Morgunblaðið - 07.04.1977, Blaðsíða 30

78
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 7. APRÍL 1977
MIKAEL konungur var 26 ára
gamall, þegar hann lét af konung-
dómi. Hann var krýndur 1927, þá
aðeins sex ára gamall, eftir að afi
hans, Ferdinand konungur, lézt.
Carol krónprins, faðir hans, var
þá i útlegð í Frakklandi, en
nokkru eftir lát Ferdinands kom
Carol til Rúmeníu og tók við völd-
um.
En Carol konungur varð að af-
sala sér völdum árið 1940 og flýja
í skyndi úr landi. Stóðu fyrir þvi
Antonescu sem var einn helzti
stuðningsmaður nazista í
Rúmeniu á stríðsárunum og varð
iorsætisráðherra leppstjórnar
sem nazistar m.vnduðu í landinu.
Gekk landið Þjóðverjum á hönd
og frá 1941 og fram til ársins 1944
barðist Rúmenía með
Þjóðverjum.
MIKAEL konungur mun i fyrstu
ekki hafa beitt sér að marki og
var i fyrstu hálfgildings fangi
Þjóðverja. Þó er vitað að hann
starfaði með leynd gegn þeim eft-
ir föngum. Þegar tækifæri gafst í
ágúst 1944 og enda þá farið að
halla undan fæti hjá Þjóðverjum,
greip hann tækifærið, lagði á
ráðin um að fella nazistastjórnina
og myndaði stjórn skipaða
fulltrúum bændaflokksins i
landinu, sósíalistum og
kommúnistum, en þeim síðast
töldu hafði vaxið mjög fiskur um
hrygg. Ráðagerð Mikaels heppn-
aðist, Rússar sæmdu hann sigur-
orðu og virtust dáleikar vera
þarna í millum. Þar átti þó eftir
að 'verða breyting á. Þjóðverjar
hörfuðu nú í skyndi frá Rúmeníu
sem lýsti yfir stríði á hendur
þeim, en undirritað var vopnahlé
við Sovétríkin og ríki Banda-
manna þann 12. september sama
haust. Hét Rúmenía því að senda
tólf herfylki í stríðið gegn öxul-
veldunum og láta í té ýmsar nauð-
synlegar iðnaðarvörur og
flutningatæki. Eftir töluverð um-
brot innan stjórnarinnar myndaði
síðan Groza ríkisstjórn og var
frjálslyndur maður, Tatarescu,
utanríkisráðherra.
EN EKKI VAR kyrrð og friður
Á FYRST.U árunum eftir heimsstyrjöldina
síðari ríkti mikil ringulreið í heiminum,
landamæri færðust til, ný ríki mynduðust,
önnur hurfu nánast af landakortinu. En
meðal meiri háttar breytinga í Evrópu telst
sjálfsagt sú þróun, að Áustur-Evrópulöndin
færðust smám saman undir yfirráðasvæði
Sovétríkjanna. Síðasta landið, sem enn
hafði konungsstjórn, var Rúmenía. Mikael
Rúmeníukonungur hafði sýnt í styrjöldinni
að hann kaus að styðja Rússa umfram
nazista, en það kom fyrir ekki. í Morgun-
blaðinu á gamlársdag er skýrt frá afsögn
konungs og hvarf hann skömmu síðar úr
landi og hefur ekki komið til Rúmeníu
síðan. í Mbl. segir: „Mun afsal hans hafa
komið flestum í Rúmeníu algerlega á
óvart, enda þótt stjórnmálamenn erlendis
hafi lengi átt von á þessu. Öll sæti
rúmensku stjórnarinnar eru nú algerlega
undir kommiinista lögð, en Rúmenía var
síðasta leppríki Rússa sem enn laut
konungsstjórn."
komin á. Þvert á móti. Vegna þess
hve uppskeran hafi brugðizt
hrapallega í Iandinu þetta árið
neyddust Rúmenar til að ganga til
náinrvar samvinnu við Rússa á
ýmsum sviðum. Andstæðingar
þeirra áforma, Brátaniu og
Maniu, reyndu að steypa ríkis-
stjórninni og á Potsdamráð-
stefnunni neituðu Vesturveldin
að viðurkenna stjórn Groza. Greip
ráðherrann þá til þess ráðs að
heita því að tveir fulltrúar
stjórnarandstöðunnar fengju
aðild að rikisstjórninni og síðar á
árinu voru haldnar kosningar.
Fengu þá stjórnarflokkarnir 348
fulltrúa og stjórnarandstaðan 66.
Þeir tveir fulltrúar stjórnarand-
stöðunnar sem höfðu átt sæti í
stjórninni sögðuaf sér i mótmæla-
skyni og töldu kosningarnar fals-
aðar. Enn varð nokkur bið á að
Vesturveldin viðurkenndu
Rúmeníu en þó kom þar, eftir
Parísarfundinn 1946, að Rúmenía
undirritaði friðarsamning við
bandamenn. Rússneskir her-
flokkar voru um kyrrt í landinu
og varð af öllu séð að áhrif þeirra
fóru vaxandi og létu þeir æ meira
að sér kveða. í apríl 1947 lét ríkis-
stjórnin til skarar skriða gegn
Maniu og Bændaflokknum og
þrátt fyrir mikil mótmæli
erlendis frá var Maniu dæmdur i
ævilangt fangelsi. Talið er að þar
hafi Mikael Rúmeníukonungur
komið töluvert við sögu, er hald
manna að hann hafi beitt sér
mjög gegn þvi að Maniu yrði
handtekinn og þegar hann sá að
við það var ekki ráðið neitaði
hann að staðfesta líflátsdóm yfir
honum og hélt fast við þá
ákvörðun þrátt fyrir að hann væri
beittur bæði fortölum og hót-
unum.
UM svipað leyti varð Tatarescu að
leggja niður völd og hefst nú
þáttur „Önnu rauðu“ — eða
Önnu Paukers og verður komið að
því fljótlega að hún átti mikinn
þátt i því að konungur varð að
segja af sér.
Eftir að konungur hafði verið
Mikael Rúmeníukonungur og Anna prinsessa.
„Var síðasta leppríki kommúnista sem laut konungsstjórn"
— segir í Mbl. 30. des. 1947