Morgunblaðið - 23.02.1988, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 23. FEBRÚAR 1988 21
Brynjólfur Bjamason,
Reykjavík:
Gengið verður
aðleiðrétta
„Rekstrarstaða frystihúsa
okkar er mjög slæm á þessum
tíma. Taprekstur hefur verið
mikill undanfarna mánuði og er
svo komið að veltu fé hefur rým-
að gífurlega. Greiðslustaðan er
þvi erfið og bitnar mjög á ölluni
viðskiptavinum fyrirtækisins. A
siðasthðnu ári naut framleiðsla
frystihúsanna nokkurra er-
lendra verðhækkana, allt fram á
mitt sumar, en frá þvi á vormán-
uðum fór verðlag hér á landi úr
böndunum og urðu innlendar
kostnaðarhækkanir langt um-
fram tekjuhækkanir. Gífurleg
umskipti urðu síðan siðastliðið
haust, þannig að saman fór
launahækkun ásamt hækkun á
öllum aðföngum, aflatregða og
tekjulækkun vegna falls doilar-
ans,“ sagði Brynjólfur Bjarna-
son, forstjóri Granda hf.
Það er augljóst að raungengi
íslenzku krónunnar hefur hækkað
gífurlega á síðustu 8 mánuðum.
Skilyrði útlfutningsatvinnugreina
er því óviðunandi og raungengið
verður að leiðrétta. Markmiðið hlýt-
ur að vera að ná verðbólgu niður á
það stig, sem gerist í viðskiptalönd-
um okkar eða 4 til 5%.
Það má vera að um of miklar
fjárfestingar sé að ræða í frystiiðn-
aðinum í heild. Hins vegar má ekki
missa sjónar á því hvemig þessi
atvinnugrein hefur þróazt með upp-
byggingu á framieiðslu víðs vegar
um land og hinni miklu tæknibreyt-
ingu, sem frystiiðnaðurinn hefur
farið í gegn um á undanfömum
áratugum. Vel má vera að nýting
þessara ijárfestinga sé ekki næg
og kemur það berlega í ljós í þeirri
samkeppni, sem landfrysting á nú
í við sjófrystingu.
Að sjálfsögðu er ekki hægt að
alhæfa neitt um það hvemig frysti-
húsin em rekin. Hitt er þó ljóst, að
í þessari atvinnugrein sem öðmm
verður ætíð að vera vel á verði
varðandi stjómun og aðgerðir til
framleiðniaukningar. Á undanföm-
um rúmum tveimur ámm hefur
verið beitt hér svonefndri fastgeng-
isstefnu. Það er álit mitt, að á þess-
um tíma hafi útflytjendur í ftysti-
iðnaði tekið sig vemlega á í að
beita ýmsum aðgerðum til aða ná
fram aukinni framleiðni og hafa
miklar endurskipulagningar átt sér
stað í frystihúsum víða,“ sagði
Brynjólfur Bjamason.
Baldur Jónsson,
Suðureyri:
Ovitaskapur og
vanþekking
„NÚ er staðan orðin svo glóru-
laus að eina svarið, sem frysti-
húsamenn hafa er að stöðva
reskturinn. Ef þjóðin getur verið
án þessara fyrirtækja, þá gott
og vei. Geti hún lifað af ferða-
mannaþjónustu, laxeldi og að
menn skrifi reikninga hver á
annan í þjónustugeiranum fyrir
sunnan, á hún að gera það. Þetta
er algjörlega komið á heljarþröm
og þessi atvinnuvegur hefur ver-
ið rústaður. Það er fyrst og
fremst óvitaskapur og vanþekk-
ing á þessum undirstöðuatvinnu-
vegi þjóðarinnar, sem hefur lagt
hann í rúst“ sagði Baldur Jóns-
son, framkvæmdastjóri Fiskiðj-
unnar Freyju á Suðureyri.
„Staðan í dag er langt fyrir neð-
an núllið. Hér á Vestfjörðum em
mörg gróin og gömul frystihús með
þægilegan rekstur og eitthvað eigið
fé. Þau geta kannski haldið svona
áfram í eitt ár eða svo. Ég veit
ekki hve margir hafa áhuga fyrir
því. Þó nokkur frystihúsanna em
komin á heljarþröm. Eigið fé er
uppétið og það er tímaskekkja mið-
að við aðstaeður að halda rekstrin-
um gangandi.
Orsakimar em margvíslegar, en
þrír meginþættir ráða mestu; Það
er fiskveiðistefnan, sem hefur dreg-
ið mög verulega úr afla til stærstu
húsanna á svæðinu. Þau nýta ekki
eignir sínar eins og þau gerðu áður
og við þurfum meiri umsetningu;
Hinn almenni rekstrargmndvöllur
hefur verið mjög lélegur allan þenn-
an áratug. Á honum hafa aðeins
verið gerðar óraunhæfar lagfæring-
ar; Vaxtastefnan er svo að ganga
af öllum dauðum. Það er hvergi í
hinum vestræna heimi að þjóðir búa
að aðalatvinnuvegum sínum eins
og hér er búið að frystingunni og
öllum atvinnurekstfi. Þetta er fá-
heyrt vaxtaokur og eignaupptaka.
Maður á engin orð yfir það.
Það verður að skrá gengið rétt
á hveijum tíma. Það verður að selja
gjaldeyrinn á að minnsta kosti sama
verði og kostar að framleiða hann.
Þetta em svo gömul sannindi, að
menn virðast vera búnir að gleyma
þeim. Það getur ekki nokkur lifandi
maður framleitt gjaldeyri með tapi.
Það þarf að lækka vextina. Það
verður að hafa sérstaka vaxtaskrá
fyrir þessa atvinnugrein eins og
lengi hefur verið hjá Fiskweiða-
sjóði. Ifyrir þau hús, sem ekki lenda
á uppboði eftir þessi ósköp, verður
síðan að breyta skuldahalanum,
lengja lánatíma verulega og lækka
vexti.
Ég held að ekki hafi verið um
ofljárfestingu að ræða á þessum
áratug. Að vísu vom sum fiystihús
hér fyrir vestan, sem í byijun ára-
tugarins undirbjuggu sig fyrir meiri
átök í fyrstingu meðan togaraafli
var mikili. Það má kannski segja
að ekki hafi verið þörf fyrir alla
þessa Qárfestingu eftir að kvótinn
kom til. Þá tel ég að undantekning-
arlítið séu ftystihúsin mjög vel rek-
in. Það em takmörk fyrir því hve
nærri hráefni er hægt að ganga
hvað varðar nýtingu og við emm
löngu komnir á þann topp. Hins
vegar verður stöðug endurskoðun á
rekstrinum að eiga sér stað. Menn
verða alltaf að ieita hagræðingar
og alitaf má gera betur. Frystihús-
in er vel flest vel rekin með þaul-
reyndu starfsfólki. Að vísu hefur
fólk verið að yfirgefa frystinguna
vegna lágra launa. Það er þjóðar-
skömm að bjóða fiskverkafólki upp
á þau laun, sem því hafa verið boð-
in,“ sagði Baldur Jónsson.

œSi
SKAKLANDSLIÐIÐ:
Jón L Árnason, alþjóólegur meistari. Jóhann Hjartarscn. stórmeistan
Guömundur Sigurjónsson. stórmeistari.
Karl Þorsteins, alþjóölegur meistari.
Margeir Petursson. stormeisiari.
Helgi Ölafsson, stormeistari.