Morgunblaðið - 05.09.1987, Blaðsíða 44

44
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 5. SEPTEMBER 1987
Þessir hópar koma
óorði á trúna
eftirBaldur
Kristjánsson
I
Það hefur ekki farið fram hjá
þeim sem blöð lesa að sérkennileg-
ar trúardeilur hafa sett mark sitt
á íslenskt þjóðfélag síðsumars. Það
eru fulltrúar öfgamanna í trúmál-
um sem eru að koma óorði á trúna
undir forystu Gunnars Þorsteins-
sonar leiðtoga sértrúarhóps sem
kallar sig Krossinn, en einnig hafa
fiotið með í umræðunni fulltrúi frá
Ungu fólki með hlutverk, einn frá
samtökum sem kalla sig Trú og líf
og einn frá sértrúarsöfnuði sem
nefnir sig Vegurinn. Allt eru þetta
hópar sem kenna sig við kristni
og ástunda þá list að taka bókstaf-
lega þá kafla heilagrar ritningar
þar sem ijallað er um líferni. Eink-
um eru það kaflar er lúta að kynlífi
sem hópar þessir leggja áherslu
á. Þeir leggja áherslu á að menn
frelsist til Krists og eftir það verði
líf þeirra algerlega helgað honum
og með Kristi skreyta þeir síðan
alla sína fordóma og heimsku sé
hún til staðar. Yfírbragðið er far-
iseans: „Guð ég þakka þér fyrir
að ég er ekki eins og aðrir menn.“
II
Nú er það alkunna að margir
söfnuðir kristinna manna leggja
mikla áherslu á að ná fólki upp
úr óheilbrigðu lífemi og skal þar
fyrst nefna hinn hófsama og ágæta
söfnuð Hvítasunnumanna. Hjá
þeim nýju söfnuðum sem hér hafa
verið nefndir virðist aftur á móti
ríkja annað hugarfar. En bíðum
aðeins við. Þessir söfnuðir hafa
starfað m.a. með stuðningi þjóð-
kirkjupresta og verið tiltölulega
meinlausir, einkum á meðan „Ungt
fólk með hlutverk" var eitt á vegin-
um undir handaijaðri séra Halldórs
Gröndals. En af umræðunni
síðsumars virðist mér að það hafí
gerst það sama og gerist ætíð í
öfgasamtökum. Þeir sem vilja
ganga lengst í vitleysunni taka
forystuna. Þeir hófsamari verða
einfaldlega undir, sakaðir um
linku, heigulshátt, málamiðlanir
o.s.frv. Þeir hverfa því smám sam-
an, yfírleitt hægt og hljótt, af
vettvangi og verstu vitleysingamir
sitja eftir, þeir sem túlka vilja bók-
stafínn þrengst, þeir sem vilja
hreinustu línur. Annað einkenni
eiga þessi samtök líka með öfga-
samtökum hverskonar. Þeir sem
telja sig kallaða til forystu verða
fljótt of margir og valdabaráttan
er kædd í búning deilna um hina
einu réttu leið, skv. ritum Marx,
Lenin eða Hayeks sé um öfgahópa
í stjómmálum að ræða, skv. orði
Guðs sé um svokallaða trúarhópa
að ræða. Afleiðingin verður klofn-
ingur. Handhöfum hinnar réttu
línu fjölgar ... Vegurinn klofnar
frá Krossinum, krossinn frá trúnni
og hver silkihúfan verður annarri
ábúðarfyllri og öfgakenndari.
III
í Biblíunni fínnum við Guðs orð.
Um það hvaða skilningi beri að
skilja Biblíuna hafa menn hins
vegar alltaf deilt. Niðurstaða
flestra núlifandi guðfræðinga
hneigist þó í sömu átt. Hana mætti
orða á þessa leið: Guð talar til
mannsins í aðstæðum hans, á því
máli sem hann skilur. Því er margt
af því sem í Biblíunni er, talað inn
í ákveðið samfélag á ákveðnum
tíma og hefur þess vegna ekki
varanlegt gildi. Undir þennan
skilning falla t.d. flest lög Gamla
Testamentisins og margt í bréfum
Páls. Annað hefur hins vegar var-
anlegt æðra gildi, s.s. eins og
kærleiksboðorð Jesú Krists. Það
sem ræður hins vegar úrslitum um
skilning okkar á hinni margbrotnu
og flóknu bók Biblíunni er mæli-
stika Jesú Krists sjálfs, kærleikur-
inn. Hann lagði sjálfur mat á
trúarbók gyðinga, sem við köllum
Gamla Testamentið, eftir þeirri
mælistiku, sem hafnaði margri
bókstafstúlkunini sem ríkti í sam-
félagi gyðinga. Hann tók lög og
reglur Gamla Testamentisins úr
hásæti sínu og setti kærleikann í
staðinn. Kærleiksboðorð sitt sýndi
hann í verki með því að samneyta
þeim sem minna máttu sín, hann
samneytti syndurum og tók sér
stöðu meðal hinna hijáðu og smáu.
Allt þetta þekkjum við mætavel.
Hann réðist að fordómum og
mannfyrirlitningu hvar sem á
henni örlaði. Allir vita af hveiju
hann sagði „Sá yðar sém syndlaus
er kasti fyrsta steininum" og kom
þannig í veg fyrir að hórkonan
væri grýtt, sem var þó í samræmi
við lög og reglur Gamla Testa-
mentisins væru þær bókstaflega
túlkaðar, túlkaðar án kærleika.
IV
í meginatriðum mótast þjóð-
félag okkar af kærleiksboðskap
Jesú Krists, þökkum Guði fyrir
það. Við hjálpum hveiju öðru,
styðjum hvert annað, refsigleði er
í lágmarki, betrunarsjónarmið ráða
miklu ef einhver misstígur sig
gagnvart lögum og rétti. Við kost-
um miklu til að lækna þá sem
sjúkir verða. Við gerum okkur far
um það að skilja þá sem eru öðru-
vísi, eyða fordómum. Þekking og
umburðarlyndi er það sem við
byggjum lifsviðhorf okkar á, þekk-
ing, umburðarlyndi og skilningur.
Inn í þennan heim okkar bijótast
svo allt í einu menn sem skreyta
fordóma sína með Kristi og halda
því til dæmis fram í hans nafni
að samkynhneigt fólk, hommar og
lesbur öðru nafni, geti ekki talið
sig til kristinna manna. Drykkju-
sjúklingar eru reyndar settir undir
sama hatt þannig að stór hluti
gagnkynhneigðra sér fram á að
dansa í helvíti með hommum og
Baldur Kristjánsson
„Hinn gagnkynhneigði
sértrúarsafnaðarfor-
stjóri stendur ekki nær
Guði en hinn samkyn-
hneigði þjóðkirkjumað-
ur sem e.t.v. hefur
kvalist allt sitt líf vegna
þeirrar kynhneigðar
sem honum er ekki
sjálfráð frekar en hin-
um.“
lesbum gangi þessi miðaldamyrkv-
aða galdratrú hinna heiftúðugu
bókstafstrúarmanna eftir. Og þeir
árétta skoðun sína í blaðaviðtölum
með því „að kenningin verði að
vera hrein" (kannast nokkur við
orðalagið?). Tilefni þessa skýlausa
dilkadráttar handhafa almættisins
er samþykkt prestastefnu þar sem
samkynhneigðir menn eru ávarp-
aðir til jafns við gagnkynhneigða
og skorað á þá að gæta sín í
kynlífí vegna hættunnar á út-
breiðslu eyðni. Handhafamir
ráðast að prestum þjóðkirkjunnar
fyrir að ávarpa með þessum hætti
homma og lesbur, fólk sem ekki
geti talist kristið fyrr en það láti
af „villu síns vegar“.
V
Framhjá allt of mörgum hefur
farið grein Óttars Guðmundssonar
yfírlæknis hjá SÁÁ sem birtist í
Alþýðublaðinu 22. ágúst síðastlið-
inn og vil ég því leyfa mér að vitna
lítillega í hana. Óttar bendir á að
samkynhneigð sé býsna algeng
meðal manna, tíðni hennar á bilinu
5—10%. Þá segir Óttar: „Orsakir
homosexualitets eru ókunnar, og
sennilega er um flókið samspil
líffræðilegra og umhverfíslegra
þátta að ræða þegar einhver verð-
ur homosexuell. Það er þó vitað
með vissu að menn verða hom-
osexuell snemma á lífsleiðinni,
sennilega á fyrsta árinu.“ Og Óttar
heldur áfram: „Þeir sem hafa
rannsakað atferli homma og lesba
eru á einu máli um það að vilja-
styrkur hefur ekert að segja til um
þróunina. Margir hommar sem ég
hef talað við,“ heldur Óttar áfram
í hinni ágætu grein sinni, „hafa
lýst örvinglan sinni þegar þeir upp-
götvuðu, að þeir voru hommar og
hvemig þeir reyndu með öllum til-
tækum ráðum að dylja það. Margir
þeirra giftust og eignuðust böm
og lifðu viðburðaríku kynlífí með
Qölda kvenna, en komust aldrei
framhjá því að þeir voru hom-
osexuell, hvort sem þeim líkaði
betur eða verr. Svo það að vera
eða vera ekki homosexuell hefur
ekkert með viljann eða viljastyrk-
inn að gera.“ Og Óttar færist í
aukana: „Samkvæmt fyrstu Mó-
sesbók skóp Guð manninn í sinni
mynd, en gaf honum fíjálsan vilja.
Homosexualitet er samkvæmt því
sem við vitum best mannlegt
ástand sem homminn eða lesban
geta ekkert að gert, þau era svona
þrátt fyrir ótal tilraunir til að
breyta sér og atferli sínu. En þau
era sköpuð eins og allir aðrir í
Guðs mynd svo homosexualitet er
liður í sköpunarverki Guðs.“
Svo mörg vora þau orð Óttars
og þung og skal hér tekið undir
sérhvert þeirra. Kristur, kristin
trú, kristin kirkja, kristið samfélag
hafnar engum, allra síst þeim sem
samfélagið hafnar ... og enginn
getur hreykt sér upp á haug eins
og forsvarsmenn sértrúaröfgahóp-
anna gera og skilgreint það
hveijum Kristur tekur á móti. Fyr-
ir Guði era allir menn syndugir og
enginn öðram fremri. Hinn gagn-
kynhneigði sértrúarsafnaðarfor-
stjóri stendur ekki nær Guði en
hinn samkynhneigði þjóðkirkju-
maður sem e.t.v. hefur kvalist allt
sitt líf vegna þeirrar kynhneigðar
sem honum er ekki sjálfráð frekar
en hinum.
VI
I Borgamesi stóðu íslenskir
klerkar sig vel er þeir ávörpuðu
gagnkynhneigða og samkyn-
hneigða. Og það er óhætt að segja
hommum og lesbum það að þau
geta leitað til presta íslensku þjóð-
kirkjunnar án þess að fá lurk í
hausinn. Vonandi heldur kirkjan
áfram að ávarpa alla menn. Von-
andi heldur hún áfram að standa
syndurum af öllum sortum opin.
En það er hætt við að þeir sem
síst skyldi fælist frá henni ef hún
bregst ekki skorinort við því öfga-
ragli sem nú veður uppi. Árlega
streyma tugir af ungu fólki í nefnd
sértrúarsamtök engum til gagns
allra síst sjálfum sér. Þau verða
óeðlilega sjálfhverf. Öll hugsun,
allar bænir snúast um „ég og Guð“
„Guð og ég“. Það er engin kristni
fólgin í því að vera sífellt með
nafn Guðs á vöranum hrópandi
halelúja. Þessir unglingar flosna
gjaman upp úr námi og starfí, en
sem betur fer staldra þau nær öll
stutt við. Það er hið jákvæða, eru
aðeins í þessu nokkra mánuði eða
nokkur ár og meira að segja era
hinir charismatísku leiðtogar
komnir í einhvem annan „busi-
ness“ fyrr en varir. Þessir hópar
koma óorði á trúna og það versta
er að íslensku þjóðkirkjunni hættir
til að nudda sér upp við þessa
hópa, bæði einstökum prestum svo
og kirkjunni í heild. Um íslenska
presta leyfa fulltrúar þessara hópa
að halda því fram að þeir séu trú-
litlir ef ekki trúlausir með öllu og
innan þessara hópa era prestar
misjafnlega hátt skrifaðir og róg-
vél í gangi gegn æði mörgum
þeirra, enda til þeir prestar á ís-
landi sem annarsstaðar sem ekki
uppfylla þau skilyrði að geta kall-
ast kristnir að mati hinna heilögu
riddara. í þessu ljósi skoðast það
hve fáir klerkar láta í sér heyra
gegn fordómum og vitleysuhjali. í
trúmálum er nefnilega öryggið því
meira sem innar dregur á bekkinn,
jafnvel þó að leiðtoginn, stofnand-
inn hafí hvorki setið þar né skipað
sínum mönnum þar til borðs.
VII
Þjóðfélag okkar mótast af kær-
leiksboðskap Jesú Krists. Þekking,
umburðarlyndi og skilningur era
meginstoðir þess. Þannig viljum
við væntanlega hafa það áfram og
þannig hefur kirkjan starfað. Því
er mikilvægt ad bregðast hart við
þegar kærleiksboðskapur frelsar-
ans er affluttur með þeim hætti
sem hér hefur verið lýst. Sagt hef-
ur verið að Kristnin sé veraldleg
trúarbrögð. Hún hvetur til fram-
fara og þekkingarleitar. Hún
hvetur til sífelldrar sannleiksleitar.
Og hún mælir svo fyrir að menn
mikli sig ekki af trú sinni, beiji
sér ekki á bijóst á almannafæri
og hrópi hallelúja heldur geri bæn
sína í auðmýkt, í hljóði auðmýkt-
ar. Öllu afturhvarfí til myrkra
miðalda hljótum við að andæfa
öllum trúarhroka og andmæla. Sú
hlýtur að vera skylda okkar.
Uöfundur er sóknarprestur á
Hfífn í Homafirði.
Superman er aft-
urkominnáloft.
Flýgurumal/tá
stóra tjaldinuí
Háskólabíó.
Nútilaðbjarga
heiminum.
Superman aldrei
betriennú.
[gj^a HÁSKÓLABfó
II lllMiliHilJlM SÍMI 2 21 40
MYND FYRIR ÞIG