Morgunblaðið - 10.02.1991, Blaðsíða 10

10 c
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 10. FEBRÚAR 1991
SKÓLAMÁL/G^n? nemendur sér nógu
velgreinfyrir tilganginum meb náminuf
10. bekkur
ÞÓTT mörkin milli grunnskóla og framhaldsskóla séu eftir 10. bekk
eru viss þáttaskii milli 9. og 10. bekkjar. Líta má á 10. bekk sem nokk-
urs konar undanrás að framhaldsskólanámi.
Þess vegna þarf að búa 9. bekk-
inga sérstakjega undir loka-
áfanga grunnskólans nógu snemma
og skýra fyrir þeim breytingar á
námstilhögun því víðast er töluvert
val um námsgrein-
ar og hin eiginlega
bekkjarskipan sem
flestir eru vanir allt
frá upphafi skóla-
göngu riðlast og
skipulagið er líkara
því sem gerist í
áfangaskólum.
í mörgum skól-
eftir Gylfa
Pólsson
um fer kynning á fyrirkomulaginu í
10. bekk fram þessa dagana bæði
vegna þess að hún stuðlar að því að
hvetja nemendur til dáða meðan ekki
er lengra liðið á vetur og enn tæki-
færi til að bæta um betur miðað við
jóla- eða miðsvetrareinkunn og svo
þurfa skólamir að hefja undirbúning
að starfmu á vetri komanda með til-
liti til kennararáðninga og stofurým-
is. Auk þess er gott að gera sér grein
fyrir bókaþörfinni því að nú verður
að gera ráð fyrir að Námsgagna-
stofnun sjái nemendum alfarið fyrir
bókakosti - líka bókum sem nota
skal í valgreinum.
Valblað það sem fylgir þessum
pistli er dæmigert fyrir marga skóla
a.m.k. í þéttbýli. Skiladagur er skráð-
ur 15. febrúar nk. Blaðið fengu nem-
endur í hendur með rúmlega hálfs
mánaðar fyrirvara, það skýrt og
brýnt fyrir þeim að ráðgast um valið
við foreldra sína og kennara í viðkom-
andi námsgrein. Sums staðar er hald-
inn fundur með foreldrum, einkum
sé kerfíð nýtt. Þar sem það hefur
gilt um tíma er gert ráð fyrir að
menn séu flestum hnútum kunnugir.
Foreldrar eiga þó að sjálfsögðu alltaf
aðgang að umsjónarkennurum og
skólastjórn.
Mjög margir skólar eru komnir
með tölvuskráða nemendalista þar
sem kennitalan er lykilatriði. Því er
mikilvægt að fylla út þann reit. Því
næst kemur kjami og í íþróttum eiga
nemendur ekki um neitt að velja svo
fremi þeir gangi heilir til skógar. Um
allt annað er val. Að vísu takmarkað
í bóklegu kjamagreinunum. Sam-
kvæmt þessu dæmi velja nemendur
um misjafnan hraða í yfirferð í hverri
grein fyrir sig. í sumum skólum er
einnig um að ræða hægferð. Þeir sem
ætla sér hraðferð verða að hafa góð-
an grunn í greininni og flestir kennar-
ar telja einkunnina 8 lágmark til að
hraðferðin gagnist þeim. Það er loka-
einkunnin í vor sem miðað er við svo
ekki er öll nótt úti.
Þegar raðað er í námshópa er hyllst
til að hafa fleiri í hóp þar sem nem-
endur eru nokkuð sjálfbjarga en færri
í hópum sem meiri aðstoð þurfa.
Þeim sem ekki ráða við meðalhraða
er gjarnan veitt sérúrlausn miðað við
NÁMSVAL I 10. BEKK 1991-1992.
SKILADAGUR: 16. f*br 1991
NAFN___________
HEIMILI ________
KJARNI: Alllr
lSLENSKA
DANSKA
ENSKA
ST£RÐFR£ÐI
SlMI
naaendur laccja stund á 1Þróttir/sund 3 stundlr.
MEDALHRADI HRAÐFERÐ
( ) 5 st ( ) 6 st
( ) 4 st ( ) 4 st
( ) 4 st ( ) 4 st
( ) 5 st ( ) 6 st
SKXLDUVAL;
Alllr vsráa aA vslja
( ) 3 st saMfálacscrslnar (saca oc landafrsái) sáa
( ) 3 st rauncrsinar (liffrsAi. sAlis- oc sfnafraAi)
sAa báAa crsinaflokkana.
Hjildftrljgldl ksnnaluatundtt ckal Ytra.30..- 36 ctundir.
3 st
2 81
2 81
2 st
( ) BÓKF£RSLA
( ) «FRAMHALD - DANSKA
( ) SFRAMHALD - ENSKA
( ) 'FRAMHALD - ISLENSKA
( ) SFRAMHALD - ST£RDFH£DI 2
( ) HEIMILISFR£DI 3
( ) MYNDLIST 3
• BundiA hraAfsrA.
I islsnsku.
1 valhópi asca akki vsra farri sn
aA vslja tvar stundir til vara.
( ) SAUMAR
( ) SMlDAR
( ) TÖLVUFR£DSLA
( ) VELRITUN
ÞYSKA
3 s t
3 s t
3 st
( )
( ) NAM I OÐRUM SKÖLA
da Þýskunáa aA beir nái
nsasndur. Því þurfa allir
EFTIR AD STUNDASKRA HEFUR VERID SAMIN ER EKKI H£GT AD
BREYTA VALI.
ForráAaaaAur
Sá á kvölina
sem á völ-
ina.
hæfi og þann tímafjölda sem skólinn
hefur úr að spila.
Þá er komið að skylduvali þar sem
allir verða að velja annan greina-
flokkinn eða báða. Þeim sem hyggja
á nám í hefðbundnum menntaskóla
er eindregið ráðlagt að velja báða
greinaflokkana því að þeir geta frá
hvorugum valið sig þegar þar að
kemur. Hvað þá varðar sem stefna
annað fer það eftir eðli framhalds-
námsins og kröfum þess hvom flokk-
inn þeir kjósa. Séu áhöld um hvor
kosturinn telst betri má hyggja að
áhuga og einkunnum sem oftast er
fylgni á milli.
Þegar hér er komið sögn hafa nem-
endur valið annað hvort 24 eða 27
stundir og geta bætt við sig tveimur
til þremur greinum í fijálsu vali. í
dæminu sem hér um ræðir hefur
skólinn samið við ákveðinn fram-
haldsskóla að nemendur geti stundað
nám í bóklegum kjarnagreinum í
samræmi við það sem kennt er á
fyrstu önn skólans. Nái þeir tilskyld-
um árangri telst nemandinn hafa
staðist próf og þarf ekki að sitja
fyrstu önn greinarinnar í viðtökuskó-
lanum. Það er ótvírætt kostur þegar
byijáð er í nýjum skóla að hafa smá-
vegis svigrúm og geta flýtt fyrir sér
eða ef með þarf einbeitt sér að öðrum
greinum þar sem menn eru ekki eins
sterkir á svellinu.
Um aðrar námsgreinar er það að
segja að það fer eftir áhuga og framt-
íðaráætlunum hvað hver velur en flest
eru þetta hagnýtar greinar sem koma
sér vel í daglegu lífi. Bókfærsla, vél-
ritun og tölvufræðsla eru viðurkennd-
ar verslunargreinar og því kjömar
fyrir þá sem stefna að verslunarfræð-
um. Myndlist, smíðar og saumar eru
skapandi námssvið og jafnframt und-
irstaða iðngreina. í heimilisfræðinni
felst aðallega matargerð og næring-
arfræði sem hveijum manni er nauð-
synlegt að kunna. Þýska hefur löng-
um verið talin strembin og málfræði
hennar snúin og því ekki á færi ann-
arra en þeirra sem vel eru að sér í
málfræði móðurmálsins. Því eru inn-
gönguskilyrðin einkunnin 8 í íslensku.
Mörgum hættir til fullmikillar
bjartsýni og sjást ekki fyrir í vali
þegar svo langt er til efndanna. Þeim
er því bent á að færast ekki of mikið
í fang en standa þeim mun betur við
það sem þeir velja. Hafa ber í huga
að flestir nemendur hafa ærið við að
vera utan skólans, það starf þarf sinn
tíma og getur verið þroskandi. Á
þessu valblaði er gert ráð fyrir námi
í öðrum skóla sem þá er tekið inn í
heildartímafjölda í stundatöflu nem-
andans. Þar er í langflestum tilvikum
að ræðatónlistarnám, myndlistamám
eða aðra viðurkennda listiðkun.
Af því sem að framan greinir má
ráða að því fyrr sem nemendur velta
fyrir sér framtíðarmöguleikum sínum
af alvöru og raunsæi og tilganginum
með náminu þeim mun meiri líkur
eru til að þeir komist að skynsam-
legri niðurstöðu sem stuðlar að vel-
gengni þeirra og farsæld.
SÁLARFRÆDlÆr uppeldinu um ab
kennaf
Að tala þvert
umhugsér
MARGIR eru þeir einstaklingar sem kallaðir eru, já-menn“. Það
eru þeir menn sem draga alltaf skoðanir sinar til baka ef þeir
verða varir við að viðmælendur þeirra eru annarrar skoðunar.
Þeir samsinna því sem þeir eru þó í raun á móti. Venjulegast
fylgir þessu ónotakennd. Viðkomandi verður óánægður með sjálf-
an sig, finnst hann hafa sýnt af sér heigulshátt og verið falskur.
Því að verið getur að aðrar aðstæður skapist brátt og hann geti
þá látið eigin skoðun í ljós við samþykki viðstaddra. Hvað veldur
þessari hegðun og er hægt að ráða bót á henni?
Orsakimar geta verið margvís-
legar. Kannski komumst við
nær þeim ef við gemm okkur ljóst
að hegðunin lýsir ótta og hræðslu.
Það getur verið ótti við eins konar
refsingu. Haldi
maður skoðun
sinni einarðlega
fram getur hin-
um aðilanum
mislíkað. Til
hvaða ráða gríp-
eftir Sigurjón ur hann? í flest-
Björnsson um tilvikum hef-
ur viðkomandi
tilfínningu fyrir því að hann verði
undir í baráttunni. Hjá slíkum
ímynduðum átökum vill hann
komast. I öðmm tilvikum stýrist
þessi hegðun af ótta við að baka
sér óvinsældir, verða útskúfað og
sitja eftir einn og vinalaus.
Þegar tækifæri gefast til þess
að skoða þessa hegðun niður í
kjölinn kemur einatt í ljós að við-
komandi er sjaldnast að bregðast
við nútíðinni. Þau atvik sem upp
koma gefa sjaldnast tilefni til
slíkra óttaviðbragða. Ekkert er
eðlilegra en menn hafi mismun-
andi skoðanir á mönnum og mál-
efnum. Slíkt verður ekki að vin-
slitum nema menn séu óvenjulega
vanþroskaðir og ofstopafullir.
Rætur fyrrnefndrar hegðunar
liggja venjulegast aftur í bernsku
og eru einatt tengdar hörku og
tillitsleysi uppalandans. Barnið
hefur fljótt lært að það sé hættu-
legt að láta í ljós sjálfstæðan vilja,
slíku geti fylgt refsing. Börn sem
þannig uppeldi hljóta eru venju-
lega tilfínningalega afrækt. Þar
af leiðandi er þörf þeirra fyrir
góða vini mikil og hættan á að
missa þá alltaf yfirvofandi. Ein-
staklingur sem hefur fengið þetta
harða uppeldi kann ekki aðra leið
til að halda vináttu en að afsala
sér vilja sínum, sjálfstæði og skoð-
unum.
Er hægt að ráða bót á hegðun
sem þessari? Það ræðst af ýmsu,
svo sem aldri, greind og innsæi.
Sé þetta þrennt ákjósanlegt getur
maður með skilningi á sjálfum sér
og þjálfun viðbragða sinna náð
verulegum árangri. En mikla þol-
inmæði verður að sýna. Hvað eft-
ir annað fellur maður í sömu gryfj-
una og gerir sig sekan um við-
brögð sem hann hélt sig vera
búinn að venja sig af. Óttinn er
undra lífseigur. En með þraut-
seigju vinnst sigur að lokum.