Morgunblaðið - 09.10.1992, Blaðsíða 21

20
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 9. OKTÓBER 1992
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 9. OKTÓBER 1992
21
Plií»ir0iíwl»Wiíil>
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. I lausasölu 110 kr. eintakið.
Hver Færeyingnr
skuldar 1.600 þús-
und - hver Islend-
ingur 800 þúsund
Það eru válegar fréttir sem
berast frá Færeyjum þessa
dagana. Danska bankaeftirlitið
komst að þeirri niðurstöðu, eftir
að hafa skoðað reikninga tveggja
stærstu banka Færeyja, Sjó-
vinnubankans og Færeyjabanka,
að ef þeim yrði ekki séð fyrir
auknu fé yrðu þeir gjaldþrota.
Þennan mikla vanda bankanna
má að miklu leyti rekja til rekstr-
arerfíðleika færeysks sjávarút-
vegs í kjölfar mikils aflasam-
dráttar og afurðaverðslækkunar.
Ljóst var að koma yrði Sjó-
vinnubankanum, sem er helsti
viðskiptabanki færeysks sjávar-
útvegs, til bjargar en fyrir því
voru sett ströng skilyrði af hálfu
Dana. í kjölfar athugunar banka-
eftirlitsins neitaði danski seðla-
bankinn frekari lánafyrirgreiðslu
til Færeyinga nema þeir endur-
skoðuðu stjóm fjármála sinna frá
grunni. Samkomulag þess efnis
náðist svo milli dönsku ríkis-
stjómarinnar og færeysku lands-
stjómarinnar á þriðjudag. Megin-
efni þess samkomulags er mikið
áfall fyrir færeyska stjórnmála-
menn og fjármálastjóm þeirra.
Það fjárlagafmmvarp, sem
lagt var fyrir færeyska Lögþingið
í ágúst, er talið ónothæft og
semja verður nýtt hallalaust
frumvarp. „Raunhæft" fram-
varp, eins og það er orðað í sam-
komulaginu. Er þetta talið þýða
að skera verður niður útgjöld eða
auka tekjur um 300-400 milljónir
danskra króna. Þá hefur lands-
stjómin skuldbundið sig til að
hlíta langtímaáætlun til bjargar
færeysku efnahagslífí, sem samin
verður af fímm manna hagfræð-
inganefnd á vegum Alþjóða
gjaldeyrissjóðsins.
Ingeborg Winther, formaður
Alþýðusambands Færeyja, er
ómyrk í máli í samtali við Morg-
unblaðið í gær, og segir ekki leika
vafa á að Færeyingar hafí verið
sviptir fjárræði. Landinu hafí ver-
ið illa stjómað og stjómmála-
menn sagt fólkinu ósatt. „Stjóm-
málamenn hafa ekki valdið hlut-
verki sínu,“ segir Winther.
Þó að Danir hafí nú hlaupið
undir bagga með Færeyingum
er ljóst að næstu ár verða þeim
mjög erfið. Sérstök ráðgjafa-
nefnd um áherslur í fæfeysku
efnahagslífi hefur lagt til að
óhagkvæmustu frystihúsunum á
eyjunum verði lokað og að enn
frekari fækkun eigi sér stað í
fískiskipaflotanum. Umtalsverð
fækkun skipa hefur þegar átt sér
stað en afkastageta flotans virð-
ist ekki hafa minnkað. Það þykir
ljóst að aðgerðir til bjargar sjáv-
arútvegi muni óhjákvæmilega
hafa í för með sér atvinnuleysi
og byggðaröskun.
Hversu hrikaleg staðan er í
raun í færeyskum efnahagsmál-
um sést kannski best á tölum
yfír erlendar skuldir Færeyinga.
Erlendar skuldir þeirra nema
samtals rúmlega 8 milljörðum
danskra króna (sem samsvarar
um 80 milljörðum íslenskra
króna) og skiptist sú tala nokkuð
jafnt milli ríkis og sveitarfélaga
annars vegar og einkafyrirtækja
hins vegar. Þjóðarframleiðsla
Færeyinga er aftur á móti ein-
ungis um 6 milljarðar króna.
Útflutningstekjur hafa verið í
kringum 4,5 milljarðar en drag-
ast nú ört saman. Afborganir og
vextir af erlendum skuldum era
um_ 1,6 milljarðar á ári.
Á þessu sést að um 36% út-
flutningstekna fara í greiðslu af-
borgana og vaxta á erlendum
skuldum og að heildarskuldir
nema um 135% af þjóðarfram-
leiðslu!
Efnahagslíf Færeyinga og ís-
lendinga er um margt líkt. Báðar
era þjóðimar eyþjóðir sem byggja
lífsaflcomu sína að mestu á sjáv-
arútvegi, Færeyingar raunar í
mun ríkari mæli en við. Báðar
hafa þjóðimar einnig byggt upp
nútímasamfélag á mjög skömm-
um tíma í harðbýlu landi. Þó að
ýmislegt annað, s.s. fjárhagsleg
og pólitísk tengsl Færeyinga við
Dani, geri það að verkum að
ekki er hægt að leggja hagkerfi
landa okkar að jöfnu, era þau
vandamál, sem Færeyingar eiga
nú við að stríða, okkur íslending-
um ábending.
í fjárlögum ríkisstjómarinnar,
sem lögð vora fram sama dag
og samkomulagið var gert í Fær-
eyjum, kemur fram að erlend
skuldastaða þjóðarbúsins mun
versna veralega á þessu ári og
því næsta. Er greiðslubyrði af
erlendum lánum áætluð 25% af
útflutningstekjum í ár og tæplega
30% á því næsta. Við höfum sem
betur fer ekki enn gengið jafn
langt á braut erlendrar skuld-
setningar og Færeyingar. Erlend-
ar skuldir Færeyinga era nú um
1.600 þúsund íslenskar krónur á
hvem einstakling en sama hlut-
fall hér á Iandi er um 800 þús-
und. Sú staða, sem þar er nú
komin upp, ætti hins vegar að
vera okkur ábending um að betra
er að taka til hendinni í ríkisbú-
skapnum og láta ekki erlendar
lántökur fara út í öfgar, meðan
enn er til þess svigrúm, en bíða
ekki þangað til allt er komið í
óefni.
Bóndi segir sig undan opinberri framleiðslustjórnun
Reynt að beita mig fjár-
hagslegum refsiaðgerðum
- segir Kári Þorgrímsson í Garði
Öxarfiröi. Frá Helga Bjamasyni, blaðamanni Morgunblaðsins.
KARI Þorgrímsson, bóndi í Garði II í Mývatnssveit, segir að Kaupfélag
Þingeyinga reyni að beita sig fjárhagslegum refsiaðgerðum við verðlagn-
ingu á slátrun fyrir hann í haust. Kári hefur með bréfi til landbúnaðar-
ráðuneytisins afsalað sér rétti til beinna greiðslna ríkisins vegna sauðfjár-
framleiðslu og fengið viðurkenndan þann skilning sinn að þar með sé
hann ekki lengur undir opinberri framleiðslustjórnun og geti framleitt
eins mikið af kjöti og hann vi(ji, að því tilskildu að hann slátri í viður-
kenndu sláturhúsi. Hreiðar Karlsson, kaupfélagsstjóri á Húsavík, segir
að reynt hafi verið að finna sanngjamt verð til að bjóða Kára.
Kaupfélagið tók að sér að slátra
250 lömbum Kára með munnlegu
samkomulagi, án þess að gengið væri
frá verði fyrir slátrunina. Kári hefur
óskað eftir því að kaupfélagið taki
kjötið í umboðssölu en því var hafnað.
„Það kom mér á óvart að reka mig á
að Kaupfélag Þingeyinga hafði engan
áhuga fyrir sölu á þessum afurðum.
Þeir ráða því að sjálfsögðu. Hitt kom
mér enn meira á óvart að kaupfélagið
sé að reyna að beita mig fjárhagsleg-
um refsiaðgerðum, að því er virðist í
landbúnaðarpólitískum tilgangi. Þeir
bjóða mér upp á hæsta sláturkostnað,
sem þekkist á landinu," sagði Kári.
KÞ ætlar að taka 86 kr. á kíló fyr-
ir slátrunina, 12 kr. fyrir frystingu
og 2,15 kr. á mánuði fyrir geymslu
kjötsins eftir 1. desember. Slátur- og
heildsölukostnaður er tæpar 135 kr.
á kílóið samkvæmt opinberri verðlagn-
ingu, en afurðastöðvarnar slátra
vegna útflutnings til Færeyja fyrir 70
kr. á kíló. Það verð þurfa bændur einn-
ig að greiða vegna kjöts, sem er heim-
tekið.
Kári segir að munur á þeim kostn-
aði sem honum er gert að greiða og
hins opinbera slátur- og heildsölu-
kostnaðar sé of lítill til þess að Kaup-
félagið geti með honum staðið undir
kostnaði við flutning kjötsins á mark-
að, umsýslu og sölu. Hann segir eðli-
legt að miða við 70 kr. verðið, enda
geti afurðastöðvamar boðið öðrum
bændum það verð fyrir slátrun lamba
utan greiðslumarks. „Við þetta mun
ég ekki búa og mun leita annarra leiða
í slátrun og frystingu í framtíðinni,
þótt ég hefði helst viljað skipta við
kaupfélagið. Ég treysti mér til að rífa
þessi lömb úr roðinu og setja í grisju-
poka fyrir mun lægri fjárhæð en kaup-
félagið býður mér upp á,“ sagði Kári.
Hann sagðist nú stefna að því að
Morgunbláðið/Ámi Sæberg
Jóhanna K. Eyjólfsdóttir með skýrslu Amnesty um mannréttindabrot
gagnvart frumbyggjum í Ameríku.
Amnesty Intematíonal
Réttíndi fmmbyggja
Ameríku verði virt
AMNESTY International hefur hrínt af stað herferð til þess að vekja
athygli á stöðu frumbyggja Ameríku. Jóhanna K. Eyjólfsdóttir, forseti
íslandsdeildarinnar, segir að staða þeirra sé engu betri en eftir að fyrstu
Evrópubúarnir settust þar að fyrir 500 árum. Hún segir að herferðin
muni felast í því að reyna að gera fólk meðvitaðra um mannréttindabrot
á frumbyggjunum og ýta á stjórnvöld að beita sér fyrir því að réttindi
þeirra verði virt á alþjóðavettvangi.
Á blaðamannafundi í tilefni her-
ferðarinnar kom fram að með tilliti
til hátiðarhalda vegna þess að 500
ár væru liðin frá komu Kólembusar
til Ameríku hefði þótt við hæfí að
minna fólk á aðra hlið málsins, þ.e.
meðferð innflytjendanna á frum-
byggjum í álfunni. Á mörgum svæð-
um hefur þeim verið útrýmt með öllu,
annars staðar eru þeir beittir harð-
ræði af ýmsu tagi, þurfa að þola nið-
urlæjandi fátækt og njóta ekki fullra
félags- og stjómmálalegra réttinda.
Jóhanna K. Eyjólfsdóttir, formaður
íslandsdeildar samtakanna, segir að
oft sé hægt að rekja mannréttinda-
brot á frumbyggjum til deilna um
landsvæði og nýtingu auðlinda. Þann-
ig eru dæmi um að fyrirtæki, sem
hafi átt hagsmuna að gæta, hafi ráð-
ið til sín leigumorðingja til þess að
misþyrma og myrði indjána. Oft
finnast líkin ekki fyrr en löngu seinna
og ekki er óalgengt að rannsókn
mála sé Iátin reka á reiðann.
Jóhanna sagði að oft kynnu indján-
amir lítið annað til verka en yrkja
jörðina og því kæmi landsmissir sér
ver en ella. Fjölmörg dæmi eru um
að fjölskyldur hafi flosnað upp í kjöl-
farið og margir hafa leiðst út í glæpi.
Mismunun indjána heldur áfram í
réttarkerfinu. Oft er réttað á tungu-
málum sem indjánar skilja ekki og
ef þeir þurfa að sitja af sér dóm í
fangelsi fá þeir ekki að iðka trúar-
brögð sín eins og hvítir menn. Að-
gangur að lögfræðingum er sömuleið-
is oft takmarkaður.
Amnesty Intemational beitir sér
fyrir því að réttindi fmmbyggja í allri
Ámeríku séu virt en víðast eru þau
fótum troðin eins og fram hefur kom-
ið. Nefndi Jóhanna þessu til stuðnings
dæmi um indjánadráp á Amason-
svæðinu sem virðist gangast við meira
og minna með vitund stjórnvalda.
Stofnuð hafa verið hagsmunasamtök
frumbyggja en margir fulltrúanna
hafa þurft að gjalda fyrir þáttökuna
með lífi síni. Hjá Sameinuðu þjóðun-
um er nú verið að vinna að yfirlýs-
ingu um réttinda frumbyggja sem
gerð hefur verið í samvinnu við full-
trúa þeirra.
koma sér upp eigin aðstöðu til slátrun-
ar og frystingar.
Hreiðar Karlsson, kaupfélagsstjóri
KÞ, sagði að afurðastöðvamar hefðu
gengist inn á að veita afslátt af slátr-
un umframframleiðslu bænda, sem
ætluð væri til útflutnings til Færeyja,
svo og vegna heimtökukjöts. Tekinn
væri fullur sláturkostnaður fyrir aðra
slátrun. Kári væri með heila hjörð og
ekki hægt að slátra henni á öðm verði
en fyrir bændur almennt. Sagði hann
að reynt hefði verið að meta kostnað
sláturhússins og frystikostnað á sama
hátt og oft væri gert þegar afurðastöð
keypti þjónustu af annarri. Hreiðar
taldi að Kára væri boðið sanngjamt
verð.
Varðandi sölumeðferð kjöts Kára
sagði Hreiðar að óeðlilegt væri að
kaupfélagið keypti kjötið og seldi það
í beinni samkeppni við kjöt, sem félag-
ið hefði keypt og undirgengist að
greiða fullt verð fyrir. Það teldu marg-
ir að stangaðist á við búvörusamning.
Eðlilegast væri að slátra fénu á verk-
takagrundvelli og afhenda Kára það
til sölu.
Kári sagðist þegar hafa tryggt sölu
á hluta kjötbirgða sinna, en vildi ekki
segja nánar frá því að svo stöddu.
Morgunblaðið/Ami Sæberg
Ný kvikmynd frumsýnd
I gær var fmmsýnd kvikmyndin Sódóma Reykjavík
eftir Óskar Jónasson. Þetta er hröð átakamynd úr
undirheimum Reykjavíkurborgar. Aðstandendum
myndarinnar var vel fagnað að sýningu lokinni.
Mátti heyra á frumsýningargestum almenna gleði
með árangurinn. ^
Framkvæmdastjóri VSÍ um fjárlagafrumvarpið fyrir 1993
Frumvarpið í ósamræmi við
g'engisstefnu stjórnvalda
Gert er ráð fyrir raunskerðingu persónuafsláttar,
barnabóta og vaxtabóta, segir formaður BSRB
ÞÓRARINN V. Þórarinsson, framkvæmdastjóri VSÍ, segir að fjárlaga-
frumvarpið, sem lagt var fram á Alþingi á þriðjudag, sé í ósamræmi
við gengisstefnu sljórnvalda og markmið ríkissljórnar og atvinnuveg-
anna um áframhaldandi stöðugleika gengis. Stórlega þurfi að draga
úr skattlagningu á atvinnuvegina, sem sé eini möguleikinn til að verja
gengið og ganga þurfi mun lengra I niðurskurði útgjalda. Ögmundur
Jónasson, formaður BSRB, segir það stinga í augu að hvergi sé hreyft
við fjármagnseigendum í frumvarpinu og að skattar á fyrirtæki lækki
en hins vegar hækki álögur á almenning. Á móti skattaívilnunum til
fyrirtækja sé gert ráð fyrir raunskerðingu á persónuafslætti, barnabót-
um og vaxtabótum, sem hækki ekki í samræmi við verðlagsforsendur
frumvarpsins.
Ásmundur Stefánsson, forseti
ASÍ, sagði að frumvarpið gerði ráð
fyrir að skattleysismörk lækkuðu,
því persónuafsláttur ætti greinilega
að haldast óbreyttur eftir næstu ára-
mót en ekki endurskoðast í takt við
breytingar á lánskjaravísitölu eins
og upphaflega hafi verið gert var ráð
fyrir. Ásmundur sagði einnig að
eignatenging ellilífeyris kallaði á
mjög sérstakan eignaskatt þeirra
ellilífeyrisþega sem hefðu af heiðar-
leika talið allar sínar eignir fram. Á
meðan ekki væri lagður almennur
skattur á fjármagnstekjur gæti þetta
orðið torveld breyting, ekki að öllu
leyti réttlát og kallaði á mismunun.
Þá sagði hann að niðurskurður á
fæðingarorlofí almannatrygginga
kæmi' áér undarlega fyrir sjónir.
Hann kæmi fyrst og fremst niður á
starfsmönnum á almennum vinnu-
markaði fremur en starfsmönnum
hins opinbera.
„Það eina sem munar um í spam-
aði í útgjöldum ríkisins er afrakstur-
inn af samningagerð okkar við
bændur og það sem búvörusamning-
amir skila ríkinu," sagði Ásmundur.
Hann sagðist einnig spyija hvort
fjárlagafrumvarpið væri í takt við
umræðuna í þjóðfélaginu. Margir
hefðu verulegar áhyggjur af vaxandi
atvinnuleysi en í framvarpinu væri
í tvígang tekið fram að botninum
væri náð og bjartara framundan í
þjóðarbúskapnum. Þá sagði hann að
ekkert væri tekið á afkomuvanda
sjávarútvegsins og samkeppnisiðn-
aðarins f framvarpinu. Og ekki lagt
upp með neinar víðtækar aðgerðir
til að tryggja atvinnu. „Það er að
vísu ákveðið að auka framlög til
vegagerðar, sem er mikilvæg stefnu-
breyting, en það er engan veginn
nóg að gert og ljóst að ekki er gert
ráð fyrir nægilegu framtaki af hálfu
ríkisvaldsins í þau verkefni," sagði
Ásmundur.
Vantar metnaðarfyllri markmið
Þórarinn sagði að það vantaði
metnaðarfyllri markmið í fjárlaga-
framvarpið. Það væri útgangspunkt-
ur í greinargerð framvarpsins að
botni hagsveiflunnar væri náð að því
gefnu að stöðugleiki héldist áfram í
gengismálum. „Við eram sammála
því að það sé mikilvægasta markmið
efnahagsstjómarinnar að stöðugleiki
gengismála sé tryggður en þetta
fjárlagaframvarp miðar ekki að því.
Það þarf að breyta því gríðarlega
mikið til að það standi undir þeim
markmiðum og væntingum sem at-
vinnuvegimir byggja á,“ sagði Þór-
arinn.
Sagðist hann einkum gagnrýna
skattastefnu framvarpsins og sagði
óhjákvæmilegt að endurmeta tekju-
öflunarkerfí hins opinbera þannig að
dregið verði úr skattlagningu á at-
vinnuvegina svo nemi veralegum
fjárhæðum. „Það er eini möguleikinn
til að veija gengið," sagði Þórarinn.
Hann sagði einnig að samtök
vinnuveitenda og ríkisstjómin hefðu
verið sammála um að gengisstefnan
ætti að vera hornsteinn efnahags-
stefnunnar en til að svo mætti verða
þegdfr saman færu minnkandi fram-
leiðsla, lækkandi verð á mörkuðum
eriendis og óhagstæð gengisþróun
helstu viðskiptamynta þyrfti aðgerð-
ir til leiðréttingar sem fælust fyrst
og fremst í breyttri skattastefnu og
meiri niðurskurði útgjalda en fram
kæmi í fjárlagafrumvarpinu.
„Ég er bjartsýnn að eðlisfari og
hef fulla trú á að þetta fjárlagafrum-
varp sé til endurskoðunar þannig að
staðið verði við markmiðið um stöð-
ugleika í gengismálum. Tekjur þjóð-
arbúsins eru að falla saman á næstu
árum og við eigum ennþá valið sem
Færeyingar eiga ekki lengur,“ sagði
hann.
Tekjur ofáætlaðar
„Tónninn í þessu fjárlagafram-
varpi er ekki eins yfirgengilegur og
í fyrra. Engu að síður er þarna að
finna pólitísk markmið sem stangast
algerlega á við heilbrigða skynsemi
og hvað getur talist samfélagslega
hagkvæmt," sagði Ögmundur.
„Það er ákveðið að einkavæða
fyrir hálfan annan milljarð króna en
ríkisstjórnin á eftir að finna hvað
það geti verið. Helst er nefnd starf-
semi sem gefur ríkissjóði tekjur og
eru það samskonar vinnubrögð og
viðhöfð vora í fyrra. Það er fullkom-
lega ábyrgðarlaust, ekki síst á sam-
dráttartímum þegar þörf er á að
beina fjármagni, sem kann að vera
á lausu, til nýrrar atvinnusköpunar
en ekki til að fjárfesta í ríkisreknum
mjólkurkúm," sagði Ögmundur.
Sagðist hann ennfremur óttast að
tekjuhlið framvarpsins væri ofmetin
þar sem ríkisstjómin reiknaði sér of
miklar tekjur af telq'u- og eigna-
skatti einstaklinga ef höfð væri hlið-
sjón af spám um aukið atvinnuleysi,
samdrátt vinnutíma og aukinni
skuldsetningu heimila.
„Þetta fjárlagafrumarp er fjár-
magnseigendum og stórfyrirtækjum
án efa fagnaðarefni en aðrir hljóta
að vera vonsviknir yfir að ekki skuli
snúið af þeirri braut sem mörkuð var
með síðasta fjáriagafrumvarpi, því
áfram virðist stefnt að því að skerða
réttindi fólks og er til dæmis taláð
um fæðingarorlof og atvinnuleysis-
bætur í því sambandi," sagði Ög-
mundur.
Kaupfélögin í aukið samstarf við Miklagarð
Þýðir lækkun á
imikaupsverði hjá
kaupfélögunum
- segir Þórir Páll Guðjónsson
kaupfélagssljóri í Borgarnesi
í kjölfar endurskipulagningar á dreifingarstöð Miklagarðs hf. hefur
tekist nánara samstarf milli fyrirtækisins og flestra kaupfélaganna í
landinu. Þeim gefst nú kostur á að kaupa vörur á kostnaðarverði ^
Miklagarði eða á sömu kjörum og eigin verslanir fyrirtækisins njóta,
eins og fram kom í viðskiptablaði Morgunblaðsins í gær. Að sögn Þóris
Páls Guðjónssonar kaupfélagsstjóra hjá Kaupfélagi Borgfirðinga hefur
þetta í för með sér lægra innkaupsverð og betri samkeppnisstöðu hjá
félögunum. Jafnframt segir hann hagkvæmara fyrir einstök kaupfélög
að gera sin innkaup sem mest á einum stað í stað þess að skipta við
tugi eða hundruð heildsala.
I viðskiptablaði Morgunblaðsins í
gær kom fram að stefnt er að því
að viðskipti Miklagarðs við kaupfélög-
in muni aukast um a.m.k. hálfan
milljarð á næsta ári. Viðskiptin
minnkuðu um áramótin 1990/1991,
enda var þá ákveðið að hætta dreif-
ingu frá innlendum heildsölum. Björn
Ingimarsson framkvæmdastjóri Mik-
lagarðs segir þessa breytingu umbylt-
ingu í dreifmgarmálum kaupfélag-
anna og þetta aukna samstarf sé í
sjálfu sér ekkert annað en vísir að
stærri verslunarkeðju.
Þórir Páll sagði að birgjum kaup-
félagsins mundi fækka mjög verulega
við þessa breytingu, en þeir hafa ver-
ið á bilinu 50-100 í sölu á matvöru.
Innkaupin yrðu markvissari og hægt
væri að spara vinnu í verslunum þar
sem mikill tími færi í að eiga við-
skipti við mjög marga aðila. Kvaðst
hann reikna með að um þriðjungur
af vöruvali matvöruverslananna yrði
framvegis keypt hjá Miklagarði, en
þar væri t.d. um að ræða pakkavör-
ur. „Það er hugmyndin hjá mér að
kaupa eins mikið frá Miklagarði og
mögulegt er. Við horfum einnig til
þess að geta komið á pappírslausum
viðskiptum þannig að unnt yrði að
senda vörareikninga milli tölva. Einn-
ig náum við ákveðnu hagræði fram
í flutningum. Mér sýnist að þetta
geti skilað Miklagarði og kaupfélög-
unum veralegum árangri og geti
skapað samkeppnishæfara vöruverð."
Hluthöfum Miklagarðs, þ.a.m.
kaupfélögunum, verður boðið að
kaupa nýtt hlutafé í Miklagarði til
viðbótar við þær 600 milljónir sem
þegar hafa selst. Að sögn Þóris Páls
hefur engin afstaða verið tekin til
þessa máls hjá Kaupfélagi Borgfirð-
inga. Hann kvaðst hins vegar vita til
að önnur kaupfélög hefðu sýnt áhuga
á að auka sinn hlut.
Morgunblaðið Ami Sæberg
Bjartsýnisverðlaun Bröste
Sigrán Eðvaldsdóttir fíðluleikari tók í gær við Bjartsýnisverðlaunum
Bröste 1992. Sigrán er tólfti íslenski listamaðurinn sem verðlaunin
hlýtur, en þau vora fyrst veitt árið 1981 og nema í ár 35.000 dönskum
krónum.
Austfirðingar kaupa sauðfé vestra
Miðhúsum.
VÍÐAST hvar á Austurlandi hefur
þurft að slátra öllum fjárstofninum
vegna riðuveiki. I haust keyptu
Austfirðingar um 2.000 Qár í
Reykhólahreppi. Einnig keyptu
þeir af Strandamönnum.
Fréttaritari brá sér austur á land
með síðasta fjárbílnum héðan, en
hann fór alla leið á Norðfjörð sem
er um 700 km leið. Þar sem langt
er síðan undirritaður hefur verið pall-
maður vildi hann forvitnast um
hvernig málum væri háttað í dag.
Enginn pallmaður er nú. Stíur eru
miklu minni þannig að afarlítil hætta
er á að fé troðist undir. Vegir eru
nú allt aðrir og því minni hætta á að
fé verði fyrir hnjaski. Bílstjórinn sem
fréttaritari fór með heitir Þráinn
Hjálmarsson bóndi á Kletti og Hrís-
hóli í Reykhólahreppi. Hann er afar
góður bílstjóri þannig að bíllinn hreyf-
ist varla þó að hann aki jafnt og þétt.
Á leiðinni var horft á hina fögru
liti náttúrannar og hugsað með sér
að íslendingar ættu að nota tækifær-
ið, aka um landið á fögrum haust-
degi og fá andlegt vítamín fyrir vetur-
inn.
Á einum stað í Skagafírðinum hef-
ur verið byijað á því að mála bragga
og hætt við af einhveijum orsökum.
Einhver góður grínisti hefur séð sér
leik á borði og málað með stórum
stöfum „'A málað“ á ómálaða partinn.
Þegar komið er á Jökuldalinn byij-
ar Austfjarðaþokan að sýna sig og
upp í hugann kemur minning, að
ekki megi blóta þokunni því að hún
sé konungsdóttir í álögum og ef það
er gert verður hún að vera eitt ár
lengur sem þoka. Þegar nær dregur
Lagarfljóti þá hverfa bflamir sem á
undan eru heim að bæjum með feng
sinn og við höldum áfram. Fagridalur
er hulinn góðviðrisþoku enda er kom-
ið myrkur svo að ekki er mikið að
sjá. A leiðinni frá Eskifirði til Norð-
fjarðar er þokan orðin nokkuð þykk
en bfllinn fetar örugglega upp brekk-
urnar og allt í einu blasa Oddsskarðs-
göngin upplýst við sjónum sem minna
á gamlar huldufólkssögur. Þegar ekið
er niður Oddsdalinn er þokan aðeins
minni og þegar komið er niður að
Norðfjarðará er hún orðin að heið-
myrkri. í Skálateig eiga flest lömbin
að fara og svo á næsta bæ, Kirkju-
ból. Fjárhúsin era nýmáluð og nýtt
timbur í grindum. Það er blik í augum
á fólki og ég held næstum að bömin
verði ekki glaðari á aðfangadags-
kvöld.
Sauðfé er miklu meira virði en kjöt-
ið og ullin. Það er mjúkt og góður
félagi. Það getur stundum verið erfítt
í smalamennsku, en góður smali sem
nær öllu fénu er eins og hetja á
íþróttamóti.
Þrátt fyrir lítinn tíma er komið við
á nokkram stöðum. Nú er þokan
hætt að gráta og fyöllin fara að sýna
sig. Á hlaðinu á Skorrastað stendur
lítill hópur af knáum ellilífeyrisþegum
sem eru að leggja af stað í heilsu-
bótargöngu og Oddsdalurinn varð
fyrir valinu að þessu sinni.
Sem betur fór fyrir Norðfirðinga
var tíminn knappur, því annars hefði
verið sest að um tíma á hveijum bæ
í Norðfjarðarsveit og mörgum húsum
í Neskaupstað, en hvað um það þá
getur fréttaritari fullvissað seljendur
hér vestra, að vel hefur verið staðið
að skipulagi. Lömbin frá þeim eru í
góðum höndum og fá gott hey og góð
beitarlönd.
- Sveinn