Morgunblaðið - 13.02.1987, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 13. FEBRUAR 1987
27
íæfingabúðum
Reuter
Þessir bandarísku geimfarar hafa ad undan-
förnu verið við æfingar í Houston í Texas. Hér
eru þeir búnir til að æfa sig í hermi, sem líkir
eftir skilyrðum úti í geimnum, undir för með
geimskutlunni, sem áætlað er að þeir fari í á
næsta ári.
Kína:
Harðlínumenn boða
aukinn aga og eftirlit
Pekingf, Reuter.
FYRRUM áróðursmálaráðherra
kínverska kommúnistaflokksins
sagði í ræðu nú nýverið að náms-
menn ættu enn við „hugmynda-
fræðileg vandamál" að stríða
vegna áhrifa frá vestrænum
ríkjum. Ræða Deng Liqun birtist
í heild í gær í Dagblaði alþýðunn-
ar.
Þetta er í fyrsta skipti í þijú ár
sem grein eftir Deng Liqun birtist
á opinberum vettvangi. í henni seg-
ir að nauðsynlegt sé að tryggja hinn
huygmyndafræðilega grundvöll
kommúnismans jafnt innan skóla
sem úti í þjóðfélaginu. Deng er einn
ritara miðnefndar kínverska kom-
múnistaflokksins og er talinn vera
einn helsti leiðtogi harðlínumanna.
í ræðunni sagði Deng að nokkrir
reynslulitlir námsmenn hefðu smit-
ast af vestrænum hugmyndum og
nokkur vandræði hefðu hlotist af
þeim. Hann kvað ástandið hafa
færst aftur í eðlilegt horf en hins
vegar hefði enn ekki tekist að sigr-
ast fyllilega á hugmyndafræðileg-
um vandamálum. „Námsmennimir
gætu risið upp á ný,“ sagði Deng,
sem er 72 ára gamall. Hann bætti
við að tryggja þyrfti aga allt frá
því menn hæfu skólagöngu og það
yrði best gert með auknu eftirliti.
Að mati fréttaskýrenda sýnir
ræða Dengs að herferðinni gegn
vestrænum áhrifum er hvergi nærri
lokið í Kína þótt Hu Yaobang aðal-
ritara flokksins og þremur virtum
menntamönnum hafi verið vikið úr
starfí. Undanfamar vikur hafa
kínverskir fjölmiðlar hvatt almenn-
ing til að sýna fómarlund og
nægjusemi og lagt áherslu á gildi
andlegra verðmæta umfram efnis-
leg-
Bandaríkin:
Geimvarnaráætlun stjóm-
arinnar verður ekki flýtt
- að sögn embættismanns í utanríkisráðuneytinu
Tókýó, Haag, AP, Reuter.
BANDARÍKJASTJÓRN hyggst
ekki hraða framkvæmd geim-
varnaráætlunarinnar, að því er
talsmaður japanska utanríkis-
ráðuneytisins sagði í gær. Hann
kvað Michael Armacost, sendi-
mann utanríkisráðuneytisins
bandaríska, hafa fullvissað Jap-
ani og aðra bandamenn Banda-
rikjanna um það.
Michael Armacost sagði banda-
ríska ráðamenn hafa rætt um að
flýta framkvæmd áætlunarinnar en
engin ákvörðun hefði verið tekin.
Caspar Weinberger, vamarmála-
ráðherra Bandaríkjanna, sagði í
síðasta mánuði að hraða bæri fram-
kvæmd áætlunarinnar eins og
Fyrsti dómurinn í alnæmismáli á Norðurlöndum:
Þjónn fær 50.000 n.kr.
í skaðabætur vegna
uppsagnar að ósekju
Var ekki talinn eiga tilkall til endurráðningar
Ósló. Frá Jan Erik Laure, fréttaritara Morgunblaðsins.
GENGIÐ hefur dómur í fyrsta
alnæmismálinu á Norðurlöndum.
Félagsdómur í bænum Fredrik-
stad í Noregi dæmdi barþjóni,
sem smitaður er af alnæmi,
50.000 norskra króna skaðabæt-
ur vegna brottrekstrar úr starfi
að ósekju. Hann fær starf sitt á
hinn bóginn ekki aftur.
Þjónninn, Henki Hauge Karlsen,
starfaði á bar í diskóteki í Fredrik-
stad. Þegar hann sagði vinnuveit-
anda sínum frá því, að hann væri
smitaður af alnæmisveirunni, var
honum samstundis sagt upp starfi.
Vinnuveitandinn óttaðist, að þjónn-
inn gæti smitað viðskiptavinina. Þar
að auki barst sagan um smitið út
í bænum og aðsóknin að staðnum
dróst saman.
Henki, sem er hommi, fór í mál.
Hann taldi, að hann hefði gætt
ýtrustu varkárni í starfi, svo að
ekki hefði verið hætta á, að gestim-
ir smituðust af hans völdum. Þar
að auki leit hann svo á, að uppsögn-
in væri ólögleg og jafngilti atvinnu-
banni á smitbera alnæmisveirunnar.
Og nú hefur dómurinn kveðið upp
úrskurð sinn. í honum segir, að
uppsögnin hafi verið ólögleg og að
ósekju af hálfu Henki. Þess vegna
beri vinnuveitandanum að greiða
honum 50.000 n. kr. (um 280.000
ísl. kr.) skaðabætur. Meirihluti
dómenda taldi þó ekki, að hann
ætti tilkall til endurráðningar í di-
skótekinu.
Minnihluti dómenda, fulltrúar
verkalýðshreyfingarinnar, taldi hins
vegar, að þjónninn ætti rétt á að
fá starf sitt aftur.
Henki segist eftir atvikum án-
ægður með dóminn. Honum finnst
óréttlátt, að hann skuli ekki fá starf
sitt aftur, en kveðst fagna því, að
dómurinn skeri ótvírætt úr því, að
ekki sé unnt að segja fólki með
alnæmissmit fyrirvaralaust upp
starfi. Hann býst ekki við að hafa
kraft í sér til að reka málið áfram.
Sjúkdómurinn er um það bil að
gera vart við sig hjá honum og álag-
ið gæti flýtt fyrir endalokunum.
Eigandi diskóteksins telur dóm-
inn viðunandi. Hann hafði mestan
áhuga á að þurfa ekki að fá Henke
aftur til starfa.
Þetta er fyrsta sinn, sem dómur
gengur í alnæmismáli á Norðurl-
öndum, þar sem smitberi er máls-
höfðandi. Þess vegna var dómsnið-
urstöðunnar beðið með mikilli
eftirvæntingu.
frekast væri unnt. Armacost átti í
fyrradag fund með Nobuo Matsun-
aga, sendiherr i Japana í Washing-
ton. Japanir hafa, líkt og mörg
Evrópuríki, látið í ljós áhyggjur
yfir því að Bandaríkjastjóm ákveði
einhliða að rifta ABM-samkomulag-
inu frá 1972 um takmörkun
gagneldflaugakerfa í því skyni að
hraða framkvæmd geimvamará-
ætlunarinnar. í september á síðasta
ári ákvað japanska ríkistjómin að
taka þátt í rannsóknum vegna áætl-
unarinnar og var gerður samningur
þar að lútandi við Bandaríkjastjóm.
I honum er kveðið á um að þróun
og smíði geimvopna verði í sam-
ræmi við ákvæði ABM-samnings-
ins. Auk Japana hafa Vestur-Þjóð-
veijar, Bretar og ísraelar afráðið
að taka þátt í þróun þessa vopna-
búnaðar. Bretar hafa öðrum
Evrópuríkjum fremur látið í ljós ugg
sökum þessara meintu ráðagerða
Bandaríkjamanna.
I gær ákvað ríkisstjóm Hollands
að krefja Bandaríkjastjóm svara
um hvort hún hefði í hyggju að rifta
ABM-samningnum eða breyta túlk-
un sinni á honum. Sagði talsmaður
hollenska utanríkisráðuneytisins að
stjórnvöld þar hefðu áhyggjur af
„klofningi" innan Bandaríkjastjóm-
Baryshnikov
dansar ekki
í Sovét
New York, AP
BALLETTDANSARINN Mikhail
Baryshnikov hefur kunngert, að
hann hafi hafnað boði um að
koma til Sovétríkjanna og dansa
í Bolshoileikhúsinu. Juri Greg-
orovich, listfræðilegur fram-
kvæmdastjóri leikhússins, sagði
frá því fyrir viku eða svo, að
ákveðið hefði verið að bjóða Bar-
yshnikov að dansa á ný í Sov-
étríkjunum. Dansarinn kvaðst þá
þurfa að hugsa málið, en hefur
nú ákveðið sig.
Boðið vakti verulega athygli, en
Baryshnikov sem er nú 39 ára gam-
all, leitaði hælis á Vesturlöndum
árið 1974, þegar hann var í sýning-
arferð með Kirovballettflokknum í
Leningrad. Hann er nú bandarískur
ríkisborgari og hefur ekki komið til
Sovétríkjanna þessi þrettán ár.
Gorbasjev
til S-Jemens
Moskva, Reuter.
MIKHAIL Gorbasjev, leiðtogi
Sovétríkjanna, hefur þegið boð
um að fara í heimsókn til Suð-
ur-Jemens innan tíðar. Kemur
þetta heimboð í kjölfar við-
ræðna í Moskvu við Ali Salem
al-Beidh, hæstráðanda Sósial-
istaflokks Suður-Jemens.
I fréttum Tass sagði ennfremur
að Ali Salem hefði flutt sovézku
stjóminni sérstakar þakkir fyrir
efnahagsaðstoð, sem Suður-
Jemen hefur fengið frá Sovét-
stjórninni. Einnig hefði verið
þakkað fyrir þá aðstoð, sem Sov-
étmenn hefðu veitt, „til að kveða
niður ágreining í landinu í janúar
1986“, eins og komizt er að orði
í tilkynningunni. I nefndum
ágreiningi létu tíu þúsund manns
lífið.
Sjáifsmorðum fjölgar
í Astralíu og Japan
Tókió, Sydncy, Reuter, AP.
LANGTUM hærra hlutfall jap-
ansks æskufólks en áður,
framdi sjálfsmorð á síðasta
ári.Ástæður er aðskiljanlegar,
en ótrúlega margir unglingar
fyrirfóru sér í hamslausri sorg
vegna andláts frægs popsöngv-
ara. Lögreglan sagði í dag,
fimmtudag, að 299 stúlkur
yngri en 20 ára hefðu framið
sjálfsmorð og er það 77% fleiri
en árið 1985.
Samtals féllu 802 ungir Japan-
ir fyrir eigin hendi 1986. Auk
þess að margir fyrirkomu sér,
eftir að Yukiko Okada, 18 ára
söngkona, stökk út af húsþaki og
lézt, segir lögreglan, að oft valdi
fjölskylduástæður, þ.e. erfítt sam-
komulag við foreldra, svo og
ástarsorg og leiðindi í skóla.
I dag voru einnig birtar opin-
berar tölur I Astralíu yfír sjálfs-
morð á liðnu ári og kemur þar
fram að sjálfsmorðum fjölgaði um
7% miðað við árið á undan. Sam-
tals létust 1827 Ástralir á þennan
hátt, meirihluti þeirra 15-24 ára.
Prófessor við háskólann í Mel-
boume sagði í viðtali, að rekja
mætti flest sjálfsmorðin til upp-
lausnar innan fjölskyldunnar,
vaxandi ofbeldis í þjóðfélaginu og
atvinnuleysis. Hann sagði^ að sú
ímynd væri blekking, að Ástralía
væri heilbrigt samfélag. Þvert á
móti gætti ískyggilegrar brengl-
unar og streita hrjáði fólk meira
en víða annars staðar.