Morgunblaðið - 28.09.1986, Blaðsíða 72

72
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. SEPTEMBER 1986
—^——
REIKAÐUM
„MILA N"
eftir Atla Ingólfsson
„Milan, e poe pu (Mílanó, og fátt
framar) segja þeir innfæddu á hinni
frönskulegu mállýsku sinni. Hlut-
fall þeirra sem mállýskuna skilja
fer iækkandi í borginni því innflytj-
endur eru margir. Mílanó er land
tækifæranna fýrir ítali, einkum þá
að sunnan því þeir eiga öðru að
venjast en því athafnasama og nú-
tímalega samfélagi sem Mílanó er
í dag.
Það er misjafnt hvaða augum
sannir „Milanés" líta aðkomufólkið
og þá svipbreytingu sem borgin
tekur með því. Hún er ekki lengur
norður-ítölsk höfuðborg, heldur
ítölsk og alþjóðleg athafnamiðstöð.
Víst er, að æði lengi ætlar að sitja
í þeim vottur af hroka gagnvart
nýbúum. Sá hroki hefur þó mjög
mildast í seinni tíð, og af nauðsyn,
því hin vaxandi borg hefði ekki náð
núverandi mætti án hins aðflutta
vinnuafls. Svo mega Mílanungar
líka halda nokkru stolti, því mikið
til er dugnaði þeirra að þakka
hversu hátt borgin hefur risið.
Mílanó er oft kölluð „höfuðborgin
í norðri“, sem er vísvitandi tvírætt.
Það þýðir annaðhvort höfuðborg
Norður-Ítalíu eða höfuðborg Ítalíu
í norðrinu. Þannig er ekki laust við
ríg milli Rómveija og Mílanunga.
Mílanó stendur Róm langtum fram-
ar í samgöngumálum og viðskiptalíf
er öflugt. Þar sem peningar spretta
er lífæð lands. Samt er ótrúlegt að
hið raunverulega hjarta Ítalíu geti
verið annars staðar en í Róm. í Róm
rísa menntir og vísindi hátt, og hún
er stjómarfarsleg höfuðborg (þótt
ýmsir kvarti yfir því að vera kannski
klukkutíma á leið af einni opinberri
skrifstofu á aðra).
Vinnuveður
Til að vera raunveruleg höfuð-
borg þyrfti Mílanó sennilega að
vera hjartanlegri en hún er. I sam-
anburði við helstu borgir Ítalíu er
í Mílanó lítið um fom hús eða
minnismerki. Fortíðin hefur verið
látin víkja fyrir virkari nútíð. Ekki
svo að skilja að fátt sé að sjá, en
hið eftirtektarverða felst frekar í
athöfnum en útliti borgarinnar.
Ef enn er borið saman við syðri
borgir er öruggt að Mílanungar
hafa norrænna og streitulegra fas
en aðrir ítalir. Ekki eru nema rúm
hundrað ár síðan borgin tilheyrði
Auturríska keisaradæminu, og
sunnanmönnum þykir of mikið eima
eftir af germanskri stífni. Fyrir ís-
lending eru slíkar aðfinnslur þó lítt
skiljanlegar, nógu þykir manni fólk-
ið léttlynt og kurteist á götum úti,
og blóðhiti nægur þegar á reynir.
Hin germanska ögun birtist lík-
lega helst í vinnuseminni. „María
sæl, hvemig halda menn uppi fullri
vinnu í slíku veðravíti?", sagði einn
að sunnan. Ég spyr á móti: „Vinna
menn ekki svona mikið einmitt af
því veðrið er ekki til þess gert að
hangsa í því?“
A vetrum er þoka svo viðvarandi
að flugsamgöngur færast að miklu
leyti til Malpensa-flugvallar í
fimmtíu kílómetra fjarlægð. Ekki
vantar heldur rigninguna og hrá-
slagann, en raki nær iðulega
90—100 gráðum, og þegar svalt er
úti verkar slíkt til að herða manni
hrollinn, ekki síður en garrinn hér
heima. Ef ekki rignir getur vorið
að vísu verið manni blítt, en svo
kemur sumarið og kófhiti. Þijátíu
gráður eru ekki slæmar ef golu
nýtur við, eins og til dæmis á Sikil-
ey. I Mílanó hreyfir hins vegar varla
vind að sumri nema í þrumuveðrum
sem líkna langsveittum annað veif-
ið. Sennilega er auðveldara að
umbera hitann þegar maður hefur
ákveðið starf að ganga að.
Eftirsótt pláss
Vel mætti íslenska heiti borgar-
innar og nefna hana Miðland. Það
er upphafleg merking heitisins. Á
fimmtu öld fyrir Krists burð söfnuð-
ust nokkrir kynþættir Galla saman
á miðju þessa mikilvæga svæðis
sem markast af ánum Ticino, Adda
og Pó, og nefndu „Mediolanum",
sem þýðir miðsvæðis.
Síðar féll borgin í hendur Róm-
veijum og árið 286 e. Kr. varð hún
stjómarfarsleg höfuðborg Vestur-
Rómverska keisaradæmisins. Er
nær dró hmni þess tóku Vísigotar
völdin, en rúmri öld síðar, árið 539,
var Mílanó eytt í átökum Gota og
Býsanzmanna. Staðsetningin
reyndist þó of hagkvæm til að
byggð legðist þar af og næstu tvær
aldir byggðu Langbarðar borgina.
Nafn þeirra hefur haldist á sýslunni
umhverfis sem heitir Langbarða-
land (Lombardia).
Plássið varð áfram bitbein kónga
og höfðingja því sá sem hélt borg-
ina hafði í hendi sér viðskipti og
Horft af þaki dómkirkjunnar
með þrjár af 3.500 styttum henn-
ar í forgrunni.
Hin sérkennilega dómkirkja.
verslun fyrir stóran hluta hinnar
fijósömu Pósléttu. Á 12. öld heijaði
Friðrik Barbarossa á borgina. Und-
ir stjórn Visconti-fjölskyldunnar á
14. öld náði Mílanó sem furstadæmi
allt suður til Bologna og vestur til
Genova. Slíkt veldi ógnaði skiljan-
lega Feneyingum og urðu ktýtur
tíðar milli borganna tveggja; loks
stríddu þær um tuttugu ára skeið
á 15. öld.
Eftir það virðast ítalskir mega
sín lítils í langvinnu stími Frakka,
Svislendinga, Spánveija og loks
Austurríkismanna um völd í Mílanó,
og ekki lét Napóleón sig vanta þeg-
ar hans tími kom. Hann var krýndur
konungur yfir Ítalíu árið 1805 í
dómkirkjunni í Mflanó, og þá varð
borgin höfuðborg konungdæmisins.
19. öldin færði Mílanó yfirráð
Habsborgara og síðan innlimun í
Savoia-konungsdæmið, þar til Ítalía
var sameinuð undir lok aldarinnar.
Skyldu Mílanungar hafa fellt
síðasta furstann með aftöku Musso-
linis árið 1945?
Líf
Það er í samræmi við fornt hlut-
verk Mílanó að nú eru þar haldnar
kaupstefnur miklar. „Fiera Camp-
ionaria" er 600.000 fermetra
sýningasvæði skammt frá mið-
borginni og þar eru alþjóðlegar
vörusýningar allan ársins hring. Þar
gefur að sjálfsögðu að líta allar
helstu nýjungar í hönnun, tísku og
tækni, og viðskipti eru þar tröllsleg.
í apríl ár hvert er síðan haldin alls-
heijarsýning þekkt sem „Fiera
Guðríður S. Stefáns-
dóttirfrá Króka-
völlum - Minning
Fædd 20. apríl 1898
Dáin 18. september 1986
Nú er hún elsku amma dáin og
frá okkur farin. Ekki er hægt að
segja að fréttin um andlát hennar
hafi komið mjög á óvart. Hún var
orðin 88 ára gömul og búin að skila
miklu og góðu dagsverki. Hún hafði
alla tíð verið hraust og heilsugóð
og sjúkrahúslegan nú undir það
síðasta var stutt.
Góðrar heilsu ömmu og hress-
leika fengum við bamabörnin og
bamabamabömin hennar ávailt
ríkulega að njóta, hvort heldur við
heimsóttum hana á Bergþórugöt-
una og síðar Ásvallagötuna eða í
þau fjölmörgu skipti sem hún amma
kom á heimili okkar. Hún miðlaði
okkur af lífsreynslu sinni sem var
gríðarmikil. Já, hún hafði lifað tvær
heimsstyijaldir og breytingu á
íslenska þjóðfélaginu frá örbirgð til
velmegunar, svo hún hafði frá
mörgu að segja okkur og á þeirri
reynslu sinni lá hún ekki, enda gaf
hún sér ávallt tíma fyrir okkur
bama- og bamabömin sín, hópinn
sinn stóra sem nú kveður hana með
þakklæti og virðingu.
Systkinahópurinn stóri 1'rá Stein-
um í Mosfellssveit var að hluta til
í enn stærri hópi bamabama og
bamabamabama hennar sem eins
og áður er lýst, naut ávallt þess sem
hún amma hafði að gefa okkur,
hlýju, reynslu og ást sína, enda kom
það fyrir oftar en einu sinni og
tvisvar að hún amma var fengin til
þess að halda fyrir okkur heimili
er foreldramir bmgðu sér frá í sum-
arleyfum.
Mér er minnisstæður einn at-
burður er einmitt átti sér stað í eitt
skiptið er hún amma gegndi hús-
móðurhlutverkinu á heimili okkar
að Steinum. Það var sunnudagur
og við bræðumir vorum vanir því.
að fá að fara í hvíta skyrtu á sunnu-
dögum en ömmu þótti í þetta skiptið
ekki ráðlegt að við klæddumst hvítri
skyrtu og færum síðan út að leika
okkur, og þar réð reynslan hennar
án efa ferðinni. Endirinn varð þó
sá að við bræðumir höfðum okkar
fram og fengum að klæðast hvítum
skyrtum. Ekki leið á löngu þar til
við komum inn aftur og höfðu þá
hvítu skyrtumar tekið örlitlum lita-
breytingum hjá sumum okkar
a.m.k., og athugasemd ömmu var
snögg og ákveðin, og það svo mjög
að einn okkar sá ástæðu til þess
að láta þau orð falla að hann ætl-
aði að henda ömmu út í sjó. Svarið
við vanhugsuðu yfírlýsingu eins og
okkar var rólegt og yfirvegað: „Já,
og hver ætlar þá að gæta ykkar,"
spurði hún með bros á vör og ekki
stóð á svari: „Við sjálfir." En ekki
voru margar mínútur liðnar þar til
sá hinn sami hafði tekið um hálsinn
á ömmu og tilkynnt henni að hann
væri hættur við ráðagerðina, og
bæðist afsökunar. Bros hennar varð
enn stærra um leið og hún svaraði:
„Það var gott.“ Óhreinu skyrturnar
fóru í þvottinn og eftir þetta voru
ráðleggingar ömmu einatt virtar.
Þessar minningar þjóta gegnum
hugann núna þegar kveðjustundin
er upp runnin, sorgin er mikil og
söknuðurinn en þakklætið er einnig
mikið fýrir samfylgdina, allan fróð-
leikinn sem hún miðlaði til okkar
og ástina og umhyggjuna sem hún
amma ávallt veitti ríkulega af til
okkar systkinanna á Steinum.
Við kveðjum ástkæra ömmu okk-
ar að lokum með þakklæti og
virðingu fyrir samfylgdina og biðj-
um algóðan Guð um að varðveita
hana. Við þökkum elsku ömmu
okkar fyrir allt og allt.
Stefán Ómar Jónsson
Elskuleg amma mín, Guðríður
S. Stefánsdóttir frá Krókvöllum í
Garði, er dáin.
Alltaf er jafn erfitt að sætta sig
við, þegar dauðann ber að. Amma
mín, Gauja, eins og hún var ávallt
kölluð, var dugleg og glæsileg kona,
það geislaði af henni hvar sem hún
fór.
Hún var með eindæmum mynd-