Morgunblaðið - 02.11.1975, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. NÖVEMBER 1975
25

El !N S( jG M E R SY Nl ISl eftir GÍSLA J. ÁSTÞÓRSSON
ÞAÐ sem mér fannst undar-
legast viS némslénadeiluna
þegar hún blossaði upp é
dögunum (en man samt ekki
eftir að neinn teldi ástæðu til
að nefna) var sú staðreynd að
ekki einum einasta manni I
gjörvöllu rlkisbákninu virðist
hafa dottið I hug að fara I gang
fyrr en mélið var komið I ein-
daga. Nú er það samt óum-
deilanlegt að námsfólkið okkar
var með ékveðin loforð upp á
vasann um ákveðna fyrir-
greiðslu sem það hafði fré ekki
ómerkari stofnun en sjélfu
alþingi; samt var eins og það
kæmi mönnunum I Stjórnar-
réðinu gjörsamlega é óvart
þegar þetta fólk bankaði uppé
og sagði: Jæja, hér erum við.
Það er ekki nema eðlilegt að
némsfólk erlendis alveg sér-
staklega (sem hefur mjög
knappt sumar til þess að afla
sér fjér) miði áætlanagerðir
slnar fram I timann við þau
fyrirheit sem ébyrgir aðilar
hafa gefið þvl I hástemmdum
ræðum og ekki tburðarminni
ritsmfðum; það virðist meira að
segja það eina sem vit er I og
allt annað væri hið argasta
fyrirhyggjuleysi. Við hvað
annað á þetta unga fólk að
miða þegar það semur sér
rekstraráætlun, og hvt I
ósköpunum skyldi það leggja
dæmið þannig niður fyrir sér
að þær upplýsingar sem þvt
voru gefnar t vor muni reynast
eintómur bléstur og belgingur
þegar kemur fram é haust-
mánuði? Maður sem fær loforð
um vtxil I banka gengur rétti-
lega út frá þvt sem vtsu að
mélið sé þarmeð komið I höfn
og að bankastjórinn sem var
svona skilningsgóður hafi
hvorki verið fullur né með
óréði. Némsmaður sem fær
loforð um námslén hjé rtkinu
Lánamál og
kjúklingar
verður að geta byggt é svipaðri
vissu.
Hitt er svo annað mél að það
er með námslánin eins og svo
margar aðrar af unaðssemdum
þessa heims að hugsunin sem
er é bakvið mætti stundum
vera svolftið klérari. Ég hef
aldrei skilið þé rausn til dæmis
sem birtist t þvl að leggja
hreint allar némsgreinar
háskólamanna að jöfnu við út-
hlutun némslána, eins og mér
skilst þó að hafi verið
gangurinn é þvt. Þó að maður
kunni ekki við að nefna dæmi
(og særa þarmeð að óþörfu
viðkvæm hjörtu) þá eru þau
fræði ékaflega misjafnlega
aðkallandi fyrir þjóðarbúið sem
menn eru að hamast við að
nema. Sumt er þarft og sumt
er mjög þarft og sumt er satt
best að segja hálfgerður
hégómi.
Þé hefur það viðgengist að
mönnum væri bókstaflega refs-
að fyrir það ef þeir voru harðir
að bjarga sér. Sumarhýran
hefur að nokkru leyti verið
látin koma til frádráttar við
ékvörðun lénsupphæðar,
þannig að þeir hafa skipað
hæsta flokkinn sem slæptust
af mestri elju yfir sumarið. Mér
finnst kröfurnar llka stundum
dálltið magnaðar þegar kjör
fjölmargra íslendinga eru höfð
til hliðsjónar. Ég get ekki
grátið nema lapþunnum krókó-
dllstérum i mesta lagi yfir af-
komu ungu konunnar giftu
sem þusaði prúðmannlega en
þónokkuð samt útaf námslána-
tregðunni t viðtali hér I
Morgunblaðinu fyrir tæpum
tveimur vikum. Hún upplýsti
slðan allt t einu að raunar væru
þau hjónakornin að eignast
fbúð. Ef þetta er harðrétti þá er
Himalaya hundaþúfa og Kiljan
varla sendibréfsfær og hann
Halldór okkar E. spengilegasti
réðherrann á norðurhveii
jarðar.
Svo er það fordæmið: það
mé Itka með nokkurri sanngirni
fara nokkrum orðum um það,
þvl að þetta með höfðingjana
og hvað þeir hafast að er alls
ekki sagt út I bléinn. Nú
virðast menn aðeins vera að
byrja að étta sig á þvl að ýmis-
legt þarfnist endurbóta á vett-
vangi námslánanna og að ósk-
hyggjan hafi kannski fremur
verið látin réða ferðinni að
þessu sinni en hrollkaldur
veruleikinn. Menn klóra sér
spaklega t hausnum og setja
sig I spaklegar stellingar, bæði
alþingismenn og forystusauðir
némsmannaf lokksins. Það er
talað um að v'sitölubinda lánin
sem getur svosem vel verið
bæði sanngjarnt og óhjé-
kvæmilegt.
En ef némsfólkið é nú að
sitja við sama borð og aðrir
landsmenn f þessum efnum,
þvf þé ekki að stlga skrefið til
fulls með leyfi að spyrja? Hér I
kotrlkinu verða é vegi manns
hlunnindi stundum sem sitja é
höfði þiggjenda eins og ólénleg
stromphúfa. Af hverju fær réð-
herrann bensann sinn é marg-
falt lægra verði en hinn al-
menni borgari? Af hverju
greiðir hann aumingjavexti af
bllakaupavlxlinum sfnum þegar
hversdagsfólkið mé sætta sig
við útrýmingarvexti? Svona
bakdyramakk við sjélfan sig er
alltaf hélf óskemmtilegt, og
það er til dæmis ósköp lltil
reisn yfir þessu þó að aldrei
væri annað.
Þé grunar mig sterklega að
ýmsum finnist hallæristónninn
t yfirlýsingum stjórnvalda
kannski ekki alveg nógu
hreinn þegar texti dagsins
hljómar sem ámáttlegast ofan
úr varðturninum: „Þjóðin
getur ekki haldið éfram að lifa
um efni fram!" (Einkaréttur:
Ó1. Jóh. — Öll réttindi éskilin).
Getur þjóðkórinn tekið undir af
Iffi og. sál þegar flan é borð við
Borgarf jarðarbrúarundrið
stendur uppúr harðærismynd-
inni é skildi söngstjórans eins
og gullþumall á velktum sjó-
vettlingi? Ég vitna I orð Sverris
Hermannssonar (þvl að það er
aldrei lakara að eiga góða
bandamenn) þegar hann var að
tfunda gtópskuverk Itðandi
stundar ef svo mætti að orði
komast I samtali hér I blaðinu
þann 19. 10. sem var ekkert
feimnishjal. „Ég hef ekki þrek
til að minnast é Borgarfjarðar-
brúna," sagði þingmaðurinn
einfaldlega
Ég er vlst kominn töluvert
útfyrir upprunalega umræðu-
efnið (sem var némslénareip-
togið eins og menn muna
kannski) en allt er þetta nú
samtvinnað samt. Hér sólóar
engin stétt að ráði að sé undir-
gangur heyrist ekki til næstu
bæja: svo smétt er þetta þjóð-
félag okkar. Það er þé litil
furða þó að limirnir okkar fs-
lendinga dansi jafnvel dug
legar eftir höfðinu en menn
eiga að venjast I stóru löndun-
um.
Sú er ein éstæðan fyrir þess-
um útúrdúr um hið fagra for-
dæmi sem við sannkristnir
menn höfum svo miklar mætur
é. Nú er æpt til okkar ofan úr
varðturninum að við verðum
helst að velta fyrir okkur hverri
krónu ef allt eigi ekki að fara
þið vitið hvert. Niður með
bruðlið, er kjörorð dagsins, og
lengi lifi hófsemin. Ég efa ekki
að Islendingar séu fullkomlega
menn til þess að hlýða þessu
kalli og vinda sér aftur I trosið
um sinn ef það er óhjékvæmi-
legt. En stýrimennirnir mega
helst ekki standa uppi I brú og
éta kjúkling.
iw
Þr»)udagur 21. okUSer 1975
lonesco — hann gekk af fundi.
Osamkomulag
við Sakarof-
yfirheyrslur
KAUPMANNAHÖFN 20/10 —
Hi,num alþjóðlegu yfirheyrslum i
Kaupmannahöfn, kenndum viö
viö visindamanninn og Nóbels-
Yfirkeyrshi-
ráðsZefm®
út lag®
KAUPMa'-NAHöFN 17/10- Um
heigina fara fram i Kaup-
mannahöfn svoliauaöar Sakarof-
yfirheyrslur, kenndar við sovéska
visindamanninn Andrei Sakarof,
sem fékk friöarverölaun Nóbels
Eindálkarnir tveir
Þess má geta að leikritaskáldið
fræga Eugene Ionesco skrifaði
undir yfirlýsingu Sakarov-
réttarhaldanna, þrátt fyrir til-
raun Þjóðviljans (sjá mynd) til
að leiða athyglina frá því.
pottum eldhússins til að elda
hafragraut handa syni glæpa-
manns...“ „Upp úr pottunum,
konur(!),“ stóð á vígspjaldi á
Lækjartorgi á kvennadaginn.
Það var einmitt í svona kokk-
húsi sem Árni Bergmann lærði
sfna pólitísku matreiðslubók. Það
er vond bók. Og réttirnir bragðast
illa.
Tökum lítið dæmi sem snýr að
okkur sjálfum: Hvað skyldi Þjóð-
viljinn hafa skrifað margar
greinar til stuðnings Ashkenazy?
Enga, aðeins eina litla frétta-
klausu(!)
Svona innskot mætti telja upp
hundruðum saman.
Maria lýsti þvf ennfremur,
„hvernig farið er með eiginkon-
urnar, þegar þær fá að heimsækja
menn sfna í fangabúðirnar, en
það var áður þrisvar til fjórum
sinnum á ári, en hefur nú verið
takmarkað við þrjár heimsóknir.
Konan er klædd úr hverri spjör,
bæði áður og eftir að hún sér
mann sinn, og leitað i fötum
hennar. Það er hlustað á hvert orð
sem fer á rnilli hjónanna og eigin-
konan er þjáð á margan annan
hátt, m.a. með því að neita henni
um fleiri heimsóknir reyni hún
ekki að fá mann sinn til að láta að
vilja yfirvaldanna. .. Hún nefndi
sem dæmi að maður hennar hefði
verið aðdáandi ljóðskáldsins
Mandelstam. Hún hefði komið
ljóðum hans til Andrei með þvi að
lýsa þvi í bréfum sfnum, hvernig
hún væri að verða vitskert og því
byrjað á að yrkja Ijóð. Þannig
fékk Andrei Sinjavskí ljóð
Mandelstams I fangabúðirnar...“
Ekki þarf að efa að þetta sé
sérstaklega tekið fram i þeim
fyrirlestrum sem menningar-
postuli Þjóðviljans heldur, t.a.m. I
Menntaskólanum i Reykjavik um
þessar mundir(!)
Þögn er þátttaka
í glæp
Eða hvað skyldi Þjóðviljinn,
málgagn íslenzkrar alþýðu, að
öðru leyti hafa sagt um vitna-
leiðslurnar fyrir réttinum í Kaup-
mannahöfn? Skyldi hann hafa
vitnað í Panine, sem var sextán ár
í fangelsum á Stalfnstfmanum frá
1940—56, og sagði „að glæpir
Sovétstjórnarinnar væru orðnir
svo stjarnfræðilegir að vöxtum,
að fólk tryði ekki slnum eigin
augum, þótt hægt væri að stað-
festa málið. Það hefði verið Lenin
I upphafi sem lagði blessun sina
yfir aftökur án réttarhalda, pynt-
ingarmorð á gíslum, morðárásir á
verkamenn I mótmælagöngum,
valdníðslu flokksleiðtoganna á
hverjum stað og rupl og rán á
Iandsbyggðinni, þegar efnahags-
kerfið var að gliðna I sundur og
hungur og sjúkdómar voru I al-
gleymingi vegna borgarastyrjald-
arinnar. Á árunum 1917—1923
hefðu 20 milljónir manna látið
lífið og aðrar 60 milljónir á árun-
um frá 1917—1953, og væru þá
ekki meðtaldir þeir sem fallið
hefðu I styrjöldum. Þetta væru
tölur sem töluðu slnu máli.“ Hann
sagði ennfremur „að 1,7 milljónir
manna eru enn I pólitfskum
fangabúðum og alls eru 3,5
milljónir Sovétmanna f einhvers-
konar fangavist...“
Nei, ekki eitt orð frá hinum
bergmannslausu múrum(!)
Eða hvað skyldi Þjóðviljinn
hafa sagt um yfirlýsingar Simon
Wiesenthal, þess manns sem
ötulast hefur unnið að þvi að hafa
hendur i hári glæpamanna
nasista eftir styrjöldina? Að sjálf-
sögðu ekkert. Wiesenthal sagði
við réttarhöldin að „nasisminn
væri glæpur jafnt I kenningu og I
framkvæmd, en kommúnisminn
er glæpur I framkvæmd".
Já, hvað sagði Þjóðviljinn, sem
aldrei falsar fréttir(!) en gengur
að hvers manns dyrum með skin-
helgisgrímuna og yfirborðsástina
á frelsinu og mannréttindunum,
um þá staðreynd sem einnig kom
fram I Sakharov-réttarhöldunum,
að 15 þúsund manns ynnu að þvi I
fullu starfi I Moskvu að útrýma
kristinni trú? Höfuðstöðvar þessa
fólks er eitthvert úlfabæli sem
heitir á máli bræðralags og
háungakærleika: Miðstöð vísinda-
legs guðleysis I Moskvu.
Danski presturinn Neerskov,
einn af forvígismönnum réttar-
haldanna, sagði I ávarpi sfnu, að
þessi afkristnun færi einkum
fram „með kennslu I leikskólum,
barnaskólum og háskólum, en
einnig með pyntingum, ofbeldi og
kúgunaraðferðum“.
Áð sjálfsögðu ríkir trúfrelsi I
landinu samkvæmt stjórnar-
skránni(!)
Og hvað sagði Þjóðviljinn um
vitnaleiðslu Anatolys Levitin
Krasnovs, en hann lýsti því
hvernig hann hefði verið 10 ár I
28 fangelsum og fangabúðum
fyrir að hafa verið sekur fundinn
um trúarbragðaáróður, „hann
sagði að trúarofsóknir I Sovét-
rfkjunum væru slíkar að það líkt-
ist helzt því, sem gerðist á tímum
Nerós og Díókletíanusar“.
Nei, Þjóðviljinn er bæði berg-
málslaus og bergmannslaus.
Hin óhlutdræga alþjóðanefnd,
sem sá um Sakharov-réttarhöldin,
komst að þeirri niðurstöðu I yfir-
lýsingu sinni, „á grundvelli
þeirra upplýsinga sem vitnin hafa
veitt“, að sannað hefði verið:
„að skoðanafrelsi og skoðana-
tjáning sé heft I Sovétrfkjunum,
að frjáls hegðun fólks leiði af sér
ofsóknir á mikilvægum sviðum
daglegs lffs, eins og t.d. hvað
snertir atvinnu, húsnæði og
menntunaraðstöðu,
að ferðafrelsi innan lands sem
utan og frelsi til að flytjast úr
landi sé alvarlega skert,
að trúfrelsi sé verulega skert,
að niðzt sé á sovézkum þjóðar-
brotum og Iffsvonir kæfðar á
mikilvægum sviðum, einkum
meðal þeirra þjóðabrota, sem
hafa verið svipt þjóðlegum yfir-
ráðasvæðum sínum, eins og t.d.
Tatara á Krímsskaga og Volgu-
Þjóðverja, (Það vantar ekki að
Þjóðviljinn hafi nýlega birt grein
um „Þjóðernisminnihluta Vestur-
Evrópu í sókn“ eftir einn blaða-
manna sinna, dþ. Ætli það séu
„góðir“ minnihlutar?)
og að í Sovétríkjunum er fólk í
fangelsum, vinnubúðum og f geð-
veikrahælum svipt frelsi sínu oft
við ómannúðlegar aðstæður, fólk
sem ljóslega verður að teljast
pólitískir fangar".
Hvað hefur Þjóðviljinn skrifað
margar forystugreinar um þessa
niðurstöðu? Hvað hefur menn-
ingarpostulinn eytt mikilli prent-
svertu af þessu tilefni? Hvað hafa
mörg ungmenni, sem hafa borðað
yfir sig af rauðgrautnum og sæt-
súpunni, staldrað við og fhugað
þessar staðreyndir? Hvað um s.,k.
og áb. (með viðeigandi glans-
mynd)? Enginn siðferðisbrestur
þar?
Allt eru þetta brýnar spurn-
ingar sem brenna á hvers manns
vörum á Islandi. En að sjálfsögðu
gerist ekkert. Málið er afgreitt:
tveir eindálkar — og svo snúum
við okkur að því að berja á and-
stæðingum kommúnismans hér á
landi og velta okkur upp úr vonda
ranglætinu í öðrum löndum! Vont
er þeirra ranglæti, en verra er
þeirra réttlæti, hefur verið sagt
— og ekki að ófyrirsynju.
Hrun Rómaveldis
— og brennandi
kyndlar
Að lokum mætti spyrja, hversu
alvarleg gagnrýni það er að lfkja
núverandi ástandi í Sovétrikjun-
um við framkomu Nerós og Dfó-
kletíanusar við kristna menn
Rómaveldisins til forna. Tacitus
segir að Neró keisari hafi eignazt
sína „óvini ríkisins“: kristna
menn. „Fyrst voru þeir grýttir
sem játuðu trú þessa,“ segir hann
„og samkvæmt vitnisburði þeirra
voru sfðan fjölmargir menn
dæmdir sekir, eigi svo mjög vegna
hinnar glæpsamlegu íkveikju
(Rómaborgar), heldur sökum
haturs á öllu mannkyni. Og þeir
voru líflátnir með háðulegum
hætti: þeir voru klæddir villidýra-
skinnum og rifnir til bana af
hundum. Þeir voru festir á krossa
og þegar daginn þraut voru þeir
brenndir sem kyndlar til að lýsa f
náttmyrkrinu.. . Því fór svo að
lokum að glæpamenn þessir, sem
höfðu unnið til hinnar þyngstu
refsingar, hrærðu menn til með-
aumkunar, því að svo virtist sem
þeim væri ekki fórnað til hags-
bóta ríkinu, heldur fyrir
grimmdaræði einstaks manns“.
I sumum löndum Austur-
Evrópu eru menn jafnvel enn í
Framhald á bls. 29