Morgunblaðið - 20.07.1974, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 20. JULI 1974
15
-
V
Og innan þessa hrings
er veröld þín..."
Sl. sunnudag var hringvegurinn formlega
opnaður. Það var tfmamótadagur í sögu
þjóðar okkar. Morgunblaðinu þykir við
hæfi að birta f heild ræður þær, sem fluttar
voru við opnun hringvegarins, og eru þær
birtar á næstu fjórum sfðum. Þess skal
getið, að fyrirsögnin er sótt f ljóðlfnur eftir
Stein Steinarr.
Herra Sigurbjörn Einarsson biskup:
Það opnast vegur
um vegleysu
LOFSYNGIÐ Drottni, því að hann hefur sig dýrlegan gjört. — 2. Mós. 15. Þetta eru
einhver elztu orðin, sem skráð eru í Heilagri ritningu. Og þau urðu til af þeirri orsök, að það
opnaðist vegur um vegleysu. menn fundu braut þar sem engrar var von. Þetta gerðist á
sandi langt héðan. Þar var fjölmenni á ferð, á flótta úr þrælkun, undan tortimingu. Óvígur
her sótti eftir þeim varnarlausum og náði þeim þar sem engin var undankoma, ófæra
framundan, óvæður sjór. Þá hrópuðu þeir til Drottins og hinn trúarsterki fyrirliði þeirra
sagði: Óttizt ekki, verið rólegir, þér munuð sjá að Drottinn hjálpar. Og hann lyfti upp staf
sinum og rétti út hönd sína yfir móðuna og lagði af stað og þeir komust yfir, björguðust.
Hvernig mátti það verða? Hvernig gerðist það?
Svo hefur verið spurt og svörin
ekki á eina lund. En viðbragð
þeirra, sem hlut áttu að máli og
lifðu viðburðinn, var þetta: Drott-
inn hefur sig dýrlegan gjört.
Lofsyngjum honum. Og þeir
sungu áfram: Drottinn er styrkur
minn, hann varð mitt hjálpræði,
hann er minn Guð og ég vil veg-
sama hann, Guð f öður mfns, ég vil
tigna hann. Hver er sem þú,
Drottinn, hver er sem þú, dýr-
legur að heilagleik, dásamlegui
til Iofsöngva, þú, sem störmerkin
gjörir? Þú hefur leitt fólkið, sem
þú frelsaðir, með miskunn þinni,
þú fylgir því með þínum krafti.
Atvik aftan úr forneskju, hvi
skal það rifjað upp hér? Hvernig
sem menn vilja túlka eða skýra
atburðinn við Rauðahafið, þá er
það staðreynd, að það sem gerðist
þarna varð til þess, að þessir
hröktu og kúguðu ættflokkar
urðu þjóð. Þeir lifðu þessa björg-
un, þennan sigur, svo djúpt, svo
sterkt, að þeir báru þess menjar
alla tíð. Þaðan af gat aldrei svo
óvænlega horft, að vonin kulnaði,
að traustið bilaði, að Guð hyrfi.
Þaðan í frá gat ekkert yfir dunið,
sem bugaði þessa þjóð, svipti
hana sérkennum og sjálfsvitund.
Svo miklu getur það munað að
skynja Guð í því sem gerist, að sjá
í gegnum hið ytra, tímanlega og
finna Guðs einlífa hug í stundleg-
um atvikum, Guðs miskunn og
mátt á bak við líf sitt.
Nú erum vér hér, Skaftfell-
ingar, Islendingar, við Skeiðará,
og erum komnir yfir, höfum lifað
það, að allar foráttur undan
Vatnajökli eru sigraðar. Slíkt var
til skamms tíma óhugsandi og
ógerlegt. „Núpsvötn og Skeiðará
verða aldrei brúaðar,“ skrifar sr.
Magnús á Prestabakka fyrir fáum
áratugum. Hann þekkti vel alla
staðhætti og fór marga hættuför
um Skeiðarársand. Þegar hann
skrifaði þetta voru komnar brýr
yfir mörg hin viðsjálu vötn þess-
arar sýslu og væntanlegt að önnur
yrðu brúuð fyrr eða síðar. En hér
yrði aldrei reynt, aldrei nein til-
tök að reyna. Þetta var raunsætt
og rétt. En samt er það orðið, sem
engum kom til hugar að verða
mætti. Þjóðin hefur lyft stað
tækninnar yfir ófæruna. Er
nokkuð meira um þetta að segja?
Ekki er skýringa þörf, um orsakir
og atburðarás verður aldrei deilt.
En sem vér stöndum hér og erum
að lifa þetta andartak f 11 alda
þjóðarsögu, þá viljum vér hljóðna
um stund og gefa rúm þeirri
kennd, sem er tilbeiðsla, lotning
og þökk. Hvergi er tsland yfir-
bragðsmeira en héðan séð þar
sem nú stöndum vér. Vér horfum
upp til Hvannadalshnjúks, þar
sem landið lyftist hæst í heiðið
bleytum, brutu fs og stukku
skarir. Þeim, sem hafa kynnzt
vatna- og ferðagörpum úr Fljóts-
hverfi og Öræfum og öðrum skaft-
fellskum sveitum, er það minnis-
stæðast um þá, hvað þeir voru
hjálpsamir, hógværir, yfirlætis-
lausir og fámálugir um mann-
raunir sínar og hetjudáðir. „Það
hefur annar staðið við stýrið og
stjórnin hans gefizt svo vel,“
sagði einn þeirra, sem flestar varð
að fara svaðilfarir milli Lóma-
gnúps og Skaftafells. Mættu
slíkar eigindir og lífs-
viðhorf ríkja f fari kom-
andi niðja byggðanna hér og
allra byggða á tslandi. Þess
þarfnast öldin nyðja, nútíð
vélanna og framtfðin hulda
ekki síður en liðin tíð. Enn mun
stundum tæpt það brot, sem þjóð-
in þarf að finna og fara til þess að
komast leiðar sinnar, og ekki er
þaó að efa, að jafnan þarf við að
sjá. Jöklarnir munu enn sem fyrr
hleypa yglibrúnum og upptök
illra skapa í mannheimi verða
ekki miður átakamikil og ísjár-
verð hér eftir en hingað til. Vits
mun þörf og stilitrar gætni, þess
hugmóðs og hjartalags og vilja-
stefnu, sem kristin trú gefur. Guð
fylgi oss með sínum krafti fram á
leið, Guð leiði oss með miskunn
sinni. Guð varðveiti veginn og
brýrnar undir Vatnajökli. Guð sé
við stýrið og stjórni hug og hönd-
um allra þeirra, sem hér fara um
og allra landsins barna, Guð vaki
yfir þeim vegi, sem fslenzk þjóð á
fyrir höndum. Guð gefi, að þessi
áfangi f framfarasókn þjóðar-
innar reynist heil og sönn gifta
þeim sveitum, sem næst eru vett-
vangi og su bylting, sem nú
verður, snertir dýpst. Guð láti
hvern vorn sigur til auðnu verða.
Guð láti íslenzkan anda auðgast f
sókn gegn þeim hömlum náttúr-
unnar, sem yfirstíga þarf, eins og
hann hefur þroskazt f viðnámi og
átökum við sömu náttúru áður.
Guð forði oss frá því að misbjóða
náttúru landsins og lögum Iffsins,
hvort sem er á sviði efnis eða
anda. Drottinn hefur leitt og
stutt, hann er styrkur vor, honum
þökkum vér, honum fylgjum vér,
Drottinn Kristur er vegurinn,
sannleikurinn og Iffið.
upp. Og það er þjóðhátfðarár. Lát
um hugann hljóðna frammi fyrir
ásýnd landsins, fyrir undri
íslenzkrar sögu og fyrir Guði
Biblíunnar, sem er Guð vors
lands.
Hugsum um vegferð kynslóð-
anna frá öld til aldar um vegleys-
ur, bæði í bókstaflegri merkingu
og óeiginlegri. Oft var eftir sótt,
stór og skæð voru áhlaup óvfgra
afla og mörg var fórnin færð. En
yfir komst þjóðin og áfram, og nú
er hér komið. Er nokkuð hér að
segja sannara, heilbrigðara, eðli-
legra, mannlegra, íslenzkara en
þetta: Drottinn hefur sig dýr-
legan gjört, það er hann, sem stór-
merkin gjörir, Guð föður míns, ég
vil vegsama þig, þú hefur leitt
fólkið, sem þú frelsaðir, með
miskunn þinni, þú fylgdir því
með þínum krafti.
Þau mannvirki, sem hér eru
komin upp, eru dásamleg afrek
mannlegs hugvits og tækni. En
það var ekki stafur spámannsins,
sem stórmerkið gjörði. Og það er
ekki sproti tækninnar, sem vér
tilbiðjum, það er Guðs hugur og
hönd, sem vér þiggjum allt af,
Iútum og treystum. Og ekki skal
því gleymt, að hér hefur verið
alfaraleið frá alda öðli. Og það
þurfti hugvit, glögga athugun,
auk áræðis og harðfengis til þess
að fara þá leið. Hér hafa verið
unnin afrek á söndunum, í vötn-
unum, á jöklinum, sem gefa ekki
eftir þeim, sem mest eru rómuð á
vorri öld. Sú kynslóð, sem brunar
hér um viðstöðu- og fyrirstöðu-
laust á hröðum hjólum má hugsa
til þeirra manna, sem buðu birg-
inn þeim torfærum, sem mestar
voru einhverjar á byggðu bóli í
heimi. Og minnast má hestanna,
sem klufu strenginn, stikluðu
stórgrýttan botn, lamdir jökul-
fleinum, rifu sig fram úr sand-