Morgunblaðið - 04.02.1984, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LÁUGARDAGUR 4. FEBRÚAR 1984
Sinfóníutónleikar
Tónlist
Jón Asgeirsson
Kokkonen: Þrjú millispil
Dvorák: Fiðlukonsert
Beethoven: Sinfónía nr. 3
Stjórnandi: Jukka-Pekka Sar-
aste
Einleikari: Guðný Guðmunds-
dóttir.
Tónleikarnir hófust á þremur
millispilum úr óperunni „Síðustu
freistingarnar" eftir Joonas
Kokkonen. Millispilin mynda
sinfóníska heild og endar síöasti
þátturinn á „kóral", fallegum og
friðsaelum þætti, eins konar sátt
við Guð og menn. Annað verkið á
efnisskránni var fiðlukonsert
eftir Dvorák. Konsertinn er í
þremur þáttum og eru fyrsti og
annar þáttur samtengdir. í síð-
asta þættinum bregður fyrir
ýmsu, er bæði Dvorák og Smet-
ana léku sér með. Guðný Guð-
mundsdóttir lék verkið á köflum
mjög vel, einkum hæga þáttinn.
Þar gat að heyra nýja hlið á
túlkun Guðnýjar, hlýrri og að-
gætnari en oft áður. Þetta mætti
orða svo, að nú lék hún tónmál
verksins í stað þess að fyrrum
var oft sem hún væri að leika sér
með tæknina. Allt um það, þá er
Guðný góður fiðluleikari og átti
þarna eftirminnilega kvöld-
stund, sem áheyrendur þökkuðu
henni með miklum fögnuði. Síð-
asta verkið var svo sú þriðja eft-
ir Beethoven. Eftir að hafa leikið
undir í fiðlukonsertinum af
nokkurri ógætni brá svo við að
hljómsveitin lék sinfóníuna
hreint frábærlega vel. Saraste er
þegar mjög góður hljómsveitar-
stjóri og valdi þá leið að leika
verkið hægt. Þetta stingur í stúf
við það sem oft á sér stað og í
rauninni nokkuð ólíkt þvi sem
Gudný
Gudmundsdóttir
ætla mætti frá hendi ungs
stjórnanda.
Öll mótun verksins var yfir-
veguð og leikið svo með hraðann
að setningaskipan verksins var
ljóslifandi og skýr. Hljómsveitin
fylgdi stjórnandanum mjög vel
og er ekki víst að hún hafi leikið
betur nokkru sinni fyrr. Horna-
þátturinn í „skersóinu" var mjög
góður, sömuleiðis óbóeinleikur-
inn í sorgarmarsinum, sem í
heild var mjög vel leikinn, þó
síðasta „tríólan" í bassanum
heppnaðist ekki sem best.
Frönsk og þýsk
nútíma heimspeki
Vincent Descombes: Modern
French Philosophy. Translated by
L. Scott-Fox and J.M. Harding.
Cambridge University Press
1980-81.
Riidiger Bubner: Modern German
Philosophy. Translated by Eric
Matthews. Cambridge University
Press 1981.
Fyrir nokkrum áratugum var
þannig ástatt, að stúdentar og
jafnvel prófessorar beggja megin
Ermarsunds vissu harla lítið um
þá heimspeki sem stunduð var og
fjallað var um og gefin út hinum
megin sundsins. Áhugi þeirra
fyrir heimspekikenningum hinum
megin var oftast harla lítil. Þeir
kusu að vaða í villu og svíma um
Haustiö heiftarinnar
Erlendar
bækur
Jóhanna Kristjónsdóttir
Mohammed Heikal: Autumn
Fury, the Assasination of Sadat.
Útg. Andre Deutsch 1983
of
Mohammed Heikal hefur um
margra ára skeið verið einn þekkt-
asti og virtasti blaðamaður í Ar-
abaheiminum. Undir stjórn hans
varð blaðið A1 Ahram, sem er gef-
ið út í Kairó, að stórveldi meðal
dagblaða og erlendir fréttamenn í
Kairó vitnuðu í það ótæpilega,
enda endurspeglaði það lengst af
opinbera eða hálfopinbera stefnu
egypsku stjórnarinnar. Heikal var
mikill vinur Nassers fyrrverandi
Egyptalandsforseta og eftir að
Anwar Sadat tók við forsetastarf-
inu héldust þessi tengsl enn um
hríð. Greinir urðu með þess í
kjölfar Yom Kippur-stríðsins 1973
og greri ekki um heilt eftir það.
Heikal var í hópi fjölda mennta-
manna, blaðamanna og rithöf-
unda, sem Sadat lét kasta í fang-
elsi í september 1981, eða mánuði
áður en hann var myrtur. Mubar-
ak forseti lét síðan leysa Heikal úr
dýflissunni eftir að hann hafði
tekið við.
Bók Heikals má lesa sem póli-
tískan reyfara. En þar eru einnig
birtar upplýsingar, sem ritskoðar-
ar Sadats námu á braut, að sögn
Heikals. Ekkert var birt í blaðinu
sem skyggði á þá ímynd, sem
Anwar Sadat kom sér upp með ár-
unum. Ekki þó í Egyptalandi, þar
sem landar hans þreyttust æ
meira á sýndarmennsku hans og
eyðslusemi og hégómagirnd, held-
ur á Vesturlöndum og þá sérstak-
lega í Bandaríkjunum. Heikal rek-
ur í bókinni frásögnina af um-
breytingunni sem varð á Sadat frá
fyrstu árum hans á forsetastóli og
fram til hins siðasta dags. Gerir
grein fyrir spillingu og svínaríi,
sem hafði færst í aukana á æðstu
stöðum, falsi og fláræði og eigin-
hagsmunasemi og að Sadat hafi
nánast tekið sjálfan sig í guðatölu.
Heikal veltir fyrir sér og veltir
sér raunar upp úr því líka, hvernig
það bar að svona smátt og smátt
að Anwar Sadat fylltist afbrýði-
semi og öfund út í minningu Gam-
els Nassers og bendir á ýmis dæmi
þess hve mjög hann hafi reynt að
uppræta Nassersdýrkunina og
gripið til heldur óþokkalegra með-
ula. f formála segist Heikal ekki
skrifa þessa bók til að sverta
minningu Sadats, enda hafi verið
vinsemd hin mesta milli þeirra
framan af. Skilja má að Heikal
telji það eins konar hugsjón að
koma þeirri mynd af Sadat til
þjóða heims, sem dregin er upp í
bókinni. Hann gerir töluvert af
því að segja hér og hvar „Sadat
má hins vegar eiga það ...“ eða
„til þess að ég sýni nú Sadat
fyllstu sanngirni" o.s.frv. Hins
vegar er erfitt fyrir lesanda sem
kynnir sér þessa viðamiklu og ít-
arlegu bók, að átta sig á, hvað
sanngirnin ristir djúpt og hvar
beiskjan tekur við. Myndin af Sad-
at sem út kemur er alténd ákaf-
lega neikvæð. Spyrja má, hvort
Mohammed Heikal
ekki hefði verið heiðarlegra að
Heikal hefði ritað þessa bók — í
útlegð ef nauðsynlegt var vegna
ritskoðunar — á meðan Anwar
Sadat hefði getað svarað fyrir sig.
Um rithæfni Heikals og að halda
áhuga lesanda föngnum þarf svo
enginn að efast.
Gamaldags en gott
Hljóm
plotur
a
Finnbogi Marinósson
Tracey Ullman
You broke my heart in 17 places
Steinar hf.
Þau eru ekki prenthæf orðin
sem flugu í gegnum hugann þeg-
ar ég skoöaði umslagið á þessari
plötu í fyrsta skipti. Þá var
þekkingin á innihaldinu næstum
engin og ekki komið í ljós að
Steinar hf. ætlaði að framleiða
plötuna. Ekki batnaði orðaforð-
inn þegar það fréttist en um leið
vaknaði forvitni um hvað þessi
Tracey Ullman væri að gera. Ég
varð mér úti um eintak og platan
var sett á spilarann. Tónlistin
var til að byrja með ósköp lítil-
fjörleg og ég yppti öxlum áhuga-
laus. En síðan hefur mikið geng-
ið á og í dag vil ég ekki kannast
við þau orð sem ég hugsaði þegar
ég skoðaði plötuna fyrst.
Tracey Ullman mun vera ensk
að uppruna og vera vel kunn í
heimalandi sínu fyrir frábæran
gamanleik. Um frama hennar
sem söngkonu veit ég ekkert.
Þetta með gamanleikinn skýrir
að öllu leyti umslag plötunnar.
Það er fullt af húmor og stíll
þess minnir á umslög frá Bítla-
tímabilinu. Og það gerir tónlist-
in reyndar líka að nokkru leyti.
Lögin tilheyra öll þeirri tegund
tónlistarinnar sem kalla má létt
popp/rokk. Fyrst langar mig að
nefna síðasta lag á fyrri hlið,
(Life Is a Rock) But the Radio
Rolled Me. I raun er þetta ósköp
venjulegt létt grípandi lag og
væri óþægilega líkt þúsundum
annarra laga ef ekki kæmi til
stórkostlegur millikafli. Þar
syngur Tracey í belg og biðu á
hraða sem jafnast á við að plat-
an væri spiluð á 333 snúningum
(örlítið ýkt en þetta skilst). Fyrir
bragðið verður lagið hið
skemmtilegasta og ekki spillir
fyrir að þulan samanstendur af
hljómsveitarnöfnum og geta
hlustendur dundað sér við að
brosa út í bæði og heyra hana
nefna sitt uppáhald.
Svona má halda áfram að telja
upp lögin. Þau eiga það öll sam-
eiginlegt að vera vel flutt, vel
sungin og full af lífsgleði. önnur
lög sem vert er að nefna eru
Breakaway en það er ótrúlega
hratt spilað, Long Live Love, Oh,
What a Night, Bobby’s Girl og I
Close My Eyes and Count to Ten.
Þegar þetta er skrifað er ég
kom á þá skoðun að You Broke
My Heart in 17 Places sé vel að
því komin. að vera nefnd besta
skemmtiplatan á síðasta ári. Og
það setur hana ofarlega á list-
ann yfir þær bestu. FM/AM
Kraftleysiö dregur
plötuna niður
Toyah
Love Is the Law
Fálkinn
Söngkonan Toyah stofnaði
sína eigin hljómsveit árið 1977
og síðan hefur hún sent eitt og
eitt lag inn á vinsældalista, en
aldrei slegið hressilega í gegn.
Stúlkan á að baki fjölbreyttan
feril, en hann samanstendur
meðal annars af sviðsleik í leik-
húsum, framkomu í sjónvarps-
þáttum, kvikmyndavinnu og ekki
síst söng á hljómplötum og
hljómleikum.
Nýlega sendi Toyah frá sér
nýja plötu sem gefið hefur verið
nafnið „Love Is the Law“. Á
henni er að finna 10 lög. í stuttu
máli átti ég ekki von á að hér
væri um neina úrvalsplötu að
ræða. Og að nokkru leyti hafði
ég rétt fyrir mér en eitt og annað
kom samt á óvart.
Það sem kom mér mest á óvart
var söngur Toyah. Hann minnir
meira á óperusöng en popp eða
rokksöng og oftar en einu sinni
varð mér hugsað til Ninu Hagen.
Þeim svipar oft saman og lfkist
Toyah Nínu eins og hún söng á
fyrstu plötunni. Annað sem kom
mér á óvart var hversu góð öll
lögin eru. Ekkert þeirra er að
vísu afbragð en ekkert er lélegt.
Saman renna þau ljúflega í gegn
og heildarmyndin er næstum
skotheld. Það sem ég hinsvegar
þóttist vita og fékk vissu fyrir,
þegar hlustað hafði verið á plöt-
una, er hversu máttlaus tónlistin
er. Hún nær aldrei að ná neinum
tökum á athygli hlustandans og
eftir að hún hefur verið tekin af
leitar hún ekki aftur á spilarann.
Hvar þessi plata stendur í
samanburði við fyrri plötur Toy-
ah veit ég ekki. Hins vegar
hlakka ég nokkuð til að heyra
hvernig næsta plata verður. Toy-
ah er góð söngkona og með
kraftmeiri tónlist gæti fram-
haldið orðið spennandi.
FM/AM
Lítil, dýr en
lofar góðu
Bone Symphony
Fálkinn
Það er naumast að „mini-LP“
virðist vera að verða vinsælt út-
gáfuform á hljómplötu. US —
„Under the Biood Red Sky“ er á
þessu formi. The Style Council
— Introducing er það líka og svo
er því einnig farið með fyrstu
plötu Bone Symphony. Hljóm-
sveitin sú ætti að vera okkur Is-
lendingum vel kunn því í byrjun
desember hélt hljómsveitin hér
nokkra tónleika og í dag eru V\
félaganna íslenskir. Fyrstan ber
að nefna Jakob Magnússon og
fyrir stuttu gekk Ragga Gfsla til
liðs við hljómsveitina. Tónlistin
er tæknipopp (tölvupopp) eins og
það gerist best. Lögin eru öll góð,
útsetningarnar góðar og flutn-
ingurinn óaðfinnanlegur. En
samt er þetta ekki nóg. Það vill
svo til að mikið af því sem er að
gerast á plötunni hefur heyrst
áður og það fyrir löngu. Samt
verður að segja þeim það til
hróss að platan er ekki gamal-
dags eða á eftir sínum tfma. Hún
er góð byrjun og gefur til kynna
að hér sá á ferðinni hljómsveit
sem geti látið til sin taka í fram-
tíðinni. Hversu langt Bone Sym-
phony þarf að fara inn í þessa
framtíð er ekki hægt að segja til
um, láti enginn sér bregða þótt
brátt verði.
það sem andbyggi hafðist að í
þessum fræðum.
Þetta hefur nú breyst, minnsta
kosti eitthvað og þar sem hefur nú
meira en lítið vottað fyrir því að
sumum breskum heimspekinem-
um þykja viðfangsefni enskra
heimspekinga fremur þröngur
stakkur skorinn, þá bætir stutt yf-
irlit sem þetta úr brýnni þörf.
Höfundur þessarar samantektar
er mjög vel fær um það að kynna
engilsöxum nútíma franska heim-
speki, hann er sjálfur franskur
heimspekingur (ekki í hópi „nýju
heimspekinganna), hefur kennt í
Kanada, starfað í Bandarfkjunum
og heimsótt Oxford. Hann hefur
kennt heimspeki í Nissa og París.
Þetta kynningarrit tekur til síð-
’stu 45 ára. Fyrsta hluta tímabils-
.s gætti mjög áhrifa Hegels,
Husserls og Heideggers, en eftir
1960 voru það Marx, Freud og
Nietzsche.
* í þessum úrdrætti fjallar hann
um íhuganir og heimspeki Sartres,
Derrida, Lacans, Deleuze, Merle-
au-Ponty, Lyotards. Foucault, Al-
thusser og Serres eiga hér einnig
hlut að.
Þýsk heimspeki átti ekki upp á
pallborðið hjá Englendingum allt
frá síðustu aldamótum og mestan
hluta þessarar aldar. Russell
minnist ekki á Husserl eða Heid-
egger í heimspekisögu sinni og
fyrir áhrif Russells og Moores og
fleiri var þýskri heimspeki hafnað
í eitt skipti fyrir öll.
Þetta hefur nú breyst, áhrifa
Hegels er tekið að gæta, þó ekki sé
í þeim mæli sem var á síðari hluta
19. aldar, þegar hann hafði hvað
mest áhrif á Englandi og í Banda-
ríkjunum.
Ekki síður gætir nú áhrifa
þeirra sem sækja margt til Hegels
einkum varðandi dialektíska
heimspeki. Þýsk heimspeki hefur
aftur á mót breyst og orðið fyrir
áhrifum af enskri.
Bubner fjallar um stöðu heim-
spekinnar nú. Hann ræðir kenn-
ingar Gottlob Freges og Wittgen-
steins, sem voru heldur en ekki
misskildir á heimaslóðum en var
tekið sem spámönnum í Bretlandi
og nú hefur það gerst að þeir
ásamt landa þeirra Popper eru
aftur komnir heim og eru nú tekn-
ir alvarlega. Þýsk heimspeki var
löngum flokkuð sem „þýsk heim-
speki“, fjölbreytileikinn var talinn
takmarkaður, nú er þetta breytt
og fjölbreytileikinn er nú t.d. mun
meiri en gerist í ensk-bandarískri
heimspeki nú á dögum. Höfundur-
inn leitast við að kynna kenningar
þýskrar heimspeki nú á dögum um
þau efni sem helst eru til umræðu
og fjölbreytileikann. Þetta er
mjög þörf bók fyrir þá sem áhuga
hafa á heimspeki og félagsfræði.
Akureyri:
Atvinnu-
ástand slæmt
ATVINNUÁSTAND á Akureyri
hefur ekkert Iagast frá því í des-
ember og samkvæmt upplýsingum
Morgunblaðsins hefur það senni-
lega versnað ef eitthvað er. Þar
voru 31. desember 250 skráðir at-
vinnulausir, samanborið við 140 á
sama tíma 1982 og gera má ráð
fyrir að langt í 300 manns hafi
verið atvinnulaus þar meginhluta
janúarmánaðar. Atvinnuleysis-
dagar þar samtals í desember-
mánuði voru 3.814.
,Al»glýsinga-
síminn er 2 24 80