Morgunblaðið - 28.08.1986, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. ÁGÚST 1986
Vestfirðir — van-
rækt landsvæði
eftir Birgi Þorgilsson
Hér fer á eftir erindi, sem
Birgfir Þorgilsson flutti á fjórð-
ungsþingi Vestfjarða á Isafirði
fyrir sköinmu:
Árið 1985 komu 97.500 erlendir
ferðamenn til íslands sem fjafngilti
14% aukningu frá árinu á undan.
Gjaldeyristekjur landsmanna fyrir
hverskonar þjónustu við þessa gesti
okkar reyndust hafa orðið 3.500
milljónir króna, sem var jafnvirði
85 milljóna Bandaríkjadollara. Hér
er um að ræða upphæð sem svarar
til 28% af verðmæti allra útfluttra
sjávarafurða og 14% af heildcvút-
flutningsverðmæti okkar íslendinga
á árinu 1985.
Erfiðara er að henda reiður á
þeim fjölda íslendinga sem ferðuð-
ust um eigið land á árinu 1985, en
árið 1984 voru þeir 80 þúsund,
samkvæmt könnun sem ferðamála-
ráð fól Hagvangi að gera það ár,
og var þá miðað við a.m.k. þriggja
daga ferðir. Þó er vitað að um veru-
lega aukningu var að ræða á
síðastliðnu ári. Með tilllti til þessa
má áætla að heildarvelta ferðaþjón-
ustunnar í landinu á árinu 1985
hafi numið u.þ.b. 5.000 milljónum
króna.
Hvað snertir fjölda ársstarfa í
ferðaþjónustu greinir menn nokkuð
á um á hvem hátt það atriði skuli
tíundað. Mikill fjöldi starfa í þess-
ari atvinnugrein eru hlutastörf,
ýmist hiuta ársins eða að hluta til
allt árið. Önnur störf eru það fjar-
skyld við fyrstu sýn að menn gera
sér ekki almennt grein fyrir að í
þeim felst að hiuta þjónusta við
ferðafólk. Ekki er heldur auðvelt
að meta umfang þess þáttar í við-
komandi starfi. Um slík störf mætti
nefna mörg dæmi enda er um þau
að ræða í nánast öllum þjónustu-
störfum þjóðfélagsins. Niðurstaða
mín er sú að fjöldi ársstarfa við
ferðaþjónustu hafi verið á bilinu
5.500 til 6.000 á árinu 1985. Ný-
lega var því haldið fram opinberlega
að störf innan ferðaþjónustu væru
yfirleitt illa launuð. Þetta er vita-
skuid alrangt og nægir í því
sambandi að nefna áhafnir flug-
véla, starfsfólk ferðaskrifstofa og
þjónustufólk í veitingahúsum.
Mikil fjölgoin er-
lendra ferðamanna
Á yfirstandandi ári hefur orðið
mikil fjölgun erlendra ferðamanna
á ísiandi. Á tímabilinu janúar til
júlí komu 15% fleiri erlendir ferða-
menn til landsins en á sama tíma
árið 1985, sem samsvarar 9.000
einstaklingum. Verði aukningin sú
sama að hundraðshluta allt árið
munu 112 þúsund erlendir ferða-
menn sækja ísland heim og hefur
þeim þá fjölgað um 2/i eða 44 þús-
und einstaklinga frá árinu 1980.
Gjaldeyristekjur okkar gætu því
orðið u.þ.b. 100 milljónir Banda-
ríkjadollara eða liðlega 4.000 millj-
ónir króna. Vitað er að aldrei fyrr
hafa íslendingar ferðast jafn mikið
um eigið land eins og í ár og senni-
legt er að þeir verði 100 þúsund,
sem jafngildir 25% aukningu miðað
við árið 1984, þegar könnun sú sem
ég nefndi fyrr var framkvæmd.
En hver hefur orðið hlutur Vest-
fjarðakjördæmis í öllum þessum
miklu umsvifum í ferðaþjónustunni?
Því miður verður að viðurkenna að
hann hefur ekki verið mikill og er
dapurlegt til þess að vita. Áður-
nefnd könnun á ferðavenjum ís-
lendinga leiddi í ljós að aðeins 12%
eða 9.600 heimsóttu Vestfirði.
Samkvæmt sömu reikningsaðferð
verða þeir 12.000 í ár. Árið 1984
fékk Suðurland 30% af kökunni,
Norðurland eystra 27% og Vestur-
land 22%. Því miður eru engar tölur
til um ferðir útlendinga um landið
í þessu tilliti en ég hefi þá trú að
á þeim vettvangi sé hlutur Vest-
fjarða snöggtum lakari.
Vestfirðir — van-
rækt landsvæði
Vestfirðir eru vanrækt landsvæði
í dag af hálfu rekstraraðila í íslensk-
um ferðamálum. Flest ferðatilboðin
gera ráð fýrir að erlendir og inn-
lendir ferðamenn eyði peningum
sínum í allt öðrum landshlutum og
yfir Sprengisand eða Kjöl skulu
þeir fara, nauðugir eða viljugir,
a.m.k. aðra leiðina á leið norður eða
austur. Á sama tíma er lítið um
ferðatilboð til eða um Vestfirði.
Ekki mun orsök þessa vera sú að
ferðaskipuleggjendum sé tiltakan-
lega illa við Vestfirðinga. Miklu
fremur hygg ég að ástæðan sé
skortur á vitneskju um töfra Vest-
flarðakjördæmis og þá óþrjótandi
möguleika, sem þessi hluti Islands
hefur upp á að bjóða, í þessu til-
iiti. Nú ber að hafa í huga að
skipulagðar hópferðir, þar sem
ferðamenn eru leiddir frá einum
stað til annars eins og fé til slátrun-
ar, eru á undanhaldi nánast alls
staðar í heiminum. Þessa hefur
einnig orðið vart hér á landi og
ferðamenn ákvarða nú í vaxandi
mæli sjálfir hvað þeir vilja sjá og
heyra. Orsakir þessa eru margar
en fyrst og fremst hagstæðari far-
gjöld fyrir einstaklinga en áður
tíðkaðist, miðað við hópferðafar-
gjöld, og stóraukin þjónusta hvað
snertir frumþarfir ferðamannsins.
Hvað sem segja má um áhuga-
leysi ferðaskipuleggjenda hvað
Vestfirði áhrærir þá er það þó ykk-
ur sjálfum fyrst of fremst að kenna
að hingað leggja færri ferðamenn
leið sína heldur en til annarra lands-
hluta. Þið hafið ekki sýnt þessari
atvinnugrein sama áhuga og aðrir
og ferðamálasamtök Vestfjarða
starfa ekki af sama krafti og raun
ber vitni um starfsemi annara slíkra
samtaka. Verði ekki breyting á hjá
ykkur í þessu tilliti hefi ég ekki trú
á að ykkur muni ganga neitt betur
að ná til einstaklinganna í framtíð-
inni en raun ber vitni hvað hópferðir
snertir. Samkeppnin um hylli ferða-
mannsins er hörð, ekki aðeins hvað
viðkemur því að fá hann til að hug-
leiða íslandsferð heldur ekki síður
hvaða staði skuli heimsækja þegar
hingað er komið. Stóraukin auglýs-
inga- og kynningarstarfsemi ein-
stakra ferðamálasamtaka hér
innanlands sýnir þetta glöggt, en
það er ykkar að ákveða hvort þið
viljið með aukinni og bættri þjón-
ustu við ferðamenn auka §ölbreytni
í atvinnulífínu og um leið tekjur
þeirra sem byggja Vestfirði. Eg
ætla nú að fara nokkrum orðum
um einstök atriði á sviði ferðamála
hér í kjördæminu og reyna að benda
á nokkur sem betur mega fara. Ég
er ekki í nokkrum vafa um að með
vissum markvissum aðgerðum og
skipulagningu, en án mjög mikillar
fjárfestingar, má stórauka ferðalög
um Vestfirði.
Undirstaða þess að framfarir
geti átt sér stað í ferðaþjónustu er
að samgöngur séu góðar og reglu-
bundnar til og um viðkomandi
landsvæði. Þrátt fyrir að stórvirki
hafa verið unnin á sviði vegagerðar
um Vestfírði eru vegir hér víða
slæmir og þreytandi yfirferðar.
Flugsamgöngur við ísafjörð eru all-
góðar en þó hindrar staðsetning
flugvallarins að þær séu eins góðar
og æskilegt getur talist. Sennilega
hefði verið viturlegra að hafa sama
hátt á við byggingu hans og á
Akureyri, þegar honum var valinn
staður. Flugvöllurinn á Þingeyri
bætir þó nokkuð úr skák hluta af
árinu, þ.e.a.s. sé vegurinn fær milli
Þingeyrar og Isafjarðar. Patreks-
fjarðarflugvöllur þjónar vissulega
Birgir Þorgilsson
„En hver hefur orðið
hlutur Vestfjarðakjör-
dæmis í öllum þessum
miklu umsvifum í
ferðaþjónustunni? Því
miður verður að viður-
kenna að hann hefur
ekki verið mikill og er
dapurlegt til þess að
vita. Aðurnefnd könn-
un á ferðavenjum
Islendinga Ieiddi í ljós
að aðeins 12% eða 9.600
heimsóttu Vestfirði.
Samkvæmt sömu reikn-
ingsaðferð verða þeir
12.000 í ár. Árið 1984
fékk Suðurland 30% af
kökunni, Norðurland
eystra 27% og Vestur-
land 22%.
mikilvægu hlutverki, en óneitanlega
er hann staðsettur óþægilega langt
frá aðalbyggðakjarnanum. Á hinn
bóginn liggur hann nægilega vel
fyrir ferðum til Látrabjargs og ná-
grennis, sem ég er sannfærður um
að á eftir að verða einn fjölfamasti
ferðamannastaður á landinu. Ferðir
Baldurs yfir Breiðafjörð eru mörg-
um ferðalangnum sem ferðast vill
til Vestíjarða til hagræðis, en verða
seint sú samgöngubót fyrir Vest-
firði sem ferðir Akraborgar eru
fyrir Vesturland og aðra landshluta.
Til þess eru ferðir of stijálar m.a.
vegna vegalengdar og siglingatíma
og laða því ekki að nægjanlegan
fjölda viðskiptavina til að skapa þá
ferðatíðni sem til þarf.
Mikill skortur er á tjaldsvæðum.
Samkvæmt upplýsingabæklingi
ferðamálaráðs eru slík svæði aðeins
í Vatnsfirði og á ísafirði, en þó
veit ég að vísir er að slíkri þjónustu
víðar. Hvetja þarf forráðamenn
sveitarfélaga svo og bændur til að
skipuleggja tjaldsvæði hið allra
fyrsta enda eru þau nauðsynlegur
þáttur í nútíma ferðaþjónustu. En
hafa ber í huga að þau verða að
vera þannig úr garði gerð að ferða-
langurinn sækist eftir að dvelja á
þeim um lengri eða skemmri tíma.
Verðmæt söluvara
Fyrir nokkru ferðaðist ég allvíða
um Vestfirði og sá þá unga og aldna
á ýmsum stöðum við sjóbirtings-
veiði í sjó, ýmist stangaveiði eða
netaveiði. Hér er um að ræða mjög
verðmæta söluvöru fyrir innlenda
og erlenda ferðamenn. Sjóbirtingur
gengur sjálfsagt í flestar ár á Vest-
fjörðum vor og haust, í iíkingu við
það sem gerist í Suður-Grænlandi.
Ekki má heldur gleyma því að út-
lendingum þykir ekkert síður
spennandi að draga aðrar fiskiteg-
undir úr sjó en sjóbirting. Vötnin á
Þorskafjarðarheiði eru nánast ótelj-
andi, svo dæmi sé tekið. Ég veit að
í sumum þeirra er stunduð silung-
sveiði með góðum árangri, en lítið
sem ekkert gert til að vekja at-
hygli á þeim möguleika ferða-
mannsins að renna þar færi eða
jafnvel leigja smánetstúf ef þannig
mætti koma í veg fyrir að komið
sé heim með öngulinn í rassinum.
Mér er heldur ekki kunnugt um að
neins staðar á Vestfjörðum, nema
e.t.v. hér á ísafirði, sé boðið upp á
skipulagðar ferðir til sjóstanga-
veiði. Sem dæmi um hvaða árangri
má ná í þessu tilliti get ég nefnt,
að sl. vor komu 110 sjóstangaveiði-
menn frá Bretlandi og dvöldu
samtals í 800 gistinætur í Keflavík.
Lauslega áætlað munu þeir hafa
eytt u.þ.b. 3 milljónum króna þar
í bæ. Þetta var fyrsta tilraunin og
kostaði vitaskuld nokkuð fé en fyrst
og fremst fyrirhöfn. Margt fór úr-
skeiðis en allir þátttakendur sneru
tiltölulega ánægðir til síns heima
og áfram munu Keflvíkingar halda
á sömu braut. Ég hygg að ykkar
möguleikar séu mun meiri en Suð-
urnesjabúa á sviði sjóstangaveiði,
e.t.v. betri en víðast hvar annars
staðar á landinu, en heppileg gisti-
staða verður að vera fyrir hendi. í
flestum tilfellum eru þessir menn
ekki reiðubúnir að greiða fyrir dýr
hótelherbergi og er því nauðsynlegt
að bjóða jafnhliða ódýrari gisti-
möguleika, t.d. í snyrtilegum
verbúðum eða heimahúsum.
Strandir, þar með taldar Horn-
strandir, eru að mínum dómi ein
dýrmætasta eign framtíðarinnar á
sviði ferðaútgerðar á íslandi, og á
ég þá við allt svæðið frá Hólmavík,
norður og vestur um. Það væri of
langt mál að telja upp öll þau nátt-
úruundur sem mæta augum ferða-
mannsins á þessu svæði enda óþarft
að tíunda þau fyrir ykkur. Hvað
Safnaðarheimili, skipu-
lag og tónlistarskóli
eftir Guðmund
Guðgeirsson
Nýlega hafa komið fram í tveim-
ur bæjarblöðum hugmyndir um
nýja byggingu fyrir tónlistarskóla.
Hugsanleg staðsetning verði á
Grundartúni, sem fellur að Austur-
götu, læknum og Strandgötu. Fyrst
verður að virða rétt og álit þeirra
sem þama búa.
Ég undirritaður ber fulla virðingu
fyrir tónmennt sem list, en tónlist-
arskólinn verður að vera staðsettur
þar sem hann truflar ekki ró manna.
Hann á að setja svip á bæinn, enda
eiga slík listahús að gefa til kynna
með stílgerð þeirra, hvaða listum
þau þjóna. Auk þess verða þau að
faila vel að umferðarsvæði bæjar-
ins, þar sem vegfarendur sjá og
heyra, en það er hvatning til lista
og menningarmála. Grunaartúnið
hefur áður komið til umræðu og
úthlutunar en ekki verið nýtt sam-
kvæmt því. Þessu svæði var ætlað
annað hlutverk varðandi bygging-
argerð með stórhýsum í Hafnar-
firði.
Fyrir um 19 árum í apríl 1967
var samþykkt nýtt skipulag bæjar-
ins þá eftir samkeppni. Þar var
gert ráð fyrir miklum breytingum
á byggingargerð á Grundartúni.
Þetta skipulag lagði til og stefndi
fastlega að niðurrifi eldri húsa á
nefndu svæði, en þar skyldi byggja
mörg stórhýsi. Af þeim ástæðum
kom fram hreyfing um það að
byggja þar nýtt Ráðhús, og séð
sicyldi fyrir nógu rými varðandi all-
ar starfsdeildir bæjarins, en frá því
var horfið. Þannig er saga Grund-
artúns á rumum 20 árum.
Þess skal getið að á árinu 1982
var enn lokið við að skipuleggja
bæinn og það samþykkt. í þessu
skipulagi fær miðbærinn nýja upp-
lyftingu til framtíðarinnar ef eftir
því verður farið. Þar má sjá margt
athyglisvert, sem eykur athafnir og
glæðir mannlífið, með góð fyrirheit
um það sem betur má fara og nauð-
synlegt er að framkvæma ef
miðbærinn á að halda gæfu og til-
gangi sínum með reisn. Á svæðinu
fyrir neðan Hafnarfjarðarkirkju á
að tengja Strandgötuna við Fjarðar-
götuna, samkvæmt hinu nýja
skipulagi. Þar fyrir neðan koma
næg bílastæði, síðan ný gata með
sjávarströnd. Bílastæðið neðanvert
við sýslumannstúnið verður fært
til. Samkvæmt skipulagi kemur
fram, að á þessu svæði verða byggð
3 hús um 200 ferm. tveggja hæða.
Um þau hafa leikið þær hugmyndir
á milli manna hjá bænum, að þau
séu einkum ætluð fyrir félagsstarf-
semi. Þá hefur komið fram sú
skoðun að staðsetja þar tónlistar-
skóla, sem er mjög heppilegur
staður og einnig safnaðarheimili
fyrir kirkjuna. Það er mikilvægt að
Guðmundur Guðgeirsson
hafa æskulýðsstarf fyrir eldri ungl-
inga, en það hefur fallið niður og
myndað tómarúm í starfsháttum
kirkjunnar vegna húsnæðisvand-
ræða. Einnig er nauðsynlegt að
stofna bræðrafélag á vegum safn-
aðar sem telur um 7.000 sóknar-
böm, en það hefur ekki verið reynt,
til þess þarf áhugamenn og aðstöðu
í húsnæði.
Safnaðarheimili var teiknað fyrir
12 árum fyrsta tillaga en ekkert
hefur orðið af framkvæmdum, þar
sem staðsetning hefur ekki fengist
svo vitað sé hjá ráðamönnum. Þeg-
ar nýja skipulagið var í vinnslu á
árinu 1982 sendi sóknamefnd
Hafnarfjarðarkirkju, þáverandi,
bréf til bæjarstjómar, sem einnig
komst í hendur skipulagsnefndar,
þar sem þess var vænst að afstaða
væri tekin í hinu nýja skipulagi um
staðsetningu fyrir safnaðarheimili,
en fátt hefur orðið um svör á liðnum
árum.
Vegna kunnugleika á þessu máli,
á ég ekki von á því að á umræddu
svæði verði byggð nefnd hús, fyrir
neðan sýslumannstúnið. Ef það
verður endanleg niðurstaða að
byggja tónlistarskólann á Gmnd-
artúninu við Austurgötu mætti
gjaman staðsetja safnaðarheimili
þar einnig. Þessar stofnanir vinna
báðar að framtíðarheill manna, þar
sem um er að ræða list og menntun
og hins vegar félagslegar og trúar-
legar hugsjónir sem geta staðið hlið
við hlið. Þessa ábendingu ætti bæj-
arstjórn að taka til endurskoðunar
því framtíð er nánd og sveiflur í
stjómmálum.
Höfuadur er hárskerameistari í
Hafnarfirði.