfað m.a. i Bonn
og Brússel. Hann hefur
einnig verið fastafulltrúi
Noregs hjá Evrópuráðinu.
Frydenlund var í mörg ár
einkaritari Halvards Lange
utanrlkisráðherra, en árið
1967 réðst hann tilstarfa hjá
verkalýðshreyfingunni.
Frydenlund hefur verið
mótandi afl utanríkisismála-
stefnu Verkamannaflokks-
ins á síðari árum, sum-
part sem formaður alþjóða-
nefndar flokksins, en einnig
sem talsmaður fyrir inn-
göngu í Efnahagsbandalagið
á Stórþinginu. Hann á sæti i
stjórn Verkamannaflokks-
ins.
Eftir ósigurinn í þjóðarat-
kvæðagreiðslunni um Efna-
hagsbandalagið, hefur Knut
Frydenlund lagt mikla
áherzlu á „virkari Evrópu-
stefnu“ í málflutningi
sínum. Það verður eitt af
veigamestu verkefnum hans
sem utanrikisráðherra, að
gera þessi áform sín að virk-
um lið í stefnu sinni á borði
ekki síður en í orði.
PRÓF VIÐ
HÁSKÓLA
ÍSLANDS
Frétt frá Háskóla Islands Magnús Grímsson
I UPPHAFI haustmisseris hafa Sigríður Sigurðardóttir
eftirtaldir stúdentar lokið prófum Sigrún Ragnarsdóttir
við Háskóla Islands: Soffia Kjaran
Embættispröfi í guðfræði: (3) Trausti Júliusson Ulfar Bragason
Birgir Asgeirsson Þráinn Hallgrímsson
Jakob Ag. Hjálmarsson Jón D. Hróbjartsson Embættisprófi í lögfræði: (10) Fyrri hluta prófi 1 verkfræði: (3) Geir R. Jóhannesson
Arnar Guðmundsson Hallgrímur Gunnarsson
Ami Kolbeinsson Kristján H. Bjartmarsson
Björn Hafsteinsson Guðmundur Sigurjónsson B.S.-prófi í verkfræði- og raunvís-
Jón Steinar Gunnlaugsson indadeild
Ölafur G. Gústafsson Stærðfræði sem aðalgrein: (1)
Pétur Gunnlaugsson Sigríður Hlíðar Gunnarsd.
Sigurberg Guðjónsson Skarphéðinn Þórisson Eðlisfræði sem aðalgrein: (1)
Sævar Lýðsson Einar H. Guðmundsson
Kandídatsprófi í viðskiptafræð- Jarðfræðisem aðalgrein: (3)
um: (12) Ámi Hjartarson
Agúst Einarsson Margrét Hallsdóttir
Birgir Björn Sigurjónsson Sigriður P. Friðriksd.
Björn Bjarnason Björn Björnsson Landafræði sem aðalgrein: (2)
Daníel Þórarinsson Bjarni Reynarsson
Guðmundur örn Gunnarsson Sigfús Jónsson
Hulda Auður Kristinsdóttir Karl M. Kristjánsson Líffræðisem aðalgrein: (7)
Kristján Gunnarsson Auður Antonsdóttir
Stefán Friðfinnsson Ami H. Jónsson
Steingrímur Þ. Gröndal Bogi Ingimarsson
Örn Guðmundsson Guðmundur Einarsson
B.A.-prófi f heimspekideild: (13) Leifur D. Þorsteinsson Tryggvi Gunnarsson
Áki Gíslason Stefán B. Sigurðsson
Guðni Kolbeinsson Helgi Guðmundsson B.A.-prófi í almennum þjóð-
Ingibjörg Sæmundsdóttir félagsfræðum: (2)
Jörgen L. Pind Aðalbjörg Jakobsdóttir
Kolbrún Hjartardóttir Þorbjörg Jónsdóttir