Morgunblaðið - 10.01.1992, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 10. JANÚAR 1992
29
Frumvarp um Hagræðingarsjóð sjávarútvegsins:
Deilt um veiðileyfakerfi
kommissara og minnisleysi
ANNARRI uinræðu um frumvarp um breytingu á lögum um Hagraeðing-
arsjóð sjávarútvegsins var framhaldið í gær en henni var frestað vegna
nefndarstarfa í fyrradag. Stjóraarandstæðingar gagnrýndu enn sem
fyrr að hlutverki sjóðsins væri gjörbreytt og málefni hans tekin úr
samhengi við endurskoðun laga um stjóra fiskveiða. Halldór Ásgríms-
son (F-Al) varaformaður Framsóknarflokksins krafðist þess að Jón
Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra skýrði ummæli í áramótavið-
tali að þetta lagafrumvarp væri „fyrsti vísir að komandi veiðileyfa-
kerfi. Ossur Skarphéðinsson (A-Rv) varaformaður sjávarútvegsnefndar
hélt uppi vöra og sókn fyrir stjórnarliðið. Hann taldi að Steingrímur
Hermannsson formaður Framsóknarflokksins hefði smitað varaformann
flokksins af „heppilegu minnisleysi".
Halldór Ásgrímsson (F-Al) fór
þess á leit að Davíð Oddsson forsæt-
isráðherra og sérstaklega Jón Baldvin
Hannibalsson utanríkisráðherra væru
viðstaddir. Ástæða þess að hann færi
fram á viðveru ráðherranna, væri sú
að þeir „fóstbræður einir“ gætu upp-
lýst hvað þeim hefði farið á milli út
í Viðey. Ræðumanni fannst viðtal við
utanríkisráðherra í Alþýðublaðinu
síðasta dag liðins árs gefa vissa vís-
bendingu, ráðherrann hefði rætt um
Hagræðingarsjóðinn og segði m.a:
„Því höfum við fylgt eftir í tíð núver-
andi ríkisstjómar með samkomulagi
um að aflaheimildir hans verði seldar
á gangverði. Það er fyrsti vísir að
komandi veiðileyfakerfi í sjávarút-
veginum." Halldóri fýsti mjög að vita
hvaða þetta „komandi veiðileyfa-
kerfi“ þýddi.
I ræðu sinni ítrekaði Halldór Ásgr-
ímsson það að hann hefði engum
sinnastkiptum tekið varðandi það
hvort hér væri stigið skref í átt að
auðlindaskatti. Hann hafði yfir um-
mæli sem hann hafði viðhaft vorið
1990 þegar Hagræðingarsjóðurinn
hafði verið til umræðu. Þá hefði hann
mótmælt þvi að verið væri að koma
á auðlindaskatti á sjávarútveginn því
að þama væri á ferðinni sjóður sem
væri ætlað að vinna fyrir útveginn í
heild, ekki færi ein einasta króna til
opinberra nota
í lok sinnar ræðu skoraði talsmað-
ur minnihluta sjávarútvegsnefndar á
ríkisstjórnina að láta þetta mál bíða,
það lægi nú ekki þau ósköpin á og
eins og frumvarpið væru nú úr garði
gert stangaðist það á við yfirlýsinga
sumra stjómarliða og nefndi hann
Gunnlaug Stefánsson (A-Al) sérstak-
lega í því sambandi. Mátti skilja að
hann teldi Gunnlaug hafa hlaupið frá
sínum fyrri yfirlýsingum eða gleymt.
Smitandi minnisleysi
Össur Skarphéðinsson (A-Rv)
taldi fyrra ræðumann hafa til þess
lítil efni að ætla öðmm að hafa skipt
um skoðanir. Halldóri hefði tekist að
tvær skoðanir um hvort um væri að
ræða auðlindaskatt eða ekki. Halldór
hefði fyrr verið frábrugðinn öðmm
framsóknarmönnum og haft einungis
eina skoðun í hveiju máli. í maí 1990
hefði hann sagt að auðlindaskattur
væri það að skattleggja greinina og
taka til annarra þarfa. Nú gerði þetta
frumvarp ráð fyrir að taka afgjald
fyrir veiðiheimildir Hagræðingar-
sjóðs. Þessar tekjur fæm ekki til
annars en að kosta rannsóknir sjávar-
útvegsins og fæm því ekki til „ann-
arra þarfa“ samfélagsins. En í gær
hefði hann notað orðið auðlindaskatt-
ur, Halldór hefði snúist heilan hring.
Gunnlaugur Stefánsson (A-Al) vís-
aði því á bug að hann hefði skipt um
skoðun. Þvert á móti hefði hann lagt
sitt af mörkum til að reyna að breyta
þeim óskapnaði sem Halldór Ás-
grímsson hefði framar öllum öðmm
haft forystu fyrir að koma á í íslensk-
um sjávarútvegi. Með þeim afleiðingu
að búseta víða um land væri í hættu.
Halldór Ásgrímsson (F-Al) endurt-
ók, hann hefði ekki skipt um skoðun.
Hér væri verið að leggja á gjald og
veija til sameiginlegra þarfa lands-
manna. Hann teldi hafrannsóknir til
sameiginlegra þarfa landsmanna.
Það gæti vel verið að Össur Skarp-
héðinsson teldi að svo væri ekki.
Össurí Skarphéðinssyni (A-Rv)
sýndist Halldór Ásgrímsson vara-
formaður Framsóknarflokksins vera
farinn að líkjast formanni þess sama
flokks en um formanninn væri stund-
um sagt að hann væri manna heppn-
astur að gleyma. Halldóri hefði tekist
að gleyma því sem hann hefði fyrr
sagt. Og þetta væm nú ekki eina
dæmið um „heppilega gleymsku“
þessa þingmanns. Hann hefði t.d.
ásakað forystumenn Alþýðuflokksins
fyrir að setja sérstaka pólitíska til-
sjónarmenn eða kommissara til að
fylgjast með stofnunum og afneitað
því að hann eða hans flokkur hefði
nokkum tímann komið nálægt slíku.
Össur vildi minna Halldór Ásgríms-
son á fmmvarpi sem lagt hefði verið
fram á 112. löggjafarþingi af form-
anni framsóknaflokksins og þáver-
andi forsætisráðherra Steingrími
Hermannssyni. Þar segði í 8. grein:
„Ráðuneyti hefur umsjón og eftirlit
með stofnunum sem undir það heyra
enda þótt þeim séu með lögum skip-
aðar sérstakar stjómir. Hafi vemleg-
ir annmarkar komið fram á rekstri
stofnunar og ekki er bætt úr þrátt
fyrir fyrirmæli ráðuneytis er ráðherra
heimilt að ráða sérstakan eftirlitsað-
ila um stundarsakir, þó ekki lengur
en til árs í senn, til að fylgjast náið
með rekstri stofnunar fyrir hönd ráð-
herra.“ Þetta væri dæmi um heppi-
lega gleymsku. Ekki þyrfti frekari
vitnanna við; Steingrímur Hermanns-
son hefði gert tillögu um sérstaka
pólitíska kommissara.
Halldór Ágrímsson (F-Al) taldi
það vera orðna áráttu hjá Össurri að
hengja sig í þetta orð auðlindaskatt-
ur, það færi eftir því hvaða merkingu
menn legðu þar í. Halldór taldi ekki
heldur mark á takandi hinni síðari
ásökun Össurar um minnisleysi.
Fmmvarpið um stjómarráð íslands
hefði verið lagt fram til kynningar
vorið 1989 og um þetta frumvarp
hefði aldrei verið tekin efnisleg af-
staða til þess, hvorki í ríkisstjóm né
þingflokkum. Halldór vísaði einnig til
þess að í þessu umrædda framvarpi
væri kveðið á um eftirlitsaðila um
stundarsakir, þó ekki lengur en til
eins árs í senn. Hins vegar þætti
núverandi ríkisstjóm þörf á að skjóta
inn ákvæði í breytingartillögum um
ráðstafanir í efnahagsmálum um
„fjárhaldsmenn“: „Starfssvið fjár-
haldsmannanna er að skipuleggja og
hafa eftirlit með reikningshaldi og
áætlanagerð stofnana og taka
ákvarðanir um fjárskuldbindingar,
þar á meðal um starfsmannahald.
Kostnaður við starf fjárhaldsmanna
greiðist af viðkomandi stofnun."
Þetta væri ekkert annað en „pólitiskt
kommissarakerfi".
Jóhann Ársælsson (Ab-Vf) taldi
óumdeilanlegt að hér væri fyrsta
skrefíð stigið í áttina að auðlinda-
skatti, og úr því að þessi skattheimta
væri hafin myndi hún aukast. Anna
Ólafsdóttir Björnsson (SK-Rn) var
efst í huga byggðasjónarmið en þetta
framvarp tæki ekki mið af þeim. Hún
sagði breytingartillögu meirihluta
nefndarinnar um heimild til að nota
fjórðung til að veita bágstöddum
byggðalögum forleigurétt vera áferð-
arsnotra en innistæðuiausa. Það væri
engin hjálp í þvi að geta leigt heimild-
ir á markaðsverði; nauðstödd byggða:
lög hefðu flest til þess engin efni. í
gildandi lögum væra þó möguleikar
til að veita raunveralega hjálp og i
lögunum væri heimild til að ráðstafa
veiðiheimildum án endurgjalds.
Frálsir í túlkun
Davíð Oddsson forsætisráðherra
sagði samkomulag hafa tekist við
gerð frumvarps til fjárlaga þessa árs
um að stofnanir og atvinnugreinar
skyldu i auknum mæli taka þátt í
kostnaði af þjónustu sem veitt væri
af opinberri hálfu í þeirra þágu. Þess
leið hefði verið valin hvað varðaði
sjávarútveginn. Ríkisstjórnin hefði
ekki gert neitt samkomulag um það
hvernig þetta skyldi túlkað. Menn
hefðu um það frelsi. Hann liti svo á
að í frumvarpinu væri gerð tillaga
um aðferð til að fá sjávarútveginn
til að taka þátt kostnaði við þá
þjónustu sem Hafrannsóknarstofnun
veitti sjávarátveginum.
Halldór Ásgrímsson (F-Al) ítrek-
aði sitt álit að með þessari gjaldtöku
væri verið að skattleggja sjávarát-
veginn umfram aðrar atvinnugreinar.
Halldór kvaðst skilja orð forsætisráð-
herra þannig að hann liti ekki svo á
að þetta frumvarp væri ekki fyrsti
vísir að komandi veiðileýfakerfi í sjáv-
arátveginum. Davíð Oddsson for-
sætisráðherra ítrekaði að utanrik-
isráðherra væri fijáls í túlkun sinni
á þessari gjörð. Ráðhen-ann benti
einnig á það að aðrar atvinnugreinar
hefðu þegar tékið nokkum þátt í
kostnaði fyrir þjónustu sem veitt
hefði verið í þeirra þágu.
Jón Baldvin Hannibalsson ut-
anríkisráðherra sagði að samkvæmt
þessu framvarpi væri heimilt að selja
veiðiheimildir samkvæmt nánari regl-
um á gangverði; markaðsverði.
Frumvarpið kvæði á um gjaldtöku
fyrir veiðiheimildir Hagræðingar-
sjóðs. Þetta væru staðreyndir sem
þörfnuðust engrar túlkunar. En ef
spurt væri um það hvort samkomulag
hefði tekist innan ríkisstjórnarinnai—
um almenna gjaldtöku fyrir veiði-
heimildir, þá væri svarið nei. Um það
væri ekki samkomulag.
Halldór Ásgrímsson (F-Al) benti
á að utanríkisráðherra hefði ekki
dregið ummæli sín um fyrsta vísi að
veiðileyfakerfi til baka. Og þar með
staðfest að verið væri að breyta físk-
veiðistefnunni.
Steingrímur J. Sigfússon (Ab-
Ne) var tilknúinn til að halda nokkra
tölu um þetta mikilvæga mál krafðist
þess m.a. að Jóhanna Sigurðardóttir
félagsmálaráðherra sæti undir sinni
ræðu og svaraði því nokkra hvemig^
hún mæti getu sveitarfélaga til að
greiða fyrir þær veiðheimildir sem
þeim yrðu boðnar til kaups á mark-
aðsverði. Sá forkaupsréttur sem
byggðarlögunum væri boðinn væri
einungis til málamynda.
UTSALA
Sí