Morgunblaðið - 15.11.1987, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 15. NÓVEMBER 1987
GRÆNLAND
ÍSLAND
NOREGUR
NORÐUR
AMÉRÍKA
ISKOTLAND
2005: Eigum við að skella
okkur til New York ?
Lega umferðaræðar milli
Evrópu og N-Ameríku
skv. hugmyndum
Frank P. Davison
Morgunblaðió/ GÓI
Framtíðarsýn um samgöngfur:
Neðansjávargöng tengi Is-
land við Evrópu og Ameríku
SVO kann að fara, að íslendingar
þurfi ekki eingöngu að reiða sig
á skip eða flugvélar til að kom-
ast á milli landa í framtíðinni. í
árbók „Encyclopædia Brit-
annica“ 1988, um „Vísindi og
framtíð“ eru reifaðar hugmyndir
um neðansjávargöng yfir Atl-
antshafið, frá Labrador um
Grænland og Island til Skotlands
og Noregs. Þessi framtíðarsýn
er þar siður en svo talin óraun-
hæf í náinni framtið og er i því
sambandi vitnað til stórstígra
framfara í borunartækni á und-
anförnum árum og áratugum.
í sérstökum kafla um jarðgöng
er rakin þróunin í þessum efnum
og meðal annars vitnað til árangurs
Japana varðandi Seikan-göngin
milli eyjanna Honshu og Hokkaido.
Einnig er rakin undirbúningur við
hönnun jarðganga undir Ermar-
sund, milli Englands og Frakklands,
og bent á þá samgöngubót sem sú
framkvæmd hafi í för með sér.
'Þá segir í greininni að enginn
vafi sé á stórauknum umsvifum
varðandi hönnun og notkun jarð-
ganga og neðansjávarganga í
framtíðinni. Þegar sé farið að tala
um að tengja saman með þessum
hætti Danmörku og Svíþjóð, Spán
og Norður-Afríku, Sikiley og Ítalíu
og Japan og Suður-Kóreu. Tækni-
þróunin eftir stríð geri það að
verkum að sífellt færri þurfi til að
vinna við slíkar framkvæmdir og
ekki sé óraunhæft að gera ráð fyr-
ir að hægt verði að smíða ómannað
tæki til þessara verka.
Vitnað er í hugmyndir Frank P.
Davidson hjá Tækniháskólanum í
í DAG er aldursforseti íslenskra
listamanna, Finnur Jónsson, 95
ára.
Finnur er fæddur á Strýtu í Ham-
arsfirði 1992 en fór ungur í gull-
smíðanám til Reykjavíkur og síðan
í myndlistamám. Á námsárum
sínum í Þýskalandi um og eftir
1920 kynntist hann framúrstefnu-
listamönnum, sem síðan áttu eftir
að verða frægir og sjálfur varð
Massachusetts um lofttæmd göng
undir Atlantshafi eða rás sem sökkt
er á hafsbotn, sem flutt gæti fólk
og varning á 3.200 km hraða á
klukkustund milli London og New
York. „Hugmyndir þessar kunna
að virðast óraunhæfar í dag, en
hveijum datt í hug undir lok sjötta
áratugarins, að menn myndu ganga
á tunglinu tíu ámm síðar?“ er spurt
í lok kaflans.
Finnur þátttakandi í þeirri hreyf-
ingu og aflaði það honum nokkurrar
frægðar löngu síðar. Heimkominn
sneri hann sér að hefðbundnara
málverki, en alla tíð síðan hefur
hann lifað af list sinni og er nú á
heiðurslaunum Alþingis. Þrátt fyrir
háan aldur hefur Finnur notið góðr-
ar heilsu. Sjónin hefur þó verið að
daprast og gert honum erfitt um
vik með listsköpun síðustu árin.
Finnur Jónsson
95 ára í dag
Ók á staur
og skilti
MAÐUR, sem er grunaður um ölv-
un við akstur, ók á ljósastaur og
umferðarmerki á mótum Höfða-
bakka og Fálkabakka aðfaranótt
föstudags. Hann slapp ómeiddur,
en bifreið hans er óökufær og
töluverðar skemmdir urðu á Ijósa-
staumum.
í frétt frá lögreglunni í Reykjavík
segir, að á föstudag hafi orðið 24
árekstrar.
Radarmælingar: 28 kæmr fyrir of
hraðan akstur.
Kl. 03.34 vom tveir ungir ökumenn
stöðvaðir og sviptir 3ja vikna göml-
um ökuskírteinum sínum á staðnum
en þeir vom t kappakstri austarlega
á Miklubraut og mældust aka með
111 km/klst hraða.
Kl. 23.50 var ökumaður mældur aka
með 101 km/klst hraða um Klepps-
veg, en á þeirri götu er hámark
leyfðs hraða 50 km/klst. Aðrir öku-
menn sem fóm of hratt í föstudags-
umferðinni mældust aka með 95
km/klst hraða á Miklubraut, um
Hringbraut með 85-89 km/klst
hraða, um Reykjanesbraut með 95
km/klst hraða, Suðurgötu 72-78
km/klst og á Sætúni vom 14 kærðir
og hraðinn 80-95 km/klst. Mestur
hraði á Reykjanesbraut frá Breið-
holti reyndist 98 km/klst þar sem
leyfilegt hámark er 60 km/klst.
Stöðvunarskyldubrot: 4 ökumenn
kærðir.
Finnur Jónsson
Finnur og Guðný kona hans
verða að heiman á afmælisdaginn.
Ekið mót rauðu ljósi á götuvita: 4
ökumenn kærðir.
Ölvun við akstur: 4 ökumenn gmnað-
ir og teknir til rannsóknar.
Klippt vom númer af 3 bifreiðum
fyrir vanrækslu á að færa til aðal-
skoðunar.
Kranabifreið fjarlægði 12 ökutæki
fyrir ólöglegar stöður og einn öku-
maður fannst réttindalaus í föstu-
dagsumferðinni, segir í frétt
lögreglunnar.
Davíð Scheving
Thorsteinsson:
„Skil ekki upp-
hlaup hjá for-
stjóra Sanitas“
„ÉG skil ekki þetta upphlaup hjá
forsljóra Sanitas vegna óska
Pepsi Cola í Bandaríkjunum um
að fá sendar plastdósir frá okk-
ur,“ sagði Davíð Scheving Thor-
steinsson forstjóri Sól hf., vegna
fréttar um að Sóldósirnar sem
Pepsi Cola i Bandaríkjunum hef-
ur óskað eftir að kaupa, sé
algerlega óviðkomandi Sanitas.
„Upphaflega bað Pepsi Cola í
Bandaríkjunum sína umboðsaðila
hér á landi, Sanitas, um að útvega
sér Sóldósir. Þeir sendum þeim full-
ar dósir en síðan var óskað eftir
tómum dósum og þá urðu menn að
snúa sér til mín, því ég er eini fram-
leiðandinn," sagði Davíð. „Ég fæ
hins vegar ekki skilið af hverju þeir
em að biðja um þessar dósir ef þær
leka og em ónýtar. Og ég skil held-
ur ekki af hveiju Ragnar Birgisson
forstjóri Sanitas, kom til mín í
síðustu viku með Svía, sem fram-
leiða dósir fyrir hann, til að skoða
verksmiðjuna hjá mér úr því hann
telur dósimar vera svona ómöguleg-
ar.“
Guðrún Zoega, aðstoðarmaður iðnaðarráðherra:
Rannsóknir verða að vera
í tengslum við markaðinn
Á afmælisráðstefnu rannsókna í þágu atvinnuveganna sem haldin
var á Hótel Loftleiðum á föstudag flutti Guðrún Zoega, aðstoðarmað-
ur iðnaðarráðherra, erindi sem bar yfirskriftina „Stóriðja eða
smáiðnaður - höfum við stefnu um nýtingu auðlinda?" Útdráttur úr
erindinu fer hér á eftir.
I byijun erindis síns varpaði Guð-
rún fram spumingunni hvemig
tslendingar gætu gert orkulindir
sinar að auðlindum, og sagði m.a.:
„í fyrsta lagi verður að vera um
gæði að ræða sem eru mönnum ein-
hvers virðí. t öðru lagi verður að
borga sig að nýta auðlindina. Þann-
ig er það i raun markaðurinn sem
ákveður hvað er auðlind. Samkvæmt
þessarri þröngu skilgreiningu eru
ýmsar af orkulindum okkar ekki
auðlindir núna, enda þótt þær geti
orðið það í framtiðinni."
Stóriðjuver verði í er-
lendri eigu
Guðrún benti á að orkufrekur iðn-
aður kaupir nú meira rafmagn en
allir aðrir raforkunotendur í landinu
samtals, og þvi væri eðiilegt að
menn litu til stóriðju um kaup á
orku. „Þar sem [við stóriöju] er um
miklar fjárfestingar og áhættu að
ræða verður að leita samstarfs um
það við erlenda aðila. Annað mikil-
vægt atriði í því sambandi er
tækniþekking og markaðsþekking
sem þessir aðilar búa yfir. Það er
stefna þessarrar ríkisstjómar að
áfram skuli leitað samstarfs við út-
lendinga um orkufrekan iðnað hér á
landi, þannig að iðjuverin séu í eigu
þeirra, en virkjanirnar í eigu íslend-
inga.“
Guðrún fjallaði nokkuð um fslensk
lagasjónarmið varðandi eignarrétt á
auðlindum, sem hún sagði vera sam-
bland af einkaeignarrétti og rétti
ríkisins til að taka auðlindlr eignar-
námi til almenningsþarfa. Hún sagði
að þó væri óútkjjáð hver ætti eignar-
rótt að almenningum og afréttum
landsins, en frumvarp til laga um
eignarrétt ríkisins að þessum auð-
lindum hefði verið unnið í iðnaðar-
ráðuneytinu í tfð Sverris
Hermannssonar, en það hefur þó
ekki enn verið lagt fram á Alþingi.
Um stefnu ríkisstjómarinnar f
stóriðjumálum sagði Guðrún: „Varð-
andi nýtt álver við Straumsvík hefur
verið gengið út frá þvf að fslenska
ríkið ætti ekki aðild að því fyrir-
tæki. Stefna iðnaðarráðherra er að
eignarhald á stóriðjufyrirtækjum
skuli vera f höndum erlendra aðila.“
Auknar rannsóknir fyr-
irtækjanna
„Ekki þýðir að eyða stórfé í rann-
sóknir á iðjukostum alveg án tengsla
við markaðinn og iðngreinina. Dæmi
um slíkt er sá mikli kostnaður sem
lagður var í hönnun kísilmálmsverk-
smiðju, áður en ljóst var hvort af
fyrirtækinu yrði. I því sambandi er
rétt að geta þess að sú frumhag-
kvæmniáætlun sem nú er unnið að
varðandi nýtt álver er unnin í nánu
samráði við helstu álfyrirtæki í Evr-
ópu. Ekki verður ráðist í frekari
kostnað við það verkefni nema er-
lent álfélag eða félög fálst til þátt-
töku í gerð endanlegrar
hagkvæmniathugunar.
Til þess að greiða fyrir erlendu
samstarfi um iðnrekstur hefur iðnað-
arráðherra lagt fram á Alþingi
frumvarp til laga um breytingu á
iðnaðarlögum, þar som honum er
heimilað að veita undanþágu frá þvf
ákvæði laganna að meiríhluti hluta-
bréfa í iðnfyrirtæki skuii vera f eigu
manna sem búsettir eru hér á landi."
Guðrún sagði-'að æskilegt væri
að rannsóknir og þróunarstarf verði
kostað að hluta af einkaaðilum og
fyrirtækjum f samvinnu við sjálf-
stæðar rannsóknarstofnanir. „Þessi
stefna hefur verið mörkuð í lögum
um rannsóknasjóð, en þar er skilyrði
fyrir framlagi úr sjóðnum að um-
sækjendur leggi fram a.m.k. jafnháa
upphæð á móti. Sú ánægjulega þró-
un hefur átt sér stað á seinni árum
að fyrirtækin kosta og stunda æ
meira af þeim rannsóknum sem
stundaðar eru hér á landi. Enn erum
við þó eftirbátar nágranna okkar f
þessum efnum. í þessu sambandi
má spyija hvort æskilegt sé að rann-
sóknarstofnanir séu greindar eftir
atvinnuvegum í eins ríkum mæli og
nú er.
Rannsóknastofnanir fái
aukið sjálfstæði
Guðrún sagði að eðlilegt væri að
vissar grunnrannsóknir séu kostaðar
af ríkinu, en að ríkisstjómin stefndi
að þvf að ýmsar stofnanir ríkisins
sem þjóna atvinnuvegunum verði
sjálfstæðari, og að þeim verði gert
að afla sér tekna í auknum mæli
fyrir veitta þjónustu.
Guðrún sagði að samstarf við er-
lenda aðila á sviði rannsókna og
fyrirtækjareksturs gæti leitt til
margs góðs. Til að greiða fyrir slíku
samstarfi á, samkvæmt stefnuskrá
ríkisstjómarinnar, að endurskoða
lög og reglur um erlent fjármagn í
íslensku atvinnulífi. „Erlent
áhættufjármagn geti komið í stað
erlends lánsfjár við íjarmögnun fyr-
irtækja hér á landi, en jafnframt
verði tiyggt að erlendir aðilar nái
ekki tökum á náttúruauðlindum til
lands og sjávar.“
Markaðurinn velji
„Reynslan sýnir að tækniþróun
er svo ör og kröfur viðskiptalífsins
svo harðar að við megum ekki ryörva
viðskipti okkar við útlendinga niður
með allt of föstum reglum. Við eig-
um ekki að vera hrædd við útlend-
inga þótt við verðum vitanlega að
standa fast á okkar málum. Aðalat-
riðið er að í slfkri samvinnu hagnist
báðir aðilar.“
Guðrún sagði að valið stæði ekki
á milli stóriðju eða smáiðnaðar, held-
ur þyrftum við á báðum að halda
eftir þvf hvað væri hagkvæmast
hveiju sinni. „Það á að láta einstakl-
ingum, fyrirtækjum þeirra og
samtökum að mestu eftir að skera
úr um það hvort er hagkvæmast
hveiju sinni, en einblína ekki á ann-
að af þessu tvennu. Slík fyrirtæki
stefna að hámarksarði og hætta eig-
in peningum og eru því líklegri til
að taka hagkvæmari og skynsam-
legri ákvarðanir en stjómmála-
menn.“
í lokin sagði Guðrún Zoega: „Við
verðum að geta staðið á eigin fótum
á alþjóðlegum vettvangi og verið þar
fyllilega samkeppnisfær, en til þess
þurfum við að nýta auðlindir okkar
á sem skynsamlegastan hátt. Því
má segja að skynsamleg auðlinda-
stefna sé forsenda tilveru okkar og
andlegrar reisnar sem menningar-
þjóðar."