Morgunblaðið - 31.07.1992, Blaðsíða 12

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 31. JÚLÍ 1992
„FURÐA Á FURÐU OFAN“
12
Flytjendur á tónleikahelginni í Skálholtskirkju sem verður um versl-
unarmannahelgina.
Tónleikahelgi í
Skálholtskirkju
Sumartónleikar í Skálholts-
kirkju verða haldnir laugardag-
inn 1., sunnudaginn 2. og mánu-
daginn 3. ágúst. Þetta er þriðja
tónleikahelgi sumarsins og ber
yfirskriftina Söngverk.
Tónleikahelgin hefst laugardaginn
1. ágúst kl. 14.30. Þá fjallar Oli-
ver Kentish, sem búsettur hefur
verið á íslandi frá 1977, um nýj-
ustu og jafnframt stærstu tónsmíð
sína til þessa. Verkið nefnist Kant-
ata og eru textar sóttir úr Gamla
testamentinu og Lilju Eysteins
munks Ásgrímssonar. Hljóðfæra-
skipan er í senn sérkennileg og
mjög áhugaverð þar sem verkið
er samið fyrir einsöngvara, m.a.
drengjarödd, kór, tvo sembala,
orgel, básúnu, óbó og strengja-
sveit. Frumflutningur Kantötu,
sem sérstaklega er samin með
Skálholt í huga og tileinkað Helgu
Ingólfsdóttur samballeikara, fer
fram kl. 15 laugardaginn 1. ág-
úst. Verk eftir Olvier hafa verið
flutt erlendis og hérlendis m.a. af
Sinfóníuhljómsveit íslands og
frumflutt var tónsmíð eftir hann
á Háskólatónleikum sl. vetur.
Kl. 17 fiytur sönghópurinn
Hljómeyki, sem löngu er þekktur
fyrir frábæran söng, verk eftir
Britten, Gunnar Reyni Sveinsson
o.fl. Sunnudaginn 2. ágúst kl. 15
verður Kantata Olivers endurtekin
og messa verður í Skálholtskirkju
kl. 17. í messunni fiytur Hljó-
meyki verkið Missa Piccola eftir
Gunnar Reyni Sveinsson. Mánu-
daginn 3. ágúst verða tónleikar
kl. 15 og endurtekur Hljómeyki
dagskrá sína frá laugardeginum.
Aðgangur er ókeypis og boðið
verður upp á barnapössun meðan
á tónleikunum stendur. I Skál-
holtsskóla eru seldar veitingar að
vanda. Um verslunarmannahelg-
ina verður tónleikagestum boðið
að tjalda á Skálholtsstað.
(Fréttatílkynning)
eftir Hjálmar
Vilhjálmsson
Tilefni og heiti þessa greinarkorns
eru merkileg skrif Trausta Jónsson-
ar veðurfræðings í Morgunblaðinu
29. júlí 1992. Trausti furðar sig á
því að hægt sé að spá fyrir um
ástand þorskstofnsins 7 ár fram í
tímann og telur að sjávarástand, sem
enginn viti neitt um, sé það breyti-
legt að allar framtíðarspár um
ástand þorskstofnsins séu marklaust
hjal.
Aðalforsenda Trausta fyrir þess-
ari ályktun virðist vera sú að „sagt
er að allar aðferðir Hafrannsókna-
stofnunar við stofnstærðarmat séu
vitlausar eða í besta falli vafasam-
ar“. Ekki efast ég um að það sé út
af fyrir sig rétt að þetta sé sagt,
en mér finnst hart að þurfa að benda
mönnum eins og Trausta á að það
hefur líka verið sagt að aðferðir
Hafrannsóknastofnunar við stofn-
stærðarmat séu ágætar og fyllilega
sambærilegar við það sem best ger-
ist annars staðar. Þetta varð niður-
staða fjölmennrar vinnunefndar Al-
þjóðahafrannsóknaráðsins um
ástand fiskstofna í norðvestanverðu
Atlantshafi á dögunum og staðfest
af fiskveiðinefnd ráðsins nokkru
seinna. Nú fyrir skömmu komst
bresk vinnunefnd undir forustu dr.
John Pope að sömu niðurstöðu, en
Pope þessi er á heimsvísu viður-
kenndur einn fremsti sérfræðingur
í aðferðafræði á sviði fískirann-
sókna. Sjálfum finnst mér ekki
skipta meginmáli hvort eitthvað er
sagt heldur hver segir það.
Aðstæður í sjó ráða auðvitað veru-
legu um afkomu nytjastofna hér við
land og er þorskurinn þar engin
undantekning. Þannig virðist að
sjávarástand og ætisframboð að vori
og fyrri hluta sumars geti haft úr-
slitaáhrif varðandi heildarfjölda
þorskseiða sama ár. Seinna er það
einkum fæðuframboðið sem ræður
viðgangi seiðanna og hefur nokkur
áhrif á endanlega stærð árgangsins
í fjölda og getur breytt miklu í þyngd
þegar árgangar eru stórir. Nú er það
svo að nánast er ómögulegt að spá
að marki fram í tímann um árferði
í sjó og ætisframboð og er flestum
Hjálmar Vilhjálmsson
„Ástand sjávar á kom-
andi árum mun ekki
skipta sköpum varð-
andi þessa árganga því
til þess eru þeir of fálið-
aðir og fiskur dettur jú
ekki af himnum ofan
eins og rigningin.“
það Ijóst, líka okkur á Hafrann-
sóknastofnun. En þetta skiptir þó
ekki meginmáli. Stærð flestra þorsk-
árganga er ráðin og okkur kunn við
2 ára aldur og raunar höfum við á
seinni árum séð hvert stefndi miklu
fyrr, einfaldlega af því hvað fáir
þorskar hafa komist yfir fyrsta og
erfiðasta hjallann vorið sem þeir
urðu til. Hins vegar reynum við yfir-
leitt ekki að spá um þorskgengd
lengra fram í tímann en 2-3 ár, en
það jafngildir þeim tíma sem það
tekur seinasta þekkta þorskárgang
að ná veiðistærð (4 ára aldri).
Það sem Trausti virðist ekki átta
sig á varðandi útreikninga Þjóðhags-
stofnunar fyrir tímabilið 1993-1999
er eftirfarandi: Hinir stóru árgangar
frá 1983 og 1984 eru farnir að láta
á sjá og munu ekki verða að ráði
nema í mesta lagi ár í viðbót í veiði-
eða hrygningarstofni. Allir árgangar
eftir það (1985-1991) eru undir
meðallagi og sumir mjög lélegir.
Ástand sjávar á komandi árum mun
ekki skipta sköpum varðandi þessa
árganga því'til þess eru þeir of fálið-
aðir og fiskur dettur jú ekki af himn-
um ofan eins og rigningin. Þetta
veldur svo því að nýliðun í veiðistofn-
inn verður mjög léleg a.m.k. fram
til 1996. Hvað þá kann að verða um
stærð veiðistofnsins veit enginn en
þar kemur til kasta 1992 árgangs-
ins. Hann varð til nú í vor og er
stærð hans því enn óþekkt. En jafn-
vel þótt um skipti til hins betra með
þessum árgangi mun hann ekki
koma inn í veiðistofninn fyrr en
1996 eins og fyrr segir og ekki í
hrygningarstofninn að neinu marki
fyrr en 1998 og ekki að -fullu fyrr
en um aldamót. Undir þessum kring-
umstæðum eru framtíðarspár um
stærð þorskstofnsins til allt að 7 ára
því ekki marklaust hjal.
Þegar á það er litið hvað hrygn-
ingarstofninn stendur tæpt og að
tiltölulega lítið er og verður einnig
af öðrum þorski á miðunum fæ ég
ekki annað séð en það verði að tak-
marka sóknina í þorskstofninn á
næstu 3-6 árum mikið frá því sem
verið hefur. Ef það er ekki gert er
eins víst að hrygningarstofninn bíði
það afhroð að hann geti ekki gefið
af sér góða árganga sama hvað vel
árar í sjó og lofti. Eða eins og John
Pope orðaði það um daginn, þá
göngum við ekki fram af hamra-
veggnum ef við þykjumst grilla
brúnina gegnum þokuna heldur stíg-
um nokkur skref til baka. Það er
auðvitað ekki aðeins réttlætanlegt
heldur sjálfsagt að velta því fyrir sér
hvaða áhrif aflatakmarkanir hafi á
þjóðarbúskapinn og hin ýmsu byggð-
arlög. Um frávik í hinum fiskifræði-
lega hluta þessa dæmis er það að
segja að þau eru ekki af þeirri stærð-
argráðu sem gerir þau að aðalatriði
málsins heldur er það og verður hin
alvarlega staða sem íslenski þorsk-
stofninn er kominn í.
Höfundur er fískifræðingvr.
SÍMINN ER
689400
BYGGT & BÚIÐ
KRINGLUNNI