Morgunblaðið - 13.10.1985, Blaðsíða 12

12 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR13. OKTÓBER1985
Rœtt við bœndurna Friðrik
og Jón Böðvarssyni sem reka félagsbú
að Syðstaósi í Torfustaðahreppi,
V-Húnavatnssýslu
Friðrik ásamt nokkrum gripanna sem biðu þess að röðin kæmi að þeim í
mjaltarennunum.
Jón og Friðrik, til hægri, Böðvarssynir í nýja hjarðfjósinu að Syðstaósi.
„Miðfjarðará sér
um vaxtabyrðina
Orðtakið að ekki sé búmaður
nema hann kunni að berja
sér, verður merkingarlaust þeim,
sem ræðir við þá bræður Friðrik og
Jón Böðvarssyni á Syðstaósi í Ytri
Tofustaðahreppi í Vestur-Húna-
vatnssýslu, en þeir hafa rekið þar
félagsbú frá árinu 1975, er þeir tóku
við búi föður síns. Þeir segja bú-
skapinn ganga öllum vonum framar.
28 mjólkandi kýr eru í nýju fjósi
sem þeir bræður byggðu, svonefndu
hjarðfjósi, en samtals eru 83 hausar
í fjósinu. Sauðfé er um 300 kindur
auk þess hafa þeir bræður nokkur
hross, eða 12 stykki, til að komast
á í smölun og til að sinna öðrum
snúningum. Þá hyggja þeir enn-
fremur á ræktun hrossa. Bræðurnir
vinna báðir fulla vinnu utan búsins.
Jón starfar sem rafvirki en Friðrik
er ullarmatsmaður, sveitarstjóri og
er reyndar ennfremur fjallkóngur í
sinni sveit.
Við heimsóttum þá bræður á
kvöldmjaltatíma nýverið. Kýrnar
biðu mjalta, nokkrar höfðu þegar
komið sér fyrir í tveimur göngum
við mjaltagryfjuna, en þess utan
ganga þær lausar í stórum hólfum
og virðast kunna frjálsræðinu vel.
Holdanaut á ýmsum aldri, þau elztu eru næst okkur á myndinni.
Mikill vélbúnaður er notaður við
mjaltir og kemur mannshöndin
hvergi nærri mjólkinni, sem rennur
í ótal leiðslum í stóra geyma í mjólk-
urgeymslu.
Þrátt fyrir að tilburðir við
myndatökur og verktafir meðan
blaðamaður svalaði forvitni sinni
hlytu að valda nokkurri truflun á
vanabundnu lífi þessara traustvekj-
andi skepna, skein stóísk ró úr stór-
um augum þeirra. Þær blökuðu í
mesta lagi eyrunum en virtust
kunna vel að meta svolítið klapp og
klór. Það viðurkennist, að eftir
endunýjuð kynni við þenr.an einn
aðalfæðugjafa okkar við þær kring-
umstæður sem hjarðfjós býður
uppá, hefur fyrra álit - fengið við
kúarekstur á æskudögum í sveit -
verið tekið til endurskoðunar, en í
því fólst lítið jákvætt hvað varðar
gáfnafar kúa.
Einn af Galloway-blendingunum
sem leiddir verða til slátrunar
Allt unnið í vothey
„Síðasta ár kom mjög vel út hjá
okkur. Við vinnum reyndar báðir
utan búsins en þetta hefur gengið
með albesta móti. Heyskapur hér
í sveitum er reyndar ekkert til að
hrópa húrra yfir, en við vinnum
nú orðið allt í vothey, nema hey-
köggla, sem við látum gera úr
þurrheyi. Það keyptum við á síð-
asta ári, en hér heima vinnum við
allt í vothey, sem við geymum í
flatgryfjum," sagði Friðrik fyrst
um afkomu sl. árs. Hann sagði
góða afkomu ekki sist byggjast á
hagræðingu i rekstri þá hefði
aðkeypt fóður hækkað lítið í verði
milli ára. Hann sagði bændur
þarna um slóðir, í Vestur-Húna-
vatnssýslu og á Ströndum, al-
mennt vera farna að heyja allt í
vothey. Það væri rugl að standa í
öðru, eins og tíðarfarið væri þar
um slóðir.
Bóndinn fær í dag 22.37 kr. fyrir
lítra af mjólk en úr búð kostar
lítrinn 32 kr. og er hann greiddur
niður um 3 kr., að sögn Friðriks.
Þennan milliliðakostnað við geril-
Guðmundur Þorbergsson, bóndi að Neðrinúpi,
Fremri Torfustaðahreppi:
SÍS hefur gjörsamlega
brugðist í
fræðslu og auglýsingum
Efrétt vœri að staðið, yrði ekki um offramboð á dilkakjöti að rœða
Eg er sérstaklega óhress með
forsvarsmenn bænda í
framleiðsluráði, Stéttarsam-
bandi bænda og landbúnaðarráð-
herra. Það hvarflar að manni,
að þar sem þessir forsvarsmenn
eru allir fyrrverandi bændur
skipti það þá engu hvernig af-
koma okkar er. Ég hef á tilfinn-
ingunni að þeir vilji ekki koma
nálægt málum okkar. Þá hefur
kaupandi að 90% sauðfjárafurða
okkar, Samband íslenskra sam-
vinnufélaga, gjörsamlega brugð-
ist í því að fræða almenning um
afurðirnar, nýtingu þess og gæði,
og auglýsa vöruna þannig að hún
seljist," sagði Guðmundur Þor-
bergsson bóndi að Neðrinúpi,
Fremri Torfustaðahreppi í Vest-
ur-Húnavatnssýslu, er rætt var
við hann nýverið á Hvamms-
tanga þar sem hann starfar í
sláturtíðinni sem verkstjóri í
sláturhúsi Sigurðar Pálmasonar.
Guðmundur sagði að sér lægi
margt á hjarta vegna umræðu
um stöðu bænda í þjóðfélaginu í
dag. Það væri stöðugt rætt um
fækkun sauðfjár en staðreynd
væri, að ef því yrði fækkað enn
frekar myndu heilu sveitirnar
leggjast i eyði. Hann sagði síðan:
„Þá er rætt um að taka í staðinn
upp aukabúgreinar en í fiskirækt
þarf fyrst og fremst vatn, sem
ekki er allsstaðar fyrir hendi.
Refarækt er óhemjudýrt fyrir-
tæki 1 upphafi þannig að það
tekur tvö til þrjú ár að ná niður
stofnkostnaðinum. Minkinn, það
ljóta dýr, vil ég helst ekki tala
um. Þekki vinnubrögð hans, en
það er þannig með þessa skinna-
rækt að það þarf ekki nema eina
kvikmyndastjörnu úti í heimi,
sem lýsir því yfir að ekki megi
ganga i pelsum úr ákveðnum
dýraskinnum, þá hættir skinn
af þeim dýrum að seljast. Þannig
að það er engan veginn hlaupið
að því að fara yfir í eitthvað
annað.
Við erum heppnir með slátrum
hér á Hvammstanga, því vegna
samkeppni sláturhúsanna fáum
við útborguð 80% af áætlunar-
verði okkar dilka, en það hlýtur
að vera pottur brotinn, þegar
sláturkostnaður er orðinn þriðj-
ungur af því sem bændur fá
greitt fyrir dilkinn. Ef unnt yrði
að ná niður tilkostnaðinum og
staðið yrði að kynningu á vörunni
innanlands yrði áreiðanlega
ekkert offramboð á kjöti hér-
lendis."
Guðmundur sagði að lokum:
„Ég er þess fullviss að afkoma
bænda gæti verið mun betri ef
forsvarsmenn þeirra stæðu rétt
að málum. Dilkakjötið okkar er
eitt besta kjöt í heimi og sam-
bandið mætti taka framleiðend-
ur annarra matvæla hér sér til
fyrirmyndar hvað varðar sölu og
kynningu. Það er ósköp vel skilj-
anlegt að við getum ekki keppt
á erlendum mörkuðum þar sem
sláturhús eru til dæmis rekin
með atvinnuslátrurum, sem gera
ekkert annað allt árið. Hér er til
dæmis heimikið mál að ná saman
þeim 130-140 manneskjum sem
þarf til að reka sláturhús í þær
fáu vikur sem slátrun stendur
yfir á haustin. Með breyttum og
bættum rekstri og stjórnun
mætti bæði lengja slátrunartím-
ann og gera enn betri vöru úr
þessu úrvalshráefni, en þá má
landbúnaðarráðherra ekki
standa í vegi fyrir því með vit-
lausum reglugerðum.
1