Morgunblaðið - 04.02.1984, Blaðsíða 10

10 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 4. FEBRÚAR 1984
Einsog mer synist .... Gísli J. Ást|)órsson
Sjö þúsund króna
botnlangakast
tákn?“
Siðast þegar ég mátti í
ofurlitla aðgerð á spítala
laut íturvaxin hjúkrun-
arkona yfir mig sem ég
hélt sem snöggvast að
ætlaði að fara að telja í
mig kjark, blessuð dúfan,
en hana fýsti þá bara að
vita hvort ég væri með
veskið mitt á mér eða svo
gott sem. Ég þurfti ekki
einu sinni að þukla mig
þar sem ég lá marflatur
uppá kerrunni til þess að
geta fullvissað hana um
að svo væri ekki, enda
hafði ég þegar hér var
komið athöfninni allseng-
an vasa að státa af, hvað
þá veski að pota oní hann.
Ég hefði getað sprangað
inní hvaða nektarnýlendu
sem var án þess að vekja
athygli
Að sjálfsögðu hvarflaði
samt ekki að mér, vil ég
strax taka fram, að konan
væri að búa sig undir að
slá mig. Ég þykist enda
vita að þeir setji undir
svona leka þegar í hjúkr-
unarskólanum: hjúkrun-
arfólk hefur ugglaust sín-
ar siðareglur rétt einsog
læknarnir og einhverstað-
ar í þeirri merku skrá
stendur eflaust: Vítavert
er að reyna að kría lán út-
úr sjúklingum eftir að
læknarnir eru byrjaðir að
brýna busana. Eða eitt-
hvað í þá veru.
Það kom líka fljótt á
daginn að fyrrgreindur
líknarengill var alls ekki í
sláttuhugleiðingum.
Mjallhvít mín var einung-
is að forvitnast um veskið
mitt vegna þess, að þá ég
yrði kominn útúr heimin-
um, einsog hún útskýrði
vandlega fyrir mér, og ef
ég hefði verið sá álfur að
skilja veskið eftir á glám-
bekk, þá var allteins lík-
legt að það yrði gufað upp
þá ég tyllti tánum niðrá
jörðina aftur.
Það eru nefnilega fleiri
plágur á spítölum en
sjúkdómar og geðstirðir
sjúklingar. Þjófar kváðu
gera tíðreist á þessar
stofnanir og laumast þar
um gangana í gervi blað-
sölupjakka eða jafnvel
ættingja eða kunningja
sjúklinganna og víla þá
ekki fyrir sér, þeir heið-
ursmenn, að smjúga inní
fatageymslur og aðra af-
kima og láta greipar sópa.
Sú íturvaxna kom vesk-
inu mínu á óhultan stað,
og hafi þankar mínir ekki
verið hjá henni þá ég
sigldi inní draumalandið,
þá var það sannarlega
ekki af því að ég væri
henni ekki þakklátur. Ég
var einfaldlega kominn í
banastuð. Þeir luma á ein-
hverju undraglundri,
doktorarnir, sem er hreint
makalaust og sem kemur
manni einsog hendi væri
veifað í svo konunglegt
skap að maður er bókstaf-
lega eitt sólskinsbros um
það leyti sem læknasveit-
in hættir að gantast í
kringum kaffimaskínuna
og marsérar rösklega inn
og byrjar í óða önn að
bretta upp ermarnar.
Ekki að þetta komi bein-
línis málinu við. Ég læt
það bara fljóta með til
uppörvunar fyrir þá sem
eiga eftir að gapa uppí
skæru ljósin. Þegar best
tekst til virðist mér eig-
inlega sem eina hættan sé
sú að sjúklingurinn kafni
úr hlátri.
Ég á samt ekki von á
því illu heilli (og nú hefst
sorglegi parturinn) að
þetta verði svona næst.
Næst þegar Ijóshærður
engill lýtur yfir mig og
andar þýðlega í gegnum
dauðhreinsuðu grímuna
hvort ég sé með veskið
mitt á mér, þá verður það
hvorki af áhyggjum útaf
þokkapiltunum sem áður
er getið né einu sinni að
heldur að aumingja stúlk-
an sé í kröggum. Hún
verður einfaldlega að
sinna hinum nýju skyldu-
störfum sínum. Ef þetta
nær fram að ganga, sem
landsfeðurnir hafa verið
að krunka yfir uppá síð-
kastið, um mismunun
sjúklinga eftir meintum
fjárhagi þeirra, þá verður
hið ljósa man einungis að
bera sig til að ganga úr
skugga um hvort sjúkling-
urinn sé borgunarmaður
fyrir þjónustunni sem
hann fer framá.
Ég verð að segja einsog
er að ég kvíði þessari
nýbreytni. Enginn skal
segja mér að það kosti
ekki ærið umstang og ær-
ið fé að flokka sjúklinga
eftir greiðslugetu þeirra;
og er sú tíð kannski ekki
langt undan að mönnum
verði forboðið að fót-
brotna án þess að hafa á
sér staðfest afrit af
skattaskýrslunni sinni?
Mér finnst það ekkert
tilhlökkunarefni að þurfa
fyrst að arka til læknisins
og lýsa fyrir honum sjúk-
dómseinkennum mínum
og þá á vit fjármálastjóra
ríkisspítalanna og tíunda
fyrir honum tekjur mínar
og loks eins og ástandið er
núna eflaust beinustu leið
fyrir innheimtustjórann
og pexa við hann um af-
borganir af sjúkdómnum.
En kannski þeir verði
hafðir í sama salnum allir
þrír og maður buni bara
framhjá þeim eins og
þorskur á færibandi,
strípaður niðrað mitti og
hlaðinn bókhaldsgögnum.
Satt að segja kann ég
varla að nefna ómann-
eskjulegra uppátæki.
„Hvernig líður sjúkl-
ingnum?" spyr læknirinn.
„Hvað líður greiðslun-
um?“ spyr fjármálastjór-
inn.
„Eru nokkrir verkir?"
spyr læknirinn.
„Eru nokkrir vextir?"
spyr innheimtustjórinn.
Og verða sjúkdómar
kannski þegar fram líða
stundir einskonar stöðu-
tákn, einsog híbýli manna
eru núna og bílarnir
þeirra? Við þekkjum öll
tóninn: „Aumingja Magn-
ús. Þetta er víst óttalegt
basl hjá honum. Hann
fékk lungnabólgu um dag-
inn og þeir urðu að láta
hann fá hana ókeypis."
Að auki er það borin
von, einsog allt er í pott-
inn búið hér heima, að
verðlagning sjúklinga
verði nokkurntíma þannig
af hendi leyst að réttlætið
verði ofaná hverju sinni.
Það er kunnara en frá
þurfi að segja að hér
uppá íslandi er skattstig-
inn sem svo er nefndur
svo hugvitsamlega gerður
að menn eru orðnir há-
tekjumenn jafnskjótt og
þeir hafa efni á því að
eiga þrenn pör af sokkum.
Þá er heldur ekki úr vegi
að minna á könnunina,
sem blöðin sögðu frá á
dögunum, um launatekjur
manna í hinum ýmsu at-
vinnugreinum. Einsog
menn muna kannski
leiddi sú könnun í ljós að
ótrúlega margir atvinnu-
rekendur löptu ekki ein-
asta dauðann úr skel held-
ur skömmtuðu sér sam-
kvæmt skattaframtölum
sínum drjúgt lægri laun
en fólkinu sem þeir höfðu
í þjónustu sinni. Eftir
þessu að dæma erum við
Islendingar auðvitað svo
lánsamir að eiga örlátustu
og óeigingjörnustu at-
vinnurekendur í heimi. En
sannið samt til að illar
tungur eru vísar til að
bæta við að þeir séu held-
ur engir miðlungsmenn í
bókhaldskúnstum.
Hvað um það, ég trúi
því ekki að óreyndu (og nú
kemur vonarglætupartur-
inn) að gæslumenn þjóð-
arbúsins, þótt blankir séu,
fari að krukka í sjúkra-
tryggingakerfið sem er
tvímælalaust að auki ein
myndarlegasta skraut-
fjöðurin í hatti íslenskra
stjórnmálamanna. Svoað
seilst sé til samlíkingar,
þá er af því löng og dap-
urleg reynsla að það er
hægara sagt en gert að
stugga músunum frá úr-
því þær eru á annað borð
byrjaðar að narta í ostinn.
— Og svo er það blessað
réttlætið.
Það er segin saga að
þegar skattskráin kemur
út þá rignir yfir blöðin
meira eða minna hávær-
um pistlum frá meira eða
minna æfum skattgreið-
endum sem héldu í ein-
feldni sinni að þeir væru
láglaunamenn en voru að
uppgötva í töluðum orðum
að þeir eru raunar langt-
um fjáðari en jafnvel
sjálfur jarlinn í plássinu.
Við þekkjum öll þessi
neyðaróp:
„Ég er fjögra barna
móðir og vinn í saltfisk-
verkuninni hérna á staðn-
um þegar ég get með
nokkru móti komið því
við, þvíað sannarlega veit-
ir okkur ekki af aurunum,
það má hamingjan vita,
og nú var ég að frétta það
að ég er með næstum
helmingi hærri skatta en
maðurinn sem ég vinn
hjá...“
Ef það verður nú ofaná
að þeir fari að verðleggja
krankleika okkar mann-
fólksins eftir meintum
árstekjum okkar, þá meg-
um við vitanlega gera ráð
fyrir því að þurfa að lifa
með þessum gremjustun-
um árið um kring.
Það verður skemmtilegt
eða hitt þó heldur að
heyra þær daglega:
„Ég er fjögra barna
móðir og vinn í saltfisk-
verkuninni hérna á staðn-
um þegar ég get með
nokkru móti komið því
við, þvíað sannarlega veit-
ir okkur ekki af aurunum
það má hamingjan vita,
og nú var ég að frétta það
að sama daginn sem ég
var látin borga sjö þúsund
krónur fyrir botnlanga-
skurðinn þá fóru þeir inní
manninn sem ég vinn hjá
fyrir ekki neitt og fjar-
lægðu meira að segja þar
að auki vörtuna af nefinu
á honum án þess að það
kostaði hann krónu ...“
Fjárhagsáætlun Keflavíkur:
Alagning útsvars og
fasteignaskatts lækkar
fjármagnskostnaður lækkar f fyrsta skipti f áratug
Vogum, 26. janúar.
„Fjármagnskostnaður lækkar í
fyrsta skipti í áratugi á fjárhagsáætl-
un, þó svo að bæjarfélagið hafi aldr-
ei skuldað mikið, og aukin bjartsýni
er á að það fé, sem er til eignabreyt-
inga, komi til með að nýtast betur en
áður til framkvæmda. Þetta eru
helstu einkenni þessarar fjárhags-
áætlunar,“ sagði Steinþór Júlíusson,
bæjarstjóri í Keflavík, um þá fjár-
hagsáætlun, sem samþykkt var til
annarrar umræðu á bæjarstjórnar-
fundi sl. þriðjudag.
Þá sagði Steinþór að Landsmót
UMFÍ, sem Ungmennafélag Kefla-
víkur og Ungmennafélag Njarð-
víkur halda í sameiningu í bæjar-
félögunum, setti verulegan svip á
fjárhagsáætlunina, bæði á rekstr-
arliðum og framkvæmdum. „Það
verður lögð áhersla á viðhald og
snyrtingu húsa og stefnt að því að
fullgera íþróttasvæðið í júlí og
lagfæra lóðirnar í kring."
Ákveðið hefur verið, að álagn-
ing útsvara til Bæjarsjóðs Kefla-
víkur lækki úr 12,1% á síðasta ári
í 10,8% á þessu ári. Þá lækka fast-
eignagjöld um 10%, verða 0,45% í
stað 0,5% áður. Aðrir tekjustofnar
sem bæjarstjórn ákveður eru
óbreyttir milli ára. Ekki eru inn-
heimt sorphirðugjöld.
Tekjur bæjarins er áætlað að
aukist um 40% milli ára. Heild-
artekjur eru áætlaðar 147,5 millj-
ónir kr.
Helstu tekjustofnar eru:
Útsvar 94,5 millj.
Fasteignask. 16,3 millj.
Jöfnunarsj. 16,1
Aðstöðugjöld 13,0 millj.
Dráttarvextir 6,7 millj.
í fjárhagsáætluninni er gert ráð
fyrir að rekstrarafgangur, sem
hlutfall af tekjum, verði sá sami á
þessu ári og á síðasta ári, eða
28,35%. Gert er ráð fyrir að
rekstrargjöld hækki um rúm
fjörutíu prósent milli ára, en mis-
munandi er hve mikil hækkun er á
einstökum liðum. Mest hækkun er
á liðum eins og hreinlætismálum
og æskulýðs- og íþróttamálum og
útivist, eða yfir sjötíu prósent. Þá
er lítil hækkun á fjármagnskostn-
aði, eða 2,9%. Helstu útgjaldaliðir
eru:
Millj.
Almannatryggingar
n iý*hjáip 28,0 20,28%
Fneishim. 26,419,15%
Hreialctúm. 6,02%
/E8knl., íþr. og útivist 8,5 6,19%
Steinþór Júlíusson, bæjarstjóri Keflavíkur, við merki Keflavikur fyrir fram-
an bæjarskrifstofurnar. MorgunbiaSij/E.G.
Ýmislegt 5,8 4,24%
Heilbr.m. 5.1 3,73%
MeAferð bcjarm. 4,3 3,17%
Skipol.- og byggingnm. 4,1 2,98%
Fjármagnskostn. 4,1 2,97%
Tekjuafgangi, 39,1 milljón kr.,
sem er varið til eignabreytinga, er
óráðstafað.
Á fyrstu 20 dögum ársins hefur
verið eytt meiru en 30% af þeirri
upphæð sem fjárhagsáætlun gerir
ráð fyrir að fari til snjómoksturs í
Keflavík á þessu ári. Að sögn
Steinþór Júlíussonar hefur verið
lögð eins mikil áhersla á snjó-
mokstur í bænum og hægt er, því
öll tiltæk tæki hafa verið notuð og
verið að dag og nótt.
Að margra dómi hafa önnur
eins snjóþyngsli ekki komið á Suð-
urnesjum í áratugi.
E.G.