Morgunblaðið - 28.04.1990, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 28. APRIL 1990
Bretland:
Tilraunir heimilaðar á
fóstrum fyrstu 14 dagana
St, Andrews. Frá Guðmundi Heiðari Frímannssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
NEÐRI málstofa brezka þingsins ákvað á mánudagskvöld að heimila
tilraunir á frjóvguðum eggjum í 14 daga. A þriðjudagskvöld var
ákveðið að stytta Ieyfilegan tíma til fóstureyðinga úr 28 vikum í 24.
Engin löggjöf hefur verið í gildi
í Bretlandi um fósturtilraunir. Arið
1984 skilaði nefnd undir forsæti
Mary Warnock, barónessu og heim-
spekings, tillögum um löggjöf á
þessu sviði. Á sl. hausti var síðan
frumvarp lagt fyrir lávarðadeildina
og var það samþykkt snemma á
þessu ári. Neðri málstofan greiddi
atkvæði um þetta frumvarp sl.
mánudagskvöld.
í upphaflegum tillögum nefndar-
innar var gert ráð fyrir að heimila
tilraunir á fóstrum allt að 14 daga
gömlum. Einnig var lagt til, að all-
ar stofnanir, sem stunduðu rann-
sóknir á þessu sviði, þyrftu til þess
sérstakt leyfí frá yfirvöldum. Báðar
tillögumar voru í frumvarpinu.
Röksemdir andstæðinga frum-
varpsins vom þær, að frá því að
egg fijóvgaðist væri það persóna
og nyti þar með réttar til lífs. Sir
Bernhard Braine, þingmaður
íhaldsflokksins, sakaði talsmenn
frumvarpsins um að vilja stuðla að
nazistalækningum. Stuðningsmenn
þess töldu, að með því að heimila
rannsóknir í fyrstu 14 daga fijóvg-
aðs eggs opnuðust möguleikar á
læknisfræðilegum framfömm, sem
drægju úr sjúkdómum og vansköp-
un. Þeir töldu enga ástæðu til að
líta á nýfijóvgað egg sem persónu.
364 þingmenn studdu fmmvarp-
ið, 193 vom á móti.
Moskva:
Nýja borgarráðið
veldur vonbrigðum
Moskvu. Frá Páli Þórhallssyni, blaðamanni Morgunblaðsins.
„NÝJA borgarráðið virkar alls
ekki því fulltrúarnir eru allt of
margir og meirihlutinn er marg-
klofinn," segir Borís Kag-
arlítskíj, borgarfulltrúi í Moskvu.
Morgunblaðið ræddi við hann á
þriðjudag er ráðið var að hefja
aðra starfsviku sína eftir kosn-
ingamar fyrir skömmu.
Eins og í Leníngrad og Kíev
unnu umbótasinnaðir frambjóðend-
ur sigur í borgarstjórnarkosningum
í Moskvu sem haldnar voru 4. og
18. mars sl. Þeir fengu 281 sæti
af 464. Umbótasinnamir í Moskvu
hafa bundist samtökum sem nefn-
ast Lýðræðislegt Rússland. Er hið
nýja borgarráð kom saman í síðustu
viku var kunnur umbótasinni og
hagfræðingur, Gavríl Popov, kjör-
inn forseti ráðsins, nokkurs konar
borgarstjóri.
„Þetta var eina mikilsverða
ákvörðunin sem tekin hefur verið
til þessa,“ segir Kagarlítskíj sem
greinilega hefur orðið fyrir von-
brigðum með störf ráðsins. Hann
tilheyrir umbótasinnaða meirihlut-
anum og segir að þar skorti alla
samstöðu og standi þetta störfum
borgarráðsins mjög fyrir þrifum. Á
stefnuskrá umbótasinna eru áætl-
anir um bætta gatnagerð, úrbætur
í húsnæðismálum og áætlun til að
laða að vestræn fyrirtæki. Kag-
arlítskíj gerir sér þó ekki von um
að hægt verði að hrinda miklum
umbótum í framkvæmd í Moskvu-
borg nema Sovétvaldið taki einnig
miklum breytingum. „En Popov er
nú í aðstöðu til að koma sínum
mönnum í lykilstöður í borginni og
það skiptir auðvitað miklu máli,“
segir hann.
I síðustu viku kom til harðra
deilna milli harðlínumanna í borgar-
ráðinu og umbótasinnaða meirihlut-
ans. Hinir síðarnefndu vildu fjar-
lægja öll tákn kommúnismans úr
húsakynnum ráðsins. Harðlínu-
menn hótuðu að segja sig úr ráðinu
ef brjóstmynd af Lenín, sem trónir
á stalli í fundarsalnum, færi sömu
Ein grein frumvarpsins um fóst-
urtilraunir kvað á um, að leyfilegur
tími til fóstureyðinga yrði styttur.
Nú er heimilt að eyða fóstri allt að
28 vikna gömlu. Neðri málstofan
samþykkti með 257 atkvæða meiri-
hluta að stytta leyfilegan tíma fóst-
ureyðinga niður í 24 vikur. Það er
í samræmi við framfarir í læknis-
fræði, sem hafa gert 24 vikna göml-
um fóstrum kleift að lifa utan legs
móður sinnar.
Jafnframt því að stytta leyfilegan
tíma til fóstureyðinga samþykkti
neðri málstofan að engin tímamörk
yrðu á fóstureyðingum, þar sem líf
móður væri í hættu eða líkur á
mjög alvarlegri vansköpun.
Neðri málstofan greiddi atkvæði
um sjö ólíkar tillögur um leyfilegan
tíma til fóstureyðinga, allt frá því
að stytta hann í 18 vikur í að eng-
in mörk væru. Niðurstaðan var af-
gerandi stuðningur við 24 vikur.
Kenneth Clarke, heilbrigðismála-
ráðherra, sem studdi 24 vikna
mörkin, sagði að niðurstaðan væri
afdráttarlaus og hann vonaðist til
að andstæðingar fóstureyðinga
virtu vilja þingsins og friður yrði
um þetta mál nú um nokkurn tíma.
Andstæðingar fóstureyðinga telja,
að ekki verði reynt frekar fyrir
næstu kosningar að breyta lögunum
um fóstureyðingar.
Reuter
Mótmæli vegna Tsjernobyl
Þúsundir manna tóku þátt í mótmælum í Hvíta-Rússlandi á fimmtu-
dag er liðin voru fjögur ár frá slysinu í Tsjernobyl-kjarnorkuverinu.
Fólkið veifaði fána lýðveldisins og á borðum mátti m.a. lesa: „Hafið
okkur ekki að fíflum — þið berið ábyrgðina!" Krafíst var lokunar
versins og lagt til að kjöt frá svæðinu umhverfis það yrði lagt á
borð leiðtoga kommúnistaflokksins. Sovéskur þingmaður heldur því
fram að 300 manns hafi týnt lífi í slysinu en ekki 31 eins og yfir-
völd hafa sagt.
Þrjár og hálf milljón líf-
látin frá því í byltingunni
Tókíó. Reuter.
HÁTTSETTUR yfirmaður í sovésku öryggislögreglunni, KGB, sagði
í viðtali við japanskt dagblað á þriðjudag að stjórnvöld hefðu látið
taka þrjár og hálfa milljón manna af lífi frá árinu 1917 er kommún-
istar náðu völdum og Sovétríkin voru stofnuð.
Gavríl Popov
leið og létu umbótasinnar undan
síga hvað það varðaði.
í frétt blaðsins, Sankei Sbimbun,
sagði að þetta væri í fyrsta skipti
sem sovésk stjómvöld skýrðu frá
því hversu margir hefðu verið tekn-
ir af lífí frá því í byltingunni.
Viðmælandi blaðsins, Alexander
Karbainov sem hefur majórstign
innan öryggislögreglunnar, greindi
og frá því að 30 njósnarar hefðu
verið handteknir í Sovétríkjunum
frá því Míkhaíl Gorbatsjov var kjör-
inn aðalritari kommúnistaflokksins
árið 1985 og hefðu þeir allir, að
einum undanskildum, verið líflátnir.
Sagði að hann tveir liðsmenn ör-
yggilögreglunnar hefðu verið hand-
teknir fyrir njósnir í þágu erlendra
ríkja en þriðji KGB-maðurinn hefði
komist undan til Bandaríkjanna.
Karbainov fullyrti einnig að
fímmta stjórnardeild KGB hefði
verið lögð niður en helsta verkefni
liðsmanna hennar var að bijóta á
bak aftur andóf gegn stjórnvöldum
í Sovétríkjunum. Höfundur fréttar-
innar kvaðst á hinn bóginn hafa
heimildir fyrir því að fímmta stjórn-
ardeildin hefði nú með höndum alla
njósnastarfsemi KGB erlendis.
ERLENT
Sovétríkin á tímum opnunar og umbóta:
Efiiahagsástandið versnar sífellt
og betri tíð er tæpast í vændum
- segir Johann Are, þingmaður í Æðsta ráði Sovétríkjanna
EFNAHAGSÁSTANDIÐ í Sovétríly'unum hefúr farið hríðversnandi frá
því að Míkhaíl S. Gorbatsjov var kjörinn leiðtogi sovéskra kommún-
ista. Ein ástæðan fyrir því að lífskjör manna hafa versnað er skemmdar-
verkastarfsemi skriffinna og skipulagðra glæpasamtaka, sem með réttu
má nefna sovésku mafiuna, er vinna gegn umbótaáformum Sovétleiðtog-
ans. Vöruskorturinn sem af þessu leiðir er ein helsta ástæðan fyrir
siminnkandi vinsældum Gorbatsjovs auk þess sem umhvcrfisspjöllin sem
hlotist hafa af iðnvæðingarstefnu kommúnismans eru slík að almenn-
ingi er bein hætta búin.
Sá sem dregur
upp þessa ófögru
mynd af ástand-
inu í Sovétríkjun-
um nú um stundir
er Johann Are frá
Eistlandi en hann
er fulltrúi þjóðar
sinnar í Æðsta
ráðinu í Moskvu, Johann Are
eins konar efri deild fulltrúaþingsins
er starfar allt árið. Johann Are er
staddur hér á landi í boði Norræna
hússins og flutti í gær fyrirlestur um
stöðu mála í Eistlandi. Hingað til
lands er einnig kominn Kristian
Gemer dósent við háskólann í Lundi
en hann er einn virtasti sérfræðingur
Norðurlanda í málefnum Sovétríkj-
anna og Austur-Evrópu. Hann flytur
fyrirlestur í Norræna húsinu í dag
laugardag, kl. 14.
Hemumið land
Johann Are sagði á fundi með
blaðamönnum í gær að sjálfstæðis-
barátta Eislendinga væri grundvöll-
uð á þeirri staðreynd að landið væri
________________________________
hernumið. Eistlendingar hefðu, líkt
og nágrannar þeirra í Lettlandi og
Litháen, aldrei óskað eftir því að
gerast hluti af Sovétríkjunum. Ríki
þessi nutu sjálfstæðis á árunum milli
heimstyijaldanna en voru innlimuð í
Sovétríkin árið 1940 samkvæmt sér-
stökum griðasáttmála sem þýskir
nasistar og sovéskir kommúnistar
höfðu gert með sér árið áður. Fram
til þessa hafa sovésk stjórnvöld jafn-
an fullyrt að ríki þessi hafí óskað
eftir því að vera tekin í tölu Sovétlýð-
velda. Að sögn Johanns Are heyrist
lygi þessi sjaldnar en áður en þó
hafa stjórnvöld enn ekki lýst yfir því
með óyggjandi hætti að Eystrasalts-
ríkin þijú hafi verið hernumin og
íbúum þeirra þröngvað til að gerast
sovéskir ríkisborgarar.
Aðspurður um hugmyndir þær er
Gorbatsjov hefur kynnt um að komið
verði á fót nýju ríkjabandalagi lýð-
velda Sovétríkjanna sagði hann að
áætlanir þessar væru allar mjög
óljósar auk þess sem hvergi hefði
verið hvikað frá algjörri miðstýringu
efnahagslífsins. Oll skipulagning
þess væri enn í höndum ráðamanna
í Moskvu. „Við erum ekki tilbúnir
til að fallast á þessar hugmyndir
Gorbatsjovs," sagði hann.
Skipulögð skemmdarverk
Þingmaðurinn kvað efnahags-
ástandið í Sovétríkjunum fara sífellt
versnandi og sagði fátt benda til
þess að breyting yrði þar á til batnað-
ar. „í Eistlandi tala menn um að
lífskjörin hafi verið betri um 1950
en þau eru nú.“ Upplausn væri
ríkjandi á þessu sviði. Möppudýr,
embættismenn og harðlínukommún-
istar reyndu með skipulögðum hætti
að vinna gegn því að umbætur þær
sem Gorbatsjov hefði boðað skiluðu