Morgunblaðið - 24.11.1982, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 24. NÓVEMBER 1982
35
Söluhorfur á blá-
refaskinnum
bólanefnd er sem stendur að fást
við þetta vandamál sem kunugt er.
Þetta er verkefni sem er vísinda-
lega séð mjög erfitt viðfangs.
Framtíð jarðhitavinnslunnar
Menn verða að reikna með, að sá
jarðhitaforði sem nú er verið að
vinna í Reykjavík og nágrenni geti
þorrið með þeim hætti, að jarðlög-
in fyllist af köldu vatni í stað þess
heita sem upp er tekið.
Þetta mun ekki gerast snögg-
lega, heldur hægt og rólega á tug-
um ára. Því er svigrúm fyrir hendi
til að finna út hvernig skuli brugð-
ist vð þessu. Staða rannsókna er
þó siík, að aðeins er hægt að fara
um þetta vandamál almennum
orðum.
í fyrsta lagi þarf að finna og
virkja nýja orkuforða sem núver-
andi vinnsla hefur ekki áhrif á.
Þessu verkefni hefur Hitaveitan
unnið að um langan tíma á Nesja-
völlum, en það er mjög skammt á
veg komið og á langt í land að
komast á framkvæmdastig.
I öðru lagi þarf að ákveða á
hvern hátt núverandi forði skuli
notaður. Holurnar eru mjög stutt
frá leíðslukerfi borgarinnar. Því
er þarna um mjög verðmætt afl að
ræða, einkum og sér í iagi verður
það mjög verðmætt í sömu andrá
og ekki er hægt að bæta við það að
vild sinni eins og fram að þessu
hefur verið gert og er hægt enn
um sinn.
Hin unna orka er hins vegar
mjög ódýr í vinnslu. Með hliðsjón
af útreikningum á verðmæti vatns
í uppistöðuiónum, sem gerðir eru
fyrir raforkukerfið má hins vegar
fullyrða, að verðmæti vatnsins í
jarðhitageymunum er miklu
meira en vinnslukostnaður segir
til um, og vex eftir því sem minnk-
ar í þeim.
Því má álykta, að hagkvæmasta
notkunin í framtíðinni verði sú, að
spara orku svæðanna sem mest
má, jafnframt því sem mikið
dæluafl er haft á svæðunum og
notað sem toppafl og varaafl fyrir
nýja orkuveitu frá fjarlægum
svæðum. Hvernig skiptingin verð-
ur þarna á milli er rekstrarfræði-
legt dæmi, þar sem taka þarf tillit
til stærðar hins tiltæka forða og
er ekki ólíkt því dæmi sem vatns-
aflsmenn eru að fást við.
Frekari rannsóknir
Það þarf að komast til botns í
vatnafræði Elliðaáasvæðisins. Til
þess þarf frekari mælingar á
grunnvatnsstöðu. Þeim þarf að
vinna úr með fræðilegum líkana-
reikningum. Ef jarðhitasvæðin
eru að gleypa grunnvatn úr yfir-
borðslögum þarf að taka tillit til
þess vatnsmagns í áðurnefndum
reikningum og staðsetja grunn-
vatnsmæliholur með tilliti til
þess. Þessu þarf að halda áfram
þangað til fundið er út hvaðan
Vatnsveitan og Hitaveitan eru að
taka vatnið.
Gera þarf fræðiieg iíkön af
jarðhitasvæðum sem eru nægilega
nákvæm til að hægt sé að reikna
út kólnunarferla. A þann hátt má
fá yfirlit yfir hve mikil orka svæð-
anna er, og hve hratt hún eyðist.
Rannsaka þarf, hvort finna
megi ný jarðhitasvæði á Reykja-
víkursvæðinu. Engin von er til að
jarðhiti finnist neitt í líkingu við
það sem nú er virkjað, en nothæf-
ur jarðhiti gæti samt fundist, sem
gæti orðið verðmætur síðar.
Koma þarf orkuveitu frá Nesja-
völlum og ef til vill fleiri háhita-
svæðum á verkhönnunarstig, sem
allra fyrst.
11. nóvember 1982
Hr. formaður stjórnar Veitustofnana
Sigurjón Fjeldsted, borgarfulitrúi
Brekkuseli 1, 109 Reykjavík.
Samkvæmt beiðni yðar og í
framhaldi af fundi með yður og
Jóhannesi Zoéga hitaveitustjóra
og Þóroddi Th. Sigurðssyni
vatnsveitustjóra sendist meðfylgj-
andi álitsgerð um áhrif jarðhita-
vinnslu í Reykjavík og nágrenni á
orkuforða og grunnvatnsstöðu.
Virðingarfyllst,
Jónas Elíasson.
eftir Skúla Skúlason,
Kópavogi
Á fundi sem haldinn var þann
sjöunda nóvember í Reykjavík á
vegum Hudson’s Bay London fyrir
loðdýraræktarmenn og áhugafólk
kom fram í ræðu Blake Mundell
frá Skotlandi að söluhorfur á blá-
refaskinnum á komandi vetri
væru allgóðar. Heimsframleiðsl-
an, sem seld verður á frjálsum
markaði á Vesturlöndum, verður
væntanlega um 3.000.000 skinna.
Fyrsta uppboð vetrarins verður
hjá Hudson’s Bay London þann 22.
nóvember, en síðan verða uppboð-
in hvert af öðru í Helsingfors,
Osló, London og síðan röðin eftir
nýár.
Blake Mundell er eigandi Dal-
chonzie Mink Farm Ltd., Skot-
landi sem framleiðir um 36.000
minkaskinn nú í vetur. Hann er nú
formaður London Fur Group, sem
er sölu- og kynningarsamtök loð-
dýrabænda, sem selja afurðir sín-
ar í London. Hann er einn eigenda
Blárefs hf. í Krýsuvík.
Blake Mundell reiknaði með að
verð fyrir nýár mundi Iiggja um
kr. 900,- en erfitt væri að segja um
verðbreytingar eftir nýár, sem
yrðu eftir stöðunni á japanska
markaðnum. Japanir hafa verið
mestu kaupendur blárefaskinna
síðastliðin þrjú til fjögur ár. Inn-
legg þeirra hefur átt drjúgan þátt
í hagstæðu verði á blárefaskinn-
um. Staðan hjá þeim er sú að þeir
eiga um 200.000 blárefaskinn
óseld, sem ekki er stór tala á
þeirra mælikvarða og ef þau klár-
ast fyrir jól má búast við að verð-
lag geti hækkað verulega eftir ný-
ár en ef ekki þá gætu verð orðið
svipuð desemberverðinu það sem
eftir er vetrar.
Nokkrar umræður hafa skapast
meðal manna vegna flokkunar
lífdýra á blárefabúunum í haust.
Mismunandi sjónarmið eru gild-
andi varðandi þessi mál, eftir því í
hvaða löndum verið er að flokka
og jafnvel frá búi til bús.
I Finnlandi hefur verið mjög ör
uppbygging blárefabúa og hefur
því oft orðið að setja ðll möguleg
lífdýr á, eða með öðrum orðum
100% af hvolpatæfum. í Dan-
mörku er hins vegar svipaður
skinnafjöldi sem fer á markað frá
ári til árs eða um 110.000 blárefa-
skinn. Danir hafa því ekki aukið
sinn stofn undanfarið, að teljandi
sé, og flokka því til lífs aðeins
venjulegan fjölda viðhaldsdýra
eða um 15—20%.
Hér á íslandi hefur hingað til
verið farið bil beggja og miðað við
40—60% af ungtæfum sem hæfar
til undaneldis, og er sú tala viður-
kennd víða erlendis sem hæfileg
tala.
Einnig hefur verið deilt um
stefnur í flokkunarmálum, þannig
að reynt hefur verið að lýsa blá-
refinn sem mest í gegn um arf-
gengi því að betri verð hafa feng-
ist fyrir ljósari skinnin. Áhrifin á
blárefinn eru þau að hann hefur
orðið grár í staðinn fyrir að vera
blár eins og nafn hans gefur til
kynna. Finnar þykja hafa gengið
einna lengst í þessa átt með
ofangreindum afleiðingum.
Á súluritum, sem Blake Mundel
sýndi á fundinum kom hins vegar
fram að á síðastliðnum vetri feng-
ust svipuð verð fyrir hin ýmsu
litaafbrigði blárefsins frá dökku
til ljóss, sem gæti bent til þess að
tískan væri nú að snúast aftur að
dekkri litunum.
í gæðamati blárefaskinns þykir
mikils um vert að hlutfall milli
undir- og yfirullar sé sem heppi-
legast. Finnskur blárefur hefur
þótt vera með lengst dekkhár eða
yfirull, og talið var að mest verð
hafi fengist fyrir finnsku skinnin
sl. vetur. Dönsk blárefaskinn eru
með einna styst dekkhár af Norð-
urlandaskinnunum, en þau norsku
hafa legið þar á milli. Yfirleitt
hefur norski blárefurinn þótt
standa sig best á mörkuðunum í
gegnum tíðina.
Mörgum blárefabændum ís-
lenzkum, sem ég hefi talað við
undanfarið, hefur þótt undarlegt
hve mikið var flokkað til lífs nú í
haust af ungdýrum sem virtust
vera með stutta yfirull, en það
reyndust jafnframt vera síðgotnir
hvolpar, sem alla jafna eru felldir
af þeirri einföldu ástæðu að þeir
eru síðgotnir og ala af sér af-
kvæmi síðar sem verða síðgotin.
Hins vegar flokkaðist illa úr
hvolpahópnum, sem gotnir voru á
miðju gottímabili, sem eðlilegast
hefði verið að mest hefði verið
flokkað til lífs af, og minnst þótti
flokkast til lífs úr elstu hvolpa-
hópunum, sem við eðlilegar að-
stæður ætti að flokka mest til lífs
úr. Um síðgotnu hvolpana sem áð-
ur er vikið að verður einnig að
taka fram að þeir eru síðast til-
búnir í feldinum og því kann
flokkunarmanni, sem flokkar
fyrstu vikuna í nóvember að virð-
ast sem yfirullin sé stutt eða að-
eins um 6 mm yfir undirull. Viku
síðar kann þetta að hafa breyst
töluvert.
t.d. 21. - Db7, 22. f3 - Re5, 23.
f4 og hvítur hefur undirtökin.
20. - 04), 21. Hd2?
Tapleikurinn. Nauðsynlegt var
21. Hhfl og staðan er tvísýn.
21. — Rxf2!
Nú hrynur hvíta staðan eins
og spilaborg.
22. Dxf2
Aðrir leikir breyta heldur
engu um úrslitin.
22. — Db7+, 23. Kgl — Bd4, 24.
Rdl — Hf5, 25. Re3 — Hxf2 og
svartur gafst upp.
Hvítt: Halldór G. Kinarsson
Svart: Páll Þórhallsson
Sikileyjarvörn
1. e4 — c5, 2. Rf3 — e6, 3. d4 —
cxd4, 4. Rxd4 — Rf6, 5. Bd3 — d6
Einfaldara var að færa sér
ónákvæmni hvíts í nyt og jafna
taflið með 5. — Rc6 eða 5. — d5!?
6. 04) — a6, 7. c4 — Rbd7, 8. De2
— b6, 9. Rc3 — Bb7, 10. b3 —
Be7, 11. Bb2 — 0-0, 12. Hadl —
Dc7, 13. f4 — Hfe8.
Hvítur hefur rýmra tafl og
getur nú bætt stöðu sína með því
að leika t.d. 14. Hfel með hótun-
inni 15. e5. Þess í stað grípur
hann til vafasamra aðgerða á
kóngsvæng.
14. g4? — d5!
Leikið skv. hinni gullvægu
reglu að svara beri kóngssókn
með gagnsókn á miðborði.
Unglingameist-
aramót íslands
Skák
Jóhannes Gísli Jónsson
Fyrir skömmu lauk Unglinga-
meistaramóti íslands, sem að
venju var haldið í skákheimilinu
við Grensásveg. Að þessu sinni
voru tefldar 7 umferðir eftir Mon-
radkerfi, og var umhugsunartimi 1
klst. á 30 leiki og því næst 20 min.
til aö Ijúka skákinni. Þátttakendur
voru alls 28.
Þegar upp var staðið voru Ágúst
Karlsson, SH, og Amór Björnsson,
TR, efstir og jafnir með 6 vinn-
inga. Þeir þurftu því að heyja
tveggja skáka einvígi um sæmd-
arheitið „Unglingameistari íslands
1982“. I fyrri skákinni urðu Ágústi
snemma á slæm mistök, en Arnór
fann ekki besta framhaldið og
varð að lúta í lægra haldi eftir
stutta viðureign. I þeirri seinni
stýrði Ágúst hvítu mönnunum og
náði betri stöðu út úr byrjuninni,
en missté sig í miðtaflinu svo að
Arnóri tókst að halda jöfnu. Sigr-
aði Ágúst því í einvíginu og er
hann „Unglingameistari íslands
1982“, en Arnór verður að biða
þess enn um stund að hans tími sé
kominn.
í næstu sætum komu þeir
fóstbræður Lárus Jóhannesson,
TR, og Páll Þórhallsson, TR, með
5‘A vinning, og Arnaldur Lofts-
son, TR, með 4‘k vinning. Þar á
eftir komu margir ungir skák-
menn, sem verið hafa efnilegir
um margra ára skeið og eiga ef-
laust eftir að láta meira að sér
kveða í framtíðinni.
Fyrri skák þáttarins var tefld
í síðustu umferð mótsins milli
Ágústs Karlssonar og Arnórs
Björnssonar, og var þar um
hreina úrslitaviðureign að ræða
þar sem Arnór hafði einn mögu-
leika á að ná Ágústi að vinning-
um, sem trjónaði í efsta sæti
með fullt hús vinninga:
Hvítt: Ágúst karlsson
Svart: Arnþór Björnsson
Meranvörn
1. c4 — c6, 2. Rc3 — d5, 3. d4 —
Rf6, 4. Rf3 — e6, 5. Bg5 — dxc4
Þetta hvassa afbrigði, sem
Arnór hefur mikið dálæti á
hentar vel þegar nauðsynlegt er
að tefla til vinnings.
6. e4 — b5, 7. e5 — h6, 8. Bh4 —
g5, 9. Rxg5 — hxg5, 10. Bxg5 —
Rbd7, 11. exf6 — Bb7, 12. g3 —
c5, 13. d5 — Re5!?
Algengast er hér 13. — Db6,
en textaleikurinn er hins vegar
næsta óþekktur. Einnig má geta
þess að 13. — Rb6 er tæpast
nothæfur leikur eftir skákina
Polugajevsky — Torre Moskvu
1981: 14. dxe6 - Dxdl, 15. Hxdl
— Bxhl, 16. e7 — a6, 17. h4! og
svartur er í úlfakreppu þrátt
fyrir liðsmuninn.
14. Bg2 - Rd3+, 15. Kfl — Dd7
Endurbót Arnórs á skák gegn
Jóhanni Hjartarsyni í Haust-
móti TR 1981 en þar varð fram-
haldið 15. - Db6, 16. dxe6 -
fxe6, 17. H+! - Kxf7, 18. Be4 -
Re5, 19. De2 og hvítur hefur
þægilegra tafl.
16. dxe6 — fxe6, 17. f7+
Hindrar langhrókun. Aðrir
kostir voru 16. De2 eða 16. Dg4.
17. - Dxf7, 18. De2 - Bxg2, 19.
Kxg2 — Bg7, 20. Hadl?
Allt of hægfara. Mun sterkara
var 20. Re4 — 0-0, 21. h4! og
svartur á í nokkrum erfiðleikum,
Skúli Skúlason
Ákaflega mikilvægt er að vel
takist til með lífdýraflokkun hér-
lendis, fyrir uppbyggingu og við-
hald hins góða stofns sem keyptur
var frá Skotlandi í desember 1979
og upprunninn er í Noregi. Frjó-
semi og skinnagæði hans virðast
vera fyrir ofan það sem almennt
gerist á Norðurlöndunum. I þessu
sambandi verður ekki lögð nógu
rík áherzla á það að íslenzku blá-
refabúin eigi þess kost að láta
flokkunarmann frá því uppboðs-
húsi sem þau versla við flokka hjá
sér. Það sé sem sagt um fullkomið
valfrelsi að ræða í þeim efnum. Of
mikil miðstýring virðist ekki vera
til heilla í þessum efnum og má
þar meðal annars benda á minka-
ræktina í Noregi, en hún hefur
aldrei komist á verulegan rekspöl
eins og í Danmörku og Finnlandi.
Einnig verður að benda á að loð-
skinn eru samkeppnisvara, sem
keppir á heimsmarkaði, og mikil-
vægi tengslanna við söluaðilana,
sem eru uppboðshúsin, því afar
mikilvæg.
Reyndar virðist heldur ekkert
athugavert við 14. — Rc5.
15. e5 — dxc4, 16. bxc4.
Eftir 16. Bxc4 — b5! 17. exf6 —
Bc5! (17. — Bxf6, 18. Rxe6! og
hvítur sleppur fyrir horn) stend-
ur hvítur frammi fyrir erfiðum
vandamálum.
16. — Bc5, 17. Bbl?
Hvítur uggir ekki að sér, ella
hefði hann leikið 17. Re4 og sætt
sig við lakara tafl vegna slæmr-
ar peðastöðu eftir 17. — Rxe4,
18. Bxe4 — Hac8.
17. — Dc6, 18. exf6 — Rxf6, 19. g5
19. — e5!
Endurheimtir liðsmuninn og
opnar um leið hina mikilvægu
e-línu.
20. Rd5
• Bersýnilega eina úrræðið í
stöðunni.
20. — exd4, 21. Dd3 — He3, 22.
Df5
Eftir 22. Rxf6+ - Kf8!, 23.
Rxh7+ — Ke7 er hvitur glataður.
22. - d3!
Lokar skálínunni bl — h7 og
hótar fráskák samtímis. Hvítur
er varnarlaus.
23. Kg2 — Rxd5, 24. cxd5 —
I)xd5, 25. Dxd5 — Bxd5, 26. Kf2
— Hae8, 27. Bc3 — Hh3+
Hvítur gaf, enda blasir mátið
við.