Morgunblaðið - 12.07.1974, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 12. JULI 1974
17
Earl Warren
Maður sem engum
þjónar nema
Bandaríkjunum.. .
— sagði Eisenhower um Earl
Warren, þegar hann skipaði hann
forseta hæstaréttar Bandaríkjanna
ÞEGAR Earl Warren lét af starfi
forseta hæstaréttar Bandarlkj-
anna iri8 1969, itti hann a8 baki
hálfrar aldar fjölbreytilegt starf
sem lögfræSingur og hafSi tekiS
þitt I rannsóknum eSa réttarhöld-
um I svo til öllum hugsanlegum
milaflokkum SlSasta embætti
slnu gegndi hann I sextin ir, til
sjötugs, en í þa8 skipa8i Eisen-
hower hann iriS 1953 me8 þeim
ummælum, a8 hann væri maSur,
sem þjónaSi engum nema Banda-
rlkjunum.
Á8ur hafSi Warren gegnt ýms-
um embættum, veriS rlkissak-
sóknari og rfkisstjóri I Kaliforniu,
si eini, sem kjörinn var I þa8
embætti þrjú kjörtfmabil I rö8.
Ári8 1948 var hann frambjóSandi
Republikanaflokksins til embættis
varaforseta og tapaSi þi kosningu
I fyrsta sinn i ævinni, — og iriS
1952 keppti hann a8 útnefningu
flokksins til forsetaframboSs, en
Eisenhower varS honum hlut-
skarpari.
Earl Warren fæddist 1 9 marz árið
1891 í Los Angeles. Foreldrar hans
voru norrænir; faðirinn norskur, ætt-
aður frá Stavangri, en móðirin
sænsk, fædd í Minnesota. Warren
var ekki hár i lofti, þegar hann hóf
að vinna fyrir sér með skólanámi og
stundaði þá allskonar störf Háskóla-
nám stundaði hann I Berkeley, tók
fyrst BA próf I stjórnvísindum en
síðan lögfræðipróf Hann stundaði
málflutning í San Fransisco að námi
loknu fram að heimstyrjöldinni fyrri,
er hann gekk I herinn og náði þar
skjótum frama. Að styrjöldinni lok-
inni var hann foringi I varaliði
Bandarlkjanna I sextán ár, en stund-
aði jafnframt ýmis opinber störf 33
ára að aldri bauð hann sig fram til
embættis saksóknara I Alameda
County I Kalifornlu og sigraði með
yfirburðum. Það starf hafði hann
með höndum I 1 3 ár og 1939 var
hann kjörinn ríkissaksóknari I
Kalifornlu, eftir að hafa unnið út-
nefningu bæði republikana,
demókrata og Framfaraflokksins
svonefnda, en Warren lýsti sjálfum
sér jafnan sem framfarasinnuðum
Ihaldsmanni. Ári stðar, 1940, varð
hann forseti sambands bandariskra
rlkissaksóknara. Hann vann sér mik-
ið álit sem fulltrúi Kalifornlu I ýms-
um málum fyrir hæstarétti, en þótti
jafnframt æði oft harður I horn að
taka og afdráttarlaus I skiptum við
afbrotamenn.
Árið 1942 var Warren fyrst kjör-
inn ríkisstjóri I Kalifornlu, þá sem
frambjóðandi republikana, en þegar
hann sóttist eftir endurkjöri var hann
útnefndur bæði af demókrötum og
repúblikönum. Hann þótti I starfi
slnu óvenju óháður stjórnmála- og
fjármálaöflum og gætti Itrasta jafn-
vægis I stöðuveitingum; sótti hæfi-
leikamenn til beggja flokka og utan
flokkanna jöfnum höndum Warren
kom á ýmsum merkum nýmælum,
sem ríkisstjóri; náði m.a. fullum tök-
um á fjárhag Kalifornlurlkis, sem
verið hafði hallur, dró úr skattlagn-
ingu, hækkaði ellilaun og fylgdi yfir
höfuð stefnu frjálslyndis. Jafnan
gekk hann til og frá vinnu hálfs
annars kllómetra leið, enda mikið
fyrir útilff, stundaði veiðar, golf og
hestamennsku I frlstundum. Sam-
kvæmislíf forðaðist hann eftir mætti,
en undi því betur llfinu með fjöl-
skyldu sinni, þegar tóm gafst til frá
störfum Skjalatösku sfna skildi
hann hinsvegar aldrei við sig, hvert
sem hann fór. Hann og kona hans,
sem var sænskrar ættar, ferðuðust
víða um lönd og I utanrlkismálum
var hann andvígur hugmyndum
einangrunarsinna. Honum var sýnd-
ur margháttaður virðingarvottur er-
lendis, sæmdur heiðursdóktorsnafn-
bót við ýmsa háskóla og verðlaun-
um ýmiss konar.
Árið eftir að Warren varð forseti
hæstaréttar Bandarlkjanna, felldi
hann ásamt átta öðrum hæstaréttar-
dómurum hinn fræga úrskurð um,
að bundinn skyldi endi á kynþátta-
aðskilnað I bandarlskum skólum, en
sá úrskurður markaði tímamót I llfi
blökkumanna i Bandarlkjunum og er
þar viða enn deilt um framkvæmd
úrskurðarins. Slðan varð hann
heimskunnur fyrir störf sln sem for-
seti nefndarinnar, sem rannsakaði
morðið á John F. Kennedy. Nefnd-
in, sem var kennd við Warren,
komst að þeirri niðurstöðu, að Lee
Harvey Oswald hefði einn staðið að
morði forsetans, — niðurstaða sem
lengi var umdeild.
Warren átti sæti I stjórnum
ýmissa merkra stofnana, svo sem
Smithsonian stofnunarinnar, Þjóð-
listasafnsins I Washington, banda-
rlska landfræðifélagsins og banda-
riska heimspekifélagsins. Hann var
maður strangtrúaður, alinn upp sem
meþódisti en sótti á fullorðins
árum kirkju Babtista. í biblfunni las
hann jafnan kvölds og morgna.
Hann lézt I sjúkrahúsi I Washington
s I miðvikudag, 83 ára að aldri.
Aðstoð við þróunarlöndin
dróst saman ’73
París 11. júlí-NTB.
í SKÝRSLU OECD stofn-
unarinnar, sem var birt í
París í dag segir, að ríku
löndin í heiminum hafi
dregið úr aðstoð sinni við
þróunarlöndin á árinu 1973
og þegar á heildina sé lit-
ið, hafi hún minnkað um
sex prósent, enda þótt fjár-
hæðir hafi hækkað.
juku framlög til þróunarland-
anna, var Noregur, Svíþjóð, Dan-
mörk, Austurrfki, Vestur-f>ýzka-
land, Italía, Japan og Nýja Sjá-
land. Ur aðstoð dró frá Bandaríkj-
unum, Bretlandi og Frakklandi,
þegar miðað er við brúttóþjóðar-
tekjur.
Aftur á móti jókst ýmis önnur
fjárfesting og einkaframlög til
þróunarlandanna um 22 prósent.
Viðurkenna ísraelar
tilvist Palestínumanna?
Miðað við hvern íbúa í iðnvædd-
um löndum, lagði hver fram sem
svaraði 4.80 dollara, en ef verð-
bólga og verðlagsbreytingar al-
mennt eru teknar með í reikning-
inn, er þetta 30% lækkun miðað
við tíu ára tímabil. Meðal þeirra
landa, sem samkvæmt skýrslunni
London 11. júlí NTB.
Brezka rfkisstjórnin lagði fram 1
dag ýmsar tillögur, sem miða að
þvf að tryggja rfkinu að það geti
haft eftirlit með olfuborunar-
störfum f þeim hluta Norður-
sjávar, sem Bretar ráða yfir. Skal
komið á fót brezku olfufyrirtæki,
sem sjái um, að þessu sé fram-
fylgt og stjórnin á að geta fylgzt
gaumgæfilega með allri olfu-
vinnslu á svæðum þeim, sem finn-
ast héðan f frá.
Olfufyrirtækin skuldbinda sig
til að samþykkja þessa skipan
mála, þegar þau fá úthlutað svæð-
um til að bora á. Rfkisstjórnin
telur ávinning að þvf, að rfkið
komi þarna við sögu sem helzti
aðilinn varðandi þau svæði, sem
þegar eru f könnun og munu
bjóða olfufélögunum að ræða
ýmis atriði f tillögunum.
Það var orkumálaráðherra
Sinatra móðg-
aði blaðamenn
Sidney, Astralíu
11. júlf NTB, AP.
LEIÐTOGAR ástralskra verklýðs-
félaga og ýmissa iistamannasam-
taka þar f álfu féllust á það sfð-
degis að ieyfa söngvaranum
Frank Sinatra að halda áfram
hljómleikaferð sinni um
Ástralfu, eftir að hann hafði lýst
þvf yfir á fundi í dag með viðkom-
andi leiðtogum, að hann harmaði
þau orð, sem hann lét falla á 8
þúsund manna skemmtun f gær
um, að blaðamenn væru blóðsug-
ur og drullusokkar og blaðakonur
hórur og ýmislegt þaðan af lit-
rfkara. Ekki voru ailir jafnánægð-
ir með afsökunarorð Sinatra,
enda áskildi hann sér fullan rétt
til að tjá sig um, hvernig blaða-
menn skrifuðu um ferð hans um
iandið. Fyrr f dag hafði iögfræð-
ingur Sinatra sagt, að engin
ástæða væri til, að söngvarinn
bæðist afsökunar, hann hefði
Framhald á bls. 20
Dauðadóm-
ar yfir 7
í S-Kóreu
Seul, Suður-Kóreu, 11. júlf,
NTB.
HERDÖMSTÓLL í Seul felldi í
dag dauðadóm yfir sjö vinstri
sinnuðum mönnum fyrir að hafa
haft f undirbúningi samsæri til að
steypa stjórn Suður-Kóreu. Hinir
dauðadæmdu munu hafa haft í
huga að framkvæma valdaránið í
apríl og eru sagðir hafa r.otið
stuðnings stúdentahóps, en
félagar úr honum munu ekki hafa
komið í leitirnar.
Tel Aviv 11. júlf NTB.
ISRAELSKA blaðið Ma-
aretz segir í dag, og kveðst
hafa það eftir áreiðan-
legum heimildum, að
meirihluti sé fyrir því
innan stjórnar landsins að
Breta, Eric Varley, sem lagði
þessar tillögur fram f Neðri mál-
stofunni f dag. Hann lagði
áherzlu á, að ekki væri um algera
þjóðnýtingu á olíulindunum í
Norðursjó að ræða. Ríkisstjórnin
mun einnig betrumbæta ýmsa
löggjöf varðandi olfumálin á
næstunni og breyta skattlagn-
ingu.
Addis Abeba
ll.júlí. AP. NTB.
HERINN f Eþfópfu handtók f
kvöld fimm fyrrverandi forystu-
menn landsins. Samtfmis var til-
kynnt, að tveir þeirra manna, sem
eru á iista hersins yfir 27 eftir-
iýsta menn, ætli að gefa sig fram.
Þessir 25, sem eftir eru, hafa
frest til morguns að gefa sig
fram, ella verður hafin að þeim
vfðtæk leit um allt landið.
Meðal þeirra, sem voru hand-
teknir í dag, var Haiu Sebside,
viðurkenna tilvist
Palestínumanna og taka
upp samningaviðræður við
fulltrúa þeirra innan þess
ramma, sem ákveðinn
hefur verið gagnvart
Jórdaniu.
Segir i blaðinu, að rfkisstjórnin
muni trúlega taka málið til frek-
ari umræðu og síðan afgreiðslu í
næstu viku. Slík afstaða er í full-
kominni andstöðu við stefnu fyrri
stjórnar. Þó hefur verið látið að
því liggja, að slík viðurkenning á
Palestínumönnum myndi alls
ekki þýða, að Israelar viður-
kenndu það, sem þeir segja vera
„lögmæt réttindi sín“.
Embættismenn í Tel Aviv hafa
kunngjört, að starfsmenn banda-
ríska sendiráðsins í Tel Aviv og
ísraelska utanríkisráðuneytisins
séu nú að undirbúa væntanlegar
viðræður við Jórdana.
aðstoðarborgarstjóri Addis
Abeba, og auk þess ríkisendur-
skoðandi landsins, tveir háttsettir
embættismenn innan lögregl-
unnar og starfsmaður varnar-
málaráðuneytisins.
Einn þeirra 25, sem ekki hafa
komið í leitirnar, er Sileshi, sem
var áður einn nánasti ráðgjafi
keisarans. Hann er einn auðugast-
ur jarðeiganda í landinu og
herma fréttir, að hann ráði yfir 50
þúsund manna liði, sem ætli að
styðja við bakið á honum.
Per Lagerkvist
erlátinn
Stokkhólmi, 11. júlf,
NTB.—AP.
SÆNSKI Nóbelshöfundurinn
Per Lagerkvist iézt f dag á
sjúkrahúsi f Stokkhólmi. Bana-
mein hans var heilablóðfall, en
hann hafði verið á sjúkrahúsi
um skeið. Hann varð 83 ára.
Meðal frægustu verka hans eru
„Barrabas", sem hann fékk
Nóbelsverðlaun fyrir árið 1951,
og „Dvergurinn“, sem kom út
1944.
Per Lagerkvist var fæddur í
Smálöndum 1891, í VSxio.
Hann lauk stúdentsprófi árið
1910 og lét fyrst í sér heyra á
opinberum vettvangi með frá-
sögninni „Manniskor“ árið
1912. Hann gerðist allaðsóps-
mikill greinahöfundur og vakti
á sér athygli. Fyrstu verk hans
eru síðan smásögurnar„J3rnog
mSnniskor", sem kom út 1915,
og Ijóðabókin „Ángest“ ári
síðar. I skáldsögunni „Bödlen",
sem kom út 1930, snerist Lager-
kvist harkalega gegn nasisman-
um og fylgir því verki eftir með
„Mannen utan sj31“ fáeinum
árum síðar.
Einna mesta frægð hefur þó
Lagerkvist getið sér fyrir þau
tvö verk, sem í upphafi voru
nefnd, „Dverginn“ og „Barra-
bas“ og var hin síðarnefnda
kvikmynduð.
Aðalstefið í verkum Lager-
kvists er hin eilífa spurning um
manninn og guð, um tilgang
lífsins og takmark. Þetta setti
svip á öll hans verk meira og.
minna. Sjálfur sagðist hann
vera bæði trúaður og trúlaus,
trúaður án trúar. Með djúpri og
skarpri mannúð í verkum sín-
um, skýrum, listrænum stíl og
lífsviðhorfi hefur Lagerkvist
verið í hópi þeirra höfunda í
Svíþjóð, sem einna dýpst spor
hafa markað í samtíð sína og
haft áhrif á marga yngri höf-
unda. Verk hans voru þýdd á 35
tungumál. Hann átti um árabil
sæti í sænsku akademíunni, var
sæmdur heiðursdoktorsnafn-
bótum við nokkra háskóla og
ýmis sómi sýndur sem rithöf-
undi, er líða tók á ævi hans.
Norðursjór:
Brezka stjórnin fylg-
ist með olíuvinnslu
Fleiri handtökur í Eþíópíu