Morgunblaðið - 04.02.1984, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 4. FEBRÚAR 1984
Jóhannes Jónsson
Ásakoti - Minning
Aðfaranótt fimmtudagsins 26.
janúar sl. andaðist Jóhannes
Jónsson heima hjá sér í Ásakoti 81
árs að aldri. Er hann þriðji bónd-
inn í Tunguhverfinu sem látist
hefur á stuttum tíma. Ingvar á
Hvítárbakka andaðist sl. vor, Egill
á Króki nú rétt eftir áramótin og
nú hefur Jóhannes kvatt okkur.
Allir voru þeir á svipuðum aldri,
fæddir um aldamótin, og minnis-
stæðir hver á sinn hátt. Er ekki
laust við að mannlífið sé svip-
minna eftir, þótt sagt sé að maður
komi manns í stað.
Fyrsta heimilið, sem ég man
eftir, þegar frá er skilið heimili
foreldra minna í Bræðratungu, er
heimilið í Ásakoti enda eru ekki
nema 200 metrar á milli bæjanna.
Þar höfðu búið um áratuga skeið
þau Halldór Magnússon og Rann-
veig Jónsdóttir, en þau voru orðin
fullorðin um 1945, þegar ég man
fyrst eftir mér. Halldór hafði alist
upp í Bræðratungu, hjá frænda
sínum Halldóri Þórðarsyni hrepp-
stjóra, sem þar bjó lengi á vestur-
parti jarðarinnar. Hafði hann á
yngri árum verið hinn vaskasti
maður, en þegar ég man eftir hon-
um var hann farinn af gigt og elli-
hrumleika. Hann var barngóður
svo af bar og reyndar gestrisinn
við alla sem í heimsókn komu.
Átti hann jafnan brjóstbirtu und-
ir höfðalaginu og dreypti á vini
sína sem litu við. Kölluðu þeir
rúmstokkinn hjá Halldóri hress-
ingarhælið og voru það víst orð að
sönnu.
Jóhannes var þegar hér var
komið sögu kominn á miðjan ald-
ur, fæddur 10. apríl 1902, sonur
Rakelar Ólafsdóttur frá Hábæ í
Þykkvabæ og Jóns Magnússonar,
sem ættaður var úr Biskupstung-
um, frændi Halldórs í Asakoti.
Jón hafði stundað verslun um
skeið og efnast, en varð fyrir
óhöppum og þurfti Jóhannes og
bræður hans að vinna fyrir sér hjá
vandalausum strax og aldur
leyfði. Sem unglingur var hann á
Ósi í Steingrímsfirði og síðan á
Þingeyrum hjá Jóni Pálmasyni og
þótti honum eins og fleirum ætíð
mikið til þeirra Jóns og Huldu á
Þingeyrum koma. Árið 1921 réðst
hann vinnumaður til Halldórs
frænda síns í Ásakoti. Margrét
dóttir Halldórs var þá ógift í föð-
urgarði og felldu þau Jóhannes
hugi saman og giftust 1924. Á
þessum árum var Jóhannes á tog-
urum yfir vetrarmánuðina, oftast
bræðslumaður, en á þessum árum
komust ekki nema mestu dugnað-
armenn á togara. Á sumrin voru
þau Margrét í Ásakoti, en þau
tóku þar við búsforráðum 1929 og
bjuggu þar æ síðan.
Jóhannes var að mörgu leyti eft-
irminnilegur, stór og gjörvilegur,
ágætur smiður og hefur það geng-
ið í arf til afkomenda hans, sagði
skemmtilega frá og var hagmælt-
ur. Hvað frásagnargáfu snerti
svipaði honum til Ólafs bróður
síns í Oddhól á Rangárvöllum,
sem fyrr og síðar hefur mörgum
skemmt með sögum sínum. Mér
þótti sem barni heilmikil hátíð að
fara í jólaboð upp að Ásakoti enda
bar þá margt á góma hjá fullorðna
fólkinu, þótt mér þætti sjálfum
meira varið í að spila lander við þá
sem yngri voru. Jóhannes var mik-
ill selskapsmaður og hélt rausn-
arlega upp á tyllidaga. Komu
bræður hans þá oft til að taka þátt
í fagnaðinum, þeir Ragnar í
Þórskaffi, Ólafur sem nú býr á
Oddhól og Karl í Reykjavík, en
hann var hálfbróðir þeirra, sonur
Jóns. Ólafur er nú einn þeirra
bræðra á lífi. Má minnast margra
skemmtilegra stunda í Ásakoti
með þeim og fleirum, t.d. gull-
brúðkaupi þeirra Halldórs og
Rannveigar, og voru húsakynni
þar þó ekki jafn rúmgóð og nú er.
Ekki veit ég hvað Jóhannes var
mikið gefinn fyrir búskap, en
hann var meiri vélamaður en títt
var þá um bændur í sveit. Var
hann jafnan kvaddur til, ef eitt-
hvað fór úrskeiðis og hefur víst
ekki alltaf fengið mikið borgað
fyrir hjálpsemina. Má segja að
lýsingin á Jóni prímus hjá Hall-
dóri Laxness minni nokkuð á Jó-
hannes. Fyrir nokkrum áratugum
var nokkuð um það að bændur í
dreifbýli kæmu sér upp einka-
rafstöðvum eða vindmyllum, sem
framleiddu rafmagn til lýsingar.
Var sennilega meira um vindmyll-
ur í Biskupstungunum en annars
staðar fyrir áhrif frá Jóhannesi og
hefur meira að segja verið svo til
orða tekið, að hann hafi rafvætt
hálfa sveitina. Vindmyllurnar
gengu úr sér og komust úr tísku,
en nú eru menn farnir að gefa
~ ^ ^ársnes-
W 120 a,'a ÍS húsgöguu^ ^ sk0&-
,uIHrágen9'^ getote«nmgPamea einu s.m-
rettingu^ ® , Þér staöarl°nd
ona&t<ab*t sornaSumne!9Í2.-
tali. &gum ’ imsnesi. QEÍf-r-
____- húsasnwöaroetetart
sssjsrsr*-*1”7
y<Ópav0^'
vindorkunni meiri gaum aftur. Má
vel halda þessum þætti í sögu
rafvæðingarinnar meira á loft en
gert hefur verið.
Með ungmennafélögunum
spratt upp margvísleg félags- og
menningarstarfsemi víða um land.
Ungmennafélag Biskupstungna
hefur alltaf öðru hverju haft for-
göngu um leiklist í sveitinni. Jó-
hannes lék oftar en einu sinni þeg-
ar hann var upp á sitt besta, en
eftirminnilegastur mun hann hafa
verið í hlutverki Skugga-Sveins.
Var bæði rödd og útlit með þeim
hætti, að þeir sem sáu Jóhannes í
hlutverki Skugga-Sveins eiga erf-
itt með að hugsa sér Skugga-Svein
öðru vísi.
Jóhannes og Margrét tóku við
búsforráðum í Ásakoti árið 1929
eins og áður er sagt. Þau ár sem í
hönd fóru voru erfið bændum um
allt land, en smám saman rættist
þó úr, samgöngur urðu greiðari og
börnin fóru að hjálpa til við bú-
skapinn. Nú er tvíbýli í Ásakoti og
húsakynni með því besta sem ger-
ist til sveita, svo að vel fór um
Jóhannes í ellinni. Þau Margrét
eignuðust þrjú börn. Eru það þau
Ragnheiður Þórlaug sem búsett er
í Reykjavík, gift Þráni Arinbjarn-
arsyni verkstjóra og eiga þau
þrjár uppkomnar dætur; Ragnar
Bragi bóndi í Ásakoti, giftur Vig-
dísi Kristjánsdóttur frá Einholti
og eiga þau fimm börn. Yngst er
Eygló, sem tók við búi föður síns
1976 og býr í Ásakoti.
Að leiðarlokum er mér efst í
hug að þakka þau ár, sem við Jó-
hannes vorum í nágrenni hvor við
annan og við bræðurnir sendum
börnum hans og öðrum aðstand-
endum samúðarkveðjur.
Páll Skúlason
Sigurður Orms-
son — Minning
Fæddur 23. apríl 1899
Dáinn 24. janúar 1984
Dagur líður, fagur, fríður,
flýgur tíðin í aldaskaut.
Daggeislar hniga, stjörnurnar stíga,
stillt nú og milt upp á himinbraut.
Streymir niður náð og friður
nú er búin öll dagsins þraut.
(Vald. Briem)
Afi er ekki stórt orð, en þegar
sest er niður og skrifuð eru nokkur
orð er margs að minnast.
Afi minn, Sigurður Ormsson,
var fæddur og uppalinn í Hamars-
hjáleigu, Gaulverjabæjarhreppi í
Árnessýslu 23. apríl 1899. Árið
1926 giftist hann ömmu minni,
Guðrúnu Guðmundsdóttur frá
Sólheimum í Hrunamannahreppi.
Hófu þau búskap í Hólmaseli,
Gaulverjabæjarhreppi, og eignuð-
ust þau fimm börn, sem öll eru á
lífi. Árið 1952 missti hann konu
sína í blóma lífsins og var það
mikið áfall fyrir fjölskylduna.
Fyrstu minningar mínar um afa
er þegar við systkinin komum með
foreldrum okkar austur að
Hólmaseli. Alltaf kom hann á
móti okkur með sitt góða skap og
bros á vör. Alltaf var skapið eins
hvað sem á gekk og man ekkert
okkar systkinanna að hann skipti
skapi. Það var hans guðsgjöf sem
við fengum að njóta.
Okkur systkinunum er það efst i
huga á þessari stundu hve sterk
fjölskyldubönd og væntumþykja
einkenndi þau ár sem við nutum
með afa. Honum kynntist ég betur
er ég hóf búskap ung að árum, í
sömu sveit og hann. Alltaf var
gott að koma til hans og ræða við
hann, alltaf hlustaði hann á með
athygli.
Síðustu árin dvaldi hann hjá
syni sínum og tengdadóttur í
Hólmaseli og gekk að störfum sín-
um sem áttu hug hans allan. Afi
naut ekki mikillar menntunar en
las mikið og fylgdist með. Afi bjó
yfir miklum viljastyrk og hann
hafði lag á að hrífa menn með sér.
Þannig gæti ég haldið áfram en
þetta áttu að vera nokkur kveðju-
orð til hans. Að lokum vil ég koma
að kveðju frá móður, föður og
bræðrum, með þakklæti fyrir allt.
Blessuð sé minning hans.
Valdís
Á myndinni vígir Alistair Black „haggisinn“ að hefðbundnum sið og hjá honum
stendur Árni M. Matthiesen. Veislustjóri var Leo Kristjánsson og Hjörtur Þórar-
insson Eldjárn stjórnaði fjöldasöng. Formaður félagsins er Ingi Sigurðsson,
sagnfreðingur.
„Burns’s supper“
að skoskum sið
„Burns's supper" nefnist árleg hátíð
sem Skotar halda í tilefni afmælis
skoska skáldsins Róbert Burns þann
25. janúar. Á hátíðinni er rétturinn
„haggis" á borð borinn, en það er
nokkurs konar skosk útgáfa af slátri,
sem er snætt með rófustöppu og
skosku viský.
íslenskir velunnarar skáldsins og
Skotlands láta sitt ekki eftir liggja á
hátíðinni og um síðustu helgi var
„Burns’s supper" haldinn í sal Skag-
firðingafélagsins við Síðumúla. Fé-
lag íslendinga, sem hafa dvalið í
Edinborg, stóð fyrir hátíðinni. Fé-
lagið var stofnað af íslenskum náms-
mönnum þar og var Halldór Pálsson,
fyrrum búnaðarmálastjóri og fyrsti
íslenski stúdentinn í Edinborg, með-
al stofnenda þess. Um tvö hundruð
manns mættu á hátíðina, sem hefur
verið haldin árlega í Reykjavík frá
1978. Ingibjargar Magnússon, ræð-
ismannsfrúar, var sérstaklega
minnst, en hún lést á síðasta ári.