Morgunblaðið - 11.01.1974, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 11. JANUAR 1974
19
bækur
A. Alvarez:
Bók Oliver Sacks Awakenings
er lýsing taugasérfræðings á
reynslu hans af svokölluðu töfra-
lyfi, sem um tíma særði fram
sárþjáða uppvakningufrásvefn-
sýkisfaraldrinum er geisaði um
heiminn á þriðja áratug þessarar
aldar. Dr. Sacks skrifar stórfall-
ega og af einstakri snerpu og inn-
sýn bæði í hugarfar sjúklinga
sinna og í eðli sjúkdóma almennt.
Osip Mandeistam: Ljóðaúrval
(Selected Poems), þýtt af Clar-
ance Brown og W.S. Merwin (Ox-
ford). Þrátt fyrir að hafa verið
einangraður á ógnarstjórnartím
um Stalíns, árið 1938 oggerður að
mannleysu siðan, hefur Mandel-
stam lifað af í ljóðum sinum á
undraverðan hátt og virtist sem
einn af frumlegustu snillingum
þessarar aldar. Ævisöguritari
hans og bandariskt ljóðskáld hafa
tekið sig saman um að gera
þýðingar sem einnig eru ljóð að
eigin verðleikum, í senn skýr og
skírskotandi.
The Best and the Brightest.
(Barrie and Jenkis): Þetta er hin
svolítið hirðuleysislega en
hrífandi og safarika saga Davids
Halberstams af skoðunum og per-
sónuleikum sem viðriðnir voru
Vietnem leysingarnar í Banda-
ríkjunum.
l.grein
Kingsley Amis:
Af bókum þessa árs jafnast eng-
in á við Pedigree eftir Stephen
Potter og Laurens Sergant
(Collins) hvað skemmtunargildi
varðar, bæði í bráð og lengd. Hún
samanstendur af fjörlegum rit-
gerðum um uppruna enskra orða
yfir dýra- og jurtaríkið. Allir sem
áhuga hafa á máli og málkennd, á
hvaða stigi sem er, munu gleypa
þessa bók í sig, jafnvel þótt þeir
gefi skítídýroglýsifrati á jurtir.
Tchaikovsky eftir John Warrack
er næmlega skrifuð og mynd-
skreytt á hugmyndarikan hátt, og
birtir bæði manninn og músik
hans skýrt og rétt. Evelyn Waugh
and his World (Weidenfeld and
Nicolson) nær ekki tilgangi sín
um eða höfundur er ekki viss um
hver tilgangurinn er. Engu að sið-
ur geta aðdáendur Waugh ekki án
þessarar bókar verið, og i henni
eru nokkrir stórf inir brandarar.
Noel Annan:
Fyrir hvern og einn sem enn er
ljóst að sagnfræðin getur skýrt
betur en nokkur önnur fræði
hvernig samspili manna og sam-
félags er háttað, er það þýðing á
meistaraverki einu sem er bóka-
viðburður ársins: The Mediterr-
anean and the Mediterranean
World in the Age og Philip II
eftir Bernand Braudel (Collins).
Annað meistaraverk sem end-
urprentað var á þessu ári er The
Greek Anthology (Allen Lane,)
valið af Peter Jay, stórkostlegt
safn eftir forn skáld um erótískar
minningar og söknuð við andlát
löngu liðinna manna og kvenna.
Þetta var mikið uppskeruár fyr-
ir ævisögur, og tvær þær beztu
voru um frjálslynda forsætisráð-
herra: C.B. um ævi Sir Henry
Campbell Bannerman eftir John
Wilson (Eyre Methuen), sem sér-
stakan áhuga vekur vegna póli-
tiskar skarpskyggni sinnar.
Hvað
lásu þeir í
útlöndum 1973
BREZKA vikublaðið The Observer
fær í lokhvers árs nokkra valinkunna andans
menn til þess að
staldra við í bókaflóð-
inu og velja sér nokkr-
ar bækur, sem þeir
persónulega telja
merkastar af þeim
sem út komu á árinu.
Eftirfarandi eru
greinargerðir þessara
manna fyrir
vali þeirra á
BÓKUM ÁRS-
INS.
The Honorary Consul eftir Gra-
ham Greene (Bodley Head). Ég
hef lengi verið aðdáandi skáld-
sagna Greenes og þessi virtisl
crucian Enlightenment eftir
Frances Vates (Routledge). Þetta
er magnþrungið verk, innblásið
af miklu hugarflugi og vizku lær-
dómsmannsins, sem mikill sómi
var sýndur i flestum öðrum lönd-
um en eigin ættlandi. Prófessor
Trevor Roper hefur nýlega fjallað
á snjallan hátt í útvarpsþætti um
verk Frances Yates og fór um
hana fögrum orðum og mjög að
verðleikum.
m
Evelyn Waugh.
A.J. Ayer:
Þrjár af skáldsögum þessa árs
hafa orðið mér til sérstakrar
ánægju:
Nadezjda Mandelstam.
mér ein sú bezta. Persónur, sögu-
svið, samruni trúarog stjórnmála,
eiga sér hliðstæður, en það er
hins vegar engin stöðnun í með-
ferð Greens á þessu efni sínu.
Temporar.v Kings eftir
Anthony Powell (Heinemann).
Allar viðbætur um Wilderpool
hljóta að gleðja alla þá sem fylgzt
hafa með ferðum Anthony
Powels um tímann og tilraunum
með hann. Hér bætast einnig nýj-
ar persónur í hópinn.
Jane eftir Dee Wells (Blond
and Briggs). í þessu tilfelli verð
ég að viðurkenna að áhugi minn
stafar nokkuð af f jölskylduástæð-
um: Höfundurinn er eiginkona
mín. En ég held að undir öílum
kringumstæðum hefði mér samt
fundizt þessi frumsmið um lif og
ástir bandarísks blaðamanns í
London bæði fyndin og áhrifa-
mikil.
Isaiah Berlin:
Ég mæli með þremur sérstak-
lega ólíkum bókum. I fyrsta lagi,
annað bindið af endurminningum
Nadezhda Mandelstam sem gefn-
ar verða út í enskri þýðingu af
Collins nú í vor. undir nafninu
Hope Abandoned. Næstum þvi
annað hvert prósaverk sem berst
til okkar frá Sovétríkjunum, allt
frá klénasta „sósíalískum real-
ísma“ til Solzhenitsyns, „samiz-
dats“ og jafnvel Pesternaks, hef-
ur i óralangan tíma reynt að
þröngva ákveðinni niynd af Rúss-
Graham Greene.
Aldous Huxley.
Osip Mandelstram.
landi upp á lesendur. Hinar bitru
endurminningar frú Mandelstam
birtast hins vegar sem raunveru-
leikinn sjálfur. Dómur hennar
um einstaka menn kunna vinir .
þeirra að andmæla; Iýsingar
hennar á atburðum og kringum-
stæðum eru fullkomlega sannfær-
andi. í þessu tilliti virðist mér
þetta verk einstakt í bókmenntun-
um.
I öðru lagi þykir mér hlýða að
nefna fyrsta bindi af ævisögu
Aldous Huxley eftir Sybille Bed-
ford (Collins). Lífi hans er lýst á
næmgerðan hátt, sérstökum hæfi-
leikum hans og einstökum gáfum
gcrð góð og viðfelldin skil, svo og
í fjölþættum áhugamálum hans.
Er Aldous Huxley fullsæmdur af
þessu verki Bedfors, sem i senn
er frábær rithöfundur og var
einnig gróinn vinur Huxleys.
Þriðja bókin er svo The Rosi-
Alastair Buchan:
Svo mjög hef ég þurft að sinna
brauðstritinu á þessu nýliðna ári,
að ég hef litið gefið mér tíma til
að lesa aðrar bækur en þær, sem
beinlínis snerta mitt fag. Á þvl
sviði fannst mér merkasta bókif)
vera frábær ævisaga Hammar-
skjölds (Bodley Head) eftir
Brian Urquhart og í þeirri bók
kynntist ég ekki aðeins mörgu um
heillandi persónuleika Hammar-
skjölds, hugrekki hans og
sveigjanleika, heldur einnig skildi
ég margt i samtið okkar mun bet-
ur að lestri þessarar bókar lokn-
um. Verk Raymonds Arons La
Republique imperiale (Calmann
Levy) er stórgott framlag sem
fjallar um styrk, veikleika og
stefnu bandarískrar stjórnmála-
stefnu eftir eimn hæfasta höfund
évrópskan og mestan sérfræðing
á því sviði. Europe since 1970
(Weidenfeld and Nicolson) eftir
James Joll er einnig athyglisverð
bók, þar sem fléttað er saman og
skýrt á eftirminnilegan og að-
gengilegan hátt hinum ótal mörgu
þáttum, sem koma saman í sögu
okkar á þessum síðustu árum og
kynna okkur i nýrra ljósi þessa
heimsálfu, sem er hvort tveggja í
senn velferðarálfa, en þó svo
hrjáð af hvers kyns erfiðleikum
og innbyrðis sundrung, þegar
grannt er að gáð.
Edward Chrankshaw:
Sú bók sem langt af öðrum ber i
huga mér er As I Remember
them eftir Galina von Meck (Dob-
son). Höfundurinn, sem er kom-
inn yfir áttrætt er ein af hetjum
samtiðar okkar að minum dórni.
En bók hennar hefur meira i sér
'ólgið en söguna af því, hvernig
lifa má af pyndingar sovézka
kerfisins. Sérstakt afrek hennar
tel ég vera að bjóða fram brú milli
Rússlands fortíðarinnar og nútíð-
arinnar. Rússland sem var, í
mynd f jölskylduvina frá Pushikin
til Tjakovsky eru henni jafn raun-
verulegir eins og þeir menn. sem
dæmdu föður hennar til dauða og
skutu hann. Og hún skrifar um
hörmulega lifsreynslu Sína i sov-
ézkum fangabúðum af sama ein-
faldleik og öll bókin er skrifuð.
Hún hefur næmt auga fyrir öllu
sem hún upplifir þar, en á kimni
örlar þrátt fyrir allt.
Margaret Drabble:
Þær bækur þrjár, sem ég hafði
mest gaman af að lesa á árinu,
sem nú er liðið er í fyrsta lagi As
If By Magic eftir Angus.Wilson
(Secker and Warburg), mikil-
fengleg, einkennileg, skemmtileg
bók og margþætt, sem vekur Ies:
andann svo til umhugsunar, að
ekki dugir að lesa hana einu
sinni. ef hún á að korna að gagni
og er það ekki sizt sá þáttur sem
mér fellur bezt, að nauðsynlegt er
að lesa hana að minnsta kosti
tvisvar. I öðru lagi Awakening
eftir Oliver Sacks, sem er heill-
andi og áhrifamikil frásögn um
áhrif lyfsinsnýja L-dopa. Bókin er
ákaflega vel skrifuð og þau dæmi
sem rakin eru mjög áhrifarík og
láta lesanda ekki ósnortinn, enda
þótt ekki sé þar með sagt að hann
fallist á allar kenningar höfundar
og vangaveltur um þetta lyf. I
þriðja lagi vil ég svo geta urn
síðustu skáldsögu B.S. Johnson,
Christie Malry’s Own Double,
Entry, sem var stutt, skemmtile^
mjög læsileg og snjöll hvernig
sem á er litið. Þessa rithöfundar
verður vissulega saknað af bók-
menntafólki.
Graham Greene:
Þessar bækur nefni ég:
Defeat of an Ideal eftir Shirle.v
Hazard (Macmillan). Frásögn um
Sameinuðu þjóðirnar frá mann-
eskju sem vann þar i tiu ár, bók,
sem er í senn spaugileg í nieira
lagi og sorgleg.
Aldous Huxley eftir Sybille
Bedford. Ekki þurfa menn endi-
lega að vera aðdáendur Huxleys
til að hrifast af þessari bök, sent
er gagnmerk í betra lagi.
A New Dominion eftir R. Praw-
er Jhabvala. Af þessari skáldsögu
hafði ég meira gantan en öllum
öðrum sem ég las á árinu.