Morgunblaðið - 06.02.1988, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 6. FEBRÚAR 1988
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 6. FEBRÚAR 1988
33

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 600 kr. á mánuöi innanlands. i lausasölu 55 kr. eintakiö.
Umræður
Líklega er nokkuð langt síðan
jafn ólíkar skoðanir hafa verið
uppi um það og nú, hvort þörf sé
gengisbreytingar. í viðtali við
Morgunblaðið í gær sagði Jón
Friðjónsson, framkvæmdastjóri
Hvaleyrar hf. í Hafnarfírði, m.a.:
„Mér stendur mest ógn af and-
varaleysi stjórnvalda fyrir afkomu
frystingarinnar. Þessi atvinnuveg-
ur er að fara í rúst og leggst
smám saman af miðað við núver-
andi stefnu stjómvalda, sem
virðast telja, að við öflum gjaldeyr-
is með einhvetjum öðmm hætti
en útflutningi sjávarafurða. Það
er ekki hægt að laga stöðuna með
neinu öðru en gengisfellingu."
Þetta eru ummæli forsvars-
manna myndarlegs fyrirtækis í
sjávarútvegi. í umræðum á Al-
þingi í fyrradag sagði Þorsteinn
Pálsson, forsætisráðherra, að
stærstur hluti útflutningsfram-
leiðslunnar væri nátengdur gengi
o g umtalsverð gengisfelling mundi
því engu skila til sjávarútvegsins
en hafa í for með sér mikla verð-
bólgu. í sömu umræðum sagði Jón
Baldvin Hannibalsson, fjármála-
ráðherra, að ríkisstjómin hefði
ekki látið undan kröfum atvinnu-
rekenda um að fella gengið og að
engin gengislækkun þyrfti að
verða ef samningar næðust með
raunsæjum og skynsömum hætti.
Á hinn bóginn sagði Halldór
Ásgrímsson, sjávarútvegsráð-
herra, í umræðunum í þinginu, að
staða botnfískvinnslunnar væri
algjörlega óviðunandi, fískverð
hefði hækkað, svo og vextir og
laun. Ef svo héldi áfram gæti ekki
annað gerzt en að þessi rekstur
mundi stöðvast og hjá því yrði að
komast.
Athyglisvert er, að á sama tíma
og talsmaður sjávarútvegsfyrir-
tækis í Hafnarfírði, sem rekið
hefur verið með myndarbrag, seg-
ir, að gengisfelling sé óhjákvæmi-
leg, telja fíystihúsin á Vestfjörðum
sér fært að semja við verkalýðs-
félögin þar án þess að hafa nokkra
tryggingu fyrir því, að gengi krón-
unnar verði breytt.
Sums staðar heyrast raddir um
að gengi krónunnar sé ekki vanda-
málið, heldur frystiiðnaðurinn í
heild sinni. Þá er átt við, að þær
miklu breytingar, sem orðið hafa
í sjávarútvegi okkar á undanföm-
um ámm, aukinn útflutningur á
ferskum físki og margvíslegar
aðrar breytingar í uppbyggingu
þessarar atvinnugreinar, hafí kall-
að á umbætur í frystiiðnaðinum,
sem ekki hafí komið til fram-
kvæmda nema að takmörkuðu
leyti. Þess vegna sé óeðlilegt að
lækka gengi krónunnar til þess
að greiða úr vandamálum atvinnu-
greinar, sem þurfí á víðtækri
endurskipulagningu að halda. í
þessu sambandi má ekki gleyma
því, að samningamir á Vestfjörð-
um gengi
um byggjast á nýju bónuskerfí eða
hlutaskiptakerfí, sem frystihúsa-
menn þar telja að auki svo mjög
framleiðni í fíystihúsunum, að
þeir geti staðið undir kauphækk-
unum með þeirri framleiðniaukn-
ingu. Úr því að frystihúsin á
Vestfjörðum geta staðið undir
kjarabótum með þessum hætti,
vaknar sú spuming, hvort frysti-
hús annars staðar á landinu geti
staðið að umbótum i rekstrinum
með þeim hætti, að þau þurfi ekki
á gengisfellingu að halda.
Það tíðkaðist hér árum saman
að undirstöðuatvinnuvegimir
gerðu samninga um kaup og kjör,
sem raunvemlega byggðu á því,
að gengi krónunnar yrði lækkað
í kjölfar samninga. Þetta þýddi
að það skipti engu hvort þessi
fyrirtæki voru vel eða illa rekin.
Þau björguðust vegna gengis-
breytinga. Núverandi ríkisstjóm
hefur hins vegar haldið fast við
þá stefnu að breyta ekki gengi
krónunnar nema það verði með
engu móti umflúið. Það þýðir auð-
vitað mikið aðhald með rekstri
fyrirtækja í landinu yfírleitt og
gerir þá kröfu til sjávarútvegsins
og þá ekki sízt til fískvinnslunnar,
sem stendur verst að vígi, að þess-
ir aðilar leiti annarra leiða til þess
að bæta rekstur sinn. Þessi harða
afstaða ríkisstjómarinnar kann að
leiða til þess að verst reknu frysti-
húsin loki en á móti kemur hitt,
að þá verður væntanlega meiri
fískur unninn í öðmm húsum sem
á að bæta rekstrarafkomu þeirra
og nýtingu.
Fyrir nokkmm misserum vom
tvö stór sjávarútvegsfyrirtæki í
Reykjavík, Bæjarútgerð
Reykjavíkur og ísbjöminn, sam-
einuð. Á því leikur enginn vafi,
að sameining þessara fyrirtækja
hefur orðið til þess að auka mjög
hagkvæmni í rekstri útgerðar og
fískvinnslu i Reykjavík. Er óhugs-
andi að hægt sé að fara þessa
sömu leið annars staðar á landinu
til þess að auka hagkvæmni í
vinnslunni? Það er ákaflega margt
sem mælir með því, að einingar
verði stærri í fiskvinnslunni. Víða
út um land háttar svo til, að
skammt er á milli sjávarplássa.
Það er a.m.k. eitt frystihús á hveij-
um stað. Er ekki hugsanlegt, að
sameining fyrirtækja geti stuðlað
að aukinni hagkvæmni? Víða er
fjarlægðin á milli staða ekki lengri
en milli Breiðholts og hraðfrysti-
húss Granda. Það.á því ekki að
standa í vegi fyrir slíkri samein-
ingu, þótt fólk úr einu sjávarplássi
þurfí að sækja vinnu í annað.
Það er nauðsynlegt að forráða-
menn frystiiðnaðarins hugi að
þessum málum. Það kann ekki
góðri lukku að stýra að fella gengi
krónunnar vegna kröfu atvinnu-
greinar, sem ef til vill getur bætt
rekstur sinn verulega með ýmsum
öðrum aðgerðum.
Biskupsvígsla í Krístskirkju;
Tók Reykjavík fram yfir Róm
af því að ég er íslenskur
— segir Alfreð Jolson sem tekur í dag við störfum sem kaþólskur Reykjavíkurbiskup
í dag gerist einstæður atburð-
ur í íslandssögunni i Kristskirkju.
Vígður verður kaþólskur biskup,
hinn fyrsti af íslenskum ættum,
sem vigður er hér á landi. Einu
sinni áður, 1929, hefur kaþólskur
biskup verið vígður hér, þegar
Marteinn Meulenberg tók vígslu
í hinni nývigðu dómkirkju Krists
konungs i Landakoti. Biskupar
hinnar fornu kaþólsku kirlgu ís-
lendinga voru vigðir af erkibisk-
upi, fyrst í Hamborg/Brimum en
síðar í Lundi og einnig Niðarósi.
Alfreð Jolson sem nú tekur vigslu
sem Reykjavikurbiskup átti þess
kost að verða vígður af páfa í
Péturskirkjunni i Róm 6. janúar
siðastliðinn. Vegna islensks uppr-
una síns kaus hann að verða
vígður hér á landi. „Ég vildi með
þessu leggja áherslu á rætur
mínar á íslandi og minnast þeirra
góðu íslensku áhrifa, sem settu
sterkan svip á æsku mina og hafa
mótað lífsviðhorf mitt,“ sagði
Alfreð Jolson á dögunum i bisk-
upshúsinu við Hávallagötu, þegar
hann ræddi við Morgunblaðið um
aðdraganda þess að hann varð
biskup, uppruna sinn, viðhorf og
stöðu kaþólsku kirkjunnar á ís-
landi.
Kaþólski söfnuðurinn hér hefur
verið án biskups frá því Hinrik Fre-
hen andaðist 31. október 1986 en
séra Georg, skólastjóri Landakots-
skóla, hefur farið með stjóm ka-
þólska safnaðarins hér síðan. Val á
biskupi innan kaþólsku kirkjunnar
er að lokum í hendi páfa. Þegar
valinn er biskup til starfa á Norður-
löndunum er það erindreki eða
sendiherra páfa þar, sem nú heitir
Lemaitre og situr í Kaupmannahöfn,
er hefur forgöngu um að leita að
biskupsefnum í samráði við kaþólska
biskupa á Norðurlöndunum en þeir
eru þrír í Noregi (í Tromsö, Niða-
rósi og Ósló) tveir í Svíþjóð, einn í
Finnlandi og einn í Danmörku fyrir
utan þann sem situr í Reykjavík.
„Ég hafði ekki hugmynd um að
ég kæmi til álita sem biskup á ís-
landi fyrr en fulltrúi páfa hafði
samband við mig og tilkynnti mér
að ég hefði verið valinn. Áður en
sú stund rann upp hafði ferill minn
verið kannaður nákvæmlega og
samstarfsmenn mínir fengið senda
spumingalista, þar sem leitað var
álits þeirra á hæfni minni. Sjálfur
átti ég ekki neinn hlut að máli. Á
grundvelli athugana af þessu tagi,
sem fara fram með hinni mestu
leynd, lagði fulltrúi páfa á Norður-
löndunum síðan tillögu um þrjá
menn fyrir"hans heilagleika Jóhann-
es Pál páfa II. í tillögunni eru
biskupefnin sett í röð eftir mati á
hæfni þeirra en það er páfí sem
hefur síðasta orðið.
Páfí vígði biskupa í Róm 6. jan-
úar síðastliðinn og hann efnir aftur
til biskupsvígslu 29. júní. Mér var
boðið að taka vígslu í Péturskirkj-
unni í janúar en í samráði við
söfnuðinn á íslandi kaus ég heldur
áð vígjast hér í Kristskirkju. Vegna
íslensks uppmna míns þótti mér
sjálfsagt að feta í fótspor Meulen-
bergs og þiggja vígslu hér.“
íslenski strengurinn
Guðmundur Hjaltason frá ísafírði
var afí Alfreðs biskups. Guðmundur
fæddist árið 1872, hann fluttist til
Noregs og kvæntist þar norskri
konu, Karólínu Amundsen, en þau
fóru síðan til Bandaríkjanna og eign-
uðust þar son, Alfreð Jolson, sem
kvæntist þar Justine, konu af írskum
ættum, og sonur þeirra er Alfreð,
sem nú tekur við biskupsembætti
hér; hann fæddist árið 1928 og verð-
ur því sextugur síðar á þessu ári.
Guðmundur afí hans varð 95 ára.
„Hann ræktaði í mér íslenska
strenginn," segir Alfreð. „Hann
fylgdist alla tíð vel með því sem var
að gerast á íslandi. Ég man til dæm-
is eftir því þegar þið áttuð í þorsk-
astríðinu 1958, þá var gamli
maðurinn ákafur stuðningsmaður
íslendinga. Hann sat í stól sínum,
barði í borðið og sagði að Bretar
ættu að snauta á brott af íslands-
rniðurn."
Móðir Alfreðs, Justine, er nú 84
ára og er í hópi þeirra sem koma
hingað til lands í tilefni vígslunnar.
Þekktastur hinna erlendu gesta er
O’Connor, kardínáli í New York. „Ég
hef starfað í umdæmi kardínálans.
Þegar ég hringdi til hans og spurði
hann hvort hann gæti tekið þátt í
vígslu minni, sagði hann: „Reykjavík
er ein þeirra borga sem mér þykir
vænst um. Hingað kom hann fyrir
nokkrum árum og hitti þá meðal
annars fólkið í Landakoti. Hann
hefur nauman tíma, ætlar að koma
að morgni vígsludagsins og fara
síðdegis en dveljast eins lengi og
kostur er til að hitta kirkjugesti."
Alfreð Jolson telur að það sem réð
úrslitum að páfí valdi hann til bisk-
ups hér sé íslenski strengurinn og
uppruninn. „Fyrir mig persónulega
er þetta ekki síst ánægjulegt vegna
þess hve mér hefur alltaf verið það
vel ljóst að hér á ég rætur. Eins og
sagt var við mig, þá getur það ekki
verið tilviljun að ég velst til þessa
starfs hér í landi forfeðra minna, sem
hefur verið mér kært og orðið mér
til blessunar vegna áhrifa frá afa
mínum og frændfólki sem flutti vest-
ur um haf þegar ég var ungur, og
hlúði að þessum dýrmætu rótum.
Vegna þessara áhrifa tók ég þátt í
störfum norræns félagsskapar ka-
þólskra í New York og ég kynntist
Jóhannesi Gunnarssyni biskupi á
sínum tíma þar. Mér er það minnis-
stætt að 1970 fór ég á heimssýning-
una, EXPO, og hitti þar son Gunnars
J. Friðrikssonar á íslenska sýningar-
svæðinu, frænda Jóhannesar bisk-
ups. Alltaf hefur eitthvað orðið til
að minna mig á íslenskan uppruna
minn og hingað hef ég oft komið
og heimsótt skyldmenni mín. Nú
ætla ég að leggja mig fram um að
læra íslensku."
Eðlileg þróun en
ekki stefnubreyting
Hinn nýi biskup er af reglu Jes-
úíta. Undanfarið hafa kaþólskir
biskupar hér verið af reglu heilags
Montforts. Ber að líta á val Jesúíta
sem stefnubreytingu innan kirkjunn-
ar? „Montfort-reglan hefur unnið
mjög gott starf á íslandi," segir
Alfreð Jolson „við sjáum það best
hér í Landakoti. 1968 var ísland
gert að sjálfstæðu biskupsdæmi inn-
an kirkjunnar. Ég lít á það sem
eðlilega þróun i nútímalegu starfí
kirkjunnar að nú sé valinn hér mað-
ur til biskups sem ekki er af reglu
Montforts. Páfínn velur biskupa án
tillits til reglu þeirra, hann velur
manninn. Ég er valinn af því að ég
er íslendingur en ekki vegna þess
að ég er Jesúiti."
Kaþólskir prestar hér eru nú 11,
þar af tveir íslendingar, fimm frá
Hollandi, tveir frá Irlandi, einn
Bandaríkjamaður og einn Frakki.
Sjö prestanna eru „heimsprestar",
það er þeir tilheyra ekki neinni
reglu, en regluprestar eru fjórir, þar
af þrír af reglu hl. Montforts. Undir
biskupsdæmið hér heyra klaustrin í
Hafnarfirði og Stykkishólmi en
príorinnur nunnanna hafa skipunar-
vald yfír þeim.
Kirkjan er alþjóðleg
Hvert er viðhorf manns sem kem-
ur hingað sem kaþólskur biskup,
Bandaríkjamaður af íslenskum ætt-
um? Hvemig metur hann þjóðarvit-
und og þjóðemi? „Kirkjan er
alþjóðleg, það er einkenni hinnar
rómversk-kaþólsku kirkju. Frá því.
að Jóhannes XXIII var páfi hafa
páfar lagt æ ríkari áherslu á það
að minna á alþjóðlegt hlutverk kirkj-
unnar. Núverandi páfí hefur ferðast
um heiminn þveran og endilangan;
ekki til þess að stunda trúboð í venju-
legri merkingu þess orðs heldur til
þess að efla trúarvitund þeirra, sem
eru í hinni alþjóðlegu kirkju rækta
tengslin við þá eftir fremsta megni.
Jóhannes Páll páfí II kemur hingað
Morgunblaflið/Ólafur K. Magnússon
Alfreð Jolson
í þessum erindagjörðum á næsta
ári. Ég hef í starfí mínu innan kirkj-
unnar kynnst því af eigin raun hve
alþjóðleg hún er, fyrir utan að starfa
í Bandaríkjunum hef ég verið í Mið-
Austurlöndum og Afríku og þjónað
þar sem prestur. Ég álít að það hafí
mikið gildi fyrir ísland að tengjast
hinni alþjóðlegu kirkju. Þótt kaþólski
söfnuðurinn hér sé fámennur nýtur
hann viðurkenningar sem biskups-
dæmi í hinni alþjóðlegu kirkju, þetta
hefur ekki aðeins gildi fyrir kaþólska
menn heldur alla íslensku þjóðina."
Kaþólska kirkjan á íslandi hefur
ekki stundað trúboð, hún hefur ekki
lagt sig fram um að snúa fólki til
kaþólsks siðar. Er líklegt að það
verði breyting á þessu með nýjum
biskupi? „Á íslandi búa kristnir
menn þótt aðeins lítill hluti þeirra
sé kaþólskur. Við leggjum ríka
áherslu á gott samstarf við íslensku
þjóðkirkjuna. Kaþólska kirkjan hefur
ekki litið á það sem hlutverk sitt á
íslandi að stunda trúboð. Fyrir því
er hefð hér á landi, allt frá því ein-
staklingamir Jón Sveinsson (Nonni)
og Gunnar Einarsson fóru að iðka
kaþólska trú af innri þörf, að það
sé undir einstaklingum komið hvort
þeir gangi í kaþólsku kirkjuna. Við
tökum á móti þeim sem fara í per-
sónulega pílagrímsför á vit kirkjunn-
ar. Við virðum vilja þess fólks og
aðstoðum það eftir megni. Á sínum
tíma veitti páfínn Gunnari Einars-
syni nafnbót riddara, eftir að hann
hafði verið eini kaþólski maðurinn í
landinu í tuttugu ár. Við prestamir
emm hér til að þjóna þeim sem til-
heyra kaþólsku kirkjunni og sinna
hverjum þeim sem leitar eftir að
rækta trú sína innan hennar. í lífí
sérhvers manns getur sú stund mn-
nið upp að hann fínni hjá sér hvöt
til að fara í persónulega pílagríms-
ferð. Komi hann til okkar tökum við
á móti honum."
Kirkjan og þjóðmál
Víða um lönd lætur kaþólska
kirkjan vemlega að sér kveða og
biskupar taka afstöðu til þeirra
mála sem efst em á baugi í þjóðlíf-
inu hverju sinni. Hér í Morgunblað-
inu má oft lesa erlendar fréttir um
þetta og ósjaldan flytur blaðið boð-
skap páfa. A hinn bóginn er kaþólska
kirkjan á íslandi ekki umsvifamikil
að þessu leyti og þögul. Er líklegt
að breyting verði í þessu efni. Alfreð
Jolson segir, að hennar sé ekki að
vænta. Kirkjan sé ávallt reiðubúin
til að taka afstöðu til þess sem sé
siðferðislega rétt og rangt. Að því
er veraldleg mál varðar eigi biskups-
dæmið á Islandi aðild að kaþólskri
biskuparáðstefnu Norðurlanda, þar
sem meðal annars séu rædd mál er
snerta kirkjuna og hennar starf með
hliðsjón af þróun þjóðfélagsmála í
löndunum. Alls staðar á Nórðurlönd-
unum séu kaþólskir söfnuðir
fámennir og setji það óhjákvæmilega
svip sinn á hlut þeirra í umræðum
um þjóðmál.
Norðurlandabiskuparnir hittast að
jafnaði tvisvar á ári til skiptis í lönd-
unum og verður fundur þeirra hér
í Reykjavík í ágúst í ár.
Hvorki frjálslyndur
né íhaldssamur
En hvemig Htur Alfreð Jolson á
kirkjuna, er hann ftjálslyndur eða
íhaldssamur. „Ég er hvomgt," segir
hann. „Ég vil hægfara breytingar.
Ef ég segist vera frjálslyndur telja
ýmsir mig vera að boða byltingu,
segist ég vera íhaldssamur telja aðr-
ir mig staðnaðan. Ég vil fá tækifæri
til að hlusta og læra og breyta, ef
mér fínnst breytinga þörf. Ef til vill
mætti kalla mig framfarasinnaðan.
Innan kaþólsku kirkjunnar á sér stað
hægfara þróun. Við höfum nefnt
ýmis dæmi um hana í þessu samtali
svo sem þá staðreynd, að ég er ekki
af Montfort-reglunni og páfínn er
væntanlegur hingað í heimsókn. Af
sama méiði er sú ákvörðun að hætta
að kenna kaþólska biskupsdæmið á
íslandi við Hóla og velja Reykjavík
í staðinn. Það er liður í því að færa
starfshætti kirkjunnar í nútímalegra
horf.“
Þegar minnst er á Hóla vaknar
spuming um kröfu kirkjunnar til
eigna. Hver er afstaðan í því efni?
„Samkvæmt kirkjurétti fymast kröf-
ur kirkjunnar til eigna á 100 ámm.
Það þjónar engum tilgangi að vera
að róta upp í gömlum málum af
þessu tagi. Þessar reglur gilda um
heim allan. Menn gætu rétt ímyndað
sér hvaða ástand skapaðist ef kirkj-
an neitaði til dæmis að viðurkenna
það sem gerðist í frönsku stjómar-
byltingunni fyrir 200 ámm.“
Enginn skóli
fyrir biskupa
í níu daga hefur kaþólski söfnuð-
urinn á íslandi beðið fyrir biskups-
efni sínu og velgengni biskups í
starfi. Að lokum: Hvemig er undir-
búningi manns undir það að taka
við biskupsembætti háttað? „Það er
enginn skóli til fyrir verðandi bisk-
upa. Áður fyrr máttu líða þrír
mánuðir frá því að maður var út-
nefndur biskup þar til hann hóf
störf. Nú hefur þessi tími verið stytt-
ur í tvo mánuði. Það hefur því verið
í mörg hom að líta. Síðastliðið sum-
ar gafst mér tóm til að eiga átta
kyrrðardaga, það var áður en ég
vissi að ég yrði biskup á íslandi, en
ég bý enn að þeirn," segir Alfreð
Jolson og brosir vingjamlega. „Menn
em kallaðir til biskups á grundvelli
starfa þeirra í kirkjunni. Ég hef
starfað sem þjónandi prest.ur og það
er þjónusta mín sem hefur orðið til
þess að ég var valinn til þessa starfs,
jafnframt því sem ég hef verið talinn
til forystu fallinn. Að ég hef predik-
að og þjónað við borð drottins er
ástæðan fyrir því að ég kom til álita
sem biskup. Biskupsvígsla er ein af
sakramentunum og til þeirra starfa
em valdir menn sem vilja starfa með
páfa að því að útbreiða guðsorð og
styrkja kirkjuna og efla. í þessum
þjónustanda vil ég starfa sem biskup
á íslandi."
Bj.Bj.
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Alfreð Jolson ásamt móður sinni Justine; hún er 84 ára og kom hing-
að tíl að vera við biskupsvígslu sonar sins.
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Við Kristskirbju. Eftir messu síðasta sunnudag var Alfreð Jolson ffyrir utan kirkjuna f Landakoti og heilsaði fólki úr söfnuði sfnum.
Presturinn til vinstri á myndinni er séra Jakop, biskupsritari.
Auglýsing SS:
Atvinnurógnr
af verstu gerð
- segirHrafn
Bachmann í Kjöt-
miðstöðinni
„EKKERT kjöt í mínum versl-
unum er eldra en frá þvi í
haust,“ sagði Hrafn Bachmann,
kaupmaður í Kjötmiðstöðinni,
einn þeirra sem best kom út úr
könnun Verðlagsstofnunar á
kjötverði, er leitað var álits
hans á auglýsingu sem Sláturfé-
lag Suðurlands birti hér í
blaðinu á fimmtudag. Þar segir
meðal annars: „Það er ekki á
stefnu okkar að bjóða neytend-
um upp á gamalt og feitt kjöt
eingöngu 'til þess að státa af
lægsta verðinu."
„ÖLL stéttin krefst þess að fá
að vita, að hveijum SS er að beina
spjótum sínum," sagði Hrafn
Bachmann. „Ég hef ekki hugmynd
um við hvem auglýsingin á, en
þetta er atvinnurógur af verstu
gerð.
„Ég ætla að bregðast við.þessu
með því að birta opinberlega í
auglýsingu yfírlýsingar frá mínum
viðskiptaaðilum, þar sem fram
kemur hvar og hvenær ég hef
keypt það kjöt sem ég nota. Neyt-
andinn er besti dómarinn," sagði
Hrafn, „og mér fínnst að SS eigi
að leysa sín vandamál innan
veggja fyrirtækisins en ekki með
því að ráðast að öðrum. Greiðslu-
frestur á kjöti er að meðaltali 20
dagar þannig að það gefur auga-
leið að ekkert fyrirtæki á mögu-
leika á að geyma miklar birgðir.
Auk þess væru það léleg- við-
skipti. Með réttri stjómun á
veltuhraði að vera grundvöllur að
farsæld í rekstri."
Grjótkast úr glerhúsi
Sigurður Sófus Sigurðarson,
innkaupastjóri hjá Hagkaup, sagði
að þeir byðu aðeins upp á úrvals-
kjöt og ekkert af þeirra kjöti væri
eldra en frá haustslátran 1987.
Hann sagði að í auglýsingu SS
kæmu fram dylgjur í garð allra
þeirra framleiðenda sem nefndir
vora í könnun Verðlagsráðs.
Ástæðan fyrir háu kjötverði hjá
SS lægi einkum í mikilli yfirbygg-
ingu félagsins og staðreyndin væri
sú að vörar í verslunum SS væra
yfirleitt dýrar. „Sláturfélag Suður-
lands ætti að minnast þess að það
varð á síðasta ári uppvíst að því
að selja gamla hangikjötsfram-
parta. Þetta viðurkenndu þeir í
fjölmiðlum, þannig að segja má
að þeir séu að kasta gijóti úr gler-
húsi,“ sagði Sigurður S. Sigurðs-
son að lokum.
Upplýsum neyt-„
endur um mis-
mun á fram-
leiðsluvörum
- segir Steinþór
Skúlason fram-
leiðslustjóri SS
„ÞESSAR verðkannanir hafa
það mikið vægi að við verðum
að upplýsa neytendur um mis-
mun á framleiðsluvörum, vegna
þess að enginn annar gerir
það,“ sagði Steinþór Skúlason
framleiðslustjóri Sláturfélags
Suðurlands er hann var spurður
um efni auglýsingar sem SS
birti í Morgunblaðinu á fimmtu-
dag þar sem gerður er saman-
burður á ffituinnihaldi frá SS
annars vegar og „X—kjötvör-
um“ hins vegar.
„Eina aðhaldið frá því opinbera
er verðlagseftirlit. Þaið er ekkert
gæðaeftirlit ef undan er skilið
hollustueftirlit Hollustuvemdar.
Þar er ekki lagt mat á gæði var-
anna,“ sagði Steinþór. „Við leggj-
um metnað okkar í að franileiða
góðar vörar og stöndum því höllum
fæti þegar samanburðurinn er ein-
göngu miðaður við verð og því
verðum við að svara fyrir okkur.“
„Þessi tafla er byggð á könnun
á vegum Rannsóknarstofnunar
landbúnaðarins frá 1984. Þá var
könnuð framleiðsla fjögurra fram-
leiðenda. Við erum einn þeirra en
við vitum ekki hver x er eða hvaða
verð er á hans vöra. Við eram að
benda á að okkar vörar séu mun
fítuminni en margt af því sem
býðst á markaðnum, sagði Stein-
þór.
-Nú stendur í auglýsingunni:
„Það er ekki stefna okkar að bjóða
neytendum upp á feitt og gamalt
kjöt, eingöngu til að státa af
lægsta verðinu." Hvað eigið þið
við með þessu? Eigið þið við að
þeir sem era með lægsta verðið
selji feitt og gamalt kjöt?
„Við eram ekki að vísa til neinna
nafngreindra aðila. Við erum ekki
að tala um hvað aðrir gera. Við
eram að tala um hvað við geram.
Við notum nýtt og fítulítið hrá-
efni. Við föram ekki þá leið að
lækka verð okkar vara með því
að nota annað og verra hráefni,
sem er á boðstólum."
-Geturðu fullyrt að aðrir fram-
leiðendur geri það og ef ekki, hvað
þýða þá þessar fullyrðingar?
Að sjálfsögðu get ég ekkert
fullyrt um það hvað aðrir gera.
Það felst í þessari fullyrðingu að
það sé hægt að bjóða lágt verð
með því að nota feitt og gamalt
kjöt. Að sjálfsögðu get ég ekki
sannað að aðrir geri þetta. Hins
vegar verður næsta skref hjá okk-
ur að birta verðútreikninga sem
munu sýna hvað það kostar að
framleiða vörar úr nýju kjöti.
Síðan verða aðrir að svara því
hvemig þeir fara að því að fram-
leiða sömu vöra, ef þeir nota nýtt
,kjöt, á miklu lægra verði.
Þessi auglýsing birtist ekki í
nafni okkar búða, heldur í nafni
Sláturfélagsins og við eram að
svara fyrir þijár framleiðsluvörar
sem vora teknar inn í verðkönnun
Verðlagseftirlitsins,“ sagði Stein-
þór. „Við eram að svara því hvers
vegna framleiðsla okkar sé hugs-
anlega dýrari en annarra. Og það
er ekkert fullyrt sem við getum
ekki staðið við.“