Morgunblaðið - 29.12.1982, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 29. DESEMBER 1982
Portúgal:
Crespo taki við
stjórnartaumunum
Lissabon, 28. des. AP.
Francisco Pinto Balsemao for-
sætisráðherra hefur ákveðið að
leggja til að dr. Vitor Pereira
('respo verði falið að taka við emb-
ætti forsætisráðherra Portúgals.
Pinto Balesemao sagði af sér
embættinu 18. þessa mánaðar, eftir
að Ijóst var að flokkur hans, Sósíal-
demókrataflokkurinn, hafði farið
William DeVries læknir sést hér
standa yfir Barney E. Clark, sjúkl-
ingi sínum, eftir að Clark var skor-
inn upp í sjúkrahúsi háskólans i
Utah fyrr í þessum mánuði.
Hægur bati
hjá Clark
Sall Uke ( ily, 28. des. AP.
FJÓRAR vikur eru liðnar frá því
gervihjarta var grætt í tannlækninn
Barney Clark, og segja læknar hans
að enn þurfi að líða nokkrar vikur
með áframhaldandi bata áður en
þeir geti spáð um það hvenær hann
fái að útskrifast af sjúkrahúsinu.
Barney Clark er 61 árs, og segja
læknarnir að bati hans sé stöðug-
ur en hægur. „Það eru ekki miklar
breytingar að sjá á heilsu hans frá
degi til dags,“ sagði einn lækna
hans í dag. „En sé litið yfir lengri
tíma, til dæmis viku, koma fram-
farirnar í ljós.“
Clark þarf nú ekki lengur að
vera í öndunarvél, og hann er far-
inn að neyta meiri fæðu.
illa út úr nýafstöðnum bæjar- og
sveitarstjórnarkosningum.
Dr. Crespo gegndi embætti
menntamálaráðherra frá því í
nóvember ,í fyrra þar til í júní á
nýliðnu sumri. Hann er fyrrum
háskólaprófessor og doktor í
efna- og eðlisfræði.
Pinto Balsemao skýrði blaða-
mönnum frá því í dag að hann
ætlaði að stinga upp á Crespo
sem forsætisráðherraefni á fundi
Sósíaldemókrataflokksins á
morgun, miðvikudag, og að tillag-
an yrði síðan rædd við fulltrúa
samstarfsflokkanna í ríkisstjórn,
þ.e. miðdemókrata og konungs-
sinna, á fimmtudag. Talið er full-
víst að sósíaldemókratar fallist á
tillögu forsætisráðherrans, en
óvíst um viðbrögð samstarfs-
flokkanna. Verði hinsvegar sam-
komulag um Crespo, mun Ant-
onio Ramalho Eanes forseti skipa
hann formlega í embættið ein-
hvern næstu daga.
Rússar prófa
nýja eldflaug
\N ashingl»n,-28. desember. AP.
RÚSSAR virðast undirbúa tilraunir
með nýja færanlega eldflaug knúna
fostu eldsneyti í eldflaugastöðinni
Plesetsk, 965 km norðaustur af
Moskvu, að sögn bandarískra leyni-
þjónustustarfsmanna, samkvæmt
frétt í Washington Post.
Hvort smíði eldflaugarinnar
jafngildi broti á ákvæðum SALT-
II fer eftir því hvað hún dregur
langt.
Aður hafa borizt fréttir um að
Rússar væru að reka smiðshöggið
á tvær nýjar eldflaugar, sem eiga
að taka við af meðaldrægu eld-
flauginni SS-20. Það væri ekki
brot á SALT-II. Alls er 333
SS-20-eldflaugum miðað á Vest-
ur-Evrópu og yfir standa samn-
ingaviðræður um þær í Genf.
Hin nýja eldflaugin mundi
koma í staðinn fyrir SS-16-eld-
flaugina, sem var aldrei komið
fyrir og var bönnuð samkvæmt
ákvæðum SALT-II.
í október gerðu Rússar tilraun
með aðra stóra eldflaug og þeir
munu hafa sagt Bandaríkja-
mönnum að hún yrði leyfileg sam-
kvæmt SALT-II. Smíði annarrar
stórrar eldflaugar yrði brot á
SALT-II.
Trjástuldur ógnar
skógum Rússlands
Nloskvu, 28. desember. AP.
SOVÉZK yfirvöld hafa skorið upp
herör gegn þjófnaði á trjám, sem
eru notuð til að skreyta heimili um
áramótin, og þjófarnir eiga nú yfir
höfði sér þungar sektir og fangels-
isdóma ef þeir nást.
Svo útbreiddir hafa slíkir
þjófnaðir verið á liðnum árum að
skógar í Sovétríkjunum hafa ver-
ið taldir í hættu af þessum sökum.
Nú eru fjölskyldur hvattar til
að kaupa gervitré til að skreyta
heimili sín, þar sem of lítið fram-
boð er á venjuiegum trjám í ríkis-
verzlunum.
Þjófar útveguðu allt að 500.000
furutré, sem prýddu heimili í
Moskvu um áramótin í fyrra.
Sama hefði getað gerzt nú ef sekt-
ir hefðu ekki verið hækkaðar til
að hræða þjófana, fjölskyldufeður
jafnt sem svartamarkaðsbrask-
ara.
Hingað til hafa þjófarriir orðið
að greiða þriggja rúblna sekt, en
hún hefur verið hækkuð í 22 rúbl-
ur (um 750 kr.) og við bætist 50
rúblna sekt ef menn eru gripnir
með aðeins eitt stolið tré.
Samkvæmt tilskipun, sem var
birt fyrr í mánuðinum, er hægt að
dæma hvern þann sem er gripinn
með fimm stolin tré í allt að eins
árs fangelsi. Þar við bætist 110
rúblna sekt í skaðabætur og sekt
að upphæð 300 rúblur.
\V/
ERLENT,
Jtít. THE OBSERVER
Forvígismenn ýmissa ættflokka Afgana á ráðstefnu.
Hræðsla og verð-
bólga heltaka Kabúl
Útgöngubann gengur í gildi kl.
10 á kvöldin í Kabúl, en fyrir þann
tíma hefur hið iðandi mannlíf
löngu yfirgefið illa upplýstar göt-
urnar.
Fátt fólk tekur þá áhættu að
fara út eftir að rökkva tekur og
þegar skvaldur mannlifsins þagn-
ar, grípur þögnin um sig í borginni.
A hverri nóttu er kyrrðin rofin af
byssuhvellum, þegar byltingar-
menn skríða úr fylgsnum sínum,
til að ráðast á stjórnaraðsetur og
varðstöðvar sovéskra og afganskra
hermanna.
Arásirnar geta staðið yfir i
nokkra klukkutíma og gefa ótví-
rætt í Ijós að Rússum hefur ekki
tekist að koma á sterkri kommún-
istastjórn í Afganistan.
Síðastliðin tvö ár hafa bylt-
ingarmenn komið sér fyrir í
nágrenni Kabúl og hefur þeim
tekist að auka skæruhernað sinn
til muna. Það sannast á því að
þeir eru í aðstöðu til að ráðast á
kjarna höfuðborgarinnar.
Að degi til sýnist staðan, á yf-
irborðinu að minnsta kosti, allt
önnur. Göturnar eru iðandi af
mannlífi líkt og fyrir innrás Sov-
étmanna — það eru jafnvel enn
meiri mannþrengsli á götunum,
þar eð mikil íbúafjölgun hefur
átt sér stað síðastliðin þrjú ár.
Þúsundir manna hafa leitað
hælis í borginni. Nokkrir hafa
komið vegna stjórnmálaskoð-
anna sinna — því enginn stuðn-
ingsmaður stjórnarinnar er al-
veg hultur úti á landsbyggðinni,
sem er að miklu leyti áhrifa-
svæði Mujahedin-skæruliða. En
þó hafa flestir flúið til Kabúl frá
smáþorpum, af ótta við stöðugar
árásir rússneskra flugvéla.
Engar nákvæmar tölur eru til
um hve margir hafa leitað hælis
í Kabúl, en það er trúlega um 1
milljón manns miðað við 600.000
fyrir þremur árum síðan. Hús-
næðisskortur er geigvænlegur og
leiga hefur hækkað upp úr öllu
valdi. Hús sem kostaði fyrir
tveimur árum 3.000 afganis ($40)
í leigu á ári, er nú leigt á 15.000
afganis ($200). Þetta er í borg,
þar sem meðal árslaun eru ekki
mikið yfir $900, slíkt lýsir vel
ástandinu.
Til að íþyngja hina þröngu
fjárhagslegu stöðu, sem margar
fjölskyldur eru í, þá hefur verð-
bóiga aukið á erfiðleikana.
Stjórn Babrak Karmal, forseta,
hefur næstum tvöfaldað pen-
ingamagnið í umferð, úr 26
milljörðum afganis í 45 millj-
arða, auk aukningar á innflutn-
eftir Aernout
Van Lynden
ingi, sem hefur leitt til þess að
verðlag hefur tvö- eða þrefald-
ast, síðastliðna tólf mánuði.
Niðurgreiðslur á matvælum
hafa ekki dugað til. Kíló af
nautakjöti kostar nú 120 afganis
til samanburðar við 35 fyrir ári
síðan. „Fólk talar nú opinskátt
um það, hvernig það geti þrauk-
að,“ sagði prófessor Azan Ghul,
frá landbúnaðardeild Kabúl-há-
skóla, þreytulega, stuttu eftir að
hann hafði flúið til Peshawar í
Pakistan.
„Sjáðu til, það er ekki aðeins
að skæruliðar geri árásir sífellt
nær kjarna borgarinnar og fólk
eigi erfiðara með að eiga til
hnífs og skeiðar, heldur hefur
spenna og ótti heltekið borgar-
lífið. Þú getur ekki treyst náung-
anum lengur. Það eru útsendar-
ar og njósnarar á hverju horni."
Stuttu eftir að Karmal forseti
komst til valda, reyndi hann að
tvístra andstæðingum sovét-
innrásinnar með því að innleiða
frjálslegri stjórnmálastefnu, en
þekkst hafði áður.
Hundruðum manna var sleppt
úr hinu illræmda Pul-e-
Charkhi-fangelsi, sem er rétt
fyrir utan Kabúl. Fangaklefarn-
ir voru tiltölulega auðir miðað
við það sem áður var. En þegar
stjórnin fann að illa viðraði fyrir
stefnu sinni og mótstaðan jókst,
þá hófst ný ógnaröld leynilög-
reglunnar, Khad.
Fangaverðir, sem hafa flúið til
Pakistan, hafa játað að það séu
nú 10.000 fangar í Pul-e-
Charkhi, sem var byggt fyrir
3.200 fanga. Að auki hafi verið
reist 10 minni fangelsi í höfuð-
borginni.
Hin mikla spenna og óöryggi
hefur neytt stóran hóp mennta-
manna til að flýja til Pakistan.
Vegna þessa hefur menntaskóla-
og æðri menntun hrakað til
muna. „Meira en helmingur af
kennurum og starfsliði háskól-
ans hefur annað hvort verið
drepinn, handtekinn eða hefur
flúið," sagði Asam Ghul. „Lækn-
isfræðideildin ein hefur misst 25
af 35 kennurum sínum og starf-
ræksla háskólans er smám sam-
an að stöðvast."
Stefna stjórnarinnar, að
þvinga enn fleiri í herinn, er
neyðarúrræði, sem hefur einnig
haft hlutfallsleg áhrif á fjölda
nemanda við háskólann. Allir
karlmenn á aldrinum 15 til 45
ára eiga á hættu að vera hand-
teknir í Kabúl og þvingaðir til
herskyldu.