Morgunblaðið - 15.04.1992, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 15. APRIL 1992
Landsvirkjun fjárfesti fyr-
ir 22 milljarða á tíu árum
Mestu fjárfestingarmistök síðustu ára, segir Ólafur Ragnar Grímsson
LANDSVIRKJUN hefur fjáfest fyrir 22 milljarða kr. á undanförnum
tíu árum, miðað við verðlag í nóvember síðastliðinn. Olafur Ragnar
Grímsson formaður Alþýðubandalagsins segir þetta mestu fjárfest-
ingamistök síðustu ára og að fjárfestingin skili engum arði. Halldór
Jónatansson forstjóri Landsvirkjunar segir að af þessri fjárhæð séu
8,5 milljarðar kr. vegna ýmissa aðgerða í rekstri sem nauðsynlegar
voru til að efla afhendingaröryggi raforku. Hins vegar hafi einum
milljarði kr. verið varið til undirbúnings nýrra virkjana vegna vænt-
inga um nýjan orkufrekan iðnað og 12,5 milljarðar farið í Blöndu-
virkjun en virkjunin muni skila eðlilegum arði þó það verði síðar
en reiknað var með.
Við umræður í umhverfisnefnd
Alþingis um línulagnir á hálendinu
óskaði Ólafur Ragnar eftir yfirliti
frá Landsvirkjun um heiidarfjárfest-
ingar stofnunarinnar undanfarin tíu
ár. Hann sagði að það hefði komið
sér og öðrum á óvart hvað upphæð-
in hefði reynst há, eða rúmir 22
milljarðar kr. alls. Þar af eru 12,5
milljarðar króna vegna Blönduvirkj-
unar og það sem eftir er, 9,6 millj-
arðar kr., skiptist þannig samkvæmt
upplýsingum Ólafs Ragnars: Sult-
artangastífla 3,5 milljarðar, Kvísla-
veitur 2,8, stjómstöð 990 milljónir,
Á ársfundi Landsvirkjunar fyrir
helgi kom fram að áætlað er að í
ár verði yfir 420 milljóna króna
rekstrarhalli hjá Landsvirkjun á
móti yfir 480 milljóna króna hagn-
aði á síðasta ári. „Ástæður lakari
afkomu á árinu 1992 eru einkum
tvær. Sú fyrri er að kostnaður við
Blönduvirkjun kemur nú inn af full-
um þunga en var aðeins að hluta
tii færður á árinu 1991. Seinni
ástæðan er sú að gert er ráð fyrir
hærri raunvöxtum á árinum 1992
Suðurlína 126 milljónir, nokkrar
spennistöðvar 1.090 milljónir, Fljóts-
dalsvirkjun 642 milljónir,' stækkun
Búrfellsvirkjuanr 202 milljónir og
Búrfellslína III 225 milljónir.
„Ekki skilað neinum nýjum
orkukaupanda“
„Auðvitað má segja að eitthvað
af þessu sé til hagræðingar í rekstri
og almennt skynsamlegt en það blas-
ir samt við að þetta eru risavöxn-
ustu fjárfestingar sem farið hefur
verið í síðasta áratug á íslandi,"
sagði Ólafur Ragnar í samtalí við
en síðasta ári, þeir verði 3% í stað
4%, vegna lækkandi raungengis
krónunnar. 1% breyting raunvaxta
hefur að öðru jöfnu í för með sér
um 400 milljóna kr. breytingu í
vaxtagjöldum. Fjármagnskostnað-
ur vegna Blönduvirkjunar áætlast
um 700 milljónir kr. á árinu 1992.
Þetta ásamt hærri raunvöxtum er
meginskýringin á lakari rekstraraf-
komu fyrirtækisins," sagði Þor-
steinn.
Morgunblaðið um þetta mál. „Það
er því miður staðreynd að gagn-
stætt því sem búist var við hefur
öll þessi mikla fjárfesting ekki skilað
neinum nýjum orkukaupanda. Ef
farin hefði verið sú leið að bíða með
allar stórframkvæmdir þar til orku-
kaupandi væri fenginn og bæta svo
við smávegis orkuframleiðslugetu í
kerfinu eftir þörfum gæti fyrirtækið
lækkað raforkuverð stórkostlega til
fyrirtækja og þar með gefið atvinnu-
lífinu verulega. inngjöf sem myndi
nýtast til aukins hagvaxtar og minni
tilkostnaðar í atvinnulífinu.
Landsvirkjun skuldar rúmlega 40
milljarða, aðallega í erlendum skuld-
um, og 22 milljarðar af þeim eru
vegna fjárfestinga á síðustu tíu árum
án þess að nokkur nýr orkukaupandi
kæmi til sögunnar," sagði Ólafur
Ragnar. Hann sagði einnig nauðsyn-
legt að hafa það í huga að til viðbót-
ar þessum fjárfestingum Landsvirkj-
unar hafi verið virkjað á Nesjavöllum
og hjá Hitaveitu Suðurnesja. Þar
væri umtalsverð geta til raforku-
framleiðslu, einnig við Kröflu.
„Framleiðslugeta Nesjavallavirkjun-
ar, Hitaveitu Suðurnesja og Kröflu
gæti alveg annað öllum þörfum al-
menna markaðarins langt fram á
næstu öld. Öll þessi fjárfesting
Landsvirkjunar á undanförnum tíu
árum er því aðeins viðbót sem er
hrein byrði á þjóðfélaginu og hag-
kerfinu og skilar engum arði. Til
samanburðar má geta þess að þetta
er tvisvar sinnum hærri upphæð en
farið hefur í súginn í loðdýrarækt-
inni og fiskeldinu til samans. Mestu
fjárfestingarmistök síðustu ára hafa
verið gerð þarna og verður að horf-
ast í augu við það þegar verið er
að skoða ástand íslenska hagkerfis-
ins og leita skýringa á því hvers
vegna við erum með minni þjóðar-
tekjur og meiri skuldabyrði en aðr-
ir,“ sagði Ólafur Ragnar.
Sat í stjórn Landsvirkjunar
Samkvæmt upplýsingum Lands-
virkjunar tók Ólafur Ragnar sæti í
stjórn Landsvirkjunar 1. júlí 1983.
Hann fékk leyfi frá stjómarstörfum
í september 1988 og sat ekki fundi
það sem eftir var af kjörtímabili
stjórnarinnar en því lauk í júlí síð-
astliðnum. Ólafur var í stjórninni
þegar ráðherra gaf út virkjunarleyfi
fyrir Blönduvirkjun 1984. Undirbún-
ingur virkjunarinnar hafði reyndar
farið fram áður og ákvarðanir um
virkjanaröð verið teknar á Alþingi.
„Ég sat í stjórn Landsvirkjunar
þennan tíma og er reiðubúinn að
horfa á þessar staðreyndir með þeim
augum. En rétt skal vera rétt og
allan þann tíma sem ég var í stjórn
Landsvirkjunar greiddi ég atkvæði
gegn því að fara í Blönduvirkjunar-
framkvæmdirnar og lagði það til ár
eftir ár að þeim yrði frestað þar til
kaupandi væri fyrir orkuna vegna
þess að ég taldi þetta allt of mikla
vogun. Ég studdi hinsvegar sumar
aðrar framkvæmdir, eins og til dæm-
is að farið yrði í stjórnstöðina," Ólaf-
ur Ragnar.
„Eftir því sem best verður séð
kemur það ekki fram í fundargerðum
stjórnar Landsvirkjunar að Ólafur
Ragnar Grímsson hafi nokkru sinni
greitt atkvæði gegn framkvæmdum
eða framkvæmdaáætlunum vegna
Blönduvirkjunar," sagði Þorsteinn
Hilmarsson upplýsingafulltrúi fyrir-
tækisins í samtali við Morgunblaðið
aðspurður um þetta atriði.
Blönduvirkjun of snemma
Halldór Jónatansson, forstjóri
Landsvirkjunar, segir það rétt að
heildarfjárfesting Landsvirkjunar á
undanförnum tíu árum hafi numið
um 22 milljörðum kr. og að þá sé
miðað við bókfært verð í nóvember
1991. „Af þessari fjárfestingu voru
um 8,5 milljarðar kr. vegna ýmissa
aðgerða í rekstri sem nauðsynlegar
voru til að efla afhendingaröryggi
raforku á orkuveitusvæði Lands-
virkjunar með stíflugerð, vatns-
veitum, styrkingu á flutningakerfinu
svo og byggingu stjórnstöðva, bæði
í Reykjavík og á Ákureyri. Þessar
aðgerðir eru óháðar ráðagerðum um
nýjan orkufrekan iðnað. Að öðru
leyti er hér um að ræða einn millj-
arð króna sem varið var til undirbún-
ings nýrra virkjana vegna væntinga
um nýjan orkufrekan iðnað og 12,5
milljarða kr. vegna Blönduvirkjun-
ar,“ segir Halldór í athugasemdum
sínum vegna ummæla Ólafs Ragn-
ars.
Halldór segir einnig: „Um Blöndu-
virkjun er það að segja að hún var
á sínum tíma ákveðin óháð ráðagerð-
um varðandi nýjan orkufrekan iðn-
að. Var bygging hennar ákveðin með
þingsályktunartillögu 6. maí 1982
og þá í samræmi við orkuspá. Bæði
stjórn Landsvirkjunar, alþingi og
sérfræðingar landsvirkjunar, Orku-
stofnunar og Rafmagnsveitna ríkis-
ins voru almennt þeirrar skoðunar á
sínum tíma að Blönduvirkjun væri
æskilegasti virkjunarkosturinn, bæði
hvað stærð og tímasetningu snerti,
með tilliti til þeirrar orkuspár sem
menn höfðu þá undir höndum.
Orkuspáin sem ákvörðunin um
Blönduvirkjun byggðist á gerði ráð
fyrir að orkueftirspurn hins almenna
markaðar ykist um 140 gígawatt-
stundir á ári. Sú varð hinsvegar
ekki raunin og ,er ný orkuspá kom
fram 1985 varð aukning þessi lækk-
uð í 50-60 GWst á ári, einkum vegna
minni rafhitunar en gert hafði verið
ráð fyrir og vegna síaukinnar nýtni
ýmissa raftækja. Af þessum ástæð-
um þótti sýnt að við þyrftum ekki
á Blönduvirkjun að halda þegar á
árinu 1988 eins og upphaflega var
talið og frestaði Landsvirkjun því
gangsetningu virkjunarinnar til
1991 eða eins lengi og frekast var
kostur með tilliti til þegar gerðra
verksamninga.
Nú er rétt ókomin ný orkuspá sem
gerir ráð fyrir enn minni aukningu
í orkueftirspurn og er Blönduvirkjun
því óneitanlega of snemma á ferð-
inni. Ef þessi litla aukning hefði
verið fyrirsjáanleg á sínum tíma
hefði minni virkjun orðið fyrir val-
inu, til dæmis stækkun Búrfells. Af
ófyrirsjáanlegum ástæðum er um-
framorkan því meiri í dag en ráð
var fyrir gert. Á hinn bóginn eykur
Blönduvirkjun rekstraröryggið að
mun, sérstaklega á Norðurlandi, auk
þess sem hún er staðsett utan eld-
virkra svæða sem einnig dregur úr
rekstraráhættu. Einnig er víst að
þessi virkjun mun skila eðlilegum
arði eins og aðrar virkjanir Lands-
virkjunar þó nokkur dráttur verði
þar á,“ segir Halldór.
Samkvæmt upplýsingum Lands-
virkjunar um skiptingu heildarfjár-
festingar þjóðarbúsins á árunum
1982-1991 er hlutur Landsvirkjunar
3,7% á þessum tíma. Til samanburð-
ar má geta þess að hlutur landbún-
aðar í fjárfestingunni er 4,8%, fisk-
veiða 6,4%, verslunarhúsnæðis 7,9%
og íbúðarhúsnæðis 22,3%.
Landsvirkjun:
Blönduvirkjun og vext-
ir snúa hagnaði í tap
TVÆR ástæður eru einkum fyrir mun lakari afkomu Landsvirkjun-
ar á árinu 1992 en var 1991, að sögn Þorsteins Hilmarssonar upplýs-
ingafullrúa Landsvirkjunar. Fjármagnskostnaður við Blönduvirkjun
kemur.nú að fullum þunga inn í reksturinn og gert er ráð fyrir
hærri raunvöxtum í ár en í fyrra.
föstudaginn langa, laugardag fyrir páska
Opið skírdag, 1— _ , ,
og annan páskadag. Lokað paskadag
★ Pítur með úrvali af fyllingum
★ Hamborgarar
natio^unL
★ Samlokur
★ Grillaður svínahryggur m/bakaðri kartöflu
og salati Kr. 725.-
★ Grillað lamba innra læri m/bakaðri kartöflu
og salati Kr. 760.-
★ Grillaðar lambakótelettur
m/bakaðri kartöflu ^|
og salati Kr. 660.-
Ingólfur Guðbrandsson forsljóri Heimsklúbbsins skálar við Charlottu
Sverrisdóttur, sem nefnd var „Orkidía kvöldsins“.
*
Arshátíð og Malasíu-
kyiming Heimsklúbbsins
MORGUNBLAÐINU hefur borist
eftirfarandi tilkynning frá Heims-
klúbbi Ingólfs:
Árshátíð Heimsklúbbs Ingólfs fór
fram á Hótel Sögu föstudaginn 27.
mars þar sem fjöldi fólks var saman-
kominn að rifja upp minningar og
góð kynni í ferðum sínum um lista-
slóðir og fjarlægar álfur. Ung kona
frá Malasíu var fulltrúi ferðamála-
ráðs lands síns og afhenti öllum
konum í samkvæminu orkidíugrein
við komuna, en auk þess voru borð
gestanna skreytt orkidíum frá Kuala
Lumpur. Þau Unnur María Ingólfs-
dóttir fiðluleikari og Bergþór Páls-
son óperusöngvari ásaml undirleik-
urunum Önnu' Guðnýju Guðmunds-
dóttur óg Jónasi Þóri skemmtu gest-
um með ljúfri tónlist undir borð-
haldi, milli þess sem gestir gæddu
séráýmsuljúfmetimeðframandleg- (
um nöfnum og austurlenskum keim.
Árshátíðin var að þessu sinni til-
einkuð Malasíu og var jafnframt |
kynning á landi og þjóð, enda er
helsta nýjung Heimsklúbbsins í ár
ferð til Kuala Lumpur, Borneo, Sin-
gapore og eyjunnar Penang sem
kölluð er „Perla Austurlanda". Mal-
asíukynningin hélt áfram í Ársal
Hótels Sögu sunnudaginn 29. mars.
(Fréttatilkynning)