Morgunblaðið - 03.01.1990, Blaðsíða 44

44
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 3. JANÚAR 1990
Minning’:
Kaj L.J. Pind hús
gagnabólstrari
Fæddur 6. október 1910
Dáinn 25. desember 1989
í dag verður borinn til grafar
tengdafaðir minn, Kaj Pind, hús-
gagnabólstrari, sem lést að kvöldi
25. desember sí. á Hjúkrunarheimil-
inu Sunnuhlíð í Kópavogi.
Kaj fæddist í Kaupmannahöfn
6. október árið 1910 og var hann
því á 80. aidursári er hann lést.
Foreldrar háns voru Aksel Larsen
Pind, fæddur 1875, og Mette Kirst-
ine Larsdatter, fædd 1874, en hún
lést þegar Kaj var ennþá á fyrsta
ári. Faðir hennar, Lars Christiansen
var ákafur stuðningsmaður Grundt-
vigs og tók m.a. þátt í að stofna
frískóla í Orup á Suður-Sjálandi.
Kaj ólst upp hjá föður sínum og
stjúpmóður í Kaupmannahöfn og
gekk hún Kaj og tveimur eldri
bræðrum hans í móðurstað auk
þess sem þau hjónin eignuðust fjög-
ur börn saman. Kaj gekk í skóla í
Kaupmannahöfn og þurfti snemma
að fara að vinna fyrir sér. Tvær
minningar voru honum einkar kær-
ar frá þessum tíma. Hann varð
þess heiðurs aðnjótandi að fá gullúr
í verðlaun fyrir góða frammistöðu
í skóla, og geymdi hann þetta úr
til æviloka. Þá minntist hann þess
oft þegar hann var sendill hjá stór-
versluninni Illum, sem var með fínni
verslunum borgarinnar á þeim tíma.
Hann vann þar við að hjóla vítt og
breitt um Kaupmannahöfn með
ýmsar sendingar til viðskiptavina
'fg gat það oft verið erfitt fyrir
'ungan dreng að komast leiðar
sinnar á stóru hjóli.
Skoðanir Kaj hafa sennilega
mótast mikið af reynslu hans frá
unglingsárunum í Kaupmannahöfn.
Þar lifðu margir við bág kjör og
lélegt húsnæði og eflaust hefur
reynsla Kaj af þessu ástandi orðið
til þess að hann varð frekar vinstri-
sinnaður í skoðunum þótt hann
hafi aldrei tengst neinum ákveðnum
stjórnmálaflokki. Hann ólst upp á
tímum mikilla breytinga í Dan-
mörku þar sem jafnaðarmenn og
þær hugsjónir sem þeir stóðu fyrir
sóttu stöðugt á, t.d. komust jafnað-
armenn fyrst til valda í Danmörku
á árinu 1934. Kaj var sósíalisti og
hafði alltaf mikinn áhuga á stjórn-
málum. Þar var ekki einungis um
íslensk og dönsk stjórnmál að ræða,
heldur fylgdist hann lengst af vel
með í alþjóðastjórnmálum og hafði
á þeim ákveðnar skoðanir.
Þótt Kaj hefði greinilega góða
námshæfileika kom frekara bók-
nám ekki til greina á þeim tímum.
Eins og svo margir aðrir tók hann
sér fyrir hendur að læra einhveija
iðn, og varð húsgagnabólstrun fyrir
valinu. A þessum tímum eins og
oftar var atvinnuástand mjög erfitt
í Danmörku, enda var þetta á
tímum kreppunnar miklu. Kaj lenti
því oft í því að verða atvinnulaus
um stundarsakir og féll honum það
mjög illa.
Atvinnuleysið í Danmörku var
meginástæða þess að hann ákvað
að fara til íslands. Það var árið
1935. Þá voru ísland og Danmörk
ennþá í föstu ríkjasambandi og
betra atvinnuástand fyrir nýsveina
hér á landi en í Danmörku. Kaj
hafði alls ekki hugsað sér að dvelja
langdvölum á íslandi, og hefur oft
sagt frá því að fyrstu þrír mánuðirn-
ir hér á landi hafi verið mjög erfið-
ir og að hann hafi haft mikla heim-
þrá. En dvölin lengdist og hygg ég
að næg atvinna hafi verið aðal-
ástæðan fyrir því í upphafi og
seinna kom síðari heimsstyijöldin í
veg fyrir að hann kæmist til baka
auk þess sem honum var farin að
líka betur vistin hér á landi.
Kaj var á þessum árum virkur í
samtökunum Dannebrog hér á landi
og’ sat m.a. í stjórn samtakanna í
mörg ár. Þá tók hann mikinn þátt
í starfi Ferðafélagsins á þessum
árum og ferðaðist mikið um landið,
enda var hann alltaf mikill náttúru-
unnandi.
Veturinn 1948-49 kynntist hann
Önnu Gudrun Sund, sem var dönsk
stúlka frá Herning á Jótlandi og
hafði komið til starfa hér á landi
haustið 1948. Kaj og Anna Gudrun
gengu í hjónaband 25. febrúar árið
1950. Þau eignuðust tvö börn; Jörg-
en, fæddan árið 1950 og Jönu,
fædda árið 1956. Jörgen er nú for-
stöðumaður Orðabókar Háskólans,
giftur Aldísi Guðmundsdóttur og
eiga þau þijú börn, Ólöfu Hildi,
Önnu Guðrúnu og Finn Kára. Jana
er kennari við Fjölbrautaskólann í
Breiðholti, gift Ara Skúlasyni og
eiga þau _tvö börn, Eddu Sif og
Dagnýju Ósk.
Kaj og Anna Gudrun bjuggu
fyrst við Skarphéðinsgötuna þar
sem þau leigðu íbúð. Kaj var ætíð
mjög varfærinn í fjármálum og lýs-
ir það sér vel í því að hann ætlaði
varla að þora að kaupa sína fyrstu
íbúð þrátt fyrir að hann ætti um
helming andvirðis íbúðarinnar í
reiðufé. Hann var af þeirri kynslóð
sem vildi helst aldrei skulda neinum
neitt. Hann keypti svo íbúð í
Hvassaleiti og síðar hús í Kópa-
vogi. Annað sem einkenndi Kaj var
afstaða hans til mikillar yfirvinnu.
Hann skildi aldrei hina miklu vinnu-
gleði íslendinga og hann sagði oft
sem svo að það væri of dýrt að
vinna fyrir sumum peningum („Der
er nogen penge som er for dyre at
tjene“).
Anna Gudrun lést um aldur fram
árið 1967, einungis 41 árs að aldri.
Fráfall hennar var Kaj mikið áfall,
en hann barðist einn áfram við að
sjá fjölskyldu sinni farborða. Hann
var börnum sínum góður og um-
hyggjusamur faðir og hvatti þau
sífellt áfram til náms og starfa
enda vanur því sjálfur að þurfa að
sjá sér sjálfur farborða.
Kaj hafði starfað sem húsgagna-
bólstrari á ýmsum stöðum, m.a. hjá
Gamla Kompaníinu og Kristjáni
Siggeirssyni. Árið 1956 ákvað hann
að hefja sjálfstæðan rekstur og setti
upp húsgagnaverslun á Grettisgötu
46, sem hann starfrækti í rúm 20
ár. Þótt Kaj væri mikill sósíalisti
var hann mikið á móti verkföllum.
Það má segja að þreyta hans á
verkföllum, sem hann taldi yfirleitt
ekki gefa mikið í aðra hönd, hafi
orðið til þess að hann ákvað að
hefja eigin rekstur. í þessum skoð-
unum hans var auðvitað ákveðin
þversögn við hefðbundna lífsskoðun
sósíalista. Skýringin er væntanlega
sú að Kaj hafði kynnst böli atvinnu-
leysisins mikið á sínum yngri árum
og hafi þess vegna metið starfsör-
yggið ofar flestu öðru.
Vegna skorts á aðföngum hóf
Kaj smám saman innflutning á
ýmsum fylgihlutum til bólsturiðnað-
ar og jókst sú starfsemi hans eftir
því sem árin liðu.
Eg kynntist Kaj á árinu 1976
og höfum við átt mörg góð ár sam-
an.
Að eðlisfari var Kaj fremur dul-
ur, kannski ekki mjög fljótur að
kynnast fólki en var mjög viðræðu-
góður í góðra manna hópi og góður
vinur vina sinna. Það náðist fljót-
lega mjög gott samband á milli
okkar, samband sem átti eftir að
eflast og verða mjög náið, sérstak-
lega eftir að ég náði betra valdi á
danskri tungu. Ég og Jana dóttir
hans hófum búskap okkar í kjallar-
anum hjá Kaj og hefur hann alltaf
verið mjög nátengdur okkur. Var
þar um að ræða eðlilegt framhald
af sambandi Kaj við dóttur sína sem
höfðu þá búið ein saman í nokkur
ár.
Þrátt fyrir að hafa búið á íslandi
í 50 ár var Kaj alltaf mjög danskur
í sér að mörgu leyti. Eitt dæmi um
það var einstök snyrtimennska
hans. Hann sá sóma sinn í að halda
húsi sínu og nánasta umhverfi allt-
af mjög vel til haga að öllu leyti.
Fljótlega eftir að við kynntumst
fyrst spurði ég hann hvort ég gæti
ekki hjálpað honum eitthvað. Það
stóð ekki á svarinu, það þurfti að
mála húsið að utan.
Eftir að Kaj hætti störfum á
vinnumarkaði fluttist hann til Dan-
merkur og bjó þar í þijú ár í þjón-
ustuíbúð í nágrenni við bróður sinn,
Holger Pind, sem lést á árinu 1986.
í lok ársins 1987 fluttist Kaj síðan
aftur til íslands í þjónustuíbúð
Sunnuhlíðarsamtakanna í Kópa-
vogi, en þar hafði hann tryggt sér
íbúðarrétt allnokkru fyrr.
Því miður gat Kaj ekki notið
dvalar í hinni nýju íbúð sinni í
Sunnuhlíð mjög lengi vegna hrak-
andi heilsu. Reyndar hafði hann
alls ekki verið við góða heilsu allt
frá því að hann kom aftur frá Dan-
mörku í árslok 1987. Veikindi hans
voru honum á margan hátt erfið
því hann vildi ekki vera neinum
byrði. Þess vegna kveinkaði hann
sér lítið þótt honum liði oft illa og
reyndi hann ávallt að bera sig vel.
Síðastliðið rúmt ár hefur hann
búið á Hjúkrunarheimilinu
Sunnuhlíð og notið þar góðrar þjón-
ustu og mikillar aðhlynningar frá-
bærs starfsfólks. Vil ég fyrir hönd
fjölskyldunnar koma á framfæri
þakklæti til starfsfólks Sunnu-
hlíðar.
Með Kaj er horfinn einn hinna
dönsku þandverksmanna sem flutt-
ust til Islands á millistríðsárunum
og settust hér að. Þetta voru menn
sem þekktu tímana tvenna og settu
svip á íslenskt atvinnulíf fyrr á
árum. Megi minning Kaj lifa.
Ari Skúlason
Það var á jóladag að afi minn
lést. Ég trúi því að hann hafi verið
ánægðui' með sitt dagsverk, hann
hafði átt langa starfsævi og komið
börnum sínum á legg. Afi hafði
verið rúmliggjandi í marga mánuði,
þrotinn að kröftum.
Kaj Leonhard Jensen Pind fædd-
ist árið 1910 í Kaupmannahöfn og
var af fátæku fólki kominn. Hann
átti þar af leiðandi ekki auðvelt
með að kosta sig til náms og lærði
því húsgagnabólstrun. Hingað til
Islands flutti hann árið 1935 í því
skyni að verða sér úti um atvinnu
þar sem að atvinnuleysi var þá
mikið í Danmörku. Hér kynntist
hann verðandi eiginkonu sinni,
Önnu Guðrúnu Sand, sem var stofu-
stúlka á íslensku heimili. Hér er það
upptalið sem ég vissi um fortíð afa-
Kaj enda var hann alltaf fremur
dulur á sjálfan sig. Það stafaði
líklega að nokkru leyti af því að
hann lærði aldrei íslenskuna til
hlítar, vegna þess að svo virðist sem
það hafi alltaf verið ætlun hans að
fara heim til Danmerkur aftur. En
það var ekki fyrr en eftir tæplega
hálfrar aldar dvöl á Islandi að hann
lét verða af því að fara heim. Hann
seldi húsið sitt og ætlaði að eyða
síðustu ævidögunum í Danmörku í
þjónustuíbúð fyrir aldraða. Það
voru ekki allir á eitt sáttir um það
í fjölskyldunni hvort skynsamlegt
væri fyrir mann á hans aldri, sem
hafði fest rætur hér á landi, að
halda aftur til æskulandsins. Enda
kom í ljós að þetta var ekki sama
Danmörk og hann ólst upp í fyrir
fimmtíu árum. Þrátt fyrir það lét
hann drauminn rætast og tel ég það
hafa verið rétt hjá honum. Hann
flutti hins vegar aftur til íslands í
desember 1987.
Vegna uppruna síns hafði afi-Kaj
mikinn áhuga á dönskunámi okkar
systranna í skóla og settist oft nið-
ur með mér til að fara yfir dönsk-
ulexíumar. Reyndar hafði hann
metnað fyrir okkar hönd í öllu
skólanámi. Ef til vill hefur það staf-
að af því að hann hafði ekki sem
ungur maður sömu tækifæri til
menntunar og við höfum í dag.
Vegna veikinda afa-Kaj og Dan-
merkurdvalar hafa fundið okkar
verið fáir síðustu árin og er hann
því sterkastur í minningunni hjá
mér fram að þrettán/fjórtán ára
BRÉFA-
BINDIN
frá Múlalundi...
... þar eru gögnin á góðum stað.
Múlalundur
s
c/>
z
a
,CO
5
=>
□
i
3
z
z
5
5
3
Q